G`AZALLAR

                                   201

Maydin ayru gul emas go`yo erur gulgun harir,
Kim kesib gul hay`ati birla sepibturlar abir.

Bazm emas bog` ichra maysizkim, hunarvar ilgidin
Bo`ldi rangin mum har qolab bnla hay`atpazir.

To qizitmaydur qulog`in may guli yakson erur,
Bulbul og`zidin safiru bog` eshigidin sarir.

Soqiyo, jonimg`a yettim tavbadin, joning uchun
Bo`l manga bir lab-balab paymona birla dastgir.

Bodaekim, yetgach og`zimg`a, chiqarg`ay nash`asi
Taqviyu islomu aqlu zuhd jonidin nafir.

To bo`lub rasvo yana bir jom uchun, mug` ko`yida
Har zamon o`zumni kofirlarg`a qilg`aymen asir.

Ey Navoiy, ma`siyat uzrida o`lsang yaxshiroq,
Zuhd ujbidin mukaddar bo`lg`ucha lavhi zamir.

                                   202

Ul o`tlug` chehrag`a zarbaft xil`at ne yaroshibdur,
Magar xil`atqa ul yuz lam`asidin o`t tutoshibdur.

Falakning borgohig`a ko`moch o`lmish quyosh jirmi,
Anga ohim sutundek dudi mundoqkim uloshibdur.

Maloyik qushlari g`am shomi qo`zg`almoq, tong ermaskim,
Etibdur ko`kka yuz ohim xadangi, balki oshibdur.

Balo dashti aro yuz ming o`luktur, onda qotil ishq
Xirad mag`lub xayli birla go`yokim savoshibdur.

Labingdin jon topay deb, ko`p talashti hajr aro ko`nglum,
Ular holatda ul bemordekkim jon taloshibdur.

Qadahg`a boda taryokini quy toshquncha, ey soqiy,
Ki g`am zahri bila jomim to`lubdur, balki toshibdur.

Navoiy gar labi yodi bila qon yutdi, jon tutdi,
Tabibo, bilki, bu sharbat anga behad yaroshibdur.

                                   203

Markab ermaskim, sabo maydonda gardangez erur,
Rokib ermas, bargi guldurkim, sabodin tez erur.

Tashladi har yon ulus jonini sargardon qilib,
Girdbodi fitna go`yokim g`uborangez erur.

Na`l emas, ravshan hiloli el ko`zin yorutqali,
Po`yada har sori shabrangiga dastovez erur.

Rokibu markab yuzu a`zosidin termu oqar,
Yo bulut durbor o`lub, xurshid anjumrez erur.

Bodayi gulgun keturkim, shomi hijron men kibi,
Yuz tuman Farhodni past aylagan Shabdez erur.

Oshuqub, terlab ilojimg`a yetishting, ey Masih,
Ne ajab, gar sharbati la`ling gulobomez erur.

Gar yana mast otlanib ko`nglakcha javlon qilmadi,
Bas, quloq sol shahr sorikim, ne rustoxez erur.

Hiyla ojizliqdin aylar oshiq, angla, ey ko`ngul,
Kim zabunroq ishq aro Farhoddin Parvez erur.

Ey Navoiy, yor agar mayxoradur, yuz qatla shukr,
Kim emassen porsovu xasta, ne parhez erur?

                                           204

Bordi ulkim, sendin ayrilg`ay ko`ngul to joni bor,
Javrungga qo`ydum ko`ngul, qil onchakim, imkoni bor.

Ey Masihim, men qatili ishqmen, tirguz meni,
Bir nafas, dedim qabul etkim, nafasning joni bor.

Novaking yetgach, iki nov ochti ashkim suyidin,
Go`yi ul novakning ikki novliq paykoni bor.

Xozini jannat seni uchmog` gulikim bas manga,
Buki har yon tiyg`ining jismimda tomg`on qoni bor.

Yorsa ko`ksumni, fig`on zohir qilur jon rishtasi,
Ko`nglak o`lsa chok, uzulgan torning afg`oni bor.

Jon qushi uchqach, tuz etti jism uyin seli fano,
Ey humoyunfol o`shul chug`zeki, bir vayroni bor.

Shayxu bir bodomu qon yutmoqki, piri dayrning
Nuql ila maydin fano ahlig`a ko`p ehsoni bor.

Dahr sho`xi makrig`a berma ko`ngul, yo`l bargin et,
Sen kibi har go`shada nevchunki yuz mehmoni bor.

La`li hajrida Navoiy qoni qaynar demangiz,
Yangi maydek ruhidurkim, nolayi pinhoni bor.

                                     205

Bukim, ko`ngulning ul oysiz ne sa`b holati bor,
Ul anglag`ayki, birav hajridin malolati bor.

Quyiki tushmish aning zulmi tiyg`idin boshim,
Hanuz tiyg`i yuzidin magar xijolati bor.

Qulog`   duriyu yuzi   ikki   axtar   etti   qiron,
Ki olam ichra base fitnag`a dalolati bor.

Sabo debon xabar ul guldin, elni tirguzdi,
Masihcha desa bo`lg`ay aning risolati bor.

Ko`ngulni zulm ila buzding, bale, bo`lur ma`mur,
Shaheki, mulkida ehson ila adolati bor.

Qadah quyoshi bila ravshan ayla xotirni,
Chu anglasangki, falak zulmidin zalolati bor.

Navoiy,   istamas   el   ishqing,   anglag`ay bukim,
O`z-o`zi   birla junun   ahlidek maqolati   bor.

                             206

Soqiyo, day shiddatidin aqlu his betob erur,
Chorasi jomi bilurin ichra la`li nob erur.

Tiyinu qoqimni rokib sho`xdar o`z egnidin
Tob birla yuzga chekkandin ko`ngul betob erur.

Ishqdin, yo`qkim sovug`din otashin gul istabon,
Topmog`ondin bulbul a`zosida par sinjob erur.

Siym o`tdin suv bo`lur, yeldin ajoyibdur bukim,
Titramakdin siymbarlar jismi chun siymob erur.

To`lun oy ermas, tun oqshomkim quyoshning chashmasi
Muz to`ngubturkim, ziyosi tiyra chun mahtob erur.

Siymdin bahman chaman Qofini to zol ayladi,
Qushlar ul siym ostida simurg`dek noyob erur.

Ey xush ulkim, la`lgun may ich debon taklif uchun,
Ilgi bir zarrin kamarning bo`ynig`a qullob erur.

Kishu o`rmak qaydidin o`t, ayshni favt etmakim,
Kish qaroroq tulku o`rmak yupqaroq moshob erur.

Ey Navoiy, gar muhayyo topmasang asbobi aysh,
G`am yema, shah qullug`i yuz aysh uchun asbob erur.

Ul sarafrozeki, oliy dargahining hay`ati
Barcha sarkashlarga bosh qo`ymoq uchun mehrob erur.

                                      207

Tovushkim uy toshidin kelsa, dermen bag`ri toshimdur,
Eshikdin soya kirgach, sog`inurmenkim quyoshimdur.

Ichinda tog`ning qon, toshida yuz ming balo toshi,
Oning toshu ichi mutlaq degaysen ichu toshimdur.

Emastur gardu go`y ul sho`x maydonida, go`yokim
Biri   farsuda jismimdur,   biri   sargashta   boshimdur.

Sirishkimni jigar pargolasi bil, dog`i ko`z nuri,
Ko`ngul sirrini, vahkim, zohir etgan ushbu yoshimdur.

Demay,   past o`ldi   afg`onim   yelidin naxli   ayshimkim,
Bu naxlim arrasi muhlik fig`on ichra xaroshimdur.

Urarmen yerga boshimni g`amingdin jon taloshurda,
Firoqing xayli birla ul urushum, bu taloshimdur.

Yomon holimg`a hayrat qilmang, ey Farhod ila Majnun,
Bukun siz mehmonsizkim, tarab birla maoshimdur.

Falak qasri bila kavn muttakosidin demang so`zkim,
Fano dayri makonim, faqr tufrog`i faroshimdur.

Dedimkim: «Tushta mehrob ichra ko`rdum kofiri maste»,
Dedi: «Ko`rgil, Navoiy, ko`z ochibkim, ko`zu qoshimdur».

                                    208

Xasta ko`nglum o`rtanur go`yo sevar jonim borur,
Yig`lag`um kelur, magar gulbargi xandonim borur.

Ul quyosh hajrindakim jonimni o`rtar g`am tuni,
Sham` yanglig`, ne ajab, gar durri g`altonim borur.

Nil ila har yon alif ko`ksumga qozg`an, vah, ne sud,
Kim alifdek qad bila sarvi xiromonim borur.

Evrulub boshig`a, ruxsoridin o`rtan, ey ko`ngul,
Kuygucha hajrinda chun sham`i shabistonim borur.

Men xud o`lgum, shukrkim, ul ham bora olg`usi yo`q,
Tiyg`i hajri zaxmidin bu nav`kim qonim borur.

Rozi o`ldumkim, ajal bo`g`zumni bo`qqaykim, nedin
Men qolib mahjur anga har lahza afg`onim borur.

Ne namoz o`lg`ayki, o`zni ko`rguzub jam` ichra jam`,
Yuz parishonlig` sari tab`i parishonim borur.

Ey Navoiy, shu`laliq joning ovuchlab, boshla yo`l,
Kechqurun chun otlanib ul mast mehmonim borur.

                                   209

Ne lo`livashdur ul qotil, ki qon to`kmakkadur yaksar,
Qiyo boqmoqlari — poki, itik mujgonlari — nishtar.

Yuzidinkim xijildur gul, parishon har taraf kokul
Sochib gulbarg uza sunbul, to`kub kofur uza anbar.

Yugurmaklikda har gunbad, ki sekrer ul mahi gulxad,
Guli mehr oldorar behad, uyolur gunbaza axzar.

Chu la`b asbobini tuzdi, salomat rishtasin uzdi,
Qamardek hola   ko`rguzdi, uzori davridin chambar.

Libosi nozi chaspondur, gahi tuz qaddi chavgondur,
Zamone go`yi g`altondur, zihi chobuk, zihi dilbar.

Boshig`a sim o`lub parron, tushub girdig`a anjumson,
Tulu` etkan kibi har yon qamar   atrofida   axtar.

To`kub qon neshi g`am birla, ochib maydon sitam birla,
Olib tablu alam birla ko`ngullar kishvarin yaksar.

Junun sham`in qilib ravshan, ko`ngulga telbalikdur fan,
Paridek bo`lg`ali parranda ul sho`xi pari paykar.

Navoiy bo`ldi lo`livash, ki kelmish anga lo`li xash,
Qani bir jomi lo`likash, ki lo`li tutsa bir sog`ar.

Tama` qilma falakdin kom, kim xanjar qilur oshom
Yangi oy shaklidin har shom ul lo`liyi bozigar.

                                 210

Chun meni majnun boshin atfol toshi sindurur,
Oh o`ti jo`lida sochimdin anga kiz kuydurur.

Ahli dillar, chehra ochdi yor, ochmang diydakim,
Har kishi ul yuzga ko`z oldurdi — ko`nglin oldurur.

Ko`rgach ul yuzni boshimg`a urdi yuz tiyg`i balo,
Ko`rki, chiqqur ko`z boshimg`a ne balolar keltirur?!

Ko`zda asrabmen bag`ir qonin, tilar bo`lsang hino,
Surtsam ko`zni ayog`ingg`a hamul dam bilgurur.

Bul`ajabliqlar jununum ichra ko`rkim, xalqin
Ishq bir dam yig`latur holimg`a, bir dam kuldurur.

Navbahori husnidin topma firib, ey sho`xkim,
Charx davri navbahor o`tmay xazonin yetkurur.

Ey Navoiy, hajr anduhida mast o`l zinhor,
Kim ko`nguldin g`amni birdam zoyil etgan maydurur.

                                  211

Otashin gul bargidin xil`atki jononimdadur,
Xil`at ermas, ul bir o`tdurkim, mening jonimdadur.

Otashin la`ledururkim,   anda   muzmar   bo`ldi jon,
Otashin gul   bargidan xil`atki jononimdadur.

Jon qushi xunobidin tutmish malohat naxli rang,
Yo libosi lolagun sarvi xiromonimdadur.

Qatl biymidur, tarahhumning dog`i ummedi bor,
Bu   libosi   olkim   ul   nomusulmonimdadur.

Vasl shomi kuymagan parvona shoyad qolmag`ay,
Bu shafaqgun hullakim sham`i shabistonimdadur.

Tutmasun gul suhbatidin sarv o`zin ko`p sarfaroz,
Ey sabokim, ul to`ni gulgun mening yonimdadur.

Soqiyo, gulrang may solib ketur paymonakim,
Zuhd biymidin xalal faqr ichra paymonimdadur.

Ey Navoiy, istama jon bulbulin har guldakim,
Ul to`ni gulgun, labi gulbargi xandonimdadur.

                                        212

Sham` ul oy hajrida     har tun kuymagim ogohidur,
Dudi ermaskim, mening holimg`a o`tluq ohidur.

Chiqti jon, rozi emon ko`yungga borg`ay, negakim
Har qayon azm etsa, dardu g`am aning hamrohidur.

Gar samanding gardidin qolmon, ne tongkim, bordur ul
Kahraboekim, bu xasdek jism bargi kohidur.

