VI NASIM-UL-XULD TATABBO``I XOQONӢ 1. Muallim ishqu piri aql shud tifli dabistonash, Falak don, bahri ta`dibi vay inak charxi gardonash. 2. Dabiston bin, muallimro, ki boshad az rahi ma`nӣ, Anosir chor devoru ravoqi charx ayvonash. 3. Aҷab kaҷ-maҷ zaboni tifl, ki ustode bad-in diqqat, Ba umre yak sabaq omӯxtan natvonad osonash. 4. Aҷabtar on ki ba`di umre ar donist dar soat, Zi lavhi xotiri xud pok shӯyad z-obi nisyonash. 5. Chӣ gӯi tifl, k-on piri   harza da`voi donoӣ Rasond on ҷo, ki guftand ahli dardu shavq nodonash. 6. Az on ustodu shogirdӣ natiҷa kay shavad hosil, Ki on shud nuru in zulmat, baham omext natvonash?. 7. Ki ta`lime, ki gӯyad in muallim sarbasar yobӣ Masun az nuqsi ҷahlu komil az oini irfonash. 8. Namoyad rah ba sӯi gulshane k-az g`oyati nuzhat, Buvad Tӯbӣ qadi hurovu Kavsar la`li rizvonash. 9. Magӯ Kӯbӣ, ki boshad sarvhoi on chaman yaksar, Alifhoe, ki boshad ҷilvagar dar bog`i imonash. 10. Zi bas zebu nazorat az kalomi poki subhonӣ, Shuda «ҷannatu taҷri  tahtih-al-anhor» dar shonash.41 11. Zuloli chashmai Xizr omada yak sog`ar az havzash, Misoli safhai xurshed yak vard az gulistonash. 12. Nasimi Isavianfos sukkoni xushoinash. Zaburi lahni Dovudӣ zi murg`oni xushilhonash. 13. Zi sangi rezai anhor az bas ҷavharu qimat, Xiҷil sad rah duri ummoniyu la`li Badaxshonash. 14. Ba farroshii ӯ xas rӯfta az dam Isii Maryam. Ba darbonӣ ba kaf karda aso Mӯsii Imronash. 15. Chunin gulshan naboshad g`ayri bog`i ma`firat, ey dil, Ki kard orosta az bahri komil sun`i yazdonash. 16. Chi komil on ki az ta`limhoi in muallim yoft Sharaf vayronai zohir, zaxoir ganҷi pinhonash. 17. Az on vayrona har chug`z omada z-on son humoyunfar, Ki andar soya bahri kasbi davlat rafta sultonash. 18. V-az in ganҷi Kayonӣ kamtarin gavhar bad-on qimat, Ki gar g`oib shavad mulki Ҷamu Kay, nest tovonash.42 19. Xusho, ҷam`iyati botin bad-on son soliki fonӣ, Ki hifzi inchunin ganҷe kunad zohir pareshonash, 20. Xusho, ma`murii mulki dili on rahravi komil, Ki shud shahri badan az bahri posi ganҷ vayronash. 21. Ba zohir xor dar poi barahna rafta, dar ma`nӣ Burun ovarda hur az nӯgi sӯzanhoi mijgonash. 22. Ba zikri botinӣ doim, valekin xirqai sadchok Guli ҷannat, ki bar avroq boshad bayti Qur`onash, 23. Zi sar to po malomat, lek zoti vohidash dar dil, Alifson dar malomat omada sham`i shabistonash. 24. Ba qat`i rohi hastӣ xayfishon ast chashmi musta`ҷil, Chu abri rahmatu durhoi bahri fayz boronash. 25. Ba botin g`arqi daryoi vusul, ammo ba zohir dast Ba ҷismi muktasib kishtӣ rahon az bahri ummonash. 26. Ba tayyi arz az Mashriq ba Mag`rib turfat-ul-ayne Na dar rӯzi xirom, az kohili mehri falaksonash. 27.   Barash az himmati oliyu tarki hazzi nafsonӣ, Falak chun shohidi mardu du xoli chehra kayvonash. 28. Kӯhan xirqa, ki dar vaҷdu samo` afkanda az gardan, Ba domonii charx aftoda xush tavqi girebonash. 29. Shuda az bas haqorat charxi a`zam nuqtason mar`ӣ, Chu gohi vaҷd dar davr omada pargori domonash. 30. Magasmonand g`avg`o dar maloik, omada har sӯ, Chu gashta pahn xoni vahdat andar zikri mehmonash. 31. Maseho subhi fitrat fayzyob az posi anfosash, Xizir dar shomi zulmat ҷur`anӯsh az obi hayvonash. 32. Na bokash z-on, ki g`arqobi havodis sar kashad bar charx, Chӣ g`am sukkoni gardi Arshro az Nuhu tӯfonash. 33. Tu ey dil, gar hamexohӣ, k-az atvori chunin komil, Ki az ahdi alast aftoda bo Haq rost paymonash. 34. Nasibe boshadat v-on filhaqiqat gar muyassar nest, Madad nogashta tavfiqi ilah az lutfu ehsonash. 35. Vale on ham, ki tab`i barmanish bar shevai nekon Shavad moil, nishone boshad az tavfiqi subhonash. 36. Agar mardi rahӣ, az nafsi nopokat guzar v-ongah Daro dar shore`i dashte, ki paymudand pokonash. 37. Vale avval barovar g`usle az ashki pushaymonӣ, Xush on k-ӯ Haq nasozad z-in pushaymonӣ pushaymonash. 38. Pas, on gah gar tavonӣ murshidi komil ba dast ovar, Ki rah dur astu pur bimu musofirkush biyobonash. 39.  Aҷab vodӣ, ki dӯzad poi rahravro ba har gome, Ba man`i vasli maqsad bar zamin xori mag`elonash. 40. Giriftor omada nasrayni gardun chun magas har sӯ, Ba domi torhoi ankabut az bargu ag`sonash. 41. Bahorashro buvad selob har ҷonib sarob on gah, Samum az bas mulavvan toza gulhoe ba alvonash. 