SITTAI ZARURIYA

IV. «QUT-UL-QULUB» TATABBӮ`I HAKIM ANVARӢ²⁶

1. Ҷahon ki marhalai tangi shohrohi fanost,
Dar ӯ maҷӯy iqomat, ki rohi shohu gadost.
2. Kuҷo mahalli iqomat, ki qoteoni tariq,
Ba naqli dinu dil andar kamin pai yag`most.
3. Chӣ marhala-st, ki po nanhoda bahri shadan,
Zi bomi marhala kӯsi rahilro g`avg`ost.
4. Aҷab rahe, ki na mabda` buvad dar ӯ zohir,
G`arib bodiyae, k-ash na maqsade paydost.
5. Dar ӯ nakarda makon mardu zan hameguzarand,
Az on zamon, ki guzargohi Odamu Havvost.
6. Chu kori ummu ab in ast, bas ba farzandon,
Hame ba irs rasad, k-on iborat az tuvu most.
7. Hazor sol dar in kӯhna dayr agar monӣ,
Ki muddatash ba yake lamha gar nihӣ, na sazost.
8. Charo, ki vaqti shadan ba`di tӯli in muddat,
Agar ba nim nafas giriyash nayoyad rost.
9. Dar in makon na umedi nishastan ast ba kas,
Ki az tahattuki ӯ nonishasta boyad xost.
10. Aҷab nigar, ki makone chunin maziq ba tust,
Chunon vase`, ki gӯӣ lomakonash fazost.
11. Aҷabtar on ki turo bo hazor ranҷ dar ӯ,
Zi charx sad g`amu az axtaron hazor ҷafost.
12. Zi charx in rasadat davrai shabonrӯzӣ,
Ki subhi ayshi tu har rӯz az ӯ ba shomi anost.
13. Ba ҷomi axzari gardun agar nakӯ nigarӣ,
Zi bahri ratli tu donӣ, ki pur zi zahri fanost.
14. Ba davri mehrash agar bingarӣ, shavad ma`lum,
Ki az shuo` ba qasdat dusad sinoni balost.
15. Zi charx niz bidon ixtiyori in gardish,
Ki ӯ ham andar gardish zabuni dasti qazost.
16. Chi ixtiyorash boshad, ki dar hazoron qarn,
Ki dasti qudratash afganda dar tahu bolost.
17. Ba komi xesh nayorast yak dam osudan,
Chunin ki chun mani sargashtaholu besarupost.
18. Ba qadri mehr nagӯyam, ki qadri yak zarra,
Zi holi xud nafizoyash gashtavu na kost.
19. Zi sa`du nahsi nuҷumash ki dar ҷahon asar ast,
Hama ba amri Xudovandi qodiri yaktost.
20. Har on ki kavnu fasodi ҷaxon ba charxi nuҷum,
Nihoda didai haqbinashro rasida amost.
21. Kas ar ba fashati g`abrovu rif`ati charx ast,
Ki in zabunӣ bo vay zi charx to g`abrost.
22. Dilash zi kon shuda sad pora xunu bar sari xok,
Agarchi kӯh ba qadri rafe` gardunsost.
23. Na besha sher kushanda, na mush murda ba kӯy,
Zi ҷavri mӯri zaifash chunon, ki ranҷu anost.
24. Bubin ba pili falak haykali qavipaykar,
Ki bar tan az sari xartumi pashshaash chi balost.
25. Hamon palang, ki xohad ba mah zanad panҷa,
Ba pusht boz shuda panҷaash chi on tahi post.
26. Ba talxkomie chinho ba rӯsh bin, garchi,
Ki az talotumi amvoҷi bahr kulla zudost.
27. Nahang agarchi buvad qahramoni kishvari bahr,
Ba kirmi obie az xud fuzun hamesha g`izost.
28. Ba ajdaho chӣ nigah mekunӣ, ba ganҷ bubin,
Ki monda har yake az hirs chand ajdarhost?!
29. Suxan magӯy zi anqo, ki har ki qone` shud,
Farozi Qofi qanoat bidon, ki ӯ anqost.
30. Nigar ba abri bahoriyu ashku faryodash,
Ki chun siyohlibos az baroi xud ba fazost.
31. Digar ba sarsari bunyodkan nigar, ki chӣ nav`,
Zi xoksorie dar dashtho ҷahonpaymost.