Bir mahi xirgahnishin ko`nglumni olmish, ey rafiq,
Yo`q ajab, gar xasta ko`nglum nolasi xirgohidur.

Yor ko`ngli istamish ko`nglumga surmak tiyg`i kin,
Har ne dilxohi oning — men xastaning dilxohidur.

Misri izzat istagan    zindoni g`amdin qochmakim,
Mohi Kan`on taxtig`a bois mazallat chohidur.

Ey Navoiy, men xud asrabmen g`ami ishqin nihon,
Aylagan zohir   ko`ngulning nolayi gah-gohidur.

                                    213

Savsaniy to`n birla ul qad savsani ozod erur,
Yo binafsha bargidin zeb aylagan shamshod erur.

Olloh-olloh,   bilmon   ul   qadniki,   savsan   bargidin
Zeblik shamshod erur yo savsani ozod erur?

Vah, ne sarvedurki, to xil`at kiyibtur savsanin,
Chok o`lub gul xil`ati, bulbul ishi faryod erur.

Savsanu sarve agar yo`qtur, damimdin bog` aro
O`rtanibon sarvu savsan hullasi barbod erur.

Ayni iffatdin o`shul pokiza gavhar jismida
Xil`at ermaskim, binafsh etgan kibi po`lod erur

Shomi g`am ko`nglum uzoru hullasin yod aylabon,
Mehr o`ti har yon binafsh etgan bulutdin shod erur

Qozg`ali g`am Besutun tog`in Navoiy ilgida,
Vahki, savsan bargi ermas, teshayi Farhod erur.

Yuz tili bo`lsa, dam urmoq shart emas ozodadin,
Ey ko`ngul, savsan tilidin bizga bu irshod erur.

                                        214

Orazing xurshidu og`zing zarradin timsol erur,
Zarra uzra nuqta yanglig` og`zing uzra xol erur.

Kokulungdur mushku ustida girih mushk uzra «mim»,
Qomating shamshodu zulf ostida tushgan «dol» erur.

Qoshu qaddu zulfidin payvasta to na`lu alif
Tanda kestim, noladin ozurda jismim nol erur.

Chun dedim, xoling bila ko`z mardumining holi bor,
Dedi ulkim: xol deysen, nuqtasiz ham hol erur.

Nukta der holatda tor og`zingni ko`rguzgan labing
Go`yiyo zanbur neshidin teshilgan bol erur.

Durdkashmen piri dayr ollida maqbul o`lg`ali,
Davlat ahlining qabuli, ko`rki, ne iqbol erur.

Soqiyo, gar davr ta`jilin ko`rub qon yig`lamas,
Bas, Navoiydek surohiy ashki nevchun ol erur?

                                         215

Menda bir o`tdurki, gar dam ursam aflok o`rtanur,
Asrasam   ko`nglumda, jonu jismi g`amnok o`rtanur.

Mehr emas ohnm o`tidin ko`kka yetmish bir sharar,
Ayb emastur gar desam, dam ursam, aflok o`rtanur.

Bas tanim o`rtarga qonlig` novaking, hijronni qo`y,
Barq ne hojat, bir uchqun birla xoshok o`rtanur.

Sham` o`ti mohiyatin anglay degan parvonadek
Orazing mehrini fahm aylarda idrok o`rtanur.

Ishq aro ko`nglum necha tolpinsa ortar shu`lasi,
O`tqa tushgan telba qilg`on soyi topok o`rtanur.

Ashk yub jismim kuduratdin, qurutmish oh o`ti,
Lam`ae tushgach uzoring barqidin pok o`rtanur.

Ey Navoiy, chun rutabdek otashin la`li aro
Xasta ko`nglum tushti, tong yo`q, gar bo`lub chok o`rtanur.

                                 216

Birov g`ami yana ko`nglumga qo`zg`olon soladur,
Birov demayki, bu oshubni falon soladur.

Necha yaqin bo`ladur ul og`iz yo`qi, lekin
Takallumi yana ko`nglum aro gumon soladur.

Taajjub aylamangiz daf`a-daf`a faryodim,
Ki shavq ko`ngluma yodin zamon-zamon soladur.

Rafiqlar, bilingizkim, musofirim yodi
Boshimg`a har nafase tarki xonumon soladur.

Desam, shikib bila o`zni zabt aylay, ishq
Yana bu shu`lani ko`nglumga nogahon soladur.

Ne nav` bulbuli zor etmasun fig`onki, sipehr
Bu gulshan ichra bahor o`lmayin xazon soladur.

Navoiy o`lsa, ko`hanpiru kuysa, ayb etmang,
Ki mundoq o`t anga bir sho`xi navjuvon soladur.

                                   217

Hayot bog`ida to sarvu lola bo`lg`usidur,
Mening mumiddi hayotim piyola bo`lg`usidur.

Surohiy o`lg`usndur manga siymtan mahbub,
Boshida qil anga mushkin kulola bo`lg`usidur.

Hayot gulshani mug` kulbasiyu mug`bachaning
Yuziyu qaddi manga sarvu lola bo`lg`usidur.

Ne ayb, bazmim ichinda hazin fig`onki, surud,
Angaki qon yutar, albatta, nola bo`lg`usidur.

Qadahki, holima qon yig`lar, emdi ohimdin
Sirishki qatrasi gulrang jola bo`lg`usidur,

Deding fano nedurur, muxtasar deyin: o`lmak,
Ki sharhini tilasang, yuz risola bo`lg`usidur.

Qachon may ichra yuzung aksi tushsa, ey soqiy,
Piyola davri o`shul oyg`a hola bo`lg`usidur.

Navoiy,   istama   kavsar   mayini   zuhd bila,
Ki boda ichkuchi elga havola bo`lg`usidur.

                                  218

Bargi nay to`n ichida nol kibi beli nihondur,
Qalami fo`ta qamish bandidek ustida ayokdur.

Ayladim tarh vafo qasrini ko`ksum uza, ko`rkim,
Na`llar tarhida ayvonlaridin yerda nishondur.

Zulfi hijronida mundog`ki tanim har sori sanchar,
Raglarim jism aro qatlimg`a magar necha yilondur

Chug`z vayrona aro angladi go`yoki o`larmen,
Motamimg`a ishi har lahza   g`aribona   fig`ondur.

O`qung og`zida qizil tus emas ko`nglum arokim,
Tong emas, og`zi qizil bo`lsa, g`izo chun anga qondur

Hullayi toat etar do`zax o`tin daf`, yo`q ersa,
Ul haroratqa   ne daf`, kafaning` garchi katondur.

Voizekim, o`zi qilmas amalu elga berur pand,
Gar emas uyquda, bas munchaki der, ne hazayondur?!

Xas kibi tushti Navoiy may uza, g`am neta olg`ay,
Xossaknm,   anga hubob uyi kibi dori   amondur.

                                       219

Har kishikim, bir so`z ul badmehrdin taqriri bor.
Holatimning tokim ul taqrir etar tag`yiri bor.

Muhtariz bo`l shu`layi ohimdin, ey gul xirmani,
Kim choqin xirmong`a tushganning ajab ta`siri bor.

Ko`ngluma yo`q chora o`rtanmakdin o`zga ishq aro,
G`ayri kuymak mo`rning o`t ichra ne tadbiri bor?

Hinduyi zulfikim, ul yuz taxti farmonidadur,
Joduedurkim, anga go`yo pari tasxiri bor.

Sabzayi xatting erur har sori zulfung toridin
Xatti zangoriyki, mushki nob ila tahriri bor.

Faqr dashti ne qotiq yo`ldurki, solik har necha
Qilsa diqqat birla haq amrin ado, taqsiri bor.

Gar Navoiy jon berib, ul zulfning bir torini
Olsa, ayb etmangki, bu savdo aro tavfiri bor.

                               220

Orazing ko`zgusimu ter kasratidin   sudadur?
Yohud ul oraz suyining aksimu ko`zgudadur?

Dema ayni nozdin ul ko`z ochilmaydurki, bor
Kofirekim mastliq ifrotidin uyqudadur.

Topmog`im o`zni mahol o`lmish firoqing shomikim,
Tob arodur xasta jismu tob ul gisudadur.

Sen urarsen novaku ko`ksum shikofidin ko`ngul
Ko`rgali kelmish, xato qilmaki, xush qopudadur.

Sajda qilmoq ne tafovut Ka`ba yohud butg`akim,
Qoshi mehrobi qayon qilsam sujud o`trudadur.

O`lmagimdin zulfungga go`yo parishonlig` yetib,
Motam ahlidek quyi solib boshin     qayg`udadur.

Nuh umriyu Sulaymon   mulkiga   yo`qtur   baqo,
Ich, Navoiy, bodakim, olam g`ami behudadur.

                                    221

Bu toza tugankim g`amidin ko`nglum arodur,
Ko`nglum qushi g`am dashti aro bag`ri qarodur.

Jismim aro paykoning emas har sori, go`yo
Har go`shada yomg`ur suyi g`am tog`i arodur.

To bog`i halokimda ne gullarki ochilg`ay,
Zaxmimdag`i qon suv kibi tinmayki borodur.

Jonimni chiqarmoqqa agar yo`l yasamas ishq,
G`am tiyg`i nedin har sori ko`ksumni yorodur?

G`am shomi demang subhki ko`k sham`in o`churgan,
Ashkim suvidur ulki, yiroqtin oqarodur.

Kir vodiyi ishq ichra yengilrakki,   bu yo`lda
O`zluk yukini tashlamag`on asru horodur.

Mayxona Navoiyg`avu zohidg`a iki kavn,
Kim anga g`araz ikki sarodin bu sarodur.

                                    222

Beliyu og`zi ko`rar-ko`rmasda chun pinhon erur,
Bas, muni o`pmak, oni quchmoq qachon imkon erur?

Men dog`i dey belinu og`zinki ko`rdum-ko`rmadim,
Yo`q tamannolarni topqon-topmog`ton yakson erur.

Bevafolar   qaddu   mujgonini   ko`p   qilmang   xayol,
Kim biri tuz o`qdurur, bu bir itik paykon erur

Ishvagarlar lablari qasdig`a jondin kechmangiz,
Negakim o`z qasdi joni qilg`on el nodon erur.

Tunu kun deb istamang har lahza zulfu yuzlarin,
Kim bu bir dudi balo, ul shu`layi hijron erur.

No`sh emastur dahr bazmida gazakkim neshdur,
May demakim, sog`ari davron ichinda qon erur.

Ey Navoiy, bu g`arib ishlarga taklif aylading,
Bizgadur bisyor mushkul, gar sanga oson erur.

                                         223

Yuzi gulchehra soqiyning tarab hukmig`a tug`rodur,
Yuzinda may guli ul yorlig` uzra ol tamg`odur.

Labi la`li halokimen, agarchi jonfizoliqda
Masiho birla ul go`yo o`luk birla Masihodur.

Damim dudi xirad ahlin qilur har lahza savdoyi,
Dimog`imda, ko`rung, ul zulf mushkidin ne savdodur?!

Sinonin ko`ksuma to tikti ul chobuk, bu xam qaddim
Hamono g`am sipohi qalbida ul o`q uchun yodur.

Labing aksi ko`zum- sho`robasi bahrida go`yokim
Chuchuk suvdurki, atrofida oning talx daryodur.

Jahonni chun ko`zumga hajr shomi aylamish tiyra,
Ne sud andin mangakim, vasl subhi olamorodur.

Boshim qush oshyoni, tan junun torojidin uryon,
Ne tong, yoshlar yugurmak har tarafdinkim, tamoshodur!

Fidosi naqdi islomimki, mug` dayridag`i    soqiy
Ulus qonin to`kardin vahm qilmas, garchi tarsodur.

Navoiy, dayr piri go`yiyokim shahr shayxig`a
Fano jomi ichurdikim, xarobot ichra g`avg`odur.

                                      224

Dud yanglig` dema ko`nglum ohi dardoludidur,
Kim ko`ngul uzra tugan qo`yg`an fatilam dudidur.

Abri hasrat yomg`iriyu tiyrboroni fano
Kisvati mavtu halokim turfa toru pudidur.

Dard naqshin qildi har dog`im uza sultoni husn,
Ul diramlarning bu go`yo sikkayi behbudidur.

Ishq savdosida jonimg`a ziyondur, demakim,
Har kishi mundoq ziyon ishq ichra qilsa, sudidur.

Xo`blar ko`yida istig`no yelidin har g`ubor,
Kim qo`par bir notavonning jismi g`amfarsudidur.

Javhari jonim olib, tut jur`ae, ey mug`bacha,
Kim bu naqd ahli fanoning budiyu nobudidur.

To Navoiy bo`lsa mug` dayrida mastu jomachok,
Kim tiriklikdin bu sultonliq aning maqsudidur.

                                       225

Sochbog`ingdin chiqqon, oyo, sunbuli purchinmudur?
Yo terisin solg`on ikki af`iyi mushkinmudur?

Iffatingdindurmukim   me`jar   yuziga   tushti   chin,
Yoxud anda zeb uchui mashshota solg`on chinmudur?

No`shxand etganda la`lingdin ko`runmishmu tishing,
Anglamon, yoxud asal ichra yozilg`on «sin»mudur?

Sunbulin ko`rgach, ko`zum bo`ldi qarong`u, ey sabo,
Sochi mundog` tiyra yoxud sochbog`i epkinmudur?