42. Fazoyashro ba har gom omada sad ofati mӯhlik, Ki yobӣ ajdaho dar qat`i on az ҷon harosonash. 43. Dusad kӯhi balo dar vay kashida teg`i xunrezӣ, Ba doman sang bar har sӯ zi bahri sangboronash. 44. Hazorash bahri ofat g`arqi har girdob, sad gardun, Ba g`avvosi xirad ne sohilash paydo, na poyonash. 45. Nahangashro chu mohii zamin har rӯz du tӯ`ma, Vale az iltihobi ҷӯ`i degi me`da tafsonash. 46. Hazoron besha dar vay, lek bar har barg binvishta Zi xatti obkash ҷuz harfxoi ya`su hirmonash. 47. Vale dar beshaho aftoda otashhoi ҷonsӯze, Ki favqi sabzai gardun kashida shӯ`la Nironash. 48. Ba har manzil balandu pastii on dasht to hadde, Ki aftoda saro bolo, Surayyo monda poyonash. 49. Rahe z-in son, ki sharh omad, chu peshi rohrav aftad, Yaqin ast in, ki be rohbar namudan qat` natvonash. 50. Buvad on rohbar az rӯi ma`nӣ murshidi komil, Ki dar qat`i chuning roh ast, har dushvorӣ osonash. 51. Naxust on murshidat andar rahi din har chi farmoyad, Hameboyad qabulash kardanu pazruftan az ҷonash. 52. Buvad farz avvalat ma`mur kardan nafsi kofirro, Pas andar hazrati sultoni dil kardan musulmonash. 53. Nafarmuda riyozathoi gunogun dar kuҷo gardad Muloim onchunon kofir, ki orӣ zeri farmonash?. 54. Zi farqi pili hindu kam namuda zarbai changak, Chu mӯrash gar zabun gardad, kunad bo xok yaksonash. 55. Ba chӯbi saxtu zanҷiri mukarrar sherbon, gar xud Naranҷonad, kuҷo gardad muloim sheri darronash. 56. Na sher in hirsi rӯbahboz, bal rӯbohi xirsoin, Ki sheroni ҷahon omad zabuni makru dastonash. 57. Rahe in guna purofat turo in nav` hamrohe Ki shogirdon buvad dar rahzanӣ sad devu  shaytonash. 58. Ba vodie chunin hoil nashoyad shud ba hamrohӣ, Ki tobe` hast dar har gom sad g`uli biyobonash. 59. Farog`i rah chӣ son boshad, daruni perahan af`ӣ, Furӯ rafta tahi har mӯy bahri qatl dandonash. 60. Chi af`ӣ kirmi shume, muhlike, maqsudro mone`, Naburda rah ba maqsad to nakushta shohi Kirmonash.43 61. Chu gashta dushmani odam, ki masҷudi maloik bud, Burun karda zi bahrp donai az bog`i rizvonash. 62. Padarro karda chun mag`lub bar avlod mavrusist, Bar a`zo sangi bedodash ba sina neshi xizlonash. 63. Kase, k-ӯ bar chunin dushman shavad g`olnb, tavon guftan, Ki dar mardonagӣ Rustam naboshad mardi maydonash.44 64. Tu az amri chunin murshid agar nanhӣ qadam berun, Zabunat gardadu digar xilofat nabvad imkonash. 65. Vale ma`mur shud budan z-onsone, ki meboyad, Zi har chi sa`btar z-on nabvad in don sa`btar z-onash. 66. Turo gӯyad, ki chun az makru shaydi nafs vorastӣ, Hamedor az payi osoishi ҷon zoru ranҷonash. 67. Vuzui doimiro virdi xud kun, kishvari hastӣ, Agar hohӣ, ki sozӣ, z-on purofat seli vayronash. 68. Fanovu ravshaniro az qiyomu giryai shab don, Ki sham` in kard to dodand ҷoy mehri raxshonash. 69. Xavotir bahri dilro hamchu amvoҷi payopay don, Ki bas, kishtӣ, ki gardad g`arqa az osebi tug`yonash. 70. Kiro yoroi taskini chunin amvoҷ boshad, ҷuz Sulaymonehtishome on ki bod omad ba farmonash. 71. Ba dil nafyu subuti lo ilah ovar ba illalloh, Badon son,  k-omada ta`limat az murshid bad-on sonash, 72. Murod az lo ilahat mosivalloh boshad andar dil, Zadan nafyi uluhiyat zi tahqiqoti vahdonash. 73. Zi «illalloh» ma`budi haqiqӣ boyadat maqsud, Ki nassi «qul huvallohu ahad» shud shohidi shonash. 74. Vale on zikr boyad onchunon dar xotir ovardan, Ki ҷuz mazkur nabvad ogah az da`voyu burhonash. 75. Alifho boyadat mismorho to dӯziyash dar dil, Ba-don isbotu nafӣ onson, ki moiad aql hayronash. 76. Dilat chun az rahi botin ba Haq shud vosili mutlaq, Ba zohir ham rioyat shar`ro voҷib hamedonash. 77. Saloti xamsa k-omad panҷai islomro quvvat, Ado mesoz mar`ӣ doshta odobu arkonash. 78. Zakot az bist yak shud, lek chun shud, bistro doda, Bale, shukronaro dodand karda qarzi mardonash. 79. Ba savmat ҷumla a`zoro zi nomashrӯ` shud mone`, Valekin savmi dil omad zi man`i yodi rahmonash. 80. Pas on gah istitoat sharti Haҷ medonu amni rah, Ki natvon po nihod az rӯi zohir dar biyobonash. 81. Vale pas rohrav sar po barahna mehrson rӯze, Shuda in rohu po buda ba chorum charxi gardonash. 82. Ba raftan mӯr chun ozurda gardad dar tahi poye, Ki har mӯr ajdaho omad zi rashki vasli ҷononash. 