I
Xudoyo, musallam xudoliq sanga1,
Birov shahki, da`bi gadoliq sanga.
Xudovandi bemislu monandsen,
Xudovandlarga xudovandsen.
Zabardastlar zerdasting sening,
Biyiklar kelib borcha pasting sening.
Sanki ko`rguzub mavj daryoyi jud,
Sen aylab ayon korgohi vujud.
Vujud ahlining komi judung bila,
Kelib jud qoyim vujudung bila2.
Vujudung qachon qilsa zohir qidam,
Bo`lub borcha ashyo vujudi adam.
Zamoneki kavnayn ma`dum edi,
Adam tangnoyida maktum edi.
Ne kun orazidin bor erdi nishon,
Ne tun turrasi anda anbarfishon.
Sahardin falak zoli ro` toza yo`q,
Shafaqdin yuziga aning g`oza yo`q.
Ne afloku, ne muttasil anda davr,
Ne el, ne aning davridin elga javr.
Ne olam diyoridin osor ham,
Ne paydo diyor ichra dayyor ham.
Sen ul nav` mavjud eding, bal vujud
Ki, budungg`a yo`q erdi nangi nabud.
Ayon bo`lmayin bahri zotingg`a mavj,
Aning mavjig`a ne hazizu ne avj.
Jamolingki mehri jahontob o`lub
Xafo pardasi ichra noyob o`lub.
Jamolingg`a chunkim zuhur istading,
Quyoshingg`a ifshoyi nur istading.
Bu nav` iqtizo ayladi xo`blug`
Ki, qilg`aysen izhori mahbublug`.
Chu mahbubluq amri pinhon emas
Ki, to bo`lmag`ay oshiq imkon emas.
Chu bori husng`a ishq loyiq base,
Kerak bo`ldi husnungg`a oshiq base.
Chu bir junbush etti ayon bahri zot,
Padid o`ldi amvojdin koinot.
Iki harf amrin qilib nuktavar,
Ayon aylading muncha dilkash suvar.
Chu qilding malak xaylini jilvasoz,
Alar qismati bo`ldi zikru niyoz.
Iki, uchu to`rt ochilib parlari,
Harimi jaloling kabutarlari.
Tilab ul kabutarlar oromini,
Yasading falak qasrining tomini.
Chu aflok tarhig`a chekting qalam,
Havo safhasig`a chekildi raqam.
To`quz gunbad ul nav` chekting baland
Ki, vahm anda rust aylay olmas kamand.
Kelib bir-biri ichra har bir nihon,
Fazo har biriga jahon dar jahon.
Alar javharini basit aylading,
Birin sekiziga muhit aylading.
Bori bir-biri javfida to`-bato`,
Biri birga vobast o`lub mo`-bamo`.
Borin tab` bir jonib aylandurub,
Burung`i borin tab` ila yondurub.
Bo`lub ul sekizning madori anga,
Taharruk aro ixtiyori anga.
Yana birda sabt aylading sobitot,
Anga sayr, ammo bularg`a sabot.
Tushub davr aro jomi nilufariy,
Anga berk yuz ming sharaf gavhari.
Murassa` javohir bila bo`lsa jom,
Vale davr aro jom topsa xirom.
Necha bor esa sayr zohir anga,
Ne tong mahkam o`lsa javohir anga.
Bo`lub jilvagar yuz tuman mohvash,
Vale jilva ichra sukun birla xush.
Yana birni undur hisor aylading,
Birovni anga qal`ador aylading.
Muhandis shiori taammul ishi,
Tahammulliq ul nav` bo`lmay kishi.
Batiyravlig`i hilm ayog`i kibi,
Garonjonlig`i sabr tog`i kibi.
Ko`zidin balo raxnasi ochilib,
Damidin nuhusat o`ti sochilib,
Qaro yuz bila charxi gardunnishin,
Nechukkim, xaros uyi ichra chibin.
Yana birni bir ma`bad etting vase`,
Aning obidi qadr aro bas rafe`.
Saodat ziyosin sochib mehrson,
Yuzinda sharaf hullasi taylason.
Topib «Kimiyoyi saodat»qa yo`l,
Falak xonaqohida g`azzoliy ul3.
Falak gunbadi ichra qandildek,
Vayo Arsh burjida Jibrildek.
Bo`lub yaxshiliqqa munir axtare,
Xaridor, ya`ni deyin Mushtariy.
Yana birni bir maqtal etting ajib,
Aning sokini qotili, bas muhib.
Kishi tig`idin topmayin bahr amon,
Beshinchi mamolikda ul qahramon.
Kelib lam`ai tig`i barqi balo,
Hamul suv aro xalq g`arqi balo.
Bo`lub sheva el bo`ynin urmoq anga,
Itik tig` ila bosh uchurmoq anga.
Kesuk boshning kosasin jom etib,
Vale qon may o`rnig`a oshom etib.
Kelib ish anga charx davrida qahr,
Qadah davrida, o`ylakim qatra zahr.
Yana birni bir ravza qilding nazih,
Muqimi aning hurdin ham farih.
Demay hurkim, charx mulkida shoh,
Anga taxti feruza oromgoh.
Sipehr ahlining zeb ila zayni ul,
Demay ayni ul, qurratul-ayni ul.
Bo`lub zoti raxshanda mir`ot anga,
Guvoh ushbu da`voda zarrot anga.
Biri gunbadi charxi gardon aro,
Aningdekki, zar shamsa ayvon aro.
Yana birni toqi baland aylading,
Muqim anda bir no`shxand aylading.
Quyosh chehralik sho`xi barbatnavoz
Ki, jon rishtasi tor anga, cholsa soz.
Chu torig`a daston guzorish berib,
Bag`irlarg`a tirnog`i xorish berib.
Qachon xushnavo lahn bunyod etib,
Agar Aqli Kull bo`lsa faryod etib.
Qayonkim yetib barbatidin nag`am,
Ne yo`l anda topib kudurat, ne g`am.
Falak toqida un chekib ko`ngli tinch,
Bo`lub, o`ylakim doira ichra sinch.
Yana birni qilding kutubxonae,
Ichinda kitobatda farzonae.
Mudaqqiq zamirida mamlu funun,
Kelib diqqat ahli aro zufunun.