Chiqsa aqdingdin arusi dahr, bergil naqdi jon,
Demagilkim, xunbahodur ushbu yo kobinmudur?

Dahr zolin gar desam Farhodkush, ayb etmangiz,
Gar emas Farhokush, oxir dengiz, Shirinmudur?

Shavq o`ti topqach sukun dersenki, ishqi tarkin et,
Ey Navoiy, bir nafas bu shu`lag`a taskinmudur?

                                         226

Orazing ko`zgusida xat sabzadurkim   suda   bor,
Yo magar zangor suv ta`siridin ko`zguda bor.

O`qlaring paykon bila har yon quruq jismimdadur,
Shoxlar uzra ko`ngullardekki ul nojuda bor.

Zahri hajrin qildi daf` ul ko`z qarosi, vah, bu nav`
Qayda bergay xosiyat pozahrkim ohuda bor.

Bordurur mehrob turg`och butg`a qilg`ondek sujud,
Sajda qilsam qiblag`a to qoshlaring qorshuda bor.

Zulf aro xoling agar din qasdi aylar, ne ajab,
Muncha kofirlig` ragi, vah, qaysi bir hinduda bor?

Ishq vodiysin xatardur ilm ila qat` aylamak,
Solik ersang tashla ma`lumungniyu osuda bor.

Yuzin istarsen, Navoiy, qochma zulfi fikridin,
Kim sen istar ayshning ummidi bu qayg`uda bor.

                                 227

Orazing husnun fuzun qilg`on hiloliy qosh erur,
Yoxud ul yuz sham`ini yorutqali minqosh erur.

Ko`z yoshim durri yatimin mahrami ishq aylamon,
Har nechakim pok gavhardur, va lekin yosh erur.

Oncha yog`durdi balo toshin tanimg`a ishqkim,
Yuz ming el ishq ahli gar ko`ksiga ursa tosh erur.

Xo`blar la`li xayolotin pishirmakdur ishim,
Shu`laliq ko`nglum bu sogarlarg`a go`yo dosh erur.

Qoldi   avval tog` aro Farhodu Majnun dasht aro,
Ishq yo`linda manga ikki ajab yo`ldosh erur.

Ul Masihanfos tarso saydidur ko`nglum qushi,
Kim malak dayri ravoqi kunjida xuffosh erur.

Chun og`iz ochti Navoiy ko`ngli har yon zaxmidin,
Ne ajab, gar yoshurun dardi el ichra fosh erur.

                                 228

Netib tuz etay qadkim — jismimda shikanlardur,
Naylab tuz uray damkim — bag`rimda tikanlardur.

Tirnog` ila xatlarkim ruxsorim uza chektim,
Yuz bog`ida gullardin har sori chamanlardur.

Yuz yoptiyu jon oldi, ochqanda ravon oldi,
O`lturgali oshiqni, bilmon, bu ne fanlardur.

Zulfungda tugun ermas, ko`yungda g`ubor ermas,
Aftoda ko`ngullardur, farsuda badanlardur.

Yuz ahd ila mahvashlar ko`nglumnn olib, emdi
Qatl ayladilar, asru badahd ekanlardur.

Mayxonada har sori bir mastki bosh qo`ymish,
Kirpichlari go`yokim   jonlarg`a vatanlardur.

Jismida Navoiyning yuz momuq ila marham,
Bir necha o`qung zaxmi bir necha tuganlardur.

                                    229

Ko`ngul eviga g`amu g`ussa selidin ne qusur,
Ki boda loyi bila qilmisham oni ma`mur.

Biravni mumkin emas tiyra aylamak qayg`u,
Ki solmish o`lg`ay anga jomi boda lam`asi nur.

Xush ul mayeki, emastur safovu lavn ichra,
Tamug` o`ti bila jannat suyig`a ul maqdur.

Desam: bu o`t kul etar g`ussa xirmanin — ne ajab?
Desam: bu so`z tuzatur fikr qasrini — ne qusur?

Jahon g`amiyu uzum bodasi gumon qilmang,
Ki zohir ahlig`a bu ma`ni etti buyla zuhur.

Valek ahli haqiqatg`a may erur vahdat,
G`am ushbu kasrat erurkim, qilur ko`ngulga xutur.

Ichilsa soqiyi tavfiq ilgidin ul may,
Ko`ngul bu g`amdin emas, shubhakim bo`lur mahjur.

Manga bu may bila bir jom keltur, ey soqiy,
Ki ko`nglum ul g`am aro bo`lmish asru ko`p ranjur.

Malomat ahlig`a, ey piri dayr, ayog` tutsang,
Bu nav` qo`yma Navoiyni bir yo`li mastur.

                              230

Ne ajab, har yon meni majnun boshida yoralar,
Baski yog`di ustiga atfol elidin xoralar.

Orazing atrofida guldur ko`rungan, ey pari,
Yo qamar davrida saf tortibdurur sayyoralar?

Har quyun go`yoki bir sargashta oshiq gardidur,
Baski, tufrog` o`ldi ishqing dashtida ovvoralar.

Anglakim,   ahbobni   kulbamda   mehmon   etmisham,
Itlari og`zida gar ko`rsang bag`irdin poralar.

Anda Majnun, men buyon Layli, sen etgach ijtimo`:
Bir taraf devonalar, bir yon pari ruxsoralar.

Xonaqah vaqfi suyin ichmaslar, ey shayx, anlag`il,
Gar xumor o`lsa fano dayridag`i mayxoralar.

Ey Navoiy, ishq aro o`lmakdin o`zga chora yo`q,
Bas, g`alat bo`lg`ay demak ushshoqni bechoralar.

                                      231

Boshtin-ayog` yalang tanim uzrakim toza dog` erur,
Husnungg`a qilg`ali nazar har biri bir qarog` erur.

Ishq gadolari degay ko`nglak erur muraqqa`yim,
Toza tugan nishonidin har sori baski dog` erur.

Zaxmlarim fatilasi jon o`tidin tutashqali
Tiyra ko`ngulg`a dardu g`am bazmi uchun charog` erur.

Ko`hi   balodurur   tanim, chashmasi ko`zki, qon to`kar,
Tong yo`q, agar bu tog` uza qon oqizur bulog` erur.

Xurdasidin ichinda o`t g`uncha emaski bog` aro,
Har sori ishqing o`tidin bir qizig`on dumog` erur.

Zohidu uchmog`u tomug` biymi bila ummidekim,
Ahli fanog`a mosivalloh g`amidin farog` erur.

Dayrda ko`r Navoiyni mug`bachalar g`amidakim,
Egnida chok xirqavu ilgida bir ayog` erur.

                                         232

Yuzungda zarvaraq har yonki lutfi benihoyatdur,
Jamoling mushafida har biri go`yo bir oyatdur.

Sochingda   zarfishon chehrang zalolat shomida har yon
Tajallo mash`alidin yorug`on sham`i hidoyatdur.

Yuzungda nil xoli ravza ichra nilufar shibhi,
Binafsha gulshan ichra yuzda nilingdin kinoyatdur.

Ko`ngul saydig`a ochma sunbulung domin, yuz ochg`ilkim,
Gul-o`q ochilsa, qayd etmakka bulbulni kifoyatdur.

El ichra ko`pdurur   afsona Layli husnidin, lekin
Sening husnungg`a tashbih etmak oni ne hikoyatdur?

Ko`ngul qonin ko`p ul xunxora ko`z ichti, emas, go`yo
Yuzung gulgunadin gulgunkim, ul qondin siroyatdur.

Dema, tush vaqti ul yuz kundin ortuqtur, muni ko`rgil,
Kim ul yondin nihoyat bo`lsa, bu yondin bidoyatdur.

Erur bedod borinda tarahhum do`stdii, yuz hayf
Angakim, shukr borinda ishi doim shikoyatdur.

Navoiyg`a ko`ngul berdingki, jonin olg`asen bir kun,
Erur o`z naf`i   shahdin gar raiyatg`a rioyatdur.

                                    233

Jahoni buqalamun ichra tushmish elga gudoz,
Magarki tosig`a o`t yoqti charxi shu`badaboz.

Bu turfaroqki, munungdek tomug` aro tushmish
Samuru qoqim uchun olam ahlig`a taku toz.

Ne ko`kka chiqmoq erur dolboyu o`tog`a bila,
Ki bolu par bu esa, mumkin ermas ul parvoz.

Ne garmlig`ni qo`yar, ne fusurdalig`ni bashar,
Nechaki kuyub erir o`tu muz kibi qishu yoz.

Falak arusida yo`q mehru dilrabolig` ko`p,
Nechukki husnu jamol ahlig`a vafo bila noz.

Egilib o`psa yer ahli g`urur hurmat uchun,
Shabih erur anga mutlaqki mast qilsa namoz.

Xush ul jaridaki, bir nav` qilsa sayru suluk,
Ki soya hamqadam o`lsa anga kamar hamroz.

Navo agar tilasang, tut qiroqki, egri bami
Ne ko`p taponcha yeru ne biyik chekar ovoz.

Navoiy, yor ila bo`lkim, budur haram vasli,
Maqoming o`lsa Ajam yo Iroq yoki Hijoz.

                                    234

Rafiqlar, meni mahzun nechuk bo`lay g`amsiz?
Ki ko`nglum ermas   alamsiz, ko`zum emas namsiz.

Sinuq ko`ngulda chu yo`q shodlig`, sog`inurmen,
Ki yo`qturur bori olamda bir ko`ngul g`amsiz.

Demangki, hajrda may hamdam o`lsa g`am kam o`lur,
Ki hamdurur dam emas boda yoru hamdamsiz.

Xush ulki, yor firoqiyu yo ko`ngil g`amidin
Tamom umrida bir lahza erdi motamsiz.

Ko`ngul g`amini deb ahbob rahm qildi habib,
Mening jarohatim zrdiki qoldi     marhamsiz.

Ko`zumdin etmagil, ey sarv, hech jonibi mayl,
Ki yaxshiroq ko`runur sarvkim bo`lur xamsiz.

Navoiyni vara`u zuhd qaydi o`zlugidin
Xalos qilmadi, ey ishqu may, magar ham siz.

                                    235

Tirguzur yuz xastani bir noz ila ul dilnavoz,
Chun yetar men xastag`a navbat, qilur yuz nav` noz.

Zohido, har dam demakim mazhabingda bor qusur,
Qaysi masjidda sening birla qilib erdim namoz?!

Ishq aro ko`nglumni ul yuz mehridin man` aylamang,
Kim emas mumkin samandar o`tdin etmak ihtiroz.

Bir kun ohimdin o`shul badmehr ko`ngli yumshag`ay,
Nechakim po`lod erur qattiq, topar o`tdin gudoz.

Yo rab, oxir netgamen ul sho`xi badxo` birlakim,
Zulm etar, qilsam tazallum, noz etar, qilsam niyoz.

Charxi minoyi xati sharhig`a hamroz istama,
Kim bu xat mazmunidin dam urmay o`tmish ahli roz.

Ey Navoiy, sen base oludadomansen, magar
Ishq ul pok ila o`ynarsenki, derlar pokboz.

                                     236

Ne g`am, xumor qildi esa qasdi jonimiz,
Bordur chu kunji maykada dorul-amonimiz.

Mug` kulbasiki, tengri anga bermasun zavol,
Bor xuldu salsabil dame arg`uvonimiz.

Kel bir dam, ey harif, xarobot sorikim,
May vajhidur   bu xirqa bila jilsonimiz.

Ul sho`x bizdin ayruki ayshi nihon qilur,
Billah, bu nav` yo`q edi andin gumonimiz.

Ey aql, qo`y fasonaki, bir vaqt bor edi
Har poya minbar uza mulki darsxonimiz.

Tutmaduq ixtiyor ila mayxona shar`in,
Qismat hakimi buyla chevurdi inonimiz.

May ichmasang, Navoiy, ziyondur debon, ne sud,
Yo`qtur o`z ilgimizda chu sudu ziyonimiz.

                                 237

Ramida ko`nglum erur ishq mubtalosi hanuz,
Boshimda bordurur ul sarvqad havosi hanuz.

Yuzung firoqida har bir ko`zum mening bir dog`
Quyubturur, vale tushmaydurur qarosi hanuz.

Faqih qildi duo: «Ishqdin qutulg`il» deb,
Qabul qurbida ermas emish duosi hanuz.

Nechuk tama` qilayin mehr ila vafosinkim,
Haqir jonima darxo`rd emas jafosi hanuz.

Halok o`qi ko`zung urmish ko`ngulga, tonmaki, bor
Yonida kirpiku qoshingdin o`qu yosi hanuz.

Haloking o`lg`ali jon ko`z qarordi, vah, yuz ochib,
Qarodin oni chiqarg`ilki, bor azosi hanuz.

Sipehr zulmidin ul nav` motamiydur subx,
Ki umrlar o`tubon chok erur libosi hanuz.

Navoiy jon berur, ul muddaini mahram etar,
Bu ishga yuz ming emastur aning sazosi hanuz,

                                         238

Jamoateki, junun man`ini manga qilasiz,
Tosh otibon ne uchun telbalarga qotilasiz?

Keting, ko`ngul bila jonkim, vido`ingiz qildim,
Firoq agar budurur, erta kunni kech qilasiz.

Firoq kunidur, ey ko`zlar, emdi qon yig`lang,
Bilurmusizki, bukun ne kishidin ayrilasiz?