83. Az on bar ҷismi log`ar jandai pashmin kashad solik, Ki nohamvorii nafsi hashinro hast sӯhonash. 84. Hazoron dog` az sangi riyozat bar tani sӯfӣ Buvad yak sӯyu pas yak sӯy dar dil dog`i hirmonash. 85. Agar ҷurmi tu dar mizoni mahshar kӯhi Qof omad, Ba yak ohi nadomat metavonӣ kard parronash. 86. Turo sad bahri toat gar buvad, lekin riyoolud, Chӣ gӯӣ bahri toat beh, ki gӯӣ bahri isyonash. 87. Daruni tira az naqshi diramho hast madxalro,  Zi berun pur diram z-on son, ki gӯӣ shakli hamyonash. 88. Agar sad ҷon baho doda xaridastӣ tariqi faqr, Xudoyat dorad arzonӣ, ki bigriftastӣ arzonash. 89. Adu gar qasdi ҷonat kard, chun qodir shudӣ bar vay, Zi taqdiri Haqash medon yaqin pas, dil maranҷonash. 90. Xurӣ xokistar avlo zon buvad, k-az sifla non ҷӯӣ, Agar xud qursi mah boshad tahi xokistare nonash. 91. Zi Haq ҷӯ, har chi ҷӯӣ, balki az Haq ham maҷӯ, z-on rӯ, Ki be ҷustan rasad har chi paymud qismi insonash. 92. Baloe, k-az Haqat oyad, ba ҷoi ne`matash medon, Baҷo gar shukri on ne`mat nayorӣ, hast kufronash. 93. Dili ravshan, ki dar chohi riyozat afkanӣ, binӣ Ba taxti Misri izzat oqibat chun mohi Kan`onash. 94. Ba tarki zarq shayxi hilagarro nest ҷuz nuqson, Chӣ yobad sud bozore, ki shud barbasta dӯkonash. 95. Tu sirri Haq agar dorӣ, nihon nabvad aҷab gohe,  Ki sirri but nihon dorad daruni sina rӯhbonash. 96. Bute k-at hast mahbubi maҷozӣ, doriyash pinhon,  Ba mahbubi haqiqӣ ansab omad sirru kitmonash. 97. Rizoi dӯst ҷustan on buvad, k-at harchi pesh oyad Shavӣ roziyu az taqdir donӣ sudu nuqsonash. 98. Ba pandi voizi g`ofil mayafgan gӯshu z-on bigzar, Ki dar xob ast az g`aflat hamon afsona hazyonash. 99. Mashav mash`ufi amri xoriqi odat dar in vodӣ, Hama gar vo namoyad tayyi arzat shayxi Xirqonash. 100. Buvad oini darveshoni komil in ravish, bingar, Chi zebo oyad, ar zohir kunad shohoni davronash. 101. Zi shohon nest, nabvad loiqi in rutba ҷuz shohe, Ki darveshӣ zi shohӣ bartar ast az ayni irfonash. 102. Shahi darveshvash, sultoni faqroin, ki az Ezad, Farozi taxti shohӣ faqru darvesh ast dar shonash. 103. Abulg`ozӣ sipehri saltanat Sulton Husayn omad, Ki to odam buvad aҷdodi sulton ibni sultonash. 104. Magӯ sulton, ki sultononi olam hast xuddomash, Az on ma`nӣ, ki sobit gasht nisbati xon ibni xonash. 105. Ba gohi mulkdorӣ bandagon Dorovu Dorobash, Gahi somoni kishvar chokaron Sosonu Somonash,45 106. Pai orom bog`i mulkdorӣ gulshani dahrash, Dar ӯ du mavze`i bazm omada Eronu Tӯronash. 107. Gahi oin sanoi nopisand oini Ҷamshedash, Ba vaqti mulkbaxshӣ, muxtasar mulki Sulaymonash. 108. Ҷanobash onchunon olӣ, ki gar chӯb az kafi hoҷib Fitad, boshad pas az sad qarn ҷo bar farqi kayvonash. 109. Xitobash onchunon nofiz, ki bar kӯh ar shavad vorid, Sarobi dashti nobudӣ shavad aҷzoi larzonash. 110. Yake az ҷovishoni kamtarash Kudarz bin Kashvod,46 Yake az chokaroni lashkari Somi Narimonash. 111. Buvad bӯstoni xulqi ӯ, ki sozad murdaro zinda, Nasimi rӯhbaxshe, k-oyad az nasrinu rayhonash. 112. Havoi ҷudi ӯ boshad, ki dar fasli bahori ӯ, Sadaf chun charx sad purdur shavad az abri naysonash. 113. Chu atboqi falak boshad hazoron gustaronida, Kashida chun shavad dar rӯzi bori om shelonash. 114. Dusad chun Hotamu Barmak, barad sad sol az on rӯzӣ Chu rӯzi ҷashn boshad bar zamin nonrezai xonash.47 115. Ba rӯi Kisravon nuri suҷudi xoki dargohash, Ba pushti Qaysaron xatti nishoni chӯbi darbonash. 116. Havoro qatrai boron bad-on nav`e, ki bishkofad, Bad-onson bigzarad az ҷismi xoro nӯgi paykonash. 117. Buvad teg`ash chu ҷallode, ki pӯshad kisvati ahmar, Zi xuni xasm chun pӯshida gardad ҷismi uryonash. 118. Chunon gar abri boranda daroyad barq dar xoro, Dili sangindilonro pora sozad chashmi giryonash. 119. Shaho, dar madhat in nazmi maro har kas, ki barxonad, Nagardad multafit bo she`ri Xoqoniyu Xoqonash. 120. Pas az vay sohiri hindӣ chunon in nazmi xud orost, Ki «Mirot-us-safo» shud nom az tab`i suxandonash.48 121. Digar shud orifi Ҷom “Ҷilo-ur-ruh»-ro nozim, Musharraf soxta az na`ti olӣ «Faxr-ul-adnon»-ash. 122. «Nasim-ul-xuld» kardam nomi ӯ dar madhi shah z-on rӯ, Ki ҷonro hast har bayte nasim az xuldu rizvonash. 123. Zi rӯhi in istimdod kardam nazdi Haq lekin, Dilam har ch-on zi Haq mexost, foiz shud bad-on sonash. 