Òîï ðåéòèíã www.uz
SITTAI ZARURIYA


 V. «MINHOҶ-UN-NAҶOT» TATABBӮ`I ANVARӢ, XOQONӢ
1. Zihӣ az sham`i rӯyat chashmi mardum gashta nuronӣ,
Ҷahonro mardumi chashm omadӣ az ayni insonӣ.
2. Malakro az pai ovardani xoki tu hammolӣ,
Falakro bahri tarhi mulk tarkibi tu maydone.
3. Tilismi xilqatatro dasti qudrat karda me`morӣ,
Dar on ҷo ganҷi hikmat az malak binhoda pinhonӣ.
4. Zi ilmulloh ba ta`limi sharifi «allam-al-asmo»,
Barovarda miyoni ahli donish ismi purdonӣ.
5. Gahe chilrӯza tifle gufta bo pironi chilsola,
Nukotu darsi asrori yaqin az ilmi rabbonӣ.
6. Tuyuri gulshani ulvӣ, ki qutu tӯ`mashon zikr ast, 
Ba peshat ҷumla binhodand sar az bas xushilhonӣ.
7. Ҷuz on yak murg`i vahshӣ k-ӯ ba peshat sar furӯ n-ovard,
Ki dar gardan fitodash tavqi la`n az qahri yazdonӣ.
8. Turo dar olami mulku maloik az rahi rif`at,
Musallam shud xilofat bar gurӯhi  insiyu ҷonӣ.
9. Harifi xirasar chun az sariri mulk shud xoriҷ,
Turo ham sarvarӣ, ham sarfarozӣ gasht arzonӣ.
10.   Hama karrubiyonro sar ba nazdat zilli xuddomӣ,
Az on ma`nӣ, ki gashtӣ sarfaroz az zilli subhonӣ.
11. Zi tobi kavsari may soqiyoni bazmi ҷohatro,
Hazoron gul ba rux chun lolazori bog`i rizvonӣ.
12. Namedonam chӣ shud bo on ki Haq «lo taqrabo»  farmud,
Giriftӣ bo rafiqat nuktai on dushmani ҷonӣ.
13. Charo boyad du ma`sumi bihishtiro ba yak afsun,
Shudan bo on kamoli zuhd du mardudi isyonӣ.
14. Magar z-on rӯz gandum sinai xud chok zad z-in g`am,
Ki az chӣ dushmanat farmud tarki bandafarmonӣ?
15. Chu dodӣ zulfi hur az dast z-on dam rӯzgoratro
Chu zulfi hur shud ham tirarӯzӣ, ham pareshonӣ.
16. Chi rasvoist k-on nav` odami komil zi bog`i xuld,
Shavad dar dashti g`am sargashta chun g`uli biyobonӣ.
17. Siyahrӯiyu dargahrondagiyu g`urbatu mehnat,
Chӣ bud in ҷumlaro bois hamin yak hazzi nafsonӣ.
18. Ba chandin sol inobat kardanu rӯ bar zamin mondan,
Ҷahonro g`arqa dar xun soxtan az seli mijgonӣ.
19. Ki dil z-afg`oni zorat murg`u mohiro ba dard omad,
G`alat guftam, ki sangi xoraro z-on dog`i hiҷronӣ.
20. Ba har nav`e, ki bud bore qabul aftod on tavba,
Ki shud mardud chandin sol az istig`noi sultonӣ.
21. Agarchi sӯi taxti kishvari aslӣ naburdandat,
Vale mulki ҷahonro yoftӣ hukmi ҷahonbonӣ.
22. Chunon volii borif`at, ki budash on hama maknat,
Ba yak ҷurmash chiho omad ba pesh az makri shaytonӣ.
23. Chi son arzu niyoz ovard to shud raf` on uqda,
Bas on gah bandagӣ kardan ba sad havlu harosonӣ.
24. Tu ey g`ofil, ki bishmorӣ yake xudro zi avlodash,
Kunӣ sad ҷurm har soat, valekin be pushaymonӣ.
25. Naxustat hast in zohir, ki ҷuz Haq xoliqe nabvad,
Asosi dahrro nozim, binoi charxro bonӣ.
26. Bad-in son ofarinanda, tu nafsatro guzinanda,
Parastishro, ki xokat bar sari in nafsi zulmonӣ.
27. Chahon ravshan zi nuri oftob, ammo tu chun xuffosh,
Hama dar pardahoi zulmati shab ҷasta kitmonӣ.
28. Zabuni nafsi kofir gashtai z-on son, ki metarsam,
Chu gӯi «lo ilaha illalloh» az dunbol natvonӣ.
29. Chu loi lo ilohat loi Lot omad iloh on ҷo,
Chӣ g`unҷoish pazirad, garchi tu xohӣ, ki g`unҷonӣ?28
30. Daruni zarrai sargashta chun pinhon shavad xurshed,
Miyoni qatrai gandida bahri obi hayvonӣ.
31. Chӣ islom ast in, k-az shustiash kuffor agar xandad,
Bar ӯ shoyad, ki oxir sharm bodat z-in musulmonӣ.
32. Sanam, k-ash xud taroshad, bingar orad   bandagӣ barҷo,
Samadro bandagӣ nekӯ nadonӣ kard, to donӣ.
33. Shahodat garchi boshad bar zabonat, lek dar tasdiq,
Mukaddar karda mir`oti dilatro zangi nisyonӣ.
34. Vuҷudi poki tovusoni qudsioshyonro ham,
Nihӣ az rӯi aqli xud burun az haddi imkonӣ.
35. Vale bahri mulavvan murg`aki bozigari charxӣ,
Muallaqho zanӣ chun charxi tahtoniyu favqonӣ.
36. Kitobi ezidӣ, k-az azmi pushtash bar zamin chaspad,
Agar yak harf az on binvishta bar pushti falak monӣ.
37. Zi xiffat kohbarge nashmarӣ har harfi savtashro,
Ki boshad vaqti kahgil soxtan muzduri kah donӣ.