Ko`zum haqini bihil qildim, ey javohiri ashk,
Ki bori ham aning-o`q maqdamig`a sochilasiz.

Firoq neshlari, vahki, yana rahm etmay,
Nafas-nafae nega majruh ichimga sonchilasiz?

Ko`ngul fasonalari, sizni, vah, netib yashuray,
Bu nav`kim, yuz uza qon yosh ila yozilasiz.

Navoiy hajrg`a qoldi, qiling visolda shukr,
Jamoateki, sevar yoringiz bila bilasiz.

                                  239

Navbahor ayyomi bo`lmish, men diyoru yorsiz,
Bulbul o`lg`ondek xazon fasli gulu gulzorsiz.

Goh sarv uzra, gahi gul uzra bulbul nag`masoz,
Vahki, menmen gungu lol ul sarvi gulruxsorsiz.

Tong emastur, gar diyoru yorsiz ozurdamen,
Kim emas bulbul gulu gulzorsiz ozorsiz.

Ravza ashjori o`tundur, gullari jonimg`a o`t,
Mumkin o`lsa anda bo`lmog`lig` dame dildorsiz.

May chu berding, zulf ila band et meni, ey mug`bacha,
Kim xush ermas mug` bila ichmak qadah zunnorsiz.

Topmaduq gulrang jome bexumor, ey bog`bon,
Vahki, bu gulshan aro gul butmas ermish xorsnz.

Ahli zuhd ichra Navoiy topmadi maqsadqa yo`l,
Vaqtingizni xush tutung, ey jam`kim, xummorsiz.

                                  240

O`zga bo`ldi yoru mehri menda boqiydur hanuz,
Notavon ko`nglumda ul oy ishtiyoqidur hanuz.

Garchi o`zta yor istar xotirim, bordur valek
Jon anga manzil, ko`ngul oning visoqidur hanuz.

G`ayr ishqi ko`nglum evinda nechuk qilg`ay nuzul,
Kim xayoli maskani ko`zum ravoqidur hanuz.

Ishq ila may tarkin, ey nosih, ne nav` aylay qabul,
Kim ko`ngulga orzu ul turfa soqiydur hanuz.

Furqat o`ti dofi`i dog` o`rtamakdur demakim,
O`rtagan jonim ul oy dog`i firoqidur hanuz.

Charx yolg`uz qilmadi Farhod qonin lolazor,
Lola qonin to`kkuchi oning nifoqidur hanuz.

Ey Navoiy, garchi meni mehrsiz der erdi yor,
O`zga bo`ldi yoru mehri menda boqiydur hanuz.

                                  241

Ko`yung borida qilmon jannatg`a guzar hargiz,
Qadding qoshida solmon to`big`a nazar hargiz.

O`qung`a ko`ngul moyil, mujib nedur, ey qotil,
Kim o`tganidin bo`lmas ko`nglumga xabar hargiz.

Bu jismi nizor ichra ko`nglumni gumon qilmang,
Shoxeki qurur, anda kim ko`rdi samar hargiz?

La`lingda malohatdin jon komidadur lazzat,
Bu ta`m qachon bergay tuz birla shakar hargiz?

Ko`ngliga fig`onimdin rahm o`lmasa, ey bulbul,
Gul g`unchasig`a bormu nolangdin asar hargiz?

Pil o`lsa sening xasming, desangki zarar topmay,
Bir pashshag`a olamda yetkurma zarar hargiz.

Maxlas tilasang g`amdin dahr ichra Navoiydek,
Qo`ymag`asen ilgingdin sog`arni magar hargiz.

                                      242

Zamone garchi yodim qilmas ul nomehribon hargiz,
Fig`onkim, yodi chiqmas xotirimdin bir zamon hargiz.

Oti og`zim aro mazkur, o`larmen, ohkim, bo`lmay
Otim og`zig`a bir mazkur o`larg`a komron hargiz.

Ko`ngul to vodiyi ishqig`a tushti, qilmadi bir ham
Vatanni yod ul ovorayi bexonumon hargiz.

Labidinkim, ko`zum yoshi jahonni la`lgun qildi,
Bag`ir juzvidin ayru topmadi bir qatra qon hargiz.

Iti faryodini yoqmang mangakim, xo`yidin umre
Ulug`roq tinmadim, ne nav` chekkaymen fig`on hargiz?

Yorib ko`ksum, junun ta`vizidek jon pardasin ochma,
Ki fosh o`lmaydur ul qonlig` necha dog`i nihon hargiz.

G`amu anduh ya`jujig`a har devor saddedur,
Fano mayxonasidek topmaduq dorul-amon hargiz.

Bu damni tut g`animatkim, kelur damdin asar yo`qtur
Ne damkim o`tti, xud andin kishi topmas nishon hargiz.

Qiron qilding, Navoiy, nazm arokim iltifot etmas,
So`zungdin o`zga so`zga xusravi sohibqiron hargiz.

                                       243

Xurram o`ldi bog`u bir guldin ichimda g`am hanuz,
Kuldi har yon g`unchavu ko`nglum ishi motam hanuz.

Bulbul o`ldi gul harimi xirmanining mahrami,
Gul`uzorim ko`yida men telba nomahram hanuz.

Chiqti tuz har naxl uza bir ishqpechon yormashib,
Vahki, bir qad ishqidin jismimda pechu xam hanuz.

Ochti savdo daf`ig`a sunbul musalsal turrasin,
Ohkim, bo`ynumda zanjiri junun mahkam hanuz.

Soqiyo, rahmiki tortib lola sog`ar dam-badam,
Lolagun sog`arg`a men bo`lmay dame hamdam hanuz.

Faqr naxlidin guli maqsud uzmak istama,
Etmay anda ohu ashkingdin havovu nam hanuz.

Bir so`zin istab Navoiy o`ldi, vahkim, yetmamish
Huqqayi yoqutidin ko`nglumga ul marham hanuz.

                                      244

Bo`ldi shomu jong`a ul oy hajridin qayg`u hanuz,
Etti subhu ko`zlarimga kirmamish uyqu hanuz.

Obi hayvoning g`amidin toki za`fim bo`ldi sa`b,
Bormamish bir qatra bo`g`zum ichra, jono, su hanuz.

Javr o`qin otting, vale biym erdi hijron tiyg`idin,
Etti ul ham boshima ko`nglumdin o`tmay bu hanuz.

Novaking umredurur ko`nglumda xandon bo`lg`ali,
Bor oning mufrit jununidan manga kulgu hanuz.

Sehr ila ul ko`z qilib zulfung kamandin ajdaho
Buzdi olam xalqinu bas aylamas jodu hanuz.

Shohidi maqsud aksi ko`ngluma tushmas deding,
G`ayr naqshidin magar pok ermas ul ko`zgu hanuz.

Dedi, bo`l foniy visolim istasang, bo`ldum fano,
Ey Navoiy, so`rki mundin ortug` istarmu hanuz?

                                      245

Har necha ko`nglumni chok etsang, qilur ishqing sitez,
Ul sifatkim, o`tni yorg`on soyi bo`lur shu`la tez.

Sabr ila ishqim xusumat boshlab o`rtarlar meni,
O`t bo`lur zoyanda, tosh etsa temur birla sitez.

G`am tuni rihlat sahobi jolasidur yo erur
Motamimg`a charx anjum javharidin ashkrez.

Vasl aro ashkim qilur tug`yon o`shul yuz tobidin,
Yoz faslida quyosh tez o`lsa, bo`lur seyl xez.

Sarvu g`unchang jilvasi kuydurdi elni, ohkim,
Dahr aro to`biyu kavsar birla solding rustxez.

Ko`z uyidin ul pari ram qildi, mardum ashkidin
Bo`ldi chun hamxona tardoman, erur avlo gurez.

Chun Navoiy vasl topti, emdi birdur, ey tabib,
Sharbatin gar zahr yoxud obi hayvon birla ez.

                                  246

Bo`lmasa ul but qoshi mehrobim ichra jilvasoz,
Qiblag`a, kofirmen, ar bosh indurub qilsam namoz.

Qon yoshimdin la`lgun kirpik bila aytur ko`zum
Orazing nazzorasin aylarda yuz til birla roz.

Qaddi vaslin istasam ra`nolig` aylar noz ila,
Husn bo`stonida ul sarkash qad ermish sarvinoz.

Odamiyliqdin qochib, yettim junun o`tin sochib,
Ey salomat ahli, aylang telba itdin ihtiroz.

Chehra och ko`nglumni desang kuyduray, hijronni qo`y,
O`t ne hojat mum topsa mehr tobidin gudoz?

Rishtayi ashkin tutub tufrog` sori tortar fano,
Ul sababdin egma qad zohir qilur ahli niyoz.

Ey Navoiy, g`ayr naqshin pok yub jon lavhidin,
Yor uchun jon o`ynasang, ul lahza borsen pokboz.

                                          247

Mehnat o`tidin yoruqtur har taraf koshonamiz,
Bo`ldi go`yo ajdaho komi bizing vayronamiz.

Toyiri vasl uchti ashkim jolasidin vahm etib,
Qushqa, vahkim, ram berur toli` yo`qidin donamiz.

Ul charog`i husn vayron kulbani yorutqali
Mehr sham`in yorutubtur har kuyuk parvonamiz.

Bo`ldi oshiq aql ila hazl aylabon vola ko`ngul,
O`tqa tushti o`ynay-o`ynay kul bila devonamiz.

El tilidin uyqu uchmishtur ko`zumdin go`yiyo,
Kim erur baxt uyqusining boisi afsonamiz.

O`lturay bir may bila deb, tirguzursen, soqiyo,
Obi hayvon birla go`yokim to`lar paymonamiz.

Murshidekim, qilsa irshodu fano, billah, anga
Bu vujudi orazidin o`zga yo`q shukronamiz.

Ko`yida ko`nglum ko`ngullar ichra ko`rdum, turfa ko`r,
Turfaroqkim, oshnoliq bermadi begonamiz.

                   248

Sarvqadlar agar biru gar oz,
Yuzdin ermas biri bizing bila tuz.

G`arazim ul sanamg`a sajda durur,
Er o`pay deb qoshida qo`ysam yuz.

Yuzidin zulfig`a ko`ngul bormas,
Kimsa shabravlig` aylamas kunduz.

Ne birov bo`lsa hamrahing toqat,
Ne tahammulki, kezgasen yolg`uz.

Har ko`zum ul quyosh firoqi tuni
Bir falakcha ayon qilur yulduz.

Bormen, ey piri dayr, bas maxmur,
Karam ayla, karomate ko`rguz.

Qaddi hajrinda tortsang nola,
Rost ohangi, ey Navoiy, tuz.

                             249

Seyl un chektiyu savdo menda bepoyon hanuz,
Dasht sarsabz o`ldiyu men talba sargardon hanuz.

Gunbazin qildi imorat g`unchaning yoz yomg`uri,
Telba ko`nglum uyi savdo selidin vayron hanuz.

Har qurug` shox o`ldi dasht uzra sabodin hullapo`sh,
Tinmag`ur jismim junun vodiysida uryon hanuz.

Tong nasimi birla nayson yomg`uri ne sudkim,
Ohu ashkim dahr aro har dam solur to`fon hanuz.

Yong`il, ey Isodamim, husnung bahori haqqikim,
Bordurur muhlik jununumg`a davo imkon hanuz.

Ne osig`, har oq gul o`lsa marham uchun bir momuq
Chunki chiqmaydur yaramdin g`unchadek paykon hanuz.

Dasht hayvoni qocharlar suhbatimdin ram qilib,
Aqli yo`q nosih gumon aylar meni inson hanuz.

Kom yetkurmak g`animat angla hojat ahlig`a,
Ey g`ani, bu damki koming birladur davron hanuz.

Shayx man` aylar junun har dam Navoiyg`a, ko`rung,
Kim bahor ayyomida g`ofildur ul nodon hanuz.

                                  250

Ul pari ko`yida men devonani band aylangiz,
Band-bandim zulfi zanjirig`a payvand aylangiz,

Xalq tarki ishq aylarga meni dilxastani,
O`lturub olam eliga mujibi pand aylangiz.

Telba ko`nglum topsangiz, ey yor ko`yi itlari,
To`sh-to`shidan tishlabon parkand-parkand aylangiz.

Bodayi ishq asru mast etmish meni, ey do`stlar,
Jomima afyun ezib har dam xiradmand aylangiz.

Yig`lasam achchig` malul o`lmoq nedur, ey xo`blar,
Hazl uchun gohi boqib, siz ham shakarxand aylangiz.

Ishq bahrida duri vasl istasang, ey ahli dard,
Ko`nglunguz ul naqd yodi birla xursand aylangiz.

Qilsangiz tasvir Layli husnin ul oydek sizing,
Lek Majnunni Navoiy birla monand aylangiz.

                                251

Tufrog`imdin, koshki, jisme murattab qilsangiz,
Bir it o`lsa ko`yida ruhig`a qolab qilsangiz.

Etmagay chobuksuvorim gardig`a, ey ahli ishq,
Mehrni rokib qilib, gardunni markab qilsangiz.

Bodano`shum bazmi g`avg`osidin, ey jonu ko`ngul,
Sam`ig`a yetmas necha faryodu «yo rab» qilsangiz.