124. Ba Ҷomӣ gar nadoram rohi da`vo andar in ma`nӣ, Ki hast ustodi man v-in nazm gashta zebi devonash. 125. Ba Xusrav hoҷati da`vo naboshad z-on, ki xonanda Shavad voqif, chu oyad dar nazar ham inu ham onash. 126. Agar ҷavharfurӯshon bahri savdo sӯi Hinduston Barand in tӯhfaro yo toҷiri daryo ba Shervonash.49 127. Zi rӯhi Husravam oyad dusad insofu sad tahsin,  Zi Xoqonӣ malolatho ki kardan sharh natvonash. 128. Hamesha to ki dar mar`oi dashti dilkashi olam, Raiyat chun rama, sultoni odil hast chӯponash. 129. Dar in mar`o raiyat sad hazoron bod besh on nav`, Ki har yakro buvad chokar hazoron xonu Qoonash.

VI. «NASIM UL-XULD» (JANNAT SHABADASI) XOQONIYGA TATABBU` 1.    Muallim ishqu uning maktabining talabasi aql piridir. Falakni unga adab o`rgatish uchun aylanib turuvchi charx deb bil. 2.    Ma`ni o`rgatuvchi muallimning maktabini ko`rginki, suv,havo, otash va tuproq uning to`rt devori, aylanuvchi charx esa, uning gumbazidir. 3.    Maktabdagi bola so`zlarni chiroyli va to`g`ri aytib ketolmayot- ganligidan ustoz diqqat. Odam umri bo`yi har bir saboqni osonlik bilan o`rganib ketolmaydi-da. 4.    Bundan ham ajablanarlisi,  (tolib) umri o`tib bo`lgan soatda (hali hech narsa) bilmaganligini bilib, xotir lavhida saqlab qolganlarini ham faromushxotirlik yoshlari bilan butunlay yuvib tashlaydi. 5.    Bu borada bola uyoqda tursin, o`zini bilag`on deb hisoblaydigan so`zning piri donolik da`vosini qiyomiga etkazib tursa ham dardu shavq ahli buni nodon deb hisoblaydilar. 6.    Ularning    birlari yorug`lik manbai  nur,  ikkinchisi (ya`ni) aql zulmat bo`lgach va aslo bir-biri bilan qo`shilib ketmagach, bunday ustozu shogirddan qanday natija bo`lar edi? 7.    Bu muallimning ta`limini agar boshdan-oyoq faxm etsang, jahl nuqsonlaridan emin bo`lib, Alloh bilimlaridan bahra olish bilan komillik kasb etishga ishonch hosil qilasan. 8.    U shunday bir gulshan tomonga yo`l ko`rsatadiki, uning bu dilkash joyning daraxtlari tubo hurlarining qaddi-qomatiga o`xshaydi, kavsar jannatiy la`llardan tovlanib turadi. 9.    Ularni jannat    daraxtlari demagin, u chamanniig sarvlarini birma-bir iymon bog`ida jilvagar bo`lgan aliflar deb bilgil. 10.    Go`zalligiyu   tarovatidan uni Allohning pok kalomidagi «jannatu tajriy tahtih-al-anhor» («jannatda taglaridan ariqlar oqib turadigan joylar bor»)ining uning sha`niga aytilganligini ko`rasan. 11.    Xizr chashmasining suvi uning havzidan olingan bir idish sig`imichadir. Osmondagi quyosh bu jannat gulistonining bir guli sahifasichadir. 12.    U yerda Iso nafasidek xushbo`y shabada esib turadi. Qushlarining yoqimli ovozi Dovudning «Zabur» ni o`qigan vaqtdagi ohangni eslatadi. 13.    U yerdagi ariqning javharsimon mayda toshlarining qimmatidan Badaxshonning la`lisiyu Ummonlarning durlari yuz yo`l xijolat chekadi. 14.    Maryamning o`g`li  Iso o`zining o`liklarni tiriltiruvchi nafasi bilan o`sha yerning xas-cho`plarini supurib yuradi. Imronning o`g`li Muso qo`lidagi hassasi bilan o`sha bog` eshigida soqchilik qiladi. 15.    Ey ko`ngil,  (yuqorida ta`riflangan)  gulshan ma`rifat bog`ining o`zginasi. Yaratganning qudrati shundayki, uni o`zi komil insonlar uchun orasta qilib qo`ygan. 16.    O`sha maktabdagi o`sha muallimdan komillik topganning tashqi dunyosi ko`rinib turgan vayrona tan mulki va yashirib qo`yilgan xazinasi ham baxtiyorlikdir. 17.    O`sha vayronadan boyo`g`li Humo—baxt qushidek shunday parvozga keladiki, uning soyasida podsholar davlatni idora qilish quvvasini topadilar. 18.    Bu Kayoniy xazinasidagi har bir gavhar shu darajada qimmatga loyiqki, agar u yo`qolsa Jamshidu Kayxusrav mulki xarj qilinganda ham qoplab bo`lmaydi. 19.    Qanday yaxshiki, xotirjam botin jamoasi  (foniylashgan soliklar) bunday xazinani saqlash bilan tashqi olamda ko`rinib turganlarini pora qiladi. 20.    Komillik kasb    etgan o`sha solikning o`sha ganjni saqlash uchun badan shahrining vayron bo`lishi qanday yaxshi (Dil mulkining ma`murligi uchun uni saqlashga azm qilgan tan shahrining vayron bo`li-shi qanday yaxshi). 21.    (Solik yo`lda ekan), zohirda uning oyog`iga tikanlar sanchiladi. Ma`nan esa, uning oyog`iga kirgan o`sha tikanlarni jannat hurlari kipriklari bilan chiqarib oladilar. 