32. Uqobi kargfigan bin, ki dar kafi sayyod,
Ba ҷuz du bolu dumash xurd rӯboi sahrost.
33. Ba bandi tug`ralu shohin nigar chu kushtaniyon,
Bubasta chashm pai qatlashon zamoni dag`ost.
34. Chu z-ofarinish zolimvashon barin nahҷand.
Tariqi zulmkashon ham ba ҷanbi in paydost.
35. Agarchi ohui Chinrost nofai purmushk,
Chu nofa pӯst kanandash bigӯy k-ash chӣ xatost?
36. Na tavqi mushkin dorad tazarv bar gardan,
Nishoni changoli bozash bimonda bar a`zost.
37. Dar in ki qahqahazan kabk xun xӯrad doim,
Nishoni hurmati minqoru rangi panҷa guvost.
38. Zalil on ki fasehoni nukta shirin ast,
Zabuni mahbasi zohir zi tӯtii gӯyost.
39. Nishoni on ki sabehoni pokoraz shud,
Asiri xorii osorash az guli humrost.
40. Ba na`lhoi Muzahhab mabin pari tovus,
Ki na`lhosh bar a`zo zi teg`i ranҷu anost.
41. Fitoda bulbuli bedil daruni xokistar,
Daruni bog`i malohat zi otashi savdost.
42. Aҷabtar in ki guli dilraboi otashrang,
Ba xun nashasta z-andӯhu chok karda qabost.
43. Agarchi nest zi sargashtagӣ ba parvona,
Ba g`ayri sӯzu gudoze, ki volavu shaydost.
44. Ba sham` sӯxtanu murdanash nigar, ki chӣ son,
Pai azoi xudash goh nola, goh bikost.
45. Zi mӯr agarchi hame sharzasher dar ranҷ ast,
Chӣ sud, chunki xudash poymol dar tahi post?.
46. Zi pashsha garchi ba pili damon rasad ozor,
Zi dudi yak sargin dudsonash rӯ ba qafost.
47. Agarchi ҷavhari ulvist otashi ravshan,
Chӣ larzaho zi tabi muhriqash, ki bar a`zost.
48. Havo mumiddi hayot ast xalqro, lekin
Nigar, ki chun zi taaffun az ӯ ba dahr vabost.
49. Agarchi «hast min-al-moi kulla shay`in hay»,
G`ariqi ӯro mavt ast, az ӯ kuҷo ehyost.
50. Magu, ki xok buvad manbai sukunu qaror,
Zi bod charxzanon paykarash nigar ki sabost.
51. Ba heҷ shay`i zi ashyo, zi ҷinsi maxluqot,
Agar qaviyu zaifu agarchi shohu gadost.
52. Ba dahr komi bemehnate muyassar nest,
Ba gayri qodiri bechun, ki xoliqi ashyost.
53. Har on chi shud zi azal ofarida to ba abad,
Zabuniyash hama bar ofaridagor guvost.
54. Chu shud yaqin, ki chunin ast kori xoliqi xalq.
Ba g`ayri on nashavad har chi hast ӯro xost.
55. Pas on chi karda turo amru nahӣ moamkan,
Biboyad az pai on xeshro giriftan rost.
56. Naxust har chi turo farzu voҷib ast ba shar`,
Navofilu sunan on ҷumlaro tariqi adost.
57. Bayoni mu`taqidotat, ki nom shud imon,
Ki guftanash ba zabon, doshtan ba dil, shud rost.
58. Naxust doshtani zoti poki Haq medon,
Bad-in tariq ki boqist balki, ayni baqost.
59. Vuҷudi ӯst, ki ӯ hastu budu xohad bud,
Ba nisbati ahadiyat, ba xӯrdi hamdu sanost.
60. Sifoti ӯ nabvad munhasir ba chunu ba chand,
Hayotu ilmu irodat ba qudratu asmost.
61. Digar ki foili muxtor ӯst, fe`l az ӯst,
Vuҷud girad neku bad on chi karda fazost.
62. Digar maloika medon musabbehoni sipehr,
Ki zikri har yak tasbehi nomi poki Xudost.
63. Digar buvad kutubi ӯ, ki har chi on ҷo hast,
Hama haq astu kalomi muhayminini donost.