38. Shahoni millatu e`ҷoz napsandӣ, ki napsandand,
Duoi «rabbi hab lӣ» kardan az nangi Sulaymonӣ»29
39. Valekin donai pӯsidaro az sustii himmat,
Agar xud dast yobӣ az dahoni mӯr bistonӣ.
40. Qiyomat qomati xubon shumorӣ ҷannatu dӯzax,
Visolu haҷrashon gӯӣ, zi farti noqisimonӣ.
41. Zihӣ kӯre ba bog`i ofarinish, k-az sari g`aflat 
Falakro nilufar doniyu tubiro giyah xonӣ.
42. Vuҷudi xayru shar z-on rӯy bar poi qadar bandӣ,
Ki poyatro zi bandi amru nahyi shar` birhonӣ.
43. Vale dar gardanat on band chun habl-ul-varid omad.
Buvad dushvorat az gardan burun kardan ba osonӣ.30
44. Namozero, ki ma`mur omadӣ bahri ubudiyat,
Ki dar kardan naӣ ma`zur ar odobeyu arkonӣ.
45. Ba yodat n-oyad, ar oyad, kunӣ z-on son, ki dar burdan,
Bisӯzonad malakro bolu par az farti nironӣ.
46. Qabuli omro az masҷid oӣ dertar berun,
K-az in masҷidguzinӣ xubtar sad bor rahbonӣ.
47. Kunad rahbon ba har saҷda vuzue, peshi but bingar,
Ki tu beg`usl peshi Haq nihӣ bar xok peshonӣ.
48. Zakotero, ki xohӣ dod gohi kisa vo kardan,
Gireh bar bandi kisa afkanӣ, ham bandi hamyonӣ.
49. Nayorӣ bazl kard az chil yake ham sohibonashro, 
Chili dar chil gar amvoli tu boshad ҷumla tolonӣ.
50. Nadorӣ rӯzai mohi siyom on son, ki Haq farmud,
Agar dorӣ, buvad on ham baroi sarfai none.
51. Kuҷo nonrezaat mavҷud gardad zarrason gar xud,
Gahi iftor boshad qursi mehrat kardaӣ xone.
52. Nadorӣ rӯza v-ar dorӣ, nakardӣ saҷdaro ranҷa 
Va gar kardӣ vuzuro obi ҷӯ az xud naranҷonӣ.
53. Va gar az g`oyati Islom mayli haҷ kunӣ, nogah,
Mato`i Makka pursӣ az garonӣ, yo xud arzonӣ.
54. Agar sudi nakӯ ummed boshad, bor barbandӣ,
Dar in haҷ farq kay boshad, dar islomiyu nasronӣ.
55. Va gar sudi umedi naf` nekӯ boshadat, sad uzr
Zi xavfi rohu kamsarmoyagiyu za`fi ҷismonӣ.
56. Buvad imonat on, islomat in, ey mӯ`mini muslim,
Chuz in ham kofiriho boshadat dar parda pinhonӣ.
57. Durushtihoi charxat baxshad andome, magar z-in son,
Ki zohir karda az rohi miҷarrah shakli suhonӣ.
58. Vale z-insof iohamvorii nafsat agar binӣ, 
Durushtii falak bo on barobar ham nagardonӣ.
59. Pai mushking`izolon hullai katton biyoroӣ
Vale xudro fuzun girӣ zi G`azzoliyu Kattonӣ.31
60. Chu Qorun gar dihad dastat, ki sozӣ ganҷho pinhon,
Naxohӣ bahri on dar mulki dunyo g`ayri vayronӣ.
61. Hazoron but daruni xirqaat pinhonu afzuntar,
Namoӣ xeshro dar xoriqi odat zi Xarqonӣ.32
62. Naposhӣ dar zamini dil ba ҷuz tuxmi amal hargiz,
Chӣ son ummed barxӯrdan buvad z-in donaafshonӣ.
63. Nihӣ dar mazrai ҷon xirmani hirsu havas har sӯ,
Ki otash uftad dar xirman, ar in ast dehkonӣ?
64. Dar on xirman chu bahri qahr otash zad, nayorad kusht
Agar zohir kunad seli sirishkat mavҷi tӯfonӣ.
65. Farishta filmasal dar shakli inson gar shavad zohir,
Namoyad rohi shaytonat, ki ҷӯӣ bahri mehmonӣ.
66. Labolab rohi rayhonish dorӣ, to kunӣ mastash,
Sirishta dorui behushӣ andar rohi rayhonӣ.
67. Falak emin namonad az tu bo in devfe`liho,
Nametarsӣ zi qahri ezidӣ, emin chӣ son monӣ?
68. Gahi axzat buvad sangin, k-az istinҷo shuda rangin.
Zi dasti sohibi xuni shikam la`li badaxshonӣ.
69. Ba gohi bazl agar xud qatra bavl ast az istig`no,
Chunon boshӣ, ki meposhӣ ba olam durri ummonӣ,
70. Ba nafsat garchi fir`avnist v-ar paydo shavad Fir`avn,
Ba xud napsandӣ andar xidmat ӯro g`ayri Homonӣ.
71. Chu Fir`avnu chu Homon gar dihad dastat, chunon xohӣ,
Ki sad Fir`avnu sad Homon turo boshad ba darbonӣ.33
72. Natarsӣ Musӣ ar oyad, ki az kӯi sari Fir`avn,
Asoi sarkaҷash har dam namoyad la`bi chavgonӣ.
73. Namudan dar yadi bayzo chu soya az asoi ӯ,
Fitad bar xok, az ӯ oyad ba daf`i sehri Sӯ`bonӣ.
74. Arӯsi sohiri charxat ba durhoi kavokib hast,
Chu chashm az xobi g`aflat vo kunӣ kampirdandone.
75. Kunӣ hamchun arӯson ҷoma surxu zard, beh boshad
Bari mardon az on pӯshidaho sad bor uryonӣ.
76. Agar poyonu boloi ҷahon oni tu shud yaksar,
Zi mag`rurӣ shiori xud kunӣ, chun subh xandonӣ.
77. Ki to shomat falak har subh meronad, zanon har dam
Zi poyoni tu shalloqӣ, zi boloӣ tu apyonӣ.