22.    Solik doimiy botiniy zikrdadir. Biroq uning kiygan kiyimi yuz poradir. Bu poralar Qur`on oyatlaridan iborat bo`lgan jannatning gullariga o`xshaydi. 23.    Solik boshdan-oyog`igacha malomatda, lekin uning dilida yakkayu yagona Allohning zikri «malomat» so`zi ichidagi alifga o`xshab dil uyini yoritib turadi. 24.    O`zini topmoq yo`lini bosib o`tishda ko`z yoshlari ko`kragiga tushib, quyiga qarab ravona bo`ladi. Bu to`kilgan yoshlar rahmat bulutidan tomgan fayz dengizining durlaridekdir. 25.    Botinda, ya`ni ruhiy olami bilan (Alloh jamoliga etishish) daryosiga g`arq bo`lib, zohirda esa, hunarlardan bahravar qo`li bilan Ummon dengizidagi kemasini harakatga keltiradi. 26.    So`fiy ko`z    yumib ochguncha Mashriqdan Mag`ribgacha bo`lgan yo`lni bosib o`tadi. Osmondagi quyoshga o`xshab yer yuzini sekinlik bilan bir kunda aylanmaydi. 27.    Ularning himmatlarining yuksakligiyu  nafsoniy huzur- halovatlarning tark etishidagi mardligiga falak va Zuhal yulduzining ikki xoli guvohdir. 28.    Sufiyona zavqu   shavq lahzalarida egnidan tushib ketgan eski kiyimi falakning etagicha, uning yoqasi esa osmonning aylanasichadir. 29.    Sufiylarning    o`zligini yo`qotib ruhni zavq-shavq paytlarida aylanuvchi charx kichik bir nuqtadek maydonga o`xshab qoladi. Charxning aylana etagi ham zikrga tusha boshlaydi. 30.    Shunda agar vahdat dasturxoni yoyilsa, maloikalar uning atrofida har tomondan kelgan pashshalarday g`avg`o ko`tarib, mehmon bo`la boshlaydilar. 31.    Masiho (Iso) azal subhida uning muhofiz nafasidan fayz topgan. Xizr esa, zulmat kechasida uning tiriklik suvidan ichgan. 32.    Osmonda hodisalar to`fonining bosh tortib kelishidan nima parvo. Arshi a`lo atrofida yashovchi (farishtalar — qudsilar)ning Nuh to`fonidan nima tashvishlari bo`lishi mumkin? 33.    Ey ko`ngil, sen bundan komil   soliqlarning ravishini istamoqchi bo`lsang, bilginki, ular «alast» kunida Haq bilan ahdu panmon qilganlar. 34.    Sen agar undan yo`l-yo`sin o`rganmoqchi bo`lsangu bu nasib etmasa, sen shunda ham umidsiz bo`lma va Allohning inoyatidan bahravar bo`lish niyatidan qaytma. 35.    Chunki yomonlikni o`ziga kasb qilib olganlar agarda yaxshilarning yo`liga rag`bat qilsalar bu ham Allohning inoyati alomatidir. 36.    Sen agarda yo`lga chiqqan mard, ya`ni solik esang nopok nafsingdan kech va shu mahalning o`zida halol kishilar yurgan to`g`ri yo`lni chog`la. 37.    Bu    yo`lga    kirayotganingda  avval tavba-tazarru yoshlari bilan butun badaningni pokla. Yaxshi tomoni shundaki, yaratgan (o`z ishidan) pushaymon bo`lganlarni pushaymon qildirib qo`ymaydi (O`tgan ishning dog`iga tashlab qo`ymaydi). 38.    Undan keyin agar uddasidan chiqsang yetuk bir yo`l ko`rsatuvchi (murshid) top. Chunki yo`l yiroq, xatarli uning biyoboni musofirlarni qatl etuvchidir. 39.    Bu yo`lning qandayligini bilsang, undagi tikanli daraxtlar yo`l yuruvchining oyog`ini yerga butunlay yopishtirib qo`yadi. Har qadamda daraxtlarning tikanlari maqsadga yetishish yo`liga monelik qiladi. 40.    U yerdagi tikanli daraxtlar shox va barglaridagi o`rgimchak ini tuzog`iga falakning qushga o`xshash juft yulduzlari pashshadek ilinib yotadilar. 41.    Bahorida har tomonda uzoqdan ko`zga jimirlab ko`rinadigan sellar oqadi. Issiq shamolida rang-barang gullar turlicha bo`lib ko`rinadi. 42.    Uning keng maydonlarida har qadamda yuzlab hammani halok qiluvchi ofatlar uchrab turadi. Yo`lni kesib o`tishda hatto ajdaho ham qo`rquvda jonini hovuchlab yuradi. 43.    Yo`lni kesib o`tishda ikki yuz balo tog`i qon to`kuvchi qilichini qayrab turganday (O`sha) balo tog`i etagiga tosh to`ldirib har tomondan chog`lanib turadi. 44.    Minglab ofat dengizining girdobdariga yuzlab dunyolar g`arq bo`lgan, uning na sohilini va na nihoyasini aql anglab yetishi mushkuldir. 45.    Katta balig`iga yerni yelkasida ko`tarib turgan baliq kabi har kuni ikki yutum kerak bo`ladi. Lekin uning medasi (oshqozoni) yana to`ymay, ochlikdan qizib turadi. 46.    So`z borayotgan manzilda minglarcha o`rmonlar uchraydi. (Bu o`rmonlarda bahaybat) daraxtlarning har bir yaprog`ida o`zlarining yerdan suv tortib oladigan tomirlari bilan mahrumlik, umidsizlik harflari yozib qo`yilganligini ko`rish mumkin. 