64. Digar buvad rusul in nav` k-ӯ firistodast,
Ba xalq, har yakashon rahbaru tariqi xudost.
65. Muhammadi arabӣ - peshvoi xayli rusul,
Agar ba xalq muaxxar, vale bazot ulost.
66. Digar ba zindagӣ ba`di margi yavmi nushur,
Aqida kardan boshad, ki hast on hama rost.
67. Digar vuҷudi hama xayru shar, ki az qadar ast,
Bad-on sifat, ki ba taqdiri xeshtan orost.
68. Zi ba`di mu`taqadotat, ki nom shud imon,
Zi panҷ rukn mar islomro hamesha binost.
69. Bayoni «Ashhadu an lo ilaha illalloh»,
Muhammad on, ki risolat ba zoti ӯ barpost.
70. Saloti xamsa digar panҷ ganҷi islom ast,
Maof nabvad az in, gar zukur yoki nisost.
71. Zi bist nim diram, ba`d az on tasadduq don,
Ki dodanash buvadat farz k-on haqi fuqarost.
72. Digar zi sole, sӣ rӯz rӯza doshtan ast,
Ki rӯze, on ki xӯrad, doshtan du moh ҷazost.
73. Digar azimati haҷ shud ba sharti amni tariq,
V-ar istitoati on nabvadash ba kas, na ravost.
74. Zi ba`di mu`taqadot in buvad ibodotat,
Ki bas sharoiti bisyor ham dar in asnost,
75. Agarchi zohirishon hast ҷismi har yakro,
Nuhufta ruhe boshad, ki nomi on taqvost.
76. Badon chi shar` nakardast amru ahlulloh,
Shavand murtakibash gunagun riyozathost.
77. Zi «lo iloha» ki mazkur gashtu «illalloh»,
Base, kase ki bad-in nav` g`arqi in daryost.
78. Agar qatar falak chumla bigsiland az ham,
G`ariqro zi xasi mavҷrav kuҷo parvost.
79. Shuhudbin, ki zi zaxmash kashand paykonro,
Gahe salot na voqif, ki raft, yo barҷost.
80. Baso musalliyo, k-ӯ az pai du rak`ati shab,
Zi bahri xatmi kalomulloh istoda ba post.
81. Zakot bin, ki chu shud chil diram yake digar,
Girifta farz kunad sarf, k-in zi ayni rizost.
82. Ba savm bin, ki chihil rӯzro ba yak niyat,
Namuda qat`, ki dil forig` az sharobu g`izost.
83. Chi tavfi Ka`ba ki ehromash az dari xilvat,
Zi Sharq mehrsifat rӯ ba ҷonibi Bathost.
84. Ravandagoni rahi Haq bad-in suluku tariq,
Ravandu xotirashon pok az xuturi riyost.
85. Tu gar guvohii vahdat dihӣ ba zoti Xudo,
Kunӣ tavaqqӯ`i muzdu bar in Xudoy guvost.
86. Va gar sare ba suҷud ovarӣ ba g`ayri vuzӯ`,
Ba shӯhratash chu muazzin ba olamiyat nidost.
87. Va gar zi maxzani qoruniyat ba nim diram,
Xalal rasad hama rӯzat gazofu lofu saxost.
88. Varat ba xotiri savm ast rӯze az sӣ rӯz,
G`izoi shomi tu az xoni bevazan yag`most.
89. Varat azimati haҷ shud murod az on safarat,
Umedi dah, siyu chil sud kardani savdost.
90. Hama, ki zikr shudat shevai musulmonist,
Zi fisqi zulmi tu ronam chu nim nukta balost.
91. Piyolahoi puropur xӯrӣ, zi nomardӣ,
V-az on ba xotiri tu dam ba dam xayoli zinost.
92. Chu on-t gasht muyassar, nakarda g`usl hanӯz,
Miyoni xalq ba da`voi mardiyat g`avg`ost.
93. Aҷabtar on ki zanatro ba mardake chun tu,
Hamin muomila raftast, xud haminat sazost.
94. Turo zi taqvii xeshu zi iffati zan ham,
Vuquf, lek xayolat zi mardu zan ixfost.
95. Ҷuz on-t fe`l naboshad chunin ki quvvatu qut,
Hama zi gӯshti xӯkest, k-on zavҷarabost.