Ishi sarbasar la`bu nayrang o`lub,
Suvdek qaydakim yetsa, ul rang o`lub.
Shiori xaroshi qalam aylamak,
Nukat safha uzra raqam aylamak.
Falak durjida lavhi darkordek,
Davot uzra bir naqshi pargordek.
Yana birni soz aylading turfa dayr,
Aning sokinin aylading tezsayr.
Boridin itikrak xiromi aning,
Vale tegmayin yerga gomi aning.
Manozilg`a bot-bot qilib intiqol,
Otin goh etib badru, gohi hilol.
Vubolu sharaf ko`rguzub sur`ati,
Gahi za`fi ortib, gahi quvvati.
Falak davrida sur`ati ichra zo`r,
Tegirmon toshi uzra andoqki mo`r.
Chu obog`a bu nav` berding sifot,
Alar tahtida aylading ummahot.
A`to yetti-yu, to`rt qilding ano,
Natija uch etting bulardin yano4.
Ne tong, gar ano to`rt qilding muboh
Ki, to`rt o`ldi shar` ichra joyiz nikoh.
Birining mizojini tez aylading,
Aning tab`ini shu`laxez aylading.
Biriga berib lutfi tab`i hayot,
Hayot ahlig`a berding andin najot.
Birin soyir etting, nechukkim samo,
Safo ichra mir`oti getinamo.
Yasoding kasofat birining ishin
Kim, ul bo`ldi bu ishdin asfalnishin
Berib bu tazavvujg`a payvand ham,
Padid aylading necha farzand ham.
Biriga hajar jismidin to`shadur,
Anga naqd balkim jigargo`shadur.
Biriga numu jilvasidin hayot,
Qadi jilvada nayshakar, bal nabot.
Birin lutf aro javhari jon deyin,
Anga obxo`r obi hayvon deyin.
Munga tegru g`ilding marotibnavard
Ki, ochting bashar gulbuni ichra vard.
Ochilg`och bu gulshanda inson guli,
Ne inson guli, bog`i rizvon guli.
Tanig`a sharafdin duvoj aylading,
Boshin ham sazovori toj aylading.
Qilib ko`nglini roz ganjinasi,
Yuzin aylading zot oyinasi.
Anga aylagach nuri husnung zuhur,
O`qubon malak xayli Alloh nur.
Chu bu nav` mavjud qilding ani,
Maloyikka masjud qilding ani.
Qayu ko`zguda tutsa aksing vujud.
Maloyik nechuk qilmag`aylar sujud.
Bosh indurmagan aylab izhori ta`n,
Ne tong ta`m nuni anga tavqi la`n.
Chu berding anga rutba mundoq baland,
Qilib ko`nglini sevmaging arjumand.
Chu ishqing o`ti soldi ko`ngliga tob,
Quyoshning yuzidin ketordi sahob.
Quyoshingg`a xud mone`i yo`q edi,
Hijobi aning o`zlugi-o`q edi.
Chu raf` aylading ul hijobin aning,
Fuzun aylading ishqi tobin aning.
Seni ko`rdi har yonki soldi ko`zin,
Chu bori sen o`ldung, iturdi o`zin.
Ajab holkim, bo`lsa ayni shuhud,
Chiqorg`oy birov jonidan shavqi dud.
Zihi turfa ma`shuqi oshiqnavoz
Ki, qilmoqqa o`z husnini jilvasoz.
Karam birla xalq aylagay olame,
Bu olamda maqsud anga odame.
g`araz odame anga olam tufayl,
Nekim g`ayri olamdur, ul ham tufayl.
Kishi ko`rmamish hargiz andoq kishi
Ki, oshiqqa oshiqlik o`lg`ay ishi5.
Yaqin anglasam g`ayr bordur adam,
O`zung oshiqu ishqu ma`shuq ham.
Chu ma`shuqu oshiq sen o`ldung tamom,
Sanga ishqu ushshoqdin vassalom.
Birov shahki, da`bi gadoliq sanga.
Xudovandi bemislu monandsen,
Xudovandlarga xudovandsen.
Zabardastlar zerdasting sening,
Biyiklar kelib borcha pasting sening.
Sanki ko`rguzub mavj daryoyi jud,
Sen aylab ayon korgohi vujud.
Vujud ahlining komi judung bila,
Kelib jud qoyim vujudung bila2.
Vujudung qachon qilsa zohir qidam,
Bo`lub borcha ashyo vujudi adam.
Zamoneki kavnayn ma`dum edi,
Adam tangnoyida maktum edi.
Ne kun orazidin bor erdi nishon,
Ne tun turrasi anda anbarfishon.
Sahardin falak zoli ro` toza yo`q,
Shafaqdin yuziga aning g`oza yo`q.
Ne afloku, ne muttasil anda davr,
Ne el, ne aning davridin elga javr.
Ne olam diyoridin osor ham,
Ne paydo diyor ichra dayyor ham.
Sen ul nav` mavjud eding, bal vujud
Ki, budungg`a yo`q erdi nangi nabud.
Ayon bo`lmayin bahri zotingg`a mavj,
Aning mavjig`a ne hazizu ne avj.
Jamolingki mehri jahontob o`lub
Xafo pardasi ichra noyob o`lub.
Jamolingg`a chunkim zuhur istading,
Quyoshingg`a ifshoyi nur istading.
Bu nav` iqtizo ayladi xo`blug`
Ki, qilg`aysen izhori mahbublug`.
Chu mahbubluq amri pinhon emas
Ki, to bo`lmag`ay oshiq imkon emas.
Chu bori husng`a ishq loyiq base,
Kerak bo`ldi husnungg`a oshiq base.
Chu bir junbush etti ayon bahri zot,
Padid o`ldi amvojdin koinot.
Iki harf amrin qilib nuktavar,
Ayon aylading muncha dilkash suvar.
Chu qilding malak xaylini jilvasoz,
Alar qismati bo`ldi zikru niyoz.
Iki, uchu to`rt ochilib parlari,
Harimi jaloling kabutarlari.
Tilab ul kabutarlar oromini,
Yasading falak qasrining tomini.
Chu aflok tarhig`a chekting qalam,
Havo safhasig`a chekildi raqam.
To`quz gunbad ul nav` chekting baland
Ki, vahm anda rust aylay olmas kamand.