Olami ishq uzra bas loyiqdurur, ey dardu shavq,
Dudi ohimni sipehr, ashkimni kavkab qilsangiz.

Markabi na`lin mujallo qilg`uchilar zeb uchun,
Orazimg`a surtung ul damkim, muzahhab qilsangiz.

G`ayri no`sho-no`sh azal soqiysidin kelmas xitob,
Bizni, bas, may jurmidin bo`lmas muxotab qilsangiz.

To Navoiy, qismat o`lg`on mayni ichmas chora yo`q,
Do`stlar, avlo bukim jomin labo-lab qilsangiz.

                                 252

Yuzung firoqida har oh o`tinki chektim tez,
Ul o`t sharoralari bo`ldi har taraf gulrez.

Qazo musavviri go`yo hal etti la`liy rang,
Labing aqiqini aylar mahalda rangomez.

Labing malohati g`avg`o qo`pordi olamdin,
Shakarni buyla kishi qayda ko`rdi sho`rangez?

Itingki sherzabundur, anga topa olmon
Desam, ko`ray ani boshimdin o`zga dastovez.

Chu keldi xastalig`im so`rg`ali qadahno`shum,
Ketur piyolaki, o`lsam ham aylamon parhez.

Desang zamona sitezini har zamon ko`rmay,
Zamonni xush tutu qilma zamona birla sitez.

Guli saboh yuzin ko`rmagaysen, ey bulbul,
Bu gulshan ichra Navoiydek o`lmasang shabxez.

                       253

Onsiz o`lmoq erur o`lmoq jonsiz,
Bo`layin jonsizu bo`lmay onsiz.

Qoshi bu chok ko`nguldin ayru
Filmasal yoye erur qurbonsiz.

Ohkim, dard yuzidin chiqmas,
O`q emas bo`lsa erur paykonsiz.

Ishq daryosig`a, eykim, kirding,
Bilki, bu bahr erur poyonsiz.

Yorsiz ko`nglum erur oshufta,
Mulk oshub topar sultonsiz.

Suvu o`t ichra siz, ey ko`zu ko`ngul,
To ul oy orazig`a hayronsiz.

Gar Navoiy chekar un hajr tuni,
Yo`q ajab, tun emas it afg`onsiz.

                      254

Yordin ayrilg`ali shaydo ko`ngul, bexob ko`z,
Har zamon zohir qilur savdo ko`ngul, xunob ko`z.

Ko`zu ko`nglum bahru bar sayr ettilar yor istabon,
Bu safarda toptilar yag`mo ko`ngul, g`arqob ko`z.

Ko`zu ko`nglumdin biri ko`yub, birisin buzdi sel,
Yo`qsa nevchun bo`ldi nopaydo ko`ngul, noyob ko`z?

Deb emish, hajrimda mendek ko`zu ko`nglin asrasun,
Voykim, yo`qtur manga xoro ko`ngul, qassob ko`z.

Vah, ne kun bo`lg`ayki, yetgay vaslingga ko`zu ko`ngul,
Tortibon faryodu vovaylo ko`ngul, yig`lab ko`z.

Ko`rmayin deb ko`rdi ko`z, ko`rgach ko`ngul qildi havo,
Bo`ldi zor etgan meni rasvo ko`ngul, qallob ko`z.

Do`st ko`zla, xasmdin uzgil ko`ngulkim, tushsa ish
Bermasu olmas emish a`lo ko`ngul, ahbob ko`z.

Ey Navoiy, go`yiyokim yor mehmon bo`lg`usi,
Kim murattab aylamish ma`vo ko`ngul, abvob ko`z,

                                  255

Jilvamu qildi sarig` bo`rkin kiyib ul sarvinoz,
Yoki chekti shu`la axzar jism ila sham`i tiroz.

Kuysa majnun ko`nglum ul yuz lam`asidin, tong emon,
Ne uchunkim aylamas devona o`tdin ihtiroz.

Ulki ermas ishqi poku sajda aylar ko`rsa husn,
Uyladurkim, aylagay fosiq tahoratsiz namoz.

Rozi ishqing derga paykoning erur ko`nglumga til,
Lol til birla qilur ermish takallum ahli roz.

Sekritib chiqti yana maydon sari ul turk mast,
To yana qaysi ko`ngul mulkiga qilg`ay turktoz.

Ishq agar komildurur, oshiq qilur ma`shuqni,
Yo`qsa, nevchun ayladi Mahmudqa qulluq Ayoz?

Har maqom ichraki bo`lsang ayru bo`lma yordin,
Ey Navoiy, hojat ermas qilmoq ohangi Hijoz.

                                   256

G`am yuki qilmaydurur yolg`uz meni mahzunni ko`j.
Ham bu yuk qilmish edi Farhod ila Majnunni ko`j.

Qildi chun Farhod ila Majnun qadin xam, ne ajab,
Yuz alarcha za`f ila gar qilsa bu mahzunni ko`j.

Yuk agar budur ne Farhodu, ne Majnunu, ne men,
Rost gar dersen, bu yuk aylabdurur gardunni ko`j.

Vah, ne yukdur buki gardun qomatin ko`j ayladi,
O`ylakim «gardun»nung ostida ko`rarsen «nun»ni ko`j.

Yuzi mahtobida mushkin qrshi nevchun ko`j erur,
O`g`riliq gar qilmadi ul hinduyi mavzunni ko`j.

Egrilikka shuhra bo`lmoq istamassen, aylama
Ahli isyon xizmatida qaddi beqonunni ko`j.

Gar Navoiy ko`j erur shah xizmatida, ne ajab,
Chunki qilmish qullug`i Jamshidu Afridunni ko`j.

                                      257

Dahr sudidin tama` uzkim, ziyone besh emas,
Umrni tutqil g`animatkim zamone besh emas.

Uy bino aylab ajabdur elni mehmon aylamak,
Ulki bu uy ichra besh kun mehmone besh emas.

Qo`y tavonoliq so`zin, yod et ajal xorinki, pil
Pashshalar nishi qoshinda notavone besh emas.

Kir fano dayridakim, har shayxu yuz savdo anga,
Ulki otin xonaqah qo`ymish, do`kone besh emas.

Eykim, o`lmish xil`ating zarbaft, bori bilkim, ul
Ma`ni ahlin kuldururga za`farone besh emas.

Mehr toju charx taxting bo`lsa g`ofil bo`lmakim,
Mehr bemehru falak nomehribone besh emas.

Shahg`a ish el fikrini qilmoqdur ulkim, zebkim,
Bir suruk qo`ydur raoyo, ul shubone besh emas.

Gar Navoiy istadi ovoralig`, ei ahli hush,
G`am yemang, devonayi bexonumone besh emas.

Avji davlat uzra bo`lsun doimo Bilqisi ahd,
Kim Zuhal qasrinda har tun posbone besh emas.

                                     258

Ne ajab, gar nuql tuxmi g`am qushin rom aylamas,
Mast chun bir dam ovuch qoqmoqdin orom aylamas,

Tun quyoshqa yovuy olmasdekdur ulkim, may sari
Tiyralik shaxsi azimat bir-iki gom aylamas.

Fikru g`am qochmoqqa maydin istasang ravshan dalil,
Shayx yo zohid nedurkim boda oshom aylamas.

Ayni nozu shevadin kofir ko`zung, ey mug`bacha,
Turfatul-ayni emaskim qasdi islom aylamas.

Jism aro paykonlaring suv qildi ko`nglum oh ila,
Bodayi shavqin, ajabkim, ichgali jom aylamas.

Voizo, aylab tama` qon yutmag`ilkim, piri dayr
La`lidin o`zga savol ahlig`a in`om aylamas.

Dema, ishq o`ynab Navoiy oqibat ne bo`lg`usi?
Kim bu ish og`oz qilg`on fikri anjom aylamas.

                                        259

Kiyik charmi zaif egnimga majnunlug` nishoni bas,
Junun toshi sinuq boshim uza qush oshyoni bas.

Damingni asra, ey Isoki, ranjim daf`ig`a har kun,
G`izo ul oy qilichi zaxmining bir qatra qoni bas.

Senu hayvon suyi, ey Xizr, tutqil tarki jonimkim,
Manga yor ollida o`lmak hayoti jovidoniy bas.

Shahu izzat saririkim, agar budur jahon johi,
Manga idbor ko`yida mazallat xokdoni bas.

G`aniyu ko`nglida pinhon diram fikriyu ishq o`ti
Mening ko`nglumda kuydurgon necha dog`i nihoniy bas.

Sanga kavsar suyiyu lahni Dovudiyki, dayr ichra
Mug`anniy nag`masi birla manga jomi mug`oniy bas.

Havodis daf`ig`a shah ko`k hisori uzra gar chiqsun,
Ki faqr ahli uchun dayri fano dorul-amoni bas.

Fig`onkim, lutfu qahrig`a tafovut yo`qni ham anglab,
Fano ahlig`a javrin qilmadi bu dayri foniy bas.

Navoiydek o`lar holimda demang huru jannatni,
Sizing barchaki bu ovorag`a bir ko`rmak oni bas.

                               260

Nafis kiyguluk o`lsa yalang tanimg`a havas,
Hasir naqshi hasiri libos o`rnig`a bas.

Sirishk yo`lini xas birla tuttilar, yoxud
Ko`zumni yo`lig`a surtarda muncha to`lmish xas.

Bir o`t dimog`ima hajr urdikim, nafas andin
Chiqar samum o`lub, ar xud bo`lay Masihnafas.

Azim aningdek erur ishq mahmilikim, anga
Qazo falakni ikki bo`lsa, bo`lg`ay ikki jaras.

Tanimg`a choklar ochti, ne ayb, agar o`lsam,
Ki ruh bulbulining loyiqi emas bu qafas.

Ko`ngulki, kofiri ishq o`ldi, or erur zunnor,
Nedinki, mug`bacha zulfin beliga qildi maras.

Fano havas qilu faqr et havo Navoiydek,
Vale havovu havas qilmag`il havovu havas.

                                     261

Dame ermaski, la`lingdin ko`ngul yuz laxt qon ermas,
Dog`i har laxt qon yoshim bila ko`zdin ravon ermas.

Yuzung mehri ichinda ko`z solib og`zingni ko`rmasmen,
Agarchi zarra xurshid ollida ko`zdin nihon ermas.

Ushalg`on har so`ngak jismimda go`yo ka`bataynedur,
Nihoniy dog`i zoid nuqtasidurkim, ayon ermas.

Erur dardimg`a taskin bu kecha, lekin to`shuk ko`ksum,
Ajab gar novaki ko`nglumga kirgandin nishon ermas.

Meni o`lturgali g`amzang o`qi umredurur, lekin
Tirik la`ling xayoli birlamen, jismimda jon ermas.

Lahad kunjin vatan aylab minibtur umridin Majnun,
Ne bo`lsa, men kibi ovorayi bexonumon ermas.

Bu davr ichra qachon jomi farog`e yetgay, ey soqiy,
Chu bir dam dardu mehnat zahri chekmakdin amon ermas.

Agarchi qon yutar bulbul, vale ne g`am anga, chunkim
Navola g`unchadin ayruvu guldin o`zga xon ermas.

Navoiy o`ldi, gar parvona kuydi, bulbul un chekti,
Bular gar yaxshidurlar, ishq aro ul ham yamon ermas.

                                       262

Sunbulin Layli ochibtur — yel abiroso emas,
Dog`ini Majnun qonatmish — lolayi humro emas.

Nastaran ko`zgusida bir sori men, bir sori yor
Chehra aksin ko`rguzubtur bir, guli ra`no emas,

Gulni o`xshotqon uchun yorumg`a go`yo bog` aro
Muztarib ko`nglum qushidur,   bulbuli shaydo emas.

Sunbul ustidin nasim esgach, nigorim turrasin
Yod qildimkim, dimog` oshuftadur, savdo emas.

Nargis oltun jomining ollida kofuriy harir
Pardayi jonimdurur, marhun qadahpolo emas.

Dema, afg`onimda bulbul nolasidek yo`q nishot,
Bu ham anduhzo emas, gar gul nishotafzo emas.

Gulni sarv uzra xayol ettim ko`ngul bo`stonida,
Rost aytay, sarvi gulro`yum kibi zebo emas.

Bo`lmangiz mag`ruri husn, ey sho`xlarkim, bog` aro
Siz kibi bilturg`i gullardin biri paydo emas.

Manga gulrux soqiyu bulbulg`a gul tutti qadah,
Mast erur ul ham, Navoiydek vale rasvo emas.

                                      263

Demakim, no`shi labidin quti jon qildim havas,
Obi hayvondin hayoti jovidon qildim havas.

La`li no`shidin gar o`lsam ham emastur aybkim,
Hazm eta olmas g`izo men notavon qildim havas.

Tosh yebon, atfol gomi birla jon bersam, ne tong,
Kim pari vaslig`a joni komron qildim havas.

Ostoning istadim bosh qo`ysam, ermas aybkim,
Saltanat taxtin meni bexonumon qildim havas.

Har fatila zaxm arokim erdi, chektim jon aro,
Ko`ngluma qo`ymoq necha dog`i nihon qildim havas.

Zuhd ila yo`l topmadim maqsadg`a, may tut, piri dayr,
Kim o`zumni emdi rasvoyi jahon qildim havas.

Ey Navoiy, tog`u vodiy tutmog`im ayb etmakim,
Yoshurun dardim demak tortib fig`on qildim havas.