96. Ba farqi sad Zakariyo agarchi arra kashand,
Ba maxlasash chu dihӣ yak diram, ba ҷonam azost.
97. Ba in laimiyu dilmurdagӣ hama da`viyat,
Zi iffati Zakariyovu ismati Yahyost.26a
98. Dilat, ki xayli shayotinu devro vatan ast,
Vatan na mazbalashon gashta, bal azon avlost.
99. Maloik ar guzarand az farozi on kishvar,
Ki chun tuiro dar vay nishimanu ma`vost.
100. Zi matni botini shumat hama halok shavand,
Chunon, ki gӯiyo on xaylro fitoda vabost.
101. Bad-in sifot vale peshi xesh mahbubӣ,
Chunon ki bar hama xalqi ҷahon-t istig`nost.
102. Azobi otashi dӯzax hama-t buvad sad hayf,
Ki shӯ`laro zi azobi tu murdanu itfost.
103. Buzurgvor Xudoyo, ba har chi kardam sharh,
Manam, na balki fuzuniyam az on zi nafsi dag`ost.
104. Hayoti xesh ki on yak nafas agar boshad,
Ba yodi tu xushtar az ҷahoni «mo fihost».
105. Ba amru toati shayton namudaam zoe`,
K-azon kununam vohasratovu vovaylost.
106. Na balki xayli shayotin maro shuda tobe`,
Bad-in tatabbӯashon dev niz az shurakost.
107. Hazor farsang az chun xudӣ chu bigrezam,
Ba ҷost, lek chu man mudbire ba dahr kuҷost?
108. Ba devu shayton ta`lim karda shud nafsam,
Ki heҷ yak natavonist kard, on chi ӯ xost.
109. Gahi ҷavoniyam in nav` bud kaҷravishӣ,
Ba gohi pirii xud kaҷravӣ nayoyad rost.
110. Hazor bor agar xeshro kusham chӣ az on,
Ba dardi muhliki man xeshtankushӣ chӣ davost?
111. Vale hazoram chandin agar gunah boshad,
Ba peshi rahmati omat chu peshi charx suhost.
112. Zi bahri rahmati tu qatrae tavonad shust,
Siyohnomagӣ az dudi ma`siyat, ki marost.
113. Nagӯyam in ki chӣ sonam bidoru chunam bar,
Bidor roziyam oxir turo ba on chӣ rizost?
114. Zi g`ayri xesh rahon, lutf karda Foniro,
Nasib soz tariqi fano, ki ayni baqost,
115. Chunon ba yodi xudat mahv sozu mustag`raq,
Ki nagzarad ba dilash har chi g`ayri yodi Xudost.
116. Shud in qasida chu quti qulubi ahli suluk,
Az on taayyuni «Quti qulub» — ash az asmost.
117. Har on ki xonadu bo in amal kunad, shak nest,
Ki az hadiqai qalbash samari bihishtosost.
118. Az on naimi bihishtash chu quti qalb rasad,
Shikasta qalbi maro niz az on naim raҷost.
119. Chunon ki ahli tarab sof may chu nӯsh kunand,
Zi davri sog`arashon qatrae nasibi turost.
120. Xudo ba nozimu qoriyu roqimash baxshad,
Har on maslihati dinu dunyovu uqbost.

IV. «QUT UL-QULUB» (QALBLAR OZUQASI) HAKIM ANVARIYGA TATABBU`

1.   Jahonkim, fanoning bepoyon yo`lining tor
bir yo`lakchasidir, unda abadiy yashamoqni
o`ylamakim, bu — shohu gadoning (o`tar-ketar)yo`lidir.
2.   Qanday qilib mangu qolish mumkinki,
yo`l qaroqchilari din va dil boyliklarini
talon-taroj qilish uchun pistirmada turadilar.
3.   Bu qanday yo`ldirki, unga qadam bosmasdanoq,
tomidan ko`chib ketish uchun nog`ora ovozi chalinadi.
4.   Bo` ajab bir yo`ldirkim, uning ibtidosi zohir emas,
g`arib bir biyobonkim, biror maqsad samarasi ham ko`rinmaydi.
5.   Bu shunday o`tish joyidirki, Odam va Havvo zamonidan
beri unda erkagu ayol makon tutmasdan o`tib ketadilar.
6.   Ota-onaning ishi shu bo`lgach, unda farzandlarga
ham shu meros tegdi, natijasi esa —sen bilan biz...