78. Chi az la`lu duri gӯshat, ki chun gardun pai ta`dib,
Bimolad gӯsh, natvonӣ, ki gӯshi xud biҷunbonӣ.
79. Kalomi Haq nayoyad bar zabonat az rahi nudrat,
Agar sad rah tanuvarhoi ishrat bar zabon ronӣ.
80. Vale mushaf turo ruxsori shohid boshadu dar vay
Pai zinat nihoda xolho oyoti qur`onӣ.
81. Agar peshi Azize yak diram dorӣ, pai axzash
Hama gar Yusufi Misrӣ buvad, sozӣ-sh zindonӣ.
82. Nabaxshӣ, yo raho nadhӣ muruvvat karda gar sad rah,
Shafoat yo zimoniyat namoyad piri Kan`onӣ.
83. Va gar ganҷi kase peshat budu gasht mӯhtoҷat
Dihӣ gar habbaash nore ba xislathoi ehsonӣ.
84. Kase bar osmonat gar rasonad az rahi ta`zim,
Agar dastat dihad ӯro dixӣ bo xok yaksonӣ.
85. Shavӣ otash, ki sad sol ar maҷusash ravshanӣ baxshad,
Chu yak dam dar vay aftad, zoe`ash sozad zi nironӣ.
86. Zi bas, tori libosat onchunon kisvat kunӣ xudro,
Ki ne domone az vay fahm gardad, ne girebone.
87. Chu kirmi qaz ba sad rasvoiyat berun kashand az vay,
Ki ham gӯri tu buda, ham kafan az ayni pechonӣ
88. Tanӣ az rishtai ҷon pardae z-on son, ki gar mirӣ,
Shavӣ beparda az bozichahoi charxi gardonӣ.
89. Gahi may xӯrdan on gah ruhbozӣ bo buton kardan,
Buvad har hazzi nafsonӣ, barad yak fayzi rӯhonӣ.
90. Aҷab nabvad, ki rӯhat murdavu tu zindai nafsӣ,
Ba ҷoi fayzi rӯhoniyat budan hazzi nafsonӣ.
91. Sagi mardon buvad nafsu tu az sagsirate gashta,
Sage in nafsi kofir, on-t mardi in musulmonӣ.
92. Bari mardon zi mardӣ chun zany dam chun sagi eshon,
Sagat karda zi mahzulӣ na bal k-az farti xazlonӣ..
93. Tamosho bin, ki lofi shermardӣ ham zanӣ az kibr,
Ag`ar chun yuz nishinӣ bar farozi xingi ҷavlonӣ.
94. Gumonat in ki on xingest ҷavlonӣ ba zeri ron,
Nadonӣ yuz az markab naboshad g`ayri polonӣ.
95. Zi may tardomanӣ v-az bexudӣ sozӣ girebon chok,
Magar gashtat girebon chok az in oludadomonӣ.
96. Na tanho domanat tar shud ba loi boda az berun,
Ba loe az darun ham boisi in gasht, to donӣ.
97. Bad-in son domani tar har taraf domankashon to kay,
Naxohad gasht domangir yak rohat pushaymonӣ?
98. Turo harchand in gumrohӣ omad az padar meros,
Ham az g`avg`oi nafsonӣ, ham az vasvosi shaytonӣ.
99. Vale lo havl v-ongah boz gashtat niz mavrusist,
«Zalamno rabbano»—guyon ba mahҷuriyu giryonӣ.34
100. Aҷab nabvad, ki sad chandin gunahro pok shӯyad, gar
Shavad zohir ba rӯi bahri rahmat mavҷi g`ufronӣ.
101. Xudovando, manam on bandai zolim ba nafsi xud,
Ki sad chandin, ki guftam oyadam az nafsi zulmonӣ.
102. Agar sad dӯzaxi digar bisozӣ bahri ta`zibam,
Sazovoram va gar ham baxshiyam, hastat ba osonӣ,
103. Ba sad chandin, ki guftam qoilam, ammo se kor az man
Ba dargohӣ tu hargiz n-omad az bad siratu sonӣ.
104. Bigӯyam, to bidonad xalqi olam, z-on ki dar peshat
Ba guftan nest hoҷat, z-on ki medonam, ki medonӣ,
105. Yake on bud, k-az man garchi sad isyon ba fe`l omad,
Nakardam faxr ҷuz bo sad siyahrӯӣ pushaymonӣ,
106. Zi nafsam gar xato omad, vale az bimi koram bud,
Zi afg`on otash afrӯzӣ, zi mijg`on ashk g`altonӣ.
107. Digar yak, on ki dar shar`i rasulat on shahi millat
Guli nori Birohimiyu faxri oli Adnonӣ.35
108. Rasuli abyazu asvad, imomi Yasribu Batho,36
Umedi fosiqu foҷir, shafe`i soriqu zonӣ,
109. Ba fe`l ar qosir aftodam, vale az rӯi sidqi dil,
Hamesha budaam komil zi tavfiqoti rahmonӣ.
110. Digar dar xidmati Maxdum taqsiram, agar harchand
Nagunҷad dar zaminu osmon az bas farovonӣ.
111. Valekin gavhari sidqi duoyam az baroi shah,
Fuzun shud dar bahor az qatrahoi abri naysonӣ.
112. Chӣ shah on shah, ki natvon guft andar torami rif`at,
Chi xurshedash nashud sonӣ, ki xurshedash buvad bonӣ.37
113. Gahi kishvarsitoӣ gavhari durҷi Umarshayxӣ,
Dami sohibqironӣ axtari avҷi Temurxonӣ.
114. Abulg`ozӣ shahi oliguhar Sulton Husayn omad,
Ki omad xon, bin xon to harimi Yofas ӯg`lonӣ.
115. Zi izzu makramat to Yofasash xoqoniyu shohӣ,
Zi irsi saltanat to Odamash xoniyu Qoonӣ
116. Zihӣ az rӯi rif`at poyai pastat falakqadrӣ,
Zihӣ az rohi shavkat rutbai zotat ҷahonbonӣ.