47.    Biroq bu o`rmonlarni   (odamning jonini o`rtovchi) alangalar qoplab olgan. Ular moviy osmon gumbazigacha shula sochib turadilar. 48.    Bu (dashtning) balandu pasti ketgunicha go`yo yer qa`ri yuqoriga ko`tarilib, Surayyo yulduzi pastga ingandaydir. 49.    Bunday tahlikali va dushvor yo`l ustidan chiqib qolgan yo`lovchi uchun yo`l boshlovchi (pir)siz, aniqki, ilgarlab ketish mushkul bo`ladi. 50.    Yo`l boshlovchi (o`z navbatida) ma`naviyati bilan komil murshid (pir) bo`lmog`i lozim. Shunda yuqorida aytib o`tilgan yo`lni  bosib o`tish xatarlardan xoli bo`ladi. 51.    Avvalo u din yo`lida har neki buyursa qabul qil va sidqidildan ado et. 52.    Senga birinchi farz —kofir nafsingni o`zingga bo`ysundirib olasan. Undan keyin ko`ngil podshosining oldida uni musulmon qilasan. 53.    Nafsingga turli riyozatlar buyurmasdan turib, u kofir nafsing yumshab, uning illatlari ustidan hukmron bo`lishing mumkin emas. 54.    Hindistonning zo`r filini ham changakning zarbi chumoliga o`xshatib bechora, ojiz qilib qo`yadi. (Sen ham nafsingni shundan qilib qo`y). 55.    Sher egasi qattiq cho`pu qavat-qavat zanjir bilan yirtqich hayvonni zanjirband qilmasa, u yirtqich qanday qilib itoatkor bo`lib qoladi. 56.    Bu  (nafs)  sher emas, tulkini o`ynatuvchi ayiq ham emas,  balki ayiqqa o`xshagan ayyor tulkidir. Chunki uning makru nayranglari oldida jahon sherlari yer tishlab qolganlar. 57.    (Solikning) ofatli yo`lida bu kabi nafs hamrohi bor ekan, yo`ldan urishda yuzlab devu shaytonlar unga shogirdday bo`lib qoldilar. 58.    Bu vodiyda yuzlab biyobon devlarini o`ziga rom qilib olgan nafsning senga hamrohlik qilishi maqbul emas. 59.    Ko`ylagingning ichida zaharli ilon bo`lgandan keyin qanday qilib bu yo`l bexatar bo`lsin. U ilonlarning har biri har bir tuk tagiga tishini tirab seni o`ldirish uchun chog`lanib turibdi. 60.    Bu zaharli ilongina emas, shunday shum qurtki, u (kishini) halok qiluvchi bo`lib, maqsadga yetishga monelik qilib turadi. U Kirmon shohini (qurtlar shohini) o`ldirmaguncha maqsadimga yetdim demaydi. 61.    U xamma maloikalar sajda qilgan odamga dushman bo`lib, uni bir dona bug`doy tufayli jannatdan kuvdirgan iblisdekdir. 62.    Nafs shunday otani mag`lub qildi. Mag`lublik odam avlodiga meros bo`lib qoldi. Shundan buyon nafs tanamizga jabr- sitam toshini otib, yurakka nashtarini sanchib keladi. 63.    Agar odam shunday    dushmanni   (shaytoniy nafsni) yengib o`tsa, bahodirlikda Rustamgina emas, balki jang maydonining asl mardidir, deb aytish mumkin. 64.    Agar sen murshid — yo`l boshlovchining buyurganlaridan tashqari chiqmasang (ularni so`zsiz bajarsang), nafs sening oldingda ojizlanadi, senga qarshi turish quvvati susayadi. 65.    Aytaylik, nafsing senga bo`nsundi, lekin bu hali qiyinchilik, mashaqqatlar butunlay chekindi degani emas (sen nimaniki, mushkul deb bilgan bo`lsang bundan ham ortiq mushkulliklar bor). 66.    (Senga yo`l boshlovchi bo`lgan komil) aytadi: Nafsning makru hiylalaridan qutulding. Endi (xotirjamliging), joningning osoyishi uchun (hushyorlikni qo`ldan bermaslik, ogohlik uchun) uning azobda bo`lishini maqbul bil. 67.    Agar ofatlar bilan to`lib-toshgan bu seldan borliq mamlakati (ya`ni vujuding)ning vayron bo`lishini istasang doimiy poklanib, shariat buyurganlarini ado etishni ko`nglingga tukkin. 68.    Alloh ishqiga g`arq bo`lish va nurga cho`mishni tunda o`kiladigan namozu yig`i, munojotlardan deb bil. Sham shunday qilganligi va quyoshdan porlaganligi uchun unga yuksakdan joy berdilar. 69.    Dil dengizida ketma-ket keladigan to`fonlar xatari borligidan bilgilki, agar sen ham zararli tug`yonlarga berilsang, ko`ngil kemasi g`arq bo`lishi mumkin. 70.    Mana shundai xatarli mavjlardan boshpana topish ilojini shamol hukmi ostida bo`lgan Sulaymondek qudrat egasi topa olishi mumkin. 71.    Dilingda mahkam turib «la ilaha»ni «illalloh»ga keltirib bog`lashni bilgin. Murshiding nafyu isbotni qanday buyurgan bo`lsa, shu tariqa ado et. 72.    Sen «la ilaha» deyishingdan maqsad ko`nglingdan «masivalloh» (Allohdan boshqasini) chiqarib tashlash bo`lishi kerak. Nafy zikridan maqsad boshqa ilohlarni rad etib, Allohning yagonaligini isbotlash- dir. 73.    «Illalloh» deyishingdan maqsad haqiqiy ma`bud (Alloh) bo`lishi lozim. «Qul huvallohu ahad» oyatining hukmi uning sha`niga shohid bo`ladi. 74.    Lekin bu zikrni shunday xotiraga olish kerakki, o`sha zikr qiluvchining bundan boshqa ogohligi va dalili bo`lmasin. 75.    («La ilaha illalloh» dagi) aliflar dilingda tikib qo`yilganday, mixlangandan mustahkamlansin. Uni isbot va rad qilishdan aqlga yo`l qolmasin. 76.    Ma`naviyatingda Haqqa vosillikni muqarrar qilgach, zohirda shariat qoidalariga amal qilishni zarur deb bil. 77.    Besh vaqt namoz islom panjasining quvvati bo`ldi. Uning odobu arkonlariga rioya qilib, ado etgin. 78.    Zakot yigirmadan bir deb olindi. Uning qolganni yigirmasidan ham haq berish dil hukmidir. Balli, shukronani berish mardlarning qarzidir. 79.    Ro`zang vujudingni shariat tomonidan ta`qiqlanganlardan saqlandi. Dilning ro`zasi Rahmonni yodlab turishingning yo`lini to`sib turuvchilardan himoya qiladi. 80.    Undan keyin  hajning shartlarini ado qilmoqchi bo`lsang buning uchun unga qodir bo`lmoqligiyu, yo`l xavfsizligi kerak. O`ning biyoboniga zohir yuzasidan qadam tashlab bo`lmaydi. 81.    Biroq yo`lga    chiqqanlar bosh-oyoq yalang yuradilar. Quyoshga o`xshab kiyim-boshga e`tibor qilmaydilar. O`zi yo`ldayu oyog`lari aylanuvchi charxning to`rtinchi qavatida bo`ladi. 82.    Yurishda oyoq ostidagi chumoliga o`xshab ozurda bo`lsalar-da, maqsadga (visolga) yetishish harakati rashkidan chumolilarning har biri ajdar kelbatiga ega bo`ladi. 83.    Solikning o`zining oriq yelkasiga jundan tayyorlangan kiyim tashlab olishi bejiz emas. U haddidan oshadigan nafsning egovidir. 84.    So`fiyning tanida riyozat toshidan minglab dog`lar paydo bo`lgan. Biroq bularning bari bir tomonu ayriliqning dog`i bir tomondir. 85.    (Alloh kechiruvchidir), gunohing qiyomat tarozusida Qof tog`iga teng bo`lsa ham pushaymonlik (tavba) ohi bilan uni uchirib yuborishing mumkin (tavba gunohni yuvib ketadi). 86.    Sen toat-ibodatni yuz  karra o`rniga qo`nsangu unga riyo yuqqan bo`lsa uni toat dengizi emas, gunoh dengizi deb bil. 87.    Zim-ziyo   iching diramlarning(tanga pullarning) naqshlari bila xira tortib ketgan. Tashqaridan esa u tanga to`ldirilgan hamyonga o`xshaydi. 88.    Agar yuzta joningni garovga qo`yib, faqrlik tariqining qo`lini tutsang Xudo senga arzon qilibdi, arzonga sotib olibsan. 89.    Dushman sening joningga qasd qilgan taqdirda unga (zarba berishga) qodir bo`lsang ham buni Xudodan (taqdirdan) deb bil, uning ko`nglini ranjitishni ko`zlama. 90.    (Hojatmandlik tufayli) nokasdan non so`ragandan ko`ra, uning kul ostidagi noni oy kulchasi bo`lganda ham hech qachon so`rama. 91.    Nimaiki  so`raydigan  bo`lsang Haqdan  so`ra, balki Haqdan ham so`rashga hojat yo`q, zero yo`l yuruvchiga atalgan (rizq-ro`zi) avvaldan tayin etilgan. 92.    Haqdan balo yetsa, uning ne`mati deb bil. Bu ne`mat shukrini qilmasang kufrdir. 93.    Riyozat qudug`ini qazib, ko`ngling ravshanlik tortganda anglab bilasanki, u seni oqibatda izzat bilan Kan`onli oy (ya`ni Yusuf kabi) Misr taxtiga o`tqazadi. 94.    Hiylagar shayx hiyla-nayrangini tark etsa ham bu nuqsondan boshqa narsa emas. Do`koni yopiq bo`lgan bozordan kim ham naf ko`radi. 95.    Sen Haqning sirini yashirin tutsang buning ajablanadigan joyi yo`q. Butga sig`inuvchi ham o`z buti sirini yuragi qatida yashirin saqlaydi. 96.    Majoziy mahbubing bo`lsayu, sen uni yashirin tutsang bunday sir haqiqiy mahbublik yo`liga olib boradi. 97.    Do`st rizosini qidirsang oldingga nimaki kelsa (boshingga nimaki tushsa) buning foydasiga ham ziyoniga ham rozi bo`lib hammasini taqdirdan deb bil. 98.    G`ofil voiz nasihatlariga quloq solma va undan yiroq bo`lki, u g`aflatdagi odamning uyqusidagi afsonalardir. 99.    Xaraqonindek shayx seni oz fursatda yer yuzini kezdirib, ajoyibotlarini ko`rsatsa ham bu (tariqat) vodiysining karomatlariga mahliyo bo`lma. 100.    Bilginki, komil darvishlarning tutgan yo`li doimo shundaydir, Agar zamona shohlari ham bu yo`riqni tutsalar ziynat ustiga ziynat shu edi. 101.    