7.     Sen agar bu ko`hna jahonda ming yil qolsang ham,
uning muddati bir lahzaga teng bo`lmaydi.
8.   Chunki bu muddat o`tgandan so`ng agar yarim
nafas olmoqchi bo`lsang ham ololmaysan.
9.   Bu makonda kishiga o`tirmoqqa umid yo`q,
uning biror joyida o`tirmasdan ketmoq lozim bo`ladi.
10.   Ajabo! Qara, senga tekkan bu tor makon
shunday kengki, uning bo`shlig`i fazoning o`zi!
11.   Yanada ajoyibrog`i, undan senga ranju azob
etishi bilan birga, charxdan yuz g`amu,
osmondan mingjafolar yog`iladi.
12.   Charxdan kechayu kunduz shunday azoblar yetgach, har kun
tongdan shomgacha sening ayshing (hayoting) zahmatdir.
13.   Bu ko`k falak jomiga yaxshiroq nazar solsang, seni
o`ldirmoq uchun unga fano zahridan to`ldiribdilar.
14.   Uning quyoshi davriga agar boqsang, ma`lum bo`ladiki,
uning nuridan senga qasd qilib, ikki yuz balo nayzasi tegadi.
15.   Bu aylanma falakning ixtiyori o`zida emas,
u ham bu aylanishda qazoning qo`lidadir.
16.   Uning qanday erk (ixtiyor)i bo`lsinki,
ming asrlardan beri qudrat qo`lini
ostin-ustun qilib tashlabdilar.
17.   Charx men kabi ovorayu bevoshga o`xshab,
o`z ixtiyori bilan bir nafas ham orom ololmaydi.
18.    Quyosh qadar demayman, balki bir zarra miqdoricha
ham kishi o`z holini kamu ziyod qila olmas.
19.   Olamga baxt va baxtsizlik keltiruvchi
yulduzlarning nishonasi — qodir va yakto bo`lgan
Xudovand amri bilan zohir bo`ladi.
20.   Jahonning bor buzuqliklari yulduzlar
sayriga tegib, haqni ko`ruvchi ko`zlarni ko`r qiladi.
21.   Har kimki, yerning kengligidan falakka yuksalsa ham,
uning past (zabun)ligi osmondan yergacha bo`ladi.
22.   Tog`ning balandligi osmon qadar bo`lsa ham,
yuragi konlardan yuz pora bo`lib, boshiga tuproq tortadi.
23.   Sher o`rmonda, sichqon o`ligi esa ko`chalarda qolmaydi,
zaif chumoli jabru jafo tortib, u ham qolmaydi.
24.   Qara, shunday bahaybat, katta filning xartumiga
pashsha kirib, unga ne ko`rguliklar ko`rsatadi.
25.   Oyga panja urmoqchi bo`lgan arslonning ham
terisini shilib, oyoq ostiga tashlaydilar.
26.   Dengiz to`lqinli cho`qqilarni ketkazuvchi
bo`lsa ham yuzida qayg`udan ajinlari bor.
27.   Nahang (kit) dengiz suvining qahramoni bo`lsa
ham, oqibat ko`plab suv qurtlariga yem bo`ladi.
28.   Nega ajdarga qaraysan, xazinaga boq, uning
o`zi bir qancha hirsu nafs ajdaridan qolgan.
29.   Anqodan so`z ochma, kimki qanoat Qofi (tog`i)
cho`qqisiga qone bo`lsa, u Anqodir,
30.   Sen bahor    bulutiyu uning ko`z yoshi va faryodiga qara,
o`ziga motam tutgandek osmonda qora libos kiygan.
31.   Yana sen bu bunyod qiluvchi kuchli shamolga qara,
xoksorlik bilan olam dashtlarini kezadi.
32.   Bo`rini ov qiluvchi burgutni ko`rkim, sayyod qo`lida ikki
qanoti va dumidan bo`lak, o`zi sahro tulkisiga o`xshab qoladi.
33.   Sen to`g`ralu qarchig`ay kishanlariga boq,
o`limga mahkum qilinganlar kabi aldoqchi
zamona ularning ko`zlarini boylab qo`ygan.
34.   Azaldan zolimlarning ishi shu tarzda,
mazlumlarning ravishi ham shu yo`sindadir.