117. Zi anҷum kasrati xaylat fuzun az nisbati aqlӣ,
Zn gardun rif`ati qadrat burun az haddi imkonӣ,
118. Na darki diqqatat m:ag`zi xiradro mayli mabhutӣ,
Na nutqi dilkashat zikri malakro rangi hazyonӣ.
119. Pai sanҷidani barri tu budan kaffa gardunro
Buvad du nimai arzan pӯstro oini mizonӣ.
120. Ba nazdi ra`yi pokat ham base ravshan shudan az xud,
Ba ҷurmi mah rasad qirӣ, ba qursi mehr qatronӣ.
121. Chu bahri shamsai xirgohi ҷohat zarvaraq ҷӯyand,
Nayobad safhai xurshed on ҷo qadri kamsonӣ.
122. Buvad har davraero charxi a`zam nuqtai markaz,
Ba qasri hashmatat chun gustarand atboqi sallonӣ.
123. Anore boshad az tosi favokeh bazmi ҷohatro,
Qazo gar ҷavfi gardunro kunad pur la`li rummonӣ.
124. Chu dudi otashi mehrat shavad charxi digar boshad,
Sharor on ҷo ba Bahromӣ, zukol on ҷo ba Kayvonӣ.38
125. Buton har sӯ chu anҷum, anҷumash chun kirmi shabtob ast,
Chu gardad mehri royat moili bazmi shabistonӣ.
126. Nafozi amrro chun bishkanӣ tarfi kulah nabvad,
Qadarro g`ayri ma`murӣ, qazoro g`ayri homonӣ,
127. Zi xingi charxi sayrat nimai na`li kӯhan, k-aftad
Sazad, k-in kӯhnagunbadro kunad toqiyu ayvonӣ.
128. Shaho, madhi tu nabvad haddi man, z-onrӯ gahi alkan
Rasullullohro guftan nayorad na`ti Hassonӣ.39
129. Valekin doshtam tab`ozmoiro havas yak rah,
Ki gӯyam chand bayti mav`izat dar tavri Xoqonӣ.
130. Namedonistam on to dar chӣ rangam rӯ dihad v-aknun
Rasid az mabda`i fayz, on chi binmudam suxanronӣ.
131. Musalsal z-ibtidoi ofarinish to bad-in soat
Suxan dar yak qasida rondam az rӯi suxandonӣ.
132. Ba har baytash kitobe darҷ kardam sar ba sar hikmat,
Ba har yak durҷ pinhon soxtam sad gavhari konӣ.
133. Bayoni holi xud z-insof kardam v-on gah avsofash
Buvad, ham bahra girad az tavaҷҷӯhhoi viҷdonӣ.
134. Chunon bedor kardam ahli olamro az in gulbong,
Ki n-oyad xobashon to hashr az andӯhu pazmonӣ.
135. Chu manhaҷ shud naҷoti xalqro az tihi gumrohӣ,
Nihodam nomi «Minhoҷ-un-naҷot» az lutfi subhonӣ.
136. Suxan harchand ҷonparvar buvad, xomushӣ avlotar,
Tariqi avlӣ ar dorӣ nigah, sokit shavӣ Fonӣ.
137. Hamesha to ki dar arzi suxan garchi buvad nofe`,
Mumill aftad ado maqsudro aftad chu tӯlonӣ.
138. Buvad tӯli hayoti shoh chandone, ki dar arzash,
Atorud oҷiz oyad, gar kunad sad davri kayvonӣ.


































































 V. «MINHOJ UN-NAJOT»27(NAJOT YO`LI)
ANVARIY, XOQONIYGA  TATABBU`    

1.    Qanday yaxshiki, yuzingning sham`i (nuridan)
insonlarning ko`zi yoridi. Insonlikning javhari
bo`lganing uchun jahon odamlarining ko`z qorachig`iga aylanding.
2.    (Shunday asl insonsanki), sening tuprog`ingni  (Sen bunyod
etilgan tuproqni) olib kelish uchun farishtalar hammollik  
qildilar. Sening (tan)  mulkingning tarkibini
yaratish uchun falak maydonlik vazifasini o`tadi.
3.    Yaratilishing tilsimiga qudrat-qo`li me`morlik qildii
(O`sha- qudrat qo`li) o`sha tilsimga hikmat xazinasini
ko`mib qo`yar ekan, undan farishtalar ham bexabar qoldilar.    
4.    Alloh ilmlaridan «Allam-al-asmo»  (pinhon narsalarning 
nomlari)   ta`limini  o`rganishda bilim ahllari o`rtasida
bu ismlarni eng yaxshi biluvchi deb nom chiqarding.
5.    Ba`zida qirq kunlik go`daklik vaqtingda qirq yashar 
keksalar bilan Alloh ilmlarining sirru
asrorlari haqida so`zlashding, sirlashding.
6.    Qutu quvvatlari zikrdan iborat bo`lgan oliy
gulshan qushlari  (farishtalar) ham yoqimli ovoz bilan
sening huzuringda bosh qo`ydilar (syonga sajda qildilar).    
7.    Bir vahshiy qush  (ya`ni, shayton) sening huzuringda
bosh qo`ymadi. (Shuning uchun ham) Xudoning qahri
bilan uning bo`yniga la`nat bo`yinbog`i tushdi.
8.    Senga baland martabalikda yer va osmonda
insonlar va jinlarga xalifalik muyassar bo`ldi.
9.    Yuragi qora dushman (shayton) yer yuzidan haydalgandan
keyin senga ulug`vorlik bilan yuksalish nasib etaverdi.
10.    Tangrining soyasidan boshing baland bo`lavergani sababidan
hamma farishtalarning boshi xizmatkorlik soyasi ostidadir.
11.    Buyukliging bazmining soqiylari kavsar mayining
haroratidan yuzlari jannat bog`ining lolalari
kabi minglab gullar bilan bezangandir.
12.    Bilmayman nima bo`ldiki, Haqning «lo taqrabo»—
«ikkovlaringiz yaqinlashmanglar» degan buyrug`ini eshitganing
holda yo`ldoshing (Momo Havvo bilan birga) joningga
dushman bo`lganning (shaytonning) so`ziga kira qolding.