Kelib bir-biri ichra har bir nihon,
Fazo har biriga jahon dar jahon.
Alar javharini basit aylading,
Birin sekiziga muhit aylading.
Bori bir-biri javfida to`-bato`,
Biri birga vobast o`lub mo`-bamo`.
Borin tab` bir jonib aylandurub,
Burung`i borin tab` ila yondurub.
Bo`lub ul sekizning madori anga,
Taharruk aro ixtiyori anga.
Yana birda sabt aylading sobitot,
Anga sayr, ammo bularg`a sabot.
Tushub davr aro jomi nilufariy,
Anga berk yuz ming sharaf gavhari.
Murassa` javohir bila bo`lsa jom,
Vale davr aro jom topsa xirom.
Necha bor esa sayr zohir anga,
Ne tong mahkam o`lsa javohir anga.
Bo`lub jilvagar yuz tuman mohvash,
Vale jilva ichra sukun birla xush.
Yana birni undur hisor aylading,
Birovni anga qal`ador aylading.
Muhandis shiori taammul ishi,
Tahammulliq ul nav` bo`lmay kishi.
Batiyravlig`i hilm ayog`i kibi,
Garonjonlig`i sabr tog`i kibi.
Ko`zidin balo raxnasi ochilib,
Damidin nuhusat o`ti sochilib,
Qaro yuz bila charxi gardunnishin,
Nechukkim, xaros uyi ichra chibin.
Yana birni bir ma`bad etting vase`,
Aning obidi qadr aro bas rafe`.
Saodat ziyosin sochib mehrson,
Yuzinda sharaf hullasi taylason.
Topib «Kimiyoyi saodat»qa yo`l,
Falak xonaqohida g`azzoliy ul3.
Falak gunbadi ichra qandildek,
Vayo Arsh burjida Jibrildek.
Bo`lub yaxshiliqqa munir axtare,
Xaridor, ya`ni deyin Mushtariy.
Yana birni bir maqtal etting ajib,
Aning sokini qotili, bas muhib.
Kishi tig`idin topmayin bahr amon,
Beshinchi mamolikda ul qahramon.
Kelib lam`ai tig`i barqi balo,
Hamul suv aro xalq g`arqi balo.
Bo`lub sheva el bo`ynin urmoq anga,
Itik tig` ila bosh uchurmoq anga.
Kesuk boshning kosasin jom etib,
Vale qon may o`rnig`a oshom etib.
Kelib ish anga charx davrida qahr,
Qadah davrida, o`ylakim qatra zahr.
Yana birni bir ravza qilding nazih,
Muqimi aning hurdin ham farih.
Demay hurkim, charx mulkida shoh,
Anga taxti feruza oromgoh.
Sipehr ahlining zeb ila zayni ul,
Demay ayni ul, qurratul-ayni ul.
Bo`lub zoti raxshanda mir`ot anga,
Guvoh ushbu da`voda zarrot anga.
Biri gunbadi charxi gardon aro,
Aningdekki, zar shamsa ayvon aro.
Yana birni toqi baland aylading,
Muqim anda bir no`shxand aylading.
Quyosh chehralik sho`xi barbatnavoz
Ki, jon rishtasi tor anga, cholsa soz.
Chu torig`a daston guzorish berib,
Bag`irlarg`a tirnog`i xorish berib.
Qachon xushnavo lahn bunyod etib,
Agar Aqli Kull bo`lsa faryod etib.
Qayonkim yetib barbatidin nag`am,
Ne yo`l anda topib kudurat, ne g`am.
Falak toqida un chekib ko`ngli tinch,
Bo`lub, o`ylakim doira ichra sinch.
Yana birni qilding kutubxonae,
Ichinda kitobatda farzonae.
Mudaqqiq zamirida mamlu funun,
Kelib diqqat ahli aro zufunun.
Ishi sarbasar la`bu nayrang o`lub,
Suvdek qaydakim yetsa, ul rang o`lub.
Shiori xaroshi qalam aylamak,
Nukat safha uzra raqam aylamak.
Falak durjida lavhi darkordek,
Davot uzra bir naqshi pargordek.
Yana birni soz aylading turfa dayr,
Aning sokinin aylading tezsayr.
Boridin itikrak xiromi aning,
Vale tegmayin yerga gomi aning.
Manozilg`a bot-bot qilib intiqol,
Otin goh etib badru, gohi hilol.
Vubolu sharaf ko`rguzub sur`ati,
Gahi za`fi ortib, gahi quvvati.
Falak davrida sur`ati ichra zo`r,
Tegirmon toshi uzra andoqki mo`r.
Chu obog`a bu nav` berding sifot,
Alar tahtida aylading ummahot.
A`to yetti-yu, to`rt qilding ano,
Natija uch etting bulardin yano4.
Ne tong, gar ano to`rt qilding muboh
Ki, to`rt o`ldi shar` ichra joyiz nikoh.
Birining mizojini tez aylading,
Aning tab`ini shu`laxez aylading.
Biriga berib lutfi tab`i hayot,
Hayot ahlig`a berding andin najot.
Birin soyir etting, nechukkim samo,
Safo ichra mir`oti getinamo.
Yasoding kasofat birining ishin
Kim, ul bo`ldi bu ishdin asfalnishin
Berib bu tazavvujg`a payvand ham,
Padid aylading necha farzand ham.
Biriga hajar jismidin to`shadur,
Anga naqd balkim jigargo`shadur.
Biriga numu jilvasidin hayot,
Qadi jilvada nayshakar, bal nabot.
Birin lutf aro javhari jon deyin,
Anga obxo`r obi hayvon deyin.
Munga tegru g`ilding marotibnavard
Ki, ochting bashar gulbuni ichra vard.
Ochilg`och bu gulshanda inson guli,
Ne inson guli, bog`i rizvon guli.
Tanig`a sharafdin duvoj aylading,
Boshin ham sazovori toj aylading.
Qilib ko`nglini roz ganjinasi,
Yuzin aylading zot oyinasi.
Anga aylagach nuri husnung zuhur,
O`qubon malak xayli Alloh nur.
Chu bu nav` mavjud qilding ani,
Maloyikka masjud qilding ani.
Qayu ko`zguda tutsa aksing vujud.