                                    264

Bas nedur, ko`z gar xayoling xaylig`a manzil emas,
Har qaro bir o`t yeri davrinda kirpik xoru xos.

Jannat ahlig`a erur har lahza ko`yung orzu,
Do`zax ahli uylakim jannatni qilg`aylar havas.

Novaking paykonini to chektilar, nolon ko`ngul
Aylamas afg`on ko`ngulsizlikdin   andog`kim jaras.

Dema men majnung`a, ey nosihki, bas qil ohni,
Kim manga ish ul pari ishqida bo`lmish ohu bas.

Za`fdin bexud ko`rub, og`zimg`a ul yuz ko`zgusin
Qo`ysang ul dam urmag`aymen, billah, ar o`lsam nafas.

Dayri piri xizmatig`a chekmayinmu belni chust,
Kim necha zunnordin tongmish belimga bir maras.

Soqiyo, davron agar budur, Navoiy har zamon
Jomig`a behushdoru qotmog` aylar multamas.

                                        265

Oh o`qin jon ichra asrab, ko`nglum izhor aylamas,
Yo`qsa bir dam bormukim, yuz jonni afgor aylamas.

Vah, ne yuzdur ulki, taqlidin qilib naqqoshi Chin
Cheksa yuz surat, birin yuzdin namudor aylamas.

Ishqdin chun munkir o`lmish ko`nglum, o`lturmak ne sud,
Hajr ila to oni qo`rqutmassen, iqror aylamas.

Qo`ydung, ey aql, ochqali yuz pora ko`nglum zulfini,
Har biri bir rishtasin qondinki zunnor aylamas.

Jon fido qilg`umdurur, la`ling qabul etsun desam,
Derki: «Ruhullah bu nav` ishlarga begor aylamas».

Ne osig`, har zarrag`a ohim quyoshdek solsa o`t,
Ul quyosh ko`ngliga chunkim zarrae kor aylams.

Soqiyo, davr ichra ul yuz aksi ko`rguzgan qadah,
Fitna aylarkim, sipehru mehri sayyor aylamas.

Foniy o`l, gar istar ersang vaslkim, qilmas nasib,
Kimni bir davlatg`akim tengri sazovor aylamas.

Demangizkim, barxabar bo`l telba ko`nglungdin, chu ul
Qaydakim borsa Navoiyni xabardor aylamas.

                                        266

Meni men istagan o`z suhbatig`a arjumand etmas,
Meni istar kishining suhbatin ko`nglum pisand etmas.

Ne bahra topqamen ondinki, mendin istagay bahra,
Chu ulkim, bahrae ondin tilarmen, bahramand etmas.

Netay huru pari bazminki, qatlim yo hayotimg`a
Ayon ul zahrchashm aylab, nihon bu no`shxand etmas.

Kerakmas oy ila kun shaklikim, husnu malohatdin
Ichim ul chok-chok etmas, tanim bu band-band etmas.

Kerak o`z chobuki qotilvashi Majnunshiorimkim,
Buzug` ko`nglumdin o`zga yerda javloni samand etmas.

Ko`ngul uz charx zolidin, firibin yemakim, oxir
Ajal sarrishtasidin o`zga bo`ynungg`a kamand etmas.

Ul oy o`tlug` yuzin ochsa, Navoiy, tegmasun ko`z teb,
Muhabbat tuxmidin o`zga ul o`t uzra sipand etmas.

                                   267

Dam- badam la`ling xayolidin ichim qonmu emas?!
Qatra-qatra ko`z yo`lidin yuzga g`altonmu emas?!

Gah o`lub, gohi tirilsam, tong emas, vah, g`amzasi
Qotil ermasturmu yo no`shi labi jonmu emas?!

Ne ajab, ishq ofatidin chiqsa jon tan mulkidin,
Shahnayi zolimmu emas yo mulki vayronmu emas?!

Novaki zulm urmog`ingdin tonmag`il, ey qoshi yo,
Tanda zaxm ermasmu yo ko`nglumda paykonmu emas?!

Telba ko`nglumni dema ko`p vola ermas ishq aro,
Shuhrayi ofoq yo rasvoyi davronmu emas?!

Dahr sho`xig`a ko`ngul gar bermadim, ayb etmangiz,
Ishvasi chinmu zmas yo ahdi yolg`onmu emas?!

Dasht aro ko`rsang Navoiyni emas Majnun, dema,
Toshmu urmas ko`ksiga yo jismi uryonmu emas?!

                                        268

Zulfidin ayru jununimg`a desam tadbir emas,
Telba itga chora derkim qatl erur, zanjir emas.

Orazin   ko`rsam,   nedur deb so`rma ko`nglum holatin,
Chehra tag`yiridin angla hojati taqrir emas.

Har tun anjumdin mening holimg`a gardun ashki bil,
Charx uza ohim buxori tafidin ta`sir emas.

Zulfi pechu tobig`a borib kelur shaydo ko`ngul,
Bovujudi tiyralik, ko`rgilki, ko`p dilgir emas.

Istasang qatlim chiqarg`il tiyg`u ihmol etmakim,
Ne desang mendin bo`yun sunmoqda xud taqsir emas.

Dayr aro usruk ko`rub, zohid meni ayb aylamish,
Bilmamish miskinki, hech ish xoriji taqdir emas.

Ul pari qilmish meni majnunu rasvo shahr aro,
Ey Navoiy, go`sha tutkim, hojati tashhir emas.

                                    269

Gar meningdur yor lo`li bo`lsa shoh etmon havas,
Naylay ul shahniki, har lo`lig`a bo`lg`ay hamnafas

Shikva qilmon gar jafodin boshima yog`dursa tosh,
Toqatim yo`q elga qilsa bargi gul urmoq havas.

Yordin har necha bedod o`lsa aylarmen qabul,
Lek bo`lsa g`ayr birla multafit, maqbul emas.

Jonni qo`ymasmen chibindek la`li uzra rashkdin,
Ul shakar uzra chibin qilsam taxayyul — xol bas.

Bu baloni ko`rmasun oshiqki, qilg`ay iltimos
Vaslin oningkim, birov bo`lg`ay anga ham multamas.

O`z nigori mahmilidin qilmasun deb ko`z xato,
Ishq dashti ahlig`a har dam nido aylar jaras.

Ey Navoiy, ishq atvorida budur zulmkim,
Gul maqomi bazm o`lub, bulbul yeri bo`lg`ay qafas.

                                      270

Chok bo`lg`on ko`ngluma qilmoq iloj oson emas,
G`unchakim ochildi, butkarmak oni imkon emas.

Ko`nglum ichra gulbuni dard uzra har yon g`unchadur,
Ey muolij, daf`ig`a sa`y etmakim, paykon emas.

Mehrim o`tin hushu aqlu fahmu his yoshurmadi,
Mehri lomi` to`rt burqa` keynidin pinhon emas.

Otashin la`ling g`amidin ko`nglum erur pistae,
Kim kuyubon chok o`lubtur, g`unchayi xandon emas.

Ishq ichinda, eyki, yuz muhlik balog`a uchradim,
Bor sanga ming shukr vojib, gar g`ami hijron emas.

Zohido, man` aylading ko`nglumga maydin, bilmading,—
Kim samandarg`a yolindin sud erur, nuqson emas.

Engsa dayr ichra meni hayrat, ne tong, ey mug`bacha,
Kimdurur bu korgah vaz`ig`akim hayron emas?

Dardi hajringdin Navoiy ko`ksi uzra dog`u na`l,
Tan harimig`a ajab gar shamsavu devon emas.

                                          271

Zihi kamol ila kavnayn naqshig`a naqqosh,
Mukavvanot vujudin vujudung aylab fosh.

Vujudung ayladi mavjud ulusnikim, bo`lmas
Vujud zarrag`a mavjud bo`lmag`uncha quyosh.

Sanga yetishmasa, tong yo`q,   bu aqli zulmoniy,
Ki mehr sham`ig`a parvona bo`lmadi xuffosh.

Qayu parig`aki qilding yuzin quyosh, berding
Ko`ngul jununi uchun anbarin hilol ila qosh.

Angaki, bo`ldi junun ishq ichinda, yog`durdung
Xirad qushini uchurmoqqa tifllardin tosh.

Aningki, ko`nglida ishq axgarini yoshurdung,
Nihoniy o`tin ulug` tinmog`idin etting fosh.

Muhavviseki, maoshini aql ila tuzdung,
Fano yo`lida ayading berurga aql maosh.

Hakimi qudrating ilkinda charx ila anjum
Muhaqqar uylaki xashxoshu donayi xashxosh.

Yo`lungda o`ldi Navoyio bo`ldi tufrog` ham,
Yopushsa erdi bu kuy itlari ayog`ig`a kosh.

                                 272

Jamoli yuzini chekkan tarozu oyu quyosh,
Magar bu birida nur erdi, ul birisida tosh.

Gar oyda tosh emas erdi, quyoshda nurindin
Qudurat ichra qolib oy, munavvar o`ldi quyosh.

Quyoshg`a nurki yuqmish, hanuz erur ul nur,
Hanuz oy ichra hamul tosh erurki bo`lmish fosh.

Uruj aqshomi tegrangda oyu kavkablar,
Masih girdida andoqki bir necha xuffosh.

Yuzi tubon tushubon markabing izig`a malak,
Er uzra qursni qilg`on kibi gadoy talosh.

Chu qurb Qofig`a yetting, yetishmadi Jibril,
Ne nav` hudhud simurg` ila bo`lur yo`ldosh?

Ayog`ig`a chu maloyik boshin qo`ya olmas,
Navoyiyo, qo`yako`r itlari ayog`ig`a bosh.

                             273

Yozuqsiz, jurmsiz bedod etar fosh,
Manga ul surmasiz ko`z, vo`smasiz qosh.

Fig`onkim, bu taraf boqmay o`tarsen,
Nechakim ko`zlarim yummay to`kar yosh,

Sirishkim seyli har yon uyla surdi,
Ki topmon ko`ksuma urmoq uchun tosh.

Iliging o`pgali ochmish og`izlar
Qilichingdin sarosar zaxmliq bosh.

Hamono qolmas o`z holida rangi,
Sizarda suratingni ko`rsa naqqosh.

Bahodur naqdi din, ey dayr piri,
Karam qil mayki, borbiz asru qallosh.

Demish, kelsam Navoiy qatli aylay,
Kelib, ne ko`ngli istar, aylagay kosh.

                          274

Meni sargashta jismin dog` ila qon lolazor etmish,
Quyun yoxud to`kulgan lolazor ichra guzor etmish?

Tanimdin qon chiqorg`on har taraf paykonlaring go`yo
Erur yomg`urki, tufrog`din chechaklar oshkor etmish.

Ko`ngul birla so`ngak manqal aro o`tu o`tundektur,
Malomat toshlarin to charx tegramdin hisor etmish.

Yuzin may gul-gul etgandin xarosh ermas unum, balkim
Ko`ngulda xor-xori nolam andomin figor etmish.

Labing jonimg`a solg`an shu`lalar ichra qazo go`yo
Ulug`roq la`ldin axgar, kichikrakdin sharor etmish.
Bo`la olsam ulusqa ul quyoshni ko`rgali moni`,
Ne g`amdur, gar yo`lida charx jismimni g`ubor etmish,

Halokim bilgay ulkim, bordur ul yanglig` jafokori,
Ki tavrin husn beparvolig`i oluftavor etmish.

Kabutar qasr burjida emas shah shastidin emin,
Xusho ul chug`zkim, vayrona kunjin ixtiyor etmish.

Maof ermas qayon gom ursa rahrav noqayi jismi,
Nafas torin qazo chun burnig`a oning mihor etmish.

Mug`anniy nag`masi jon bersa bazm ahlig`a, tong yo`qkim,
Navoiy rishtayi jonin eshib, changiga tor etmish.

                                       275

Manga emdi sarz ila gul muddaosi qolmamish,
Sarv bo`ylug` guljabinliklar havosi qolmamish.

Uyla tutmish mehnatu g`am xayli ko`nglum kishvarin.
Kim nashot onda sig`ing`ucha fazosi qolmamish,

Men baliyat ichramen, el shod, go`yo charxning
Emdi dard ahlig`a yetkuncha balosi qolmamish.

Yorkim qilmas jafovu javr ermas rahmdin,
Kim manga ko`rguzmagan javru jafosi qolmamish.

Baski har torin balo atfoli uzdilar chekib,
Vahki, uryon jism uza mehnat palosi qolmamish.

Gul chog`i bog`ingg`akim yo`l bermading, ey bog`bon,
Chinmudur day bo`lg`ali derlar safosi qolmamish.

Ey Navoiy, gar vafosi qolmamish oning sanga,
G`am yemakim, anga husnining vafosi qolmamish.

                                   276

Ko`ngulkim zarnishon paykonlaringdin notavon bo`lmish,
Magar bu bog` aro ul barglar birla xazon bo`lmish.

Guli ra`no kibi kog`az uza nomingnn yozmaymen,
Sarig` erdi yuzi, xunobi ashkim birla qon bo`lmish.

Yuzumni ashkmu yo`llar qilibtur yo nazar payki —
Seni istarga ko`p har yon yugurmakdin nishon bo`lmish.