35.   Garchi Xitoy ohusining mushkdoni
(kindigi)da to`la mushk bo`lsa ham, mushkdonini
shilib olsalar, xato ishligi bilinadi.
36.   Tustovuqning bo`ynidagi xushbo`y halqasimon chiziqlar
emas, balki lochin changalidan a`zosida qolgan izdir.
37.   Qahqaha urib sayraydigan kaklik aslida doim qon yutadi,
uning qizil tumshug`i-yu, qizil panjalari bunga dalildir.
38.   Shirin so`zlovchilar doim xordirlar,
go`yo to`tilardek oshkora mahbus, ojizdirlar.
39.   Toza ruxsor may ichuvchilarning xor bo`lganlik
alomati — qizil gulga asir bo`lib qolganliklaridir.
40.   Tovus paridagi naqshlarni oltin tamg`alar deya
ko`rma, a`zosidagi go`zal tamg`alari ranj tiyg`idandir.
41.   Uyg`oq bulbul savdo otashining
malohat bog`idagi kul ichiga tushibdi.
42.   Yana ajoyibrog`i shuki, otashrang dilrabo gul,
g`amu anduhdan qonga botganu ko`ylaklari chok bo`lgan.
43.   Parvonaning ishi ham ovoragarchilik, volayu
shaydo bo`lib, kuyib-yonishdan boshqa chorasi yo`q.
44.   Shamning yonishiyu o`limini kuzatsang,
o`ziga aza tutib, goh nola qiladi, goh erib ketadi.
45.   Chumolidan g`azabli sherlarga ranj yetishining
nima foydasi bor, chunki o`zi oyoq ostidadir.
46.   Pashshadan o`rmondagi filga Ham ozor yetsada,
bir tezak tutatilsa, barchasi qochib ketadi.
47.   Yorug` olov garchi oliy javhar bo`lsa ham, uning
kuydiruvchi haroratidan tanda qancha titroqlar bo`ladi.
48.   Havo xalq hayotini uzaytiruvchi bir narsa,
lekin u buzilsa, undan olamga vabo tarqaladi.
49.   Agarchi «barcha narsa suvdan yaralgan»^*bo`lsa ham, suvga cho`kkan o`ladi, tirik qolishi mahol.
50.   Tuproqni sukunat va orom manbai deb
bilma, quyun turganda u shamolga aylanadi.
51.   Maxluqot jinsidan hech bir narsa
— garchi kuchlidir yo zaif, shohdir yo gado.
52.   Olamda mehnatsiz biror istak muyassar
bo`lmaydi,faqat tengsiz, qudratli Alloh bundan
mustasno, chunki u ashyolarni yaratuvchidir...
53.   Azaldan to abad yaratilgan har bir narsaning
ojizligi yaratuvchining borligiga guvohdir.
54.   Maxluqotni yaratuvchining ishi shunday ekan,
u istaganidan tashqari hech narsa bo`lmaydi.
55.    Bas, Haq senga amr qilgan va ta`qiqlaganlariga imkon
darajasida amal qilib, yashamoq payidan bo`lishi lozim.
56.   Avvalo, shariat senga farzu vojib qilganini,
so`ngra naflu sunnatlarini ado qilmoq zarur.
57.   Mo``taqadot (e`tiqod qilinadigan narsalar) iymon atalib,
til bilan aytib, dil bilan tasdiqlashdir.
58.   Birinchidan, zoti pokni Haq deb bilgin,
shu tarzdaki, u boqiy, balki boqiylikning o`zidir.
59.   Uning mavjudligi bor bo`lgan va doim bor
bo`ladi, yagonaligidan hamdu sanoga loyiqdir.
60.   Uning sifatlari qanday va qancha degan bilan
tugamas, Hayotu ilmu irodati qudrat ismlaridir.
61.   Yana u xohlaganini    bajaruvchidir, fe`l (amal)
undan, yaxshilik undanu, yomonlik falakdan.
62.   Yana farishtalarkim, osmondagi tasbehgo`ylardir,
har biri pok Xudo nomini zikr etib tasbeh aytadilar.
63.   Yana uning kitoblaridurkim, undagi barcha narsalar
haqdir va hoziru nozir Xudoning so`zlaridur.
64.   Yana uning xalqqa yuborgan rasul (elchi)laridurkim,
har biri hidoyat yo`lining rahbaridirlar.