Maloyik nechuk qilmag`aylar sujud.
Bosh indurmagan aylab izhori ta`n,
Ne tong ta`m nuni anga tavqi la`n.
Chu berding anga rutba mundoq baland,
Qilib ko`nglini sevmaging arjumand.
Chu ishqing o`ti soldi ko`ngliga tob,
Quyoshning yuzidin ketordi sahob.
Quyoshingg`a xud mone`i yo`q edi,
Hijobi aning o`zlugi-o`q edi.
Chu raf` aylading ul hijobin aning,
Fuzun aylading ishqi tobin aning.
Seni ko`rdi har yonki soldi ko`zin,
Chu bori sen o`ldung, iturdi o`zin.
Ajab holkim, bo`lsa ayni shuhud,
Chiqorg`oy birov jonidan shavqi dud.
Zihi turfa ma`shuqi oshiqnavoz
Ki, qilmoqqa o`z husnini jilvasoz.
Karam birla xalq aylagay olame,
Bu olamda maqsud anga odame.
g`araz odame anga olam tufayl,
Nekim g`ayri olamdur, ul ham tufayl.
Kishi ko`rmamish hargiz andoq kishi
Ki, oshiqqa oshiqlik o`lg`ay ishi5.
Yaqin anglasam g`ayr bordur adam,
O`zung oshiqu ishqu ma`shuq ham.
Chu ma`shuqu oshiq sen o`ldung tamom,
Sanga ishqu ushshoqdin vassalom.
II
Munojot ul Karimi Xalloq va mukarrami alal-itloqqakim, karamining «kof»i sarkashlik bila yozuq «qof»ini yerga past qilur va «ro»si royi olamoro bila ma`siyat «ayn»in ko`r etar va «mim»i lutfi emim bila xato xattig`a afv raqami chekar va o`z jurmi oloyishin demak va bahri g`ufronidin amon istamak
Munojot ul Karimi Xalloq va mukarrami alal-itloqqakim, karamining «kof»i sarkashlik bila yozuq «qof»ini yerga past qilur va «ro»si royi olamoro bila ma`siyat «ayn»in ko`r etar va «mim»i lutfi emim bila xato xattig`a afv raqami chekar va o`z jurmi oloyishin demak va bahri g`ufronidin amon istamak
Lakal-hamd, yo Akramal-Akramin,
Karam ahlin etgan gadoyi kamin.
Karim o`lsa olamda har nav` shoh,
Anga sen karam qilding ul dastgoh.
Karamdin kishi qayda sochqay diram,
Diram sen anga qilmog`uncha karam.
Karam ahli gar sohibi toj erur,
Ki, xoni navolingg`a muhtoj erur.
Anga sen xazoyin eshigin ochib,
Chu sochmoqqa amr aylabon, ul sochib.
Bas, ul filhaqiqat karamkesh emas,
O`zung Mukrim, ul bir sabab besh emas.
Chu sen Mukrim, ahli karamdur sabab,
Desam Akramul-Akramin ne ajab.
Munga o`zga ma`ni dog`i bordur,
Akobir so`zidin namudordur
Ki, ayni karamdin qachonkim Iloh,
Gunahkordin o`tkarur bir gunoh.
Karam fartidin budur oning ishi,
Kim ul ishga o`zga tutulmas kishi.
Ulusqa agar ul gunoh ishdurur,
Qiyomatqacha afvu baxshishdurur.
Bu yanglig` karamdin rasuli amin
Seni etmish ul Akramul-Akramin.
Ilohiy, alarkim gunahkor ekin,
Sen o`tkarmagan ne gunah bor ekin?
Chu har mujrimekm, sen etting karam,
So`rulmas hamul jurm ila o`zga ham.
Agar afv birla karam budurur,
Bori xalqning jurmi ma`fudurur.
Sangakim karamdur bu g`oyatqacha
Kim el ma`fu o`lsa nihoyatqacha.
Chu daryoyi rahmatqa solg`anda mavj,
Quruq qolmamish ne hazizu ne avj.
Necha menda jurm o`lsa behad padid,
Ne yanglig` bo`la olg`amen noumid.
Necha ma`siyatdin tabahkormen,
Nihoyatdin ortuq gunahkormen.
Qadimni xijolat yuki xam qilib
Anga jurm sarborliq ham qilib.
Tutoshib vujudumg`a hirmon o`ti,
Ne hirmon o`ti, balki isyon o`ti1.
Bu isyon o`ti ichra kuymak aro,
Bo`lub dudidin ro`zgorim qaro.
Ne isyon o`ti, balki otashkada,
Anga hema bu jismi mehnatzada.
Ne otashkadakim tomug`din nishon,
Zabonalari ko`kka otashfishon.
Gunah shu`lasin chun chekib ul tomug`,
Kuyub abri rahmat nechukkim momug`.
Sharardin kavokib yuzi o`rtanib,
Ne kavkab, maloyik pari cho`rkanib.
Qarortib tutun charx javfin tamom,
Zamona qo`yub oning otini shom.
Demay shom, mehnat palosi deyin,
Jahon kiydi motam libosi deyin.
Gunahda meni o`ltururga qazo,
Kiyib dahr shaxsi libosi azo.
Ichin ham qaro qayg`u g`amnok etib,
Yaqosin dog`i subhdin chok etib.
O`kush tiyraliklar aro turfa boq
Ki, charx etti mushkum savodini oq.
Savodim bayozig`a so`rsang dalil,
Erur shomi isyong`a subhi rahil.
Fano paxtasi bil namudor anga,
Kafan rishtasi angla har tor anga.
Ajal xaylig`a chun hujum ortibon,
Adam sori har toridin tortibon.
Nechuk bo`lmay ohimdin otashfishon,
Menikim ajal eltgay mo`kashon.
G`amim yo`qtur o`lmakda emgak uchun,
Nedinkim tug`ar kimsa o`lmak uchun.
Va lekin bu jonimg`a emgakdurur,
Ki asru yomon nav` o`lmakdurur.
Munga tegru andinki, o`zni bilib,
Zalolat aro umr zoyi` qilib.
Nafas urmay aylar zamon xiyralik
Ki, topmay ko`ngul ko`zgusi tiyralik.
Qadam urmayin g`ayri berohg`a
Ki, andin tushub bosh tuban chohg`a.