Quruq shoxedurur   jismimki,   ko`z davrida   kirpikdin
Xayoling qushlarig`a anda ikki oshyon bo`lmish.

Ko`zum xunob   aro bo`lmish biaynix uylakim, ko`nglum
Qarosi qon aro ko`nglumdagi dog`i nihon bo`lmish.

Sirishk ollida mujgon shoxi sanchib, bog`layin dermen
Yo`lin bu selningkim, elga andin ko`p ziyon bo`lmish.

Yuzung hajrida, bilkim, qon yoshim oqmish, chaman ichra
Qachon ko`rsangki, har bir shox uza gul arg`uvon bo`lmish.

Murassa` qilma chatring lojuvardiy atlasin, ey shah,
Gado ollidakim bu nav` chatri osmon bo`lmish.

Navoiyg`a demang ul tifl ishqin asrag`il maxfiy,
Bu damkim holi shahr atfoli ichra doston bo`lmish.

                                    277

Surohiy to mayi la`ling visolin orzu qilmish,
Ani bu mastliq devonayi jo`lidamo` qilmish.

Chibinlar   shakkari   la`lingda yo`q jon   qushlaridurkim,
Suv ichmaklikka hayvon chashmasi uzra g`ulu qilmish.

Adamdur ul og`izkim, xurdabini aql topmaydur
Vujudin garchi ul qatlim ishida guftugo` qilmish.

G`aming jon pardasin chok aylagach, gardun, ne yanglig`kim
Labing oritting aning rishtasi birla rufu qilmish.

Ko`ngulkim, tashnayi la`li labingdur, vahki, suv etmas,
Anga garchi visoling va`dasi bag`rimni su qilmish.

Labing yetgan qadah taryoqidin yetkurgil, ey soqiy,
Ki hajr achchig`lig`i jomim aro mayni og`u qilmish.

Visoling no`shi birla o`zgalarga no`shi jon bo`lkim,
Navoiy joni muhlik hajr neshi birla xo` qilmish.

                                    278

Zarra-zarra jismim   o`rtadi   g`amingdin,   ey quyosh,
Vahki, sendin bo`lmadi mehru vafo bir zarra fosh.

Har necha qilsam vafo, sendin vafodin yo`q asar,
Tosh ekin bag`ringmu yoxud bog`lading bag`ringg`a tosh?

Ko`z yoshim durri yatimi qo`ydilar yo`lingda yuz,
Vahki, rahming yo`q ayoq ostinda ko`rub muncha bosh.

Gar kengash boshlar ko`ngul saydini qurbon qilg`ali,
Qoshlaring yosi nedur kelturdilar bir yerga bosh?

Ey Navoiy, jong`a ul ko`zdin ne yetkay g`ayri zaxm,
O`qu yo oldinda qo`ymish xossa ul mujgonu qosh.

                                   279

Chiqti yorim kecha yo`l azmin qilib ul bag`ri tosh,
Bas ajoyibdur qarong`u kecha chiqmoqlik quyosh.

Gar quyoshg`a el nazar qilsa ko`ziga yosh to`lar,
Ul quyosh borg`ach nazardin, ko`zlarimga to`ldi yosh.

Zaxmidin qon ko`p borurdin qoldi chok o`lg`on ko`ngul
Zangdek afg`on chekib xaylida bo`lg`ay erdi kosh.

Furqatingda yig`labon haqdin visoling istaram,
Gah socharmen boshg`a tufrog`, gah qo`yarmen yerga bosh.

Qatra qonlar gar tomar ko`ksumga urg`on toshdin,
Zaxmdindur demakim, qon yig`lar ahvolimg`a tosh.

Chun to`sharlar oqibat ustunga xoro birla farsh,
Ne osig`, ostingda gar charx atlasidindur firosh.

Fosh etar mehrin Navoiyning sarig` ruxsorasi,
Subhdekkim, sorg`orib ruxsori aylar mehr fosh.

                              280

Qatiq dardim zuloli ashk etar fosh,
Suzuk suv ichra qolmas yoshurun tosh.

Halokim vasl aro mingdin bir etting,
Ki bergay tengri bir yoshingg`a ming yosh.

Demakka fitna ta`limin bo`lub xam,
Qulog`ing sori bosh eltibtur ul qosh.

Magar sochingni tiyding fitnadinkim,
Parishonhol ayog`ingg`a qo`yar   bosh.

Yasar chog`da labing rangini go`yo
Ezibtur obi hayvon birla naqqosh.

Qadah, ey mug`ki, jon aylay nisoring,
Necha bo`lsam xarobot ichra qallosh.

Navoiy joni sensiz dardisardur,
Borurda oni ham olg`ay eding kosh.

                                   281

Orazin ko`rdum nihon,   ashk ayladi sirrimni fosh,
Yoshurun qolmas o`g`urluq uy arokim bo`lsa yosh.

Zulfi sarkashlik qilur har necha ul oy cheksa qad,
Soya garchi qisqarur doim biyik bo`lg`ach quyosh.

Har sari mo` ul pari hijronida bir yoradur,
Baski atfoli junun boshim uza yog`durdi tosh.

Aylagil nolam xaroshidin hazar, ey siymbar,
Kim bu suhon birla nogah topmag`ay siyming xarosh.

Ka`badur ko`nglum uyi, aylang tavof, ey dardu ishq,
Anda mehrob o`rnig`a yer tutqali ul egma qosh.

Dahr bog`i ichra chun bir gulga yo`q bo`yi vafo,
Qilmag`ay erdi havo ko`nglum qushi ul gulga kosh.

Ey Navoiy dayr aro tutsa ayog` ul mug`bacha,
No`sh etib olma ayog`idin aning o`lguncha bosh.

                                          282

Chu bildi sham`kim, g`am shomi ko`nglumni halok etmish,
Tanin ashk etmadi yo`lkim, yaqo holimg`a chok   etmish.

Chamanda yo`qki bulbul, zog` ham un cheksa za`f aylar,
Hazin   ko`nglumni,   ko`rkim,   furqating ne dardnok etmish.

Ko`nguldin   g`ayr   yodi chiqti   yetgach   tiyrboroning,
Qudurat naqshidin yomg`ur suyi bu uyni pok etmish.

Quyun yanglig` guzar ko`yiga   qilmoq gar erur mumkin,
G`am ermas, vodiyi hijroni gar jismimni xok etmish.

Suv ichmay ko`ngli zuhdumdin agar ketmish edi, soqiy,
Vuzu ibriqida maydur, to`la kelsun, ne bok etmish.

Falak paykoni zulmi, vahki, teshmish xasta ko`nglumni,
Nechukkim tomchi bir yer uzra ko`p tomib, mag`ok etmish.

Qadah tutkim, qizortay chehra, ey soqiyki, hijroning
Yuzumni asfar andoqkim xazoni bargi tok etmish.

Balodur nafs shirki faqr yo`lida, xush ul foniy,
Ki bir rahravg`a jismi tufrog`in gardi shirok etmish,

Navoiyni dedingkim bir jafo birla halok aylay,
Vafo qil emdikim; bu orzu oni halok etmish.

                                      283

Ko`z ko`tarmen ul quyoshdin gar ko`zum qilmoqqa resh,
Pashshalar yanglig` havo uzra chekar har zarra nesh.

Telbalik bog`i guli nilufari erkin bukim,
Ham ko`kardi xalq toshidin tanim, ham bo`ldi resh.

Xushturur ko`nglumda zulfu qaddidin na`lu alif,
Kim bu qurbondek topilmas andoq o`qu yog`a kesh.

Beli tori   hajridin jismim   bo`lubtur   tordek,
Ey falak, rahm et, bu ikki rishtani bir-birga esh.

Turfa ko`rkim, ko`ngluma ishqing kirarga yo`l bo`lur,
Nechakim, ishq imni tark etgil, debon ko`ksumni tesh.

Istasang dayri fano tavfin, belingdin, ey faqih,
Qayd zunnorin uzub, zunnor qaydin dog`i yesh.

Ta`n qilmangkim, Navoiy bekasu bekor erur,
Kim anga olamda oshiqliq ysh o`lmish, ishq esh.

                                      284

Ne xam qoshlardururkim, hayrati qaddimni yo qilmish,
Ne kirpiklar o`qikim,   ro`zgorimni qaro   qilmish.

Ne pechu tobi hadsiz domi zulf erkinki, ochilg`ach,
Demay ko`nglum qushikim, uyla yuzni mubtalo qilmish.

Ne ko`zlardurki, olmish ko`z yumub-ochquncha ko`nglumni,
Qilib har go`shada bemoru qismi yuz balo qilmish.

Ne oraz lolasidurkim, ko`ngulni qon etib dardi,
Tugan qo`yg`on bila daf`ig`a ul qonning davo qilmish.

Ne nozuk xo`y erurkim, aylamish o`truda yuz dashnom,
Gadoekim oning zulfu ko`zu qaddin duo qilmish.

Biravkim, jannatu do`zax so`zin sharh aylamish, go`yo
Kinoyat vajhi birla vaslu hijronni ado qilmish.

Ajab ko`r ishq arokim, mo`r etarga ajdaholarni
Fusundin mo`rxatlar qaydi zulfin ajdaho qilmish.

Qazodindur manga ishq o`ynamoq, ey nosihi nodon,
Ko`rubsenmu kishi hargizki tag`yiri qazo qilmish?

Navoiydek xalosim yo`q edi ul g`amza kufridin,
Xususan, zulfi zunnori dog`n bo`ynumg`a toqilmish.

                                    285

Orazin yopqach ko`zumdin sochilur har lahza yosh,
Uylakim   paydo   bo`lur   yulduz,   nihon   bo`lg`ach   quyosh.

Qut bir bodomu yerim go`shayi mehrob edi,
G`orati din etti nogah bir baloliq ko`zu qosh.

Bu damodam ohim ifsho aylar ul oy ishqini,
Subhnung bot-bot dami andog`ki aylar mehr fosh.

Bo`sae qilmas muruvvat, asru qattiqdur labing,
Desam og`zi ichra aytur: la`l ham bor nav`i tosh.

Novaking ko`nglumga kirgach, jon talashmoq bu ekin,
Kim qilur paykonini ko`nglum bila jonim talosh.

Umri jovid istasang fard o`lki, bo`ston Xizridur
Sarvkim, da`b ayladi ozodaliq birla maosh.

Koshi ollinda Navoiy bersa jon, ayb etmangiz,
Gar budur mehrob, bir-bir qo`yg`usidur barcha bosh.

                                          286

Sorig` gul demakim, chun sarvinozim bog` aro bormish,
Yuzin ko`rgach qizil gul za`f etib, ul nav` sorg`ormish.

Ko`ngul atrofida ochqon uchun hijron o`qi yo`llar,
Balo xaylini ishqing shahnasi ul sori boshqormish.

G`aming minnat qo`yub jon oldi, vah, jonimg`a yuz minnat.,
Ki xud bori tiriklik minnatidin jonni qutqormish.

Kaloming gavharidek topmamish, garchi sabo ilgi
Yaqosin g`unchaning yirtib nechakim   qo`ynin   axtarmish.

Ko`ngulni chok-chok etgach, yetishti o`qi har yondin,
O`tun qo`ymoqqa go`yokim   bu o`tning to`sh-to`shin yormish.

Nechakim qad chekar, sarkashlik aylar anbarin zulfi,
Agarchi kun biyik chiqqonda: doim soya qisqormish.

Ilik bo`g`ziga eltib, shisha to`kmish qon yoshin mendek.
Magar soqiy ayog`in o`pkali o`l dog`i yolbormish.

Yugurma rizq uchun, ne yetsa haqdin anglakim, komil
Ne kelturgil demish, ne g`aybdin yetganni qaytormish.

Firoqu zuhd daf`ig`a Navoiy ishq sahbosin
Magar to`qquz tutub, to`qquz falak jomini sipqormish.

                                   287

Tuzmagay erdi qazo bu jismi vayronimni kosh,
Chunki tuzdi, solmag`ay erdi anga jonimni kosh..

Tan uyiga jonni solg`ach, qilmag`ay erdi muqim,
Ul uy ichra ko`ngul otlig` zori hayronimni kosh.

Bo`ldi chun jonu ko`ngil bori nazar sham`i bila,
Qilmag`ay erdi munavvar chashmi giryonimni kosh.

Chun adam sahrosidin keldim vujud ayvonig`a,
Buzg`ay zrdi marg selobi ul ayvonimni kosh.

Chun tuzaldi jism uyi, qovg`ay edi ondin ravon
Yo`q ko`ngul — devonayi rasvoyi nodonimni kosh.

Chun ani ham qovmadi, ko`r etsa erdi tig` ila
Ko`z degan qon yosh ila oludadomonimni kosh.

Chun bu dog`i bo`lmadi, qilmasa erdi jonima
Muncha zebovu malihu sho`x jononimni kosh.

Chun bu yanglig` bo`ldi jonon qo`ysa erdi marhame
Gah-gahi ko`rgach ko`ngulda dog`i hijronimni kosh.

Ishq ichinda chora o`lmakdur Navoiy dema, haq
Ro`zi etgay la`li jonbaxsh obi hayvonimni kosh.

                                   288

Porsovash dilsitonim bo`lg`an ermish bodano`sh,
To boshim bo`lg`ay ayog`ing bo`lg`usi, ey mayfurush.