65.   Arab bo`lgan Muhammad alayhissalom rasullar guruhining peshvosi,
ulardan keyin yaratilgan bo`lsa ham, zot jihatdan avvaldir...
66.   Yana o`limdan so`ng qayta tirilishdirki,
unga ishonish kerak, hammasi rostdir.
67.   Yana barcha yaxshi va yomonning mavjudligini qadardan
bilmoq va taqdirning haq ekanligiga ishonmoq.
68.   Iymon deb nom olgan e`tiqodotlardan keyin,
islom dini besh arkon   (shart)lar bilan barqarordir.
69.   Avvalo, «Ashhadu an lo ilaha illalloh»ni aytib,
Muhammadning payg`ambarligini tasdiqlash.
70.   Besh vaqt namoz ham islomning ganjidir,
bajarmagan erkagu ayolning gunohi kechirilmaydi.
71.   Yigirma diramdan yarim diram sadaqa (zakot)
bermoq farzdir, u —faqirlar haqqidir.
72.   Yana bir yilda o`ttiz kun ro`za tutmoq.
Bir kun qasddan tutmasa, ikki oy paydarpay
qazosini tutish jazosi (kafforati)dir.
73.   Yana biri, yo`llar ochiq bo`lishi sharti
bilan haj qilmoqdur, agar (yo`l) xavfsiz
ochiq bo`lmasa haj razo bo`lmas.
74.   E`tiqodotlardan so`ng ibodatlaring shulardir,
ammo senga belgilab qo`ygan shartlari ham bor.
75.   Agarchi zohirda    jismi bo`lsa ham, har birining
botinida yashirin ruhi bordirkim, nomi — taqvodir.
76.   Nimaga shariat qat`iy amr qilmagan bo`lsa-yu,
ahli tariqat unga mashg`ul bo`lsalar, ular turli riyozatlardir.
77.   Mazkur bo`lgan «La ilaha illalloh»ni
zikr qilib, bu daryoga g`arq bo`lganlar ko`p.
78.   Agar falak qatorlari bir-biridan uzilib
ketsa ham, bu zikr daryosiga g`arq bo`lganning
to`lqinlardagi xasu xashakdan parvosi yo`q.
79.   Mushohadani   ko`rki,    namozxonning yarasidan o`qni
tortib oladilaru, u bexabar, o`q joyidami    yoki yo`q.
80.   Ko`p namozxonlar borki, kechasi ikki rakaat namoz
o`qish uchun «Kalomulloh»ni tik turib xatm qilib qo`yadi.
81.   Zakotni ko`r, qirq diramdan bir diram berilib,
farz ado qilinadi, bu rizoning o`zidir.
82.   Ro`zani Qara, qirq kun chillani bir niyat ila
o`tkaradi, qalb yemoq-ichmoq g`amini chekmaydi.
83.   Bu qanday   Ka`ba    tavofidurkim, ehromi
Batho (Ka`ba)   tarafiga qaragan sharq
quyoshidek xilvatxona eshigidan boshlanadi.
84.   Haq yo`lidan yuruvchilar shu suluku tariqatda
yuribdilar va xotirlari xataru riyodan pokdir.
85.   Sen agar Xudo zotining yagonaligiga guvohlik
bersang, shunga ham xizmat haqi (to`lov) umid
qilasan, bunga Xudo guvohdir.
86.   Agarda tahoratsiz boshingni sajdaga qo`ysang,
dong chiqarish uchun muazzindek olamga jar solasan.
87.   Agarda Qorundek xazinang bo`lsayu, yarim diram
kamayib qolsa, saxovatdan lof-qof urasan.
88.   Va agar o`ttiz kun ro`zadan bir kun ro`za tutsang,
iftorlik uchun beva-bechoralar dasturxonini talon-taroj qilasan.
89.   Agar hajga otlansang, bu safaringdan savdo qilib o`n,
yigirma, qirq tanga fondalar olmoqchi bo`lasan.
90.   Senga aytganlarimning barchasi musulmonchilik shevasidir,
zulmu fosiqligingdan bir zarrasi haqida so`z aytsam balo yog`iladi.
91.   Nomardlikdan ketma-ket may qadahlarinn ko`tarasan,
uning oqibatida dam-badam zino qilish fikri xayolingda tug`iladi.