Tunu kun xarobot aro mayparast,
Qilib o`zni isyon mayi birla mast.
Musallo garavda mayolo bo`lub,
Rido go`shasi bodapolo bo`lub.
Bo`lub maykada dayri zulmat asos,
Men anda qari gabri haqnoshinos.
Agar muncha yuz bo`lsa rasvolig`im,
Siyahro`lug`u besaru polig`im.
Vale sendin uzmaymen aslo umid
Ki, ermon karam bahridin noumid.
Bu dargohda har kim gunahkorroq,
Inoyat qilurg`a sazovorroq.
Muni anglag`ach bo`ldi holim taboh
Ki, ummid ila ko`prak ettim gunoh.
Eshittimki, Horuni2 daryo ato
Demishkim, chu afv aylasam bir xato.
Agar bilsalar xalqkim begumon,
Ne chog`lig` toparmen farah ul zamon.
Toparg`a inoyat bila parvarish,
Ulus qilmag`ay jurmdin o`zga ish.
Ilohiy, tuman ming bu Horun kibi,
Ne Horunki, Ashku3 Faridun kibi.
Sening dargahingda ne bo`lg`ay xase,
Demay xaski, ul xasdin o`ksuk base.
Alar qilsalar muncha arzi karam,
Bu ma`razda ne nav` atay seni ham.
Alar gar shah o`lsa, gadomen yamon,
O`lar vaqti soyil hamon, shah hamon.
Yorurda quyosh partavidin saro,
Qachon farq o`lur fahm zarrot aro.
Qilur vaqt bu zarralarg`a karam,
Navoiyg`a lutf ayla bir zarra ham.
Sazo andin ar jurmu pindor erur,
Sen ul qilki sendin sazovor erur.
Xato aylaganni hisob aylama,
Xatosig`a loyiq azob aylama.
Karam birla jurmini kam aylagil,
Garu ul qildi kamm, lek karam aylagil.
Agar qilmading zuhdu toat nasib,
Habibingdin etgil shafoat nasib.
III
Ul Rasuli amin na`tikim, risolat xutbasida muborak alqobi sayyid ul-mursalin keldi va ul shafe` ul-muzannibin vasfikim, humoyun sifoti «Va mo arsalnoka illo rahmatan lil-olamin» yozildi, alayhi afzalus- salavot va akmalut - tahiyot
Ul Rasuli amin na`tikim, risolat xutbasida muborak alqobi sayyid ul-mursalin keldi va ul shafe` ul-muzannibin vasfikim, humoyun sifoti «Va mo arsalnoka illo rahmatan lil-olamin» yozildi, alayhi afzalus- salavot va akmalut - tahiyot
Zihi anbiyo xaylining sarvari,
Boshing uzra sarxaylliq gavhari.
Demay anbiyo qavmu xayling sening,
Bori ofarinish tufayling sening.
Tutub gavhari zoting avval vujud,
Bo`lub so`ngra mavjud budu nabud.
Zamoneki nurungg`a bo`lmay zuhur,
Ne zulmat bo`lub zohir ul dam, ne nur.
Chu Haq aylab ul nurni sham`i jam`,
Aning nuridin yorutub jam`i sham`.
Bu mash`al chu o`z shu`lasin yorutub,
Rusul sham`i andin yorug`luq tutub.
Demaykim rusul, har nekim topti ruh,
Bu kibritdin borcha topib futuh.
Ne kibrit, gugirdi ahmar ham ul.
Ne gugird, iksiri akbar ham ul.
Vujudingdin aylab qazo kimiyo,
Misin oltun aylab bori anbiyo.
Bu sabqatki, zotingg`a berdi Ahad,
Sanga Bul-bashar tong yo`q o`lmoq valad.
Atoliqqa suratda payvand erur,
Vale asli fitratda farzand erur.
Ajab yo`q sen o`lmoq ato, ul sabiy,
Bu ma`nig`adur dol «Kuntun-nabiy»1.
Qachonkim, valad bo`lsa Odam sanga,
Bas ahfod erur o`zgalar ham sanga.
Xiradg`a solib ajz zoting sening,
Xirad ahlig`a mu`jizoting sening.
Chu Musog`a2 «Tavrot» etib Haq bayon,
Sanga ul bayon ichra mu`jiz ayon.
Bo`lub chunki Dovud3 qismi «Zabur»,
Sening mu`jizing anda aylab zuhur.
Chu Isog`a4 «Injil»5 nozil bo`lub,
Haq anda sifotingg`a qoyil bo`lub.
Kalomeki sendin topib intizom,
Aning lafz bar lafzi mu`jiznizom.
Nechakim kutubi osmoniy kelib,
Borisinda sendin nishoniy kelib.
Bo`lub chun zuhuri valodat sanga,
Bo`lub fosh nuri saodat sanga.
Aning partavidin nechukkim quyosh,
Madoyin bo`lub Makka6 ahlig`a fosh.
Sujudungg`a butlar bo`lub yerga past,
Aningdekki, but ollida butparast.
Angakim sanga berdi mundoq vujud,
Bu shukronag`a sen ham aylab sujud.
Seni chunki sojid qilib kirdigor,
Anga sajda qilmoq bo`lub oshkor.
Sening tug`mog`ing ravshan aylab jahon
Aningdekki, tuqqay quyosh nogahon.
Bu ishtin falak topqach ogohliq,
Sanga shahlar uzra berib shohliq.
Falakka bu baxshish qilurg`a ne had,
Seni Haq shah etmish azal to abad.
Guvoh o`ldi toji futuvvat munga,
Dalil o`ldi muhri nubuvvat munga.
Bu muhreki naqshin tutub ul kitif,
Quyosh ichradur axtari munxasif.
Ne axtarki, bir xotam etmish nishon,
Yadulloh7 aro xotam o`lg`on nihon.
Vujudungni chun qildi Haq ganji roz,
Haqiqat duru la`lidin yo`q majoz.
Qilib fosh mahfuzi asror fanin,
Zaruratki muhr etti o`z maxzanin.
Demay jismkim, ganji shohiydur ul,
Ne xotam, nigini ilohiydur ul.
Angakim ilik bersa mundoq nigin,
Niginida tong yo`q zamonu zamin.