Zamona shohlaridan darvishlikni shohlikdan yuqori qo`ygan bir kishi (Ya`ni, Sulton Husayn Boyqaro)gina bu martabaga loyiqdir. Orifligiga ko`ra darvishligi shohligidan ustundir. 102.    Sulton Husayn Boyqaro darvishvash shoh, faqrlikni odatga aylantirgan sultondir. Shohlik taxtining yuksakligi, darvishligu faqrlik Haq taolo tomonidan uning sha`niga loyiq ko`rilgandir. 103.    Sulton Husayn Boyqaro saltanat osmonining Abulg`oziysi bo`lib keldi. Odam Ato davridan boshlab ajdodida sultonlik nasabi davom etib keladi. 104.    Uni sulton dema, olamning sultonlari unga mulozimdirlar. Shuning uchun ham unga xon ibn xon (Xon o`g`li xon) laqabi nisbat bo`ldi. 105.    Mulkni boshqarishda Doro va unga o`xshaganlar unga quldirlar. Mamlakatni tartib bilan boshqarishda Soson va Somonlar unga xizmatchidir. 106.    Dunyoning gulshani uning mulkdorlik bog`ining oromgohidir. Eron va Turon uning bazm quradigan ikkita mavzeidir. 107.    Mamlakatni idora etishda Jamshidning boshqaruv uy tartiblari unga nopisand. Mol-mulk bag`ishlash, ya`ni saxovatpeshalikda esa, Sulaymonning mulki arzimas bo`lib qoladi. 108.    Dargohi ostonasi shu darajada balandki, uning darvozaboni qo`lidan bir cho`p tushib ketsa, u yuz asrdan so`ng Kayvon  (Zuhal) ustida yotgan bo`ladi. 109.    Uning xitobi — amri shunday ta`sirliki, agar toqqa tegadigan bo`lsa, tog`ning a`zosi titrab yo`qlik dashtining kukuniga aylanib ketadi. 110.    Kudarz binni Kashvod uning kamtar saroy xizmatchilaridan biridir. Somning o`g`li Narimon uning lashkarlariga bir xizmatkorday. 111.    Uning yaxshi xulqi o`likni tiriltiradi. Uning rayhonu gullaridan jon bag`ishlovchi shabada esib turadi. 112.    Uning saxovati havosidan bahorda osmon yulduzlarga to`lganday bahoriy bulutidan yuzlarcha ,sadaflar durga to`ladi. 113.    Xalqni qabul qilib, shohona ziyofat beradigan kunida falak qavatlari kabi minglab dasturxonlar yoyiladi. 114.    Bayram kunlari yozilgan dasturxonning non ushoqlaridan ikki yuzta Hotamu Barmakka o`xshagan yuz yil rizq topadilar. 115.    Xisrav (podshoh)lar yuzida dargohi tuprog`iga sajda qilganlikning nuri bor. Qaysarlar (podsholar) orqasida uning poyloqchisi qo`lidagi cho`pi (urgan vaqtdagi) izini ko`radi. 116.    Yomg`ir qatralari havoni qanday teshib o`tsalar uning kamonining o`qi toshlarni shunday teshib o`tadi. 117.    Urush chog`larida shohning yalang`och tanasi qizilqon bilan qoplangandan, qilichi ham qizil kiyim kiygan jallodga aylanadi. 118.    Yomg`irli bulut chaqmog`i bilan toshni yorib kirganday shoh yig`lagan paytlarida toshbag`irlar yuragini pora qilib tashlaydi. 119.    Ey shoh, sening maqtovingga bag`ishlangan bu she`rimni kimki, o`qisa, hoqonlik darajasidagi Xoqoniy she`riga e`tibor qilmay qo`yadi. 120.    (Xoqoniydan) keyin Hind sehrgari (Xusrav Dehlaviy) bu nazmni qalamga oldi. Uning tab`i nazmi bilan «Mir`otus-safo» («Yorug`lik oinasi») nomli (asari) paydo bo`ldi. 121.    Yana biri orifi Jom — Abdurahmon Jomiyning «Jilo ur-ruh» qasidasida oliy darajadagi zot ishga qattiq kirishib, ushbu Adnon  avlodining faxri bo`lgan Muhammad alayhissalom na`tini yaratishga erishdi. 122.    Men shoh madhidagi (o`z she`rimni) «Nasimul-xuld» («Jannat shabadasi») deb atadim. Chunki uning har bayti tanga jannat shabadasidek bahra berib turadi. 123.    Shu ikkala (ustoz) ruhidan Haq yo`lida madad so`radim. Dilim yaratgandan nima tilasa, shunday fayz yetdi. 124.    Jomiyga uning qasidasi yuzasidan da`vom yo`q. Bu (gapim) shu ma`nodaki, bu (zot) mening ustozim va uning qasidasi devoniga znynatdir. 125.    Xusrav (Dehlaviy) ga da`vo qilishimning hojati yo`q. Chunki o`quvchi (qasidalarning) har ikkisini ham nazardan kechirgan. 126.    Agar javhar sotuvchnlar savdo ishi bilan bu tuhfani (mening asarimni) Hindistonga olib borsalar yoki daryodan kechib o`tuvchi savdogarlar Shirvonga olib o`tsalar. 127.    Xusrav (Dehlaviy)ning ruhidan menga ikki yuz insof bilan aytiladigan (gapu), yuz tahsin, muqarrardir. Xoqoniyga esa keladigan malolliklarni tushuntirib berolmayman. 128.    Hamisha olamning dilkash dashti (yaylovlarida) raiyat-galayu, odil shoh-cho`pondir. 129.    Ushbu maydonda yuz ming, undan ham ortiq fuqaro bo`lsin, ularning har biriga minglab xonlaru, shohlar xizmatda bo`lib qolsinlar.