13.    Ikki gunohsiz jannatiyning baland ibodat va taqvosi
bilan bir aldanish natijasida (jannatdan)
haydalishining nima keragi bor edi?
14.    Senga dushmaning bandaga buyurilganini tark etishni
amr etdi, natijada e`tiqodga darz ketdi. O`sha kundan buyon
g`am ichida qolgan bug`doy o`z bag`rini , chok etganicha qoldi.
15.    Hurning sochini qo`ldan    berganingdan buyon ro`zg`oring
hurning sochiga o`xshab ham qora kunga qoldi, ham parishon bo`ldi.
16.    Qanday rasvolikki, shundayni raso  (komil)  inson jannat
bog`idan quvilib, biyobonning deviga o`xshab g`am
sahrosi uzra sarson-sargashtalikda yursa.
17.    Bundayin yuzi qoralik, (Alloh ato etgan) dargohdan
quvilish, g`urbat va mashaqqatlarning hammasining boisi
(faqat) shu bir lahzalik pastkash nafsning lazzati tufayli bo`ldi.
18.    (Natijada)  necha yillar tavba qilish, yuzni yerga surtish,
kiprik seli bilan jahonni qonga g`arq qilish (bilan o`tdi).
19.    Sening fig`onu zoringdan qushu baliqlarning yuragiga
og`riq kirdi. Xato aytdim, (jannatdan ayrilishdek)
hijron dog`i toshlarga ham og`riq soldi.
20. Necha yillar  o`z   izzat-nafsingni tutish   taxtidan yiroqlashib
yurib, nima bo`lsa hamki, bir marta tavbalaring qabul bo`ldi.
21. (Alloh seni)   asl   mamlakat   (jannatning)   taxti tomon olib
bormagan bo`lsa ham bu jahon mulkini idora qilish hukmini topding.
22.    Shunday   yuksak   martabalik     (inson)   shaytonning makriga
uchib bir marta qilgan gunohi uchun boshiga nimalar tushmadi.
23.    U Xudo oldida shundan  arzu niyozlar qildiki, yuz hol
qo`rquvlar bilan bandalik rasmini bajo keltirdiki,
chigalliklar yechilib, martabalik yuz beraboshladi.
24.    Ey g`ofil, sen o`zingni o`sha (gunohga yo`l qo`yib tovba
qilgan Odam Ato ia Momo Havvo) ning avlodidan bittasi
deb hisoblaysan. Har soatda yuzta gunoh qilasanu,
lekin o`kinch (pushaymonlik) nimaligini bilmaysan.
25.    Avvalo shu ravshanki, Haqdan o`zga xoliq yo`q. Dunyo asosini
tartibga soluvchi, falak binosini bunyod etuvchi o`zga bunyodkor yo`q.
26.    Shundan bir qodir yaratuvching bo`la turib, sen nafs
(yo`liga) kirib, iblisga itoatkor bo`lding. Bunday zulm
etkazuvchi nafsning boshiga tuproq sochilsin.
27.     Jahon oftob nuri bilan ravshan, lekin
sen ko`r shapalakka o`xshab kecha qoronguligi  
pardasi ostida sakrab, yashirinib yurasan.
28.    Kofir nafsnngga shunchalar banda bo`lgansankn
o`liming  chog`ida  qo`rqamanki,  «lo ilaha illalloh» (Allohdan
boshqa Alloh yo`q)  kalimasi tilingga kelmay qoladi.
29.    «Lo ilaha»dagi inkor    qiluvchn «lo so`zi «Lot» (butning
nomi) inkorni inkor qiluvchi «lo» so`zi bo`lib qoladi.
Bu «lo» ni haqiqiy Allohga taqamoqchi bo`lganing
bilan hech natija chiqara olmaysan.
30.    Sargashta zarraning ichiga quyosh yashirinadi.
Sasib qolgan bir qatra ichida hayot suvi bo`ladi.
31.    Bu qanday islom bo`ldiki, uning sustligidan  
kofirlar kulib tursa. Bunday musulmonlikdan
kishi uyatda qolsa ajab emas.
32.    Qara, butparast butini o`zi  yo`nib bandalik
yumushini bajo keltiradi. Sen agar bilsang,
Tangriga bandalikni o`rniga qo`yolmaysan.
33.    Tiling kalimai shahodatni aytib tursa ham, lekin uni
tasdiq etishda yuraging oinasini gunoh zangi bosadi.
34.    Qudsi oshyonlik tovuslarning pok vujudini ham o`zingning
aqling yuzasidan imkondan tashqari narsalar deb bilasan.
35.    Valekin har turli rangga kirish uchun charx urib
o`ynaydigan qush bo`lib falakda yuqori va pastda muallaq yurasan.
36.    Allohning kitobi  (Qur`on) dan bir harfini yozib
falakning ortiga qo`ysa, u    ezilib yerga yopishib qoladi.
37.    Yengiltaklik   bilan   (Qur`on)   ning har  harfidan chiqqan
ovozni shuvoq uchun solinayotgan somon bargichalik ham hisoblamaysan.
38.    Millat va mo`jizalar shohlarini — (meni) 
yoqtirmasa yo`q, deganday pisand qilmaysan. «Rabbi hab li»
duosini o`qish vaqti kelganda Sulaymondan uyalmaysan.
39.    Biroq himmating pastligidan agar imkonini qilsang,
chumolining og`zidagi bir sasigan donni tortib olasan.
40.    Noqisligingdan go`zallarning qomatlarini qiyomat deb,
(ularning) vasl va hajrini jannat va do`zax deb tushunasan.
41.    G`aflat va nodonlikdan shunday ko`rsanki, yaratilish
bog`ida osmonni nilufar deb bilasan. «Bihisht daraxti»
Tuboni giyoh deb hisoblaysan.
42.    Dunyodagi hamma yaxshiligu yomonliklarni qazoyu qadardan
(peshonaga yozilgandan) deb bilasan. Biroq oyog`ingni
shariatning buyurganlari bandidan olib qochasan.