Gini yo`qki, oy uzra piroyadur,
Quyosh ustida mushkdin soyadur.
Quyoshning chu man` ayladi soyani,
Nedin soya kasb etti bu poyani.
Chu sham`ingning o`ldi adam soyasi,
Nechuk bo`ldi bu soya hamsoyasi.
Qilib har kun ul soyag`a rashk fosh,
To`kar sarg`arib, titrab ashkin quyosh.
Quyoshingg`akim banda yuz badrdur,
Iki zulf iki laylatul-qadrdur.
Demay zulf, iki gesuyi anbarin,
Qarorib alar atridin mushki Chin.
Sabo Chin8 sari andin eltib shamim,
Bo`lub Chin dog`i nofai mushkin nasim.
Nedin bo`ldi Chin nofasi mushkfom,
Bulardin agar qilmadi mushk vom.
O`rulganda topib chu tobu shikanj,
Iki anbarin af`i, ul jism ganj.
Qachonkim tarar chog`da tobin ochib,
Sabo bargi gul uzra sunbul sochib.
Yuzung sunbuli anbarinfom aro,
Saodat tazarvi tushub dom aro.
Qushekim sanga bastai dom emish,
Azozildek farruxanjom emish.
Ayog`ingg`a tayreki afgandadur,
Agar chug`z bo`lsunki, farxandadur.
Birovkim erur ganj vayronasi,
Ne g`am ajdaho bo`lsa hamxonasi.
Alarkim o`lumga davo qildilar,
Aso tashlabon ajdaho qildilar.
Ochilg`och kalomingdin obi hayot,
Ani to`rt burqa`g`a soldi uyot.
Chu habli matining ayon qildi zo`r,
Munung ayladi ajdahosini mo`r.
Ne Muso-yu, Isoki, bori milal,
Chu shar`ing ayon bo`ldi topti xalal.
Zihi oftobi risolatpanoh
Ki, anjumdek etting rusuldin sipoh.
Vale chunki xurshiding etti zuhur,
Kavokib sipohin nihon qildi nur.
Nekim charxu anjum sanga jilvagoh
Ki, jilvang chog`i Arsh9 o`lub xoki roh.
Rikobingda chovush o`lub Jabrail10.
Bu ma`nig`a me`roj shomi11 dalil.
IV
Ul humoyi balandparvoz tayronining sur`ati ta`rifidakim, me`roj shabistonida ko`zi nargisi bila ko`ngli g`unchasi «mozog`al-basaru va mo taro» jo`yboridin shodobdurur va taqarrub ayvonida muqavvas qoshlari « qoba qavsayni av adno » e`tiboridin bahrayob
Ul humoyi balandparvoz tayronining sur`ati ta`rifidakim, me`roj shabistonida ko`zi nargisi bila ko`ngli g`unchasi «mozog`al-basaru va mo taro» jo`yboridin shodobdurur va taqarrub ayvonida muqavvas qoshlari « qoba qavsayni av adno » e`tiboridin bahrayob
Ne shom ul shabistoni farxundafol,
Bulub ofarinish uzorig`a xol.
Demay xolkim, gesuyi mushkrez,
Qilib ofarinish uza mushkbez.
Chu oning bo`lub oshkoro isi,
Jahonni tutub mushkisoro isi.
Taaniy bila junbish aylab nasim,
Yoyib mushk zimnida avroqi sim.
Ne simin varaq, balki yuz lam`a nur,
Qilib ul shabistonda har yon zuhur.
Ul anvordin jirmi g`abro yorub,
Ne g`abro, shabistoni xazro yorub.
Falak gulshani ravza bo`stonidek,
Sipehr axtari xuld rizvonidek.
Maloyik inib ravshan axtar kibi,
Uchub dahr davrida shabpar kibi.
Bu qushlar jinohi yeli chun yetib,
Shayotin g`uborini barbod etib,
Bu yanglig` kecha ul charog`i sipehr,
Yuzi toza gulbargi bog`i sipehr.
Quyoshdek ulusdin nihoniy bo`lub,
Eri hujrai ummahoniy bo`lub
Ki, nogoh choqildi bir tez barq
Ki, ofoqni qildi nur ichra g`arq.
Demay barqkim, toyiri barqsayr,
Qo`lida bir ul nav`kim barqtayr.
Biri Arsh ayvonining toyiri,
Biri xuld bo`stonining soyiri.
Anga Sidra koxi navogoh o`lub,
Munga ravza bog`i charogoh o`lub,
Kelib hosilan Jabraili amin,
Etib turfa tovusi xuldi barin.
Buroqi1 sabuk sayri qudsiy sirisht.
Bo`lub jilvagohi riyozi bihisht.
Falak sayridin tez orom anga,
Ming illiq falak sayri bir gom anga.
Qayonkim solib gom payki nazar,
Yuz oncha qilib gomi oning guzar.
Chu yetti payomovari rahnavard,
Bo`lub jabhadin xoki dargahnavard.
Yuzin mehrdek aylagach xoksud,
Habibig`a yetkurdi Haqdin durud
Ki, hijron bisotin tay etmak kerak,
Qo`pub Haq visolig`a yetmak kerak.
Eshitgach bu so`z soyiri charxgom,
Ravon qo`pti bo`lmoqqa gardunxirom.
Chekib qosid ul raxshu aylandurub,
Safar sozni qo`ldab, otlandurub.
Chu otlandi rokib, nechukkim daraxsh,
Burun surdi Baytul-haram2 uzra raxsh.
Yana po`yada qo`ydi Aqsog`a yuz,
Ne Aqsog`a yuz, charxi a`log`a yuz.
O`tub hamli avvalda bu bog`din,
Elu o`t bila suvu tufrog`din.
Chu javlongahi bo`ldi bu tiyra farsh,
Burun hamlada farshdek qoldi Arsh.
Falakdin demay o`tmak oson edi,
Quyig`i tihi birla yakson edi.
Burung`idakim oyg`a qildi vido`,
Qamar manzili bo`ldi taqtash-shio`.
Chu kasb etti ul nuri joviddin,
Qamar poyasi o`tti xurshiddin.
Chu raxshi ikinchiga urdi qadam,
Atoridg`a3 sindi davotu qalam.