Ichganin ko`rgan zamon-o`q mast bo`lg`ungdur, demang,
Kim eshitgan lahza mendin zoyil o`lmish aqlu hush?

Bazmi vaslidin yiroq og`zimda xumdek muhr erur,
Tong emas, qonimg`a maydek shavq o`tidin tushsa jo`sh.

Jonu ko`nglum qon yutub afg`on chekarlar hajridin,
Ishrat ahli may ichib bazmida qilg`ondek xurush,

Chok ko`nglak birla to usruk chiqibsen, ohkim,
Kisvatin mayxona rahni aylamish yuz xirqapo`sh.

Subhidamul but sabuhiy bazmin ettim orzu,
Chiqmag`il dayri fanodin deb nido qildi surush.

Ey Navoiy, qoru ermas bo`lsa yuz ming jon fido,
Gar qadahno`shum iki la`li mayidin tutsa qo`sh.

                                      289

Seni ko`rgach, der edim bir mehribonim bor emish,
Olloh-olloh, ne balo botil gumonim bor emish.

Orazing mohiyatu og`zing so`zin sharh aylaram,
Vah, ne tab`i poku zehni xurdadonim bor emish.

Chok qil ko`ksumni, ey badmehr, tokim bilgasen,
Tig`i hajringdin ne nav`, ozurda jonim bor emish.

Ne hayot erdi, o`lar holimdakim ko`rgach meni,
Noz ila dedi: hanuz ul notavonim bor emish?

Javhari ishqin olurg`a xalq maxfiy naqdidek
Jon ichinda bir necha dog`i nihonim bor emish.

Yuz g`amim bor erdi, mug` ko`yiga kirgach bo`ldi daf`,
Vahki, men g`ofil, ajab dorul-amonim bor emish.

Derki, yolqibmen Navoiy unidin, vah, yaxshidur,
Kim tiriklikdin nishon tek bir fig`onim bor emish.

                                     290

Oshiq o`ldum, bilmadim yor o`zgalarga yor emish,
Olloh-olloh, ishq aro mundoq balolar bor emish.

Qaddig`a el mayli bo`lg`ondin ko`ngul ozurdadur,
Ul alifdin zorlarning hosili ozor emish.

Elga novak urdi, men o`ldum, erur bas turfakim,
Jonim etkan resh el bag`rig`a kirgan xor emish.

Rishtakim muhlik yoram og`zini tikti, angladim,
Kim kafan jinsi qirog`idin suvurg`on tor emish.

Ko`yi devoridin og`riq tang`a tushgan soyadek,
Seli g`amdin emdi soya o`rnig`a devor emish.

Jong`a taxvif ayladim tiyg`i halokidin oning,
Bilmadim, bu ishdin ul o`lguncha minnatdor emish.

Ey Navoiy, xo`blarni ko`rma osonlig` bila,
Kim birovkim soldi ko`z, uzmak ko`ngul dushvor emish.

                                        291

Vo`sma birla qoshin ul mahvashki rangin aylamish,
Ko`zi jallodi qilichig`a yashil qin aylamish.

Ko`nglum o`tin demakim, tortar zabona zulfidin,
Kim ul af`i til chiqarmog`lig`ni oyin aylamish.

Sunbulung af`isidin zaxme yemish go`yo tarog`,
Yo`qsa, nevchun orazin boshdin-oyoq chin aylamish?

Titraguchdin qilmish ul kirpik yasolig`a alam,
Vah, yana to ne ko`ngul yag`mosig`a kin aylamish.

Uyladurkim ilgini hino uza qilmish nigor,
Ulki gulgun ko`nglak uzra to`nin epkin aylamish.
Raz qizidin, soqiyo, bir dam meni shod aylakim,
Charx zoli g`ussasi ko`nglumni g`amgin aylamish.

Gar Navoiyg`a Sulaymon mulkicha bordur, ne tong,
Buki Bilqisi zamon nazmini tahsin aylamish.

                                            292

Ne abrashdurki, sekretmish yana maydong`a ul mahvash,
Qizil, oq gul bila yeldin magar xalq o`ldi ul abrash.

Jahon maydonida to sho`x chobuklar qilur javlon,
Kishi ko`rmaydur andoq abrash uzra ul sifat mahvash..

Emas abrash, sipehredur, shafaqdin ko`rguzub anjum,
Quyosh turki anga rokib, tong ermas, gar erur sarkash.

Nechuk o`lmay ul abrash uzra ul mahvashni ko`rgachkim,
Hamul abrash erur sarkash, hamul mahvash erur sarxash.

Meni majnun yiqilsam ko`rgach-o`q, hayrat yeri ermas,
Ki aqli kulga har soat erur nazzorasidin g`ash.

Parivash raxsh uza sarxush pari javlon qilur, netsun
Junun jomig`a qilmay bodapolo ahli taqvo fash?

Quyun yanglig` egarsa abrashin ul sho`x, dam urmon
Navoiydek, nedinkim ushbu so`z bor asru ko`p chirmash.

                             293

Ul sarv uzori guli serobdek ermish,
La`li labi gul uzra mayi nobdek ermish.

Ko`rdum qoshi aksini ko`ngul kuzgusi ichra,
Bu qiblanamo, ul munga mehrobdek ermish.

Ko`rdum ko`ngul ahzolini ko`ksum to`shugidin,
La`ling g`amidin qatrayi xunobdek ermish.

Devona ko`ngul qaydi junundin ne qutulsun,
Kim har xami zulfung anga qullobdek zrmish.

Husn anjumani ichra yuzin ko`rmamish erdim,
Anjum aro xurshidi jahontobdek ermish.

Tut faqr etagin, atlasi zarbaft so`zin qo`y,
Kim ul dog`i tan hifzida moshobdek ermish.

Bir yo`li Navoiyni yiroq solma nazardin,
Kim ul dog`i bir kun sanga ahbobdek ermish.

                                    294

Ne ajab, gar bor esam devonavashliq birla xash,
Kim ko`ngul olg`on pariro`yum erur devonavash.

Man` etarsiz hushi yo`q ko`nglumga la`li bodasin,
Ayting, ey hush ahli, kelgaymu bu so`z usrukka xash?

Sofi vasli bo`lmasa gar barcha zahri hajridur,
Soqiyo, bir jur`a tutkim, oldi jonimni atash.

Soldi ko`nglumni g`ami hijron gudozi ichra yor,
Go`yiyokim ishq aro ul qalbda bor erdi g`ash.

Vah, ne yanglig` sog` o`lay men telba bu holatdakim,
Ul pari ham bordurur devonavash, ham jur`akash.

Shayx boshig`a balo erkandurur dastorkim,
Ishq asrorin eshitmaklikka moni` bo`ldi fash.

Demakim, bir yaxshi so`z birla Navoiy jonini
Olsam, ul bo`lg`aymu rozi, yaxshi so`zga ne kengash?

                                   295

To ko`z bila ko`nglumni ul g`amza maqom etmish,
Qonimni halol aylab, uyqumni harom etmish.

Sarv o`lmadi bog` ichra ohim yeli birla xam,
Boq ko`z uchi birlankim, qaddingg`a salom etmish.

Hayvon suyidur shudrun, Iso damidur salqin —
Bo`ston sari jononim go`yoki xirom etmish.

Hajr o`qlari zaxmidin jismim bila ashkimni
Tutmoqqa balo saydin g`am donavu dom etmish.

To oshiqu shaydomen qatlim qilur ul ko`zlar,
Majnung`a kiyiklarni ishq ulfati rom etmish.

Ma`shuq qilur jilva, har kimki aning ko`nglin
Dard o`ti kuli birla ishq oyinafom etmish.

Iskandaru Jamliqdur ishqingda Navoiyg`a,
Kim raxshing izu na`lin ko`zgu bila jom etmish.

                                      296

Borg`oningdin jon talashmoq erdi men mahzung`a ish,
Keldingu jonimni olding: ul borishg`a — bu kelish.

Vasl oshiq jonidur, men jon taloshtim hajr aro,
Hajr borib, vasl yetgach, o`lmak erur turfa ish.

Tig`i to ko`ksumni yordi nola qilmon za`fdin,
Rost andoqkim, qo`yar afg`onni chok o`lg`on qamish.

Qiymamish ul sarv gulgun to`nki, tong ermas, bu rang,
Naxlkim ko`z bog`ida qon birla topti parvarish.

I`tidoledur havoyi ishq arokim xush kechar
Sovug` ohim birla yozu ko`nglum o`ti birla qish.

Jismim uzra bor yangi butgan ko`kumtul dog`dek,
So`zi hajringdinki urdum g`ussadin har yerga nish.

Kishu sinjobini, tong yo`q, kiysa muziy bozgun,
Kim chiqarmishtur kishilikdin ani sinjobu kish.

Tuz bo`l o`qtek gar tilarsen avj, yokim egridur —
Davr har bir go`shadin bo`g`zig`a solibtur kerish.

Ey Navoiy, har dam ul oy mehri ortar ko`ngluma,
Garchi yillardurkim, ul tarki muhabbat aylamish.

                                    297

Olur jonimni ishqu manga dam urmoq mahol o`lmish
Birovdekkim, tili oning o`lar holatda lol o`lmish.

Erur har sori kesgan na`l yo raxshing izi, bilmon,
Tanim tufrog`i to javlongahingda poymol o`lmish.

Ichib qonimni ul ko`zkim qizarmish, notavonedur,
Ki ham bemorliqda may chekib, ruxsori ol o`lmish.

Tanim to rishtayi zulfung xayoli birla chirmashti,
Biaynih rishtayi zulfungg`a chirmashqon xayol o`lmish.

Qoshing hajrida tishlar birlakim jismimni naqsh ettim,
Nazora aylakim, har biri bir mushkin hilol ermish.

Ko`ngil bog`ida ohim o`qlari qadding firoqidin
Bari g`am bergali har qaysi bir ra`no nihol o`lmish.

Fano ko`yiga kirkim, Jam ila jomi jahonbindur
Gadokim, jom anga bu dayr aro sing`on safol o`lmish.

Sen uyqu ichrasen, xurshidi avji davlating tushdur,
Ham ushbu tushda ul xurshidg`a doim zavol o`lmish.

Yuzung ko`rgach Navoiy ko`ngli ozdi, zulfdin band et,
Kim ul majnun bahori vasldin oshuftahol o`lmish.

                                 298

Dema, ne sud erur o`lmoq fano harimig`a xos,
Yana ne sud kerak o`zlukungdin etsa xalos.

Avomdin, demakim, o`zni qutqaray, er esang,
O`zungdin o`zni qutulmoqqa jahd qilg`il xos.

Ko`ngul alil esa forig` emas xavotirdin,
Jarohat uzra yig`ilmoqdurur chibinga xos.

Ajab emastur, agar topti gavhari maqsud,
Birovki bo`ldi fano ashki bahrida g`avvos.

Ovuch qoqarmen o`z ahvolima tahayyurdin,
Ramida ko`nglum erur bu usul ila raqqos.

Desang, bu yo`lda o`lay, nafsni burun o`ltur,
Ki ishq shar`ida go`yo bu nav` keldi qisos.

Rizo yo`lida Navoiy borur qayon cheksang,
Chu ishq bog`ladi bo`ynig`a rishtayi ixlos.

                                     299

Gulruxum yodi bila ko`nglum erur gulga haris,
Kim berur Yusuf isi qon aro yuz pora qamis.

Lutf vaqtida ul oy ollida eldur maxsus,
Vahki, bedod qilurda meni aylar taxsis.

Ey ajal, kelmak emish boshima ul umr, manga
Rahm qil, joning uchun berma zamone tanqis.

Boda ko`nglumni xalos ayladi davron g`ashidin,
Go`yi ul o`t bila bu qalbg`a bo`ldi taxlis.

Ishqim aylar seni qon to`kkali har dam targ`ib,
Husnung aylar meni jon bergali har dam tahris.

Band etibtur jadal ahli ishin ishkol, andoq,
Kim ne «Miftoh» anga sud qilur, ne «Talxis».

Vasl hirmoni Navoiyg`a emas hech ajab,
Chunki mahrum bo`lur har kishikim bo`lsa haris.

                                            300

Jon yetib og`zimg`a, topmon dardi hijrondin xalos,
Jonni hijrondin xalos et, yo meni jondin xalos.

Andoq ochti sunbulin gul uzra yelkim, bo`lmag`ay
Bir ko`ngul olamda ul zulfi parishondin xalos.

Dema, nolangdin uchar har shom eldin uyqukim,
Tunning ul boshida el ermas bu afg`ondin xalos.

Garchi yer topting ko`ngulda, vahm et ohu ashkdin,
Kim kirib vayrong`a, bo`lmas kimsa to`fondin xalos.

Yog`sa majnun ko`nglum uzra sho`xlar dardi, ne tong
Telba atfol ichra bo`lmas sangborondin xalos.

Istamas bir-birni sensiz jonu tan, tengri uchun,
Kim oni mundin xalos etgil, muni ondin xalos.

Hajr uyi ichra qobolmish yor hajridin ko`ngul,
Vah, qachon bo`lg`ay bizing tutqun bu zindondin xalos?

Jom davridin xalos o`lmoqni zinhor istama,
Eyki, bo`lmoq istading anduhi davrondin xalos.

Bandi zulfungdin Navoiyni xalos etgil desam,
Derki: bo`lmas, bo`lmag`uncha hukm sultondin xalos.