43.    Bo`yningdagi o`sha band yelkangdagi yo`g`on
tomiringga o`xshaydi. Uni bo`yningdan osonlik
bilan olib tashlashing og`ir bo`ladi.   
44.    Bandalik qilish uchun senga namoz buyurilgan.
Uni odobu arkonlari bilan ado etish farz.
Bajarmaslik uchun senda hech qanday uzr yo`q.
45.    (Ularni)   ado etish yodinga kelmaydi.
Ado etmoqchi bo`lsang ham shunday qilasanki, nayrangingning
o`ti farishtalarning qanotini kuydirib yuboradi.
46.    (Masjidga   borganingda)   odamlarning  ko`ziga  
ko`rinish uchun undan (hammadan) kech chiqasan.
Bunday masjid parastlikdan (butxonaga kirib)
but-parastlik qilish yuz martaba yaxshidir.
47.    Qara, butparast but oldida har sajdadan 
oldin yuzi, qo`l-oyog`ini yuvadi. Sen bo`lsang g`uslsiz,
ya`ni butun a`zolaringni poklamay turib
Haq oldida peshonangni yerga (sajdaga) qo`yasan.
48.    Ba`zan zakot berish uchun hamyoningni ochish kerak
bo`lgan chog`da unnng og`zini chigil qilib bog`lash uchun
ochasan. Ichidagi hamyonni ham mahkam tutasan.    
49.    Boyliging qirqu qirq bo`lganda ham  (zakot uchun)
qirqdan birini bermaysan. (Shuning uchun)
qirqu qirq tolonga loyiqdir.
50.    Ramazon oyi ro`zasini Haq buyurganidek tutmaysan.
Tutsang uni ham nonni sarf qilmaslik uchun tutasan.
51.    O`zing gohida dasturxoningga quyosh chambaragini
non qilib qo`ysang ham iftor chog`ida ushatgan
nonnigning ushog`i bo`lmaydi.    
52.    Ro`za tutmaysan, tutsang ham ranj tortib
sajda qilmaysan (ya`ni namozlaringni o`qimaysan).
Tahorat qilishda ham ariq suvini ranjitmayin
deysan   (Shunchaki poklanasan).
53.    Bordiyu islom (farzi) deb haj qilishni
ko`nglingga tugsang, Makkada matoning qimmatligi
yoxud arzonligi haqida surishtirasan.
54.    Agar yaxshi foyda ko`rishga ko`zing yetsa, yuk ortib
jo`naysan. Bunday haj islomiylikmi,
nasroniylikmi, qanday farqi bor?
55.    Shunday bo`lsa yo`l xavfi, sarmoyang  (puling)ning yetarli
bo`lmasligi tanangning sog` emasligi ham uzr bo`lolmaydi.
56.    Ey mo``min musulmon agar imoning shuyu, isloming bu bo`lsa,
bu parda ortida yashiringan qanchalar kofirliklaring bor.
57.    Aylanuvchi charxning notekisliklari
(hayotda ro`y beradigan johillik, qo`pollik)
seni shunday qilib qo`yganki, somon yo`li
yulduzlarini xira yulduz qilib ko`rsatasan.
58.    Agar  nafsingning notekisligiga  insof bilan
qarasang, falakning notekisligiga tenglashtirmaysan.
59.    Go`zallarni ovlash  (mushkin g`izollarni qo`lga
tushirish) uchun o`zingni kattakon (movut) to`n bilan o`raysan.
Lekin o`zingni G`azzoliyu Kattoniylardan yuqori olasan.
60.    Agar senga qo`yib bersa, Qorunga o`xshab xazinalarni
yig`ib yashirasan. Lekin o`sha xazinani yashirish
uchun dunyoda vayronadan boshqani xohlamaysan.
61.    Sening xirqang ichida yuzlarcha but yashiringan bo`lib,
xoriqi odat—karomatda o`zingni Xaraqoniy deb ko`rsatasan.
62.    Dil ekinzoriga hargiz amal urug`idan boshqa narsa sochmaysan.
Bilmayman, bu dehqonchilikdan nima hosil olaman deb umidvorsan.
63.    Jon ekinzorining har tomoniga hirsu havas xirmonini qo`yasan.
Agar dehqonchilik shunday bo`ladirgan bo`lsa, unday xirmonga o`t tushsin.
64.    Agar u xirmonga g`azab yuzasidan o`t tushsa, ko`z yoshing sel
(bo`lib oqqanda    ham)  bo`lganda ham  u o`tni o`chirolmaydi.
65.    Farishta, bordiyu masallarda  aytilganidek 
(ko`z o`ngingda) inson shaklida namoyon bo`lsa, shaytonliging 
tutib   uni   mehmon   qilmoqchi   bo`lasan.
66.    Rayhoniy  maying  bilan  farishtani  mast 
qilmoq uchun unga (odamni) behush qiladigan dori qo`shasan.
67.    Sening bu shum devfelligingdan falak ham omon
qolmaydi.  (Bu ishlarim bilan) Xudoning qahridan
qanday omon qolaman deb qo`rqmaysan.
68.    Gohida qo`lingga olganing   tosh artinish vaqtida
rangli bo`lib qolsami, qonli qo`lim bilan qornimni
Badaxshon (la`liga) to`ydirganman deb bilasan.
69.    Agar birovga sahovat qilaman,  desang
beradigan narsang bir qatra siydikdan iborat bo`lsa
ham butun olamga durru inju sochyapman, deb o`ylaysan.
70.    Shu hakkalagan nafsing bilan qarshingda
Fir`avn paydo bo`lib qolsa, uni Fir`avnning
kofir vaziri Homondan boshqa deb tanimaysan.
71.    Agar Fir`avn bilan Homon qo`lingga
tushib qolsa, ulardan yuztasini eshiging oldida
poyloqchi qilib qo`yishni xohlaysan.
72.   Agar Muso Fir`avnning ko`chasining boshidan
kelsa, undan qo`rqmaysan, uning sarkash hassasi sening
ko`zingga chavgon o`yinidagi egri tayoqqa o`xshab ko`rinadi.