Ko`rub ummiyi ilmlar maxzani,
Ravon ilm kasb etmak o`ldi fani.
Uchunchi sori chun shitob aylabon,
Falak Zuhrag`a4 ehtisob aylabon.
Yo`lidin qochib zohir etmay surud,
Ravon yoshurub chodiri ichra rud5.
Chu to`rtunchi sori takovar surub,
Quyoshqa base sarzanish yetkurub.
Bo`la olmayin ul shabistonda fosh,
Kirib yer tubiga uyotdin quyosh6.
Beshinchiga chun yetkurub gomni,
Qilib bandai amri Bahromni7.
Ki, solib ulus tarkidin qing`a tig`,
Qilib tark qon to`kmagin bedarig`.
Chu oltinchig`a yetkurub rahbari,
O`qub xutbai davlatin Mushtariy8.
Duosig`a minbarda chun qo`l ochib,
Boshig`a falak naqdi anjum sochib.
Etinchiga chun obir aylab samand,
Saodatdin o`lub Zuhal9 bahramand.
Bo`lub daf` aning borcha nahsiyati,
Quli bo`lub aning saodat oti.
Chu aylab sekizinchi sori murur,
Savobit topib maqdamidin surur.
Ochib gullarin ul musamman chaman,
Boshi uzra sochib gulu nastaran.
Hamal chun aningdek topib mehribon,
Kerakmas debon Muso yanglig` shubon.
Bo`lub sadqasi charxi davvor uyi,
Qilib davra, andoqki assor uyi.
Iki paykar ochib duosig`a el,
Tongib xizmatig`a iki yerda bel.
Musharraf qilib chunki xarchangni,
Ochib raxshi temorig`a changni.
Qochib Sher yetgan zamon ul daler,
Qari tulku ul nav`kim yetsa sher.
Bo`lub Xo`shag`a dona gavhar kibi,
Ne gavhar kibi, balki axtar kibi.
Ayog`ig`a Mezon qo`yub boshini,
Adolat yuzidin tuzub toshini.
Chayon no`sh sochmoq qilib ibtido,
Etib nishining band-banddin judo.
Bo`lub qosh uchidin ishoratnamoy,
Berib qobi qavsayndin mujda Yoy.
Suti O`chkuning shirai jon bo`lub,
Aning qatrasi durri g`alton bo`lub.
Yo`li ustida Qubqakim suv sochib,
Sochar vaqti suv yo`qki, inju sochib.
Falak deb damidin tirilganda Hut
Ki, «Subhona hayyil-lazi lo yamut»10
Falak bog`i andoq topib zebu far
Ki, bir charx o`lub anda har nilufar.
Chu garm aylabon charxi atlasqa ot,
To`shab atlasin oti ollinda bot.
Chu sayr aylab ul necha toram sori,
Takovar surub Arshi a`zam sori.
Bo`lub muftaxir Arsh aning zotig`a
Ki, na`l aylabon «ayn»idin otig`a.
Berib chunki Kursiga piroyae,
Urujig`a Kursi bo`lub poyae.
Munavvar bo`lub Lavh anvoridin,
Qilib shamsa xurshid ruxsoridin.
Qalamg`a yetib maqdamidin kushod,
Yozib chashmzaxmi uchun «in yakod»11.
Surub barqsayrini jon mulkiga,
Ne jon mulkiga, lomakon mulkiga.
Guzargohi ul damki Rafraf bo`lub,
Yuzidin damo-dam musharraf bo`lub.
O`tub dog`i bir yerga tortib alam
Ki, bo`lmay anga hamrahi hamqadam.
Qolib po`yadin payki aflokgard,
Qadam olmayin raxshi gardunnavard.
Buroqin tushub paykiga topshurub,
Qadamsiz yurub, po`yasiz gom urub.
Ne to`rt asldin ko`ngliga yorliq,
Ne olti tarafdin xabardorliq.
Ham olti-yu ham to`rt mavquf edi,
Aning xotiri birga mash`uf edi.
Bo`yidin vujudi libosin so`yub,
Boshidin taayyun livosin qo`yub.
Vujudin adam gardi aylab sog`inch,
Vujudu adamdin bo`lub ko`ngli tinch.
O`zidin chu jonida qolmay nishon,
Solib o`zni jonon sori jonfishon.
O`zidin o`zin toki qilmay xalos,
Qila olmayin o`zni jonong`a xos.
Chu o`zlukni o`zdin qilib bartaraf,
Qilib jilva maqsud anga har taraf.
Bo`lub raf` o`zluk aro pardasi,
Padid o`ldi vahdat saropardasi.
Niqob anda yetmish ming etti zuhur,
Aning ko`pragi zulmat, ozrog`i nur.
Ki, raf` etti borin hidoyat yeli,
Hidoyat yeli yo`q, inoyat yeli.
Yaqinroq sig`indi visol istabon,
Visol avjig`a ittisol istabon.
Nekim istabon aylar erdi havas,
Tamomig`a Haq yetkurub dastras.
Yorub vasl xurshididin ayn anga,
Muayyan bo`lub qobi qavsayn anga.
Taallumg`a yetmay «shadidul-quvo»,
Ko`zi topti «mo zog`», o`zi «mo tag`o»12,
Necha ikilik naqshi nobud o`lub,
Bir-o`q vahdati sirf mavjud o`lub.
Qilib mayl ummat nizomig`a ham,
Yonib «Li maalloh» maqomig`a ham.
Qilib mustami`liqda arzi niyoz,
Topib Haq taolodin ismoi roz.
Agar maxfiy, ar fosh o`lub Haq so`zi,
O`zi aytibu ham eshitib o`zi.
Ko`rub bahri g`ufronni chun mavjnok,
Tilab osiy ummat gunohini pok.
Bu maqsudini arz qilg`on zamon,
Talab birla topmoq bo`lub tav`amon.
Chu topib tilab topmag`onni kishi,
Kirib ko`ngliga avd qilmoq ishi.
Kelib g`unchau bog`i rizvon yonib,
Etib qatrau bahri Ummon yonib.
Topib har ne maqsudkim istabon,
Bo`lub borcha mavjudkim istabon.
Yonib yuz qo`yub raxshu yo`ldoshig`a,
Tonilmay yetishgach alar qoshig`a.