92. Agar zinoga muyassar bo`lsang, hanuz rusl qilmasdan,
xalq ichida mardman deya g`avg`o solasan.
93.   Qizig`i shuki, xotining ham senga o`xshagan erkak bilan shu
ish (zino)ni qilgan va shuning o`zi senga yaxshigina jazodir.
94.   Sen o`z «taqvoing» va ayoling «iffati»dan ham
xabardorsan, lekin erkagu ayoldan xayolingni yashirasan.
95.   Quvvat va ozuqangning bari to`ng`iz go`shtidan bo`lgani
uchun ham birovlarning xotiniga qaraydigan odating bor.
96.   Yuzta Zakariyo boshiga arra tortsalar-u, xalos
qilish uchun bir diram bersang ham aza tutasan.
97.   Bu razillik va murtadliging bilan tag`in o`zingni
Zakariyodek iffatli va Yahyodek ismatli qilib ko`rsatasan.
98.   Diling shayton va devlar vatanidir, vatan emas,
ularning axlatxonasi, balki undanda tubanroq makondir.
99.   Maloikalar shul o`lkaning tepasidan o`tsalar,
unda sendek maxluqning maskan tutganini ko`rsalar.
100.   Sening shum botiningdagi kirdikorlarni ko`rib,
ularga vabo tekkandek hammalari halok bo`ladilar.
101.   Shu yomon sifatlaring bilan ham o`zingni aziz
tutasan, go`yo jahon xalqidan ortiq yering bor.
102.   Do`zax olovining azobi ham senga hayf,
olov sening azobingdan xomush bo`lib o`chadi...
103.   Ey ulug` Xudoyim, nimalarniki sharh qilgan
bo`lsam, men ham shundayman, balki battar yomonroqman.
Makkor nafs domiga mubtaloman.
104.   Bir nafas bo`lsa ham hayotimni Sening yoding bilan
o`tkazish jahon va undagi bor narsalardan yaxshiroqdir.
105.   Umrimni Shaytonning amriga itoat etib zoe
qildim, endi hasratu nadomatlar chekaman.
106.   Yomonligimdan shaytonlar menga ergashdi,
bu ergashishda Iblis ham sherik bo`ldi.
107. O`zimga o`xshagandan ming farsax qochsam to`g`ri,bo`ladi,
lekin menga o`xshagan bir baxtsiz bu olamda bormi o`zi?
108.   Nafsim devu shaytonga yomonlikni o`rgatdi.
U istagan narsani boshqa hech kim qilolmaydi.
109.   Yoshligim shunday egrilik bilan o`tdi,
qarilikda esa egrilik to`g`ri bo`lmaydi.
110.   Endi o`zimni ming marta o`ldirsam ham,
halokatli dardimga o`zimni o`ldirishim davo bo`lmaydi.
111.   Ammo gunohlarim bundan ming marta ortiq bo`lsa ham,
Sening bepoyon rahmating oldida falak qarshisidagi
Suho (kichik yulduz) kabidir.
112.   Rahmating dengizidan bir qatra (tomchi)si ma`siyat
tutunidan qoraygan nomai a`molimni yuvib tashlaydi.
113.   Senga meni unday qil, bunday qil demayman,
Sen qanday xohlasang shunday qil, men roziman.
114.   Foniyga lutf etib, g`ayr (o`zingdan begona)dan uni qutqar,
baqoga eltadigan fano yo`lini unga nasib et.
115.   O`z yodingga mahv etib, shunday g`arq qilginki,
qalbida Xudo yodidan boshhasi qolmasin.
116.   Bu qasida ahli suluk qalblariga g`izo bo`ldi,
shu bois uning nomi «Qutul-qulub» (Qalblar g`izosi) bo`ldi.
117.   Kimki o`qisa-yu, unga amal qilsa,
shubhasiz qalb bog`idan jannatdagidek hosil oladi.
118.   U behisht ne`matidan qalbga g`izo yetsa,
mening shikasta qalbimga ham u ne`matlardan umid bor.
119.   Ahli tarab sof maydan ichsalar, qadahlari
chekkasida qolgan bir qatrasi senga nasib etar.
120. Xudo nazm qiluvchi, o`quvchi va ko`chiruvchisiga
dinu dunyo va oxirat foydalarini ato qilsin!