73.    Muso hassasining quyoshday ravshanligi senga «yadi bayzo»
(Musoning mo``jizali qo`li) bo`lib ko`rinadn.
Uning hassasidan yerga tushgan soya
Su`bon sehrini dafü qiladi, deb bilasan.
74.    Charxning sehrlovchi kelini senga yulduz
durlari bo`lib ko`rinadi. Lekin agar g`aflat uyqusidan
omon uyg`onsang, u kampirning tishiga o`xshab. qoladi.
75.    Kiyimingni kelinlarga o`xshab qizil va sariq
(rangda) yaltiratib kiyasan. Mardlar oldida bu xilda
kiyinishingdan ko`ra yuz marta yalang`ochlik afzaldir.
76.    Agar dunyoning balandu pasti bir boshdan  
seniki bo`lib qolsa, mag`rurlik shiori bilan
subhidamga o`xshab kulasan.
77.    (Bu ishlaring uchun falak) har damda tongdan
oqshomgacha yuqoringdan musht, quyingdan
shapaloq tushirib, savalay boshlaydi.
78.    Falak bir kun senga adab berish uchun qulog`ingni
la`lu durlari bilan yerga shunday ishqalaydiki,
uni qimirlatolmay qolasan (Shunday bo`lgach,
qulog`ingga taqqan duru la`llardan nima foyda).
79.    Agar  yuz  yo`l aysh-ishrat tadoriklarini tilingga olganingda ham
Xudoning kalomi (Qur`on) tilingga kelmaydi.
80.    Qur`on sahifalari senga go`zallarning yuzlari bo`lib  ko`rinadi,
undagi oyatlarni ziynat xollari gumon qilasan.
81.    Agar biror aziz oldida bir diram puling qolsa, uni qaytarib
olish uchun hamma Misr Yusufi bo`lganda ham zindonga solasan.
82.    Kan`onning ulug`lari yuz yo`l shafqat qilib
yoxud kechirganda ham sen na kechirasan, na ozod qilasan.
83.    Birovning xazinasi seni oldingda bo`lsayu,
u muhtojlikka tushib qolsa, don donasi o`rniga o`t tutqazasan.
84.    Agar biror kishi senga  (hurmat yuzasidan)
ta`zim qilib, seni (boshingni) ko`klarga yetkursa,
qo`lingdan kelsa uni tuproq bilan teng qilasan.
85.    Sey o`tbo`lsangu, majusiy senga yuz yil yorug`lik
bag`ishlagan bo`lsa ham uni bir damda kuydirib yuborasan.
86.    O`zingga shunday libos bichasanki, uning
na etagini, na yoqasini idrok etib bo`ladi.
87. Ipak qurtiga o`xshatib seni (o`sha) kiyimdanrasvo qilib chiqaradilar.
U senga o`z qo`ling bilan tayyorlangan ham go`r, ham kafan bo`ladi.
88.    Jon ipidan shunday parda to`qiysanki, agar o`lsang
aylanuvchi charxning nayranglaridan beparda bo`lib qolasan.
89.    Gohida may ichishu go`zallar bilan jonfidolik qilish,
nafsning har bir lazzat topishi bir ruhoniy fayzini ketkizadi.
90.  Ajab emaski, ruhing o`lganu sen nafs uchun tirik yuribsan.
Jonga ruhning fayzini so`rash o`rniga nafsingning  mubtalosan.
91.   Nafs mard kishilarning itidir Sening siyrating esa it quldir.
Itlik bu kofir nafsga zabunlik,   mardlik—musulmonlikdir.
92.    Mardlar oldida mardlikdan lof ursang, ularning itiga
o`xshab hamma narsadan bebahra, xor bo`lib qolib ketasan.
93.    Tomoshani qarangkn,    javlon uruvchi oting ustiga
mingudek bo`lsang, sherlik lofini ham urasan.
94.    Gumon  qilib turgan oting o`ynoqlar ekan, sen bu hayvonning
to`g`ri yo`ldan yurolmasligi boz ustiga o`ta yalqovligini bilmaysan.
95.    Maydan mast bo`lib, o`zingdan ketib
bulg`anchligingdan yoqang chok bo`lgandir.    
96.    Nafaqat may loyidan gunohkor bo`lding.
Bilsang, ichdan ham shu bois balolar yuz berdi.
97.    Shunga  o`xshash axloqsizliging bilan har tomonga
sudralib yurishing    qachongacha?    Da`vogarlikdan o`tib
bir yo`l pushaymonlikning yo`lini tutmaysan.
98.    Sendagi bu qadar gumrohliklar otangdan meros bo`lib qolgan.
Bular hammasi nafsoniy g`avg`olar, shaytoniy vasvasalar tufaylidir.
99.    Bular senga otangdan meros bo`lib qolgan bo`lsa ham yig`i
bilan «zalamno rabbano» desang gunohlaringdan forig` bo`lasan.
100.    Rahmat dengizining ustida yuzlab bunday gunohlarni
yuvib ketuvchi mag`firat mavjlari paydo bo`lsa ajab emas.
101. Ey Xudo, men ham o`z nafsim bilan zolim bo`lgan bandaman. Odamni
xor etuvchi nafsga berilganligim aytganlarimdan yuz chandon ortiq.
102.    Agar menga azob berish uchun boshqa yuzta do`zax yaratsang, men o`sha
do`zaxlarda kuyishga sazovorman. Agar kechiraman desang ham o`zingga oson.
103.    Nima degan bo`lsam o`shani yuz barobarini ham aytaman.
Lekin uch ish sening dargohingga hargiz mening yomonligimdan kelmadi.
104.    Men uni aytay, toki olam xalqi bilsin. Buni (asli) sening
oldingda aytishga hojat yo`q. Bilamanki, sen ularni bilasan.
105.    Ularning    biri shulki, agar mendan yuzta gunoh (o`tgan)
bo`lsa, ular o`zimning fe`limdan keldi. Ular bilan faxrlanmadim,
balki yuz qoralik bilan pushaymon bo`ldim.
106.    Nafsim (tufayli) xato qilganimda ishim qo`rquvdan o`t
soluvchi fig`on chekish, kipriklarimdan yosh to`kish bo`ldi.
107.    Yana biri shuki, millat (xalqlar) shohi, Ibrohim o`tining guliyu
Adnon ahlining faxri bo`lgan payg`ambarning shariatida bo`ldim.
108.    Oq va qora tanlilarning payg`ambari, Yasrib va Bathoning imomi,
fisqu fujur egalarining umidi, o`g`rilar va zinokorlarning shafoatxohi
109.  (Muhammad payg`ambar) oldida agarchi fe`lim bilan qusurliklarga
yo`l qo`ydim, lekin rahmonning tavfiqotidan hamisha komil edim.
110.    (Yana bir boshqasi) Maxdum (Abdurahmon Jomiy)
oldidagi qusurlarim ko`pligidan yeru Ko`kka sig`masa ham.
111.    Lekin shoh uchun sidqidildan duolarim
gavhari bahor yomg`iri qatralaridan ko`pdir.
112. Bu shoh shunday shohki, uning ko`k gumbaziday baland
martabaliligini aytib tugatib bo`lmaydi.
U quyoshga o`xshaydir va tengi yo`q (Davlatni quyoshga o`xshab boshqaradi).
113.    Dam Umarshayx gavhar sandig`ining egasi, dam
Temurxon yulduzi  avjining baxtiyor  kishisidir.
114.    Abdulg`ozi So`lton Husayn (avlodidan)
aslzodalardandir. U xon o`g`li xon, Yofas o`g`lonidir.
115.    Izzatu hurmat buyukligida shohligi va xoqonligi Yofasgacha boradi.
Podshohlik sulolasida xonligi va xoqonligi Odam Atogacha yetadi.
116.    Qanday dilxushlikki, uning buyukligi oldida
falakning qadri pasayadi. Qanday ajoyibki, shavkati
yuzasidan zotining martabasi jahonni idora qiladi.
117.    Aqlga sig`mas darajada qavmining ko`pligi yulduzlardan
ham ko`p. Qadrining balandligi imkondan ham ortiq.
118.    Diqqatining idroki aql mag`zini lol qiladi. Ko`ngil
tortuvchi nutqi oldida farishtalarning zikri nursiz bo`lib qoladi.
119.    Sening buyukligingni o`lchashda osmonning tarozu pallasi
bitta tariqning (teng bo`linganidagi) ikkala po`sti bo`lib qoladi.
120. Sening pok tal`ating nazdida hamma ravshanlik topadi. (Lekin) oy
o`z gunohi uchun qora bo`ladi. Quyosh kulchasi esa, kichkina bo`lib qoladi.
121.    Mansabing chodirini quyoshdan to`sish uchun zarvaraq qidirsalar,
u holda quyosh dasturxoni qadr-qimmat topolmaydi.
122.    Har bir davr aylanishining markaziy nuqta uzvi bo`ladi.
Hashamating qasri ustida ko`kning qavatlari nozlanib aylanib yuradilar.
123.    Qazo agar dunyoning bo`shlig`ini qizil la`lga aylantirsa, 
shohona  bazmingda    mevalar  qo`yilgan tosdagi anorga o`xshaydi.
124.    Agar mehring o`tining tutunidan Bahromga (Mars yulduziga ishora)
o`xshaganlarga o`t tushsa, u ham, Zuhal yulduzi ham zavol topadi.
125.    Tab`ing quyoshi kechki bazmga mayl ko`rsatsa, go`zallar har
tomonda yulduzchadir. Yulduzlar esa, kechasi yonadigan qurtchadir.
126. Agar sen biror ish yuzasidan buyruq beradigan bo`lsang, sening
farmoning otilgan o`qdek nishonga yetib, joriy bo`la boshlaydi va
shohlarning taqdir va qismatga bo`ysunishdan boshqa iloji qolmaydi.
127.    Dunyoni aylanuvchi otingdan eski taqasining yarmi tushib qolsa,
uni eski dunyo gumbazi o`ziga toq va ayvon qilib oladi.
128. Ey shoh, sening madhingni o`rniga qo`yib aytish mening
haddim emas. Bushior Hassonning maqtovi  Rasululloh 
madhining  o`rnini  bosolmagandek bo`ladi.
129. Lekin bir marotaba tab`imni sinab ko`rishni havas qildim.
Xoqoniy yo`li bilan bir necha ibratli bayt aytay dedim.
130.    Bilmadimki, bu qay tarzda yuz beradi, muyassar bo`ladi.
Menga Xudodan fayz yetdiyu so`z yuritishga boshladim.       
131.    Odam zotining yaratilishidan boshlab to shu damgacha
bo`lgan ahvolotni bir qasidada suxandonlik bilan bitdim.
132.    Har bir baytga bus-butun hikmat bilan to`lgan kitob mazmunini
sig`dirdim. Har baytga yuz konning gavharini yashirdim.
133.    Insof yuzasidan o`z holimni ham aytib o`tdim,
arznomalarimni odamlar eshitsinlar, bilsinlar
hamda vijdonim buyurganlarini yozganlarimdan
bahramand bo`lsinlar dedim.
134.    Bor ovozim bilan, dunyo odamlarini (g`aflat uyqusidan)
shunday uyg`otdimki, ularning qiyomat kunigacha
pushaymonlikdan uyqulari kelmasin.
135.    Qasidam odamlarga gumrohlikdan qutulishlari
uchun najot yo`li bo`lsin (shuning uchun ham)
Xudoning lutfi bilan uning nomi
«Minhoj un-najot» («Najot yo`li») bo`ldi.
136.    So`z tanlarga har qancha jon baxsh etsa ham
xomushlik yaxshiroqdir. Ey Foniy, yaxshilik
yo`lini tutsang, yaxshisi sukutdir;     
137.    So`z bayoni hamisha nafli bo`lsa ham,
u uzayib ketsa malollik keltiradi va
maqsadga yetmoq uzoqlashib ketadi.    
138.    Shohning hayoti shunday kam-ko`stsiz davom etsinki,
uning qarshisida Utorid yulduzi yuz davra urib
Mars yulduzidek kayvonlik qilaman desa ojiz qolsin.