Aning shavkatin beadad topibon,
Necha Ahmad istab Ahad topibon.
Yana sekribon markabi uzra chust,
Qilib po`ya azmi, nechukkim nuxust.
Falak ahli ichra alolo tushub,
Malak xaylig`a sho`ru g`avg`o tushub.
Maloik tutub yo`l boshin javq-javq,
Tamoshosida borcha ko`nglida shavq.
Jamolig`a chun ko`zlarin ochibon,
Tabaqi nurlar boshig`a sochibon.
Anga nur sochmoqqa monand bu
Ki, sochqay kishi bahri Ummonga suv.
Sochib nuru bori ayog`in o`pub,
Ayog` neki, raxshi tuvog`in o`pub.
Chu bir xayl etib xayrbodig`a mayl,
Etib, xayra maqdam, debon o`zga xayl.
Bular qilmayin avd, pobo`s etib
Ki, bir o`zga xayli maloik yetib.
Malakdin to`lub, baski, har qo`l anga,
Nuzul etgali bog`lanib yo`l anga.
Tuman ming sharor ichra bir lam`a nur,
O`kush xayli nor ichra bir lam`a nur.
Vale nurig`a nordin yo`q gazand,
Bo`lub nor ul nurdin bahramand.
Bu yanglig` kirib xayli aflok aro,
Guzar qilg`ali markazi xok aro.
Boshig`a aning evrulub har falak.
Nechukkim, falak uzra xayli malak.
Charog`ig`a parvonalardek nujum,
O`zin o`rtamaklikka aylab hujum.
Ne parvonakim, borcha sham`in tutub,
Aning mash`ali nuridin yorutub.
Falak ahlin aylab chu nur ichra g`arq,
Falakdin inib yerga andoqki barq.
Guli chun qilib toza bu bog`ni,
Etib g`ayrati Arsh tufrog`ni.
Tushub bo`lg`och oromgohi visoq,
Yonib payku jannatqa eltib Buroq.
Munungdek safarkim emas xalq ishi
Ki, sharhin aning aylay olmas kishi.
Xiradni ne tong aylasa badgumon
Ki, boshtin-oyoq bor emish bir zamon.
Borib kelmak andoq topib ittisol
Ki, bo`lmoq burun so`ngra lafzi mahol.
Ne yerga yetishgay xirad bilmagi,
Bor ersa borurdin burun kelmagi.
Dame sayr etardin biyik himmati,
Murodini hosil qilib ummati.
Borig`a berib mujdai shodlig`,
Gunah intiqomidin ozodlig`.
Navoiyg`a bo`lsa gunah behisob,
Anga ham, gunohig`a ham ne hisob.
Shafe` o`lg`on o`lsa bu yanglig` rasul,
Haq ul nav` ani qilg`on o`lsa qabul,
Ishi necha jurm ichra mushkildurur,
Bag`ishlang`on el ichra doxildurur.
Qachon hojati bo`lg`ay erdi ravo,
Agar topmasa erdi mundoq navo.
V
Bu «Xamsa» takmilidakim, salavoti xamsa adosidek avval fajr sajadotidin «Siymohum fi vujuhihim min asarissujud» zumrasig`a kirildi va zuhr rakaotidin «Varkau maarrokiin» xaylig`a qo`shululdi va asr qiyomidin «Va iqomas-salovot» jamoatig`a yuz qo`yuldi va mag`rib qiroatidin «Iqra` bismi rabbikallazi xalaq» xalqig`a bosh induruldi va emdi isho niyatidin otil tab`ni g`aflat uyqusig`a borg`oli qo`ymayin
Bu «Xamsa» takmilidakim, salavoti xamsa adosidek avval fajr sajadotidin «Siymohum fi vujuhihim min asarissujud» zumrasig`a kirildi va zuhr rakaotidin «Varkau maarrokiin» xaylig`a qo`shululdi va asr qiyomidin «Va iqomas-salovot» jamoatig`a yuz qo`yuldi va mag`rib qiroatidin «Iqra` bismi rabbikallazi xalaq» xalqig`a bosh induruldi va emdi isho niyatidin otil tab`ni g`aflat uyqusig`a borg`oli qo`ymayin
Kel, ey tole`i sa`du baxti baland
Ki, sizdin bo`lur odami arjumand.
Angakim tushar qaysingiz soyasi,
Quyoshdin biyikrak bo`lur poyasi.
Angakim yetar ikingizdin madad1,
Madadkori Haqdur azal to abad.
Karam aylab iki qo`lum qo`ldangiz,
So`z iqlimi sori meni yo`ldangiz.
Bu vodiy aro Xizri2 rohim bo`lung,
Qayon yuz ketursam panohim bo`lung.
Burundin chu ko`rguzdunguz yorliq,
Base yetti sizdin madadkorliq.
Kichik erkanimdin bo`lub qoshima,
Ulug` muddao soldingiz boshima3.
Chu olimg`a kelgan biyik tog` edi,
Toshi itigu yo`li bo`rtog` edi.
Bu bo`rtog`liq birla yuz pech anga,
Chiqa olmag`udek kishi hech anga.
Chiqar yo`lida to`rt oromgoh4,
Beshinchisi maqsad biloishtiboh.
Har oromgohida yuz nav` ranj,
Vale tutqach orom zimnida ganj.
Anga chiqmoq o`lmay kishining ishi,
Magarkim chiqib bir, iki, uch kishi5.
Manga chunki sizdin madad bor edi,
Ne sizdinki, Tengri madadkor edi.
Chiqorg`a chu qildim azimat durust,
Qadam urdum ul aqba yo`lig`a chust.
Qilay deb maqom ul falakvash sarir,
Itik tosh ayog`img`a erdi harir.
Qadam urmog`im bemadoro bo`lub
Kim, ul xora yo`lumda xoro bo`lub.
Qilib tang`a osudalig`ni harom,
Hamul to`rt manzilni qildim xirom.
Yo`lum ichra manzil chu bu to`rt edi,
Chiqorim biyik, o`ylakim o`rt edi.
Solib chun biyik yo`lg`a chiqmoqqa xez,
Makon tay qilib, o`t kibi garmu tez.
Ne manzilg`a yetguncha gar ranj o`lub,
Vale bahra manzilda bir ganj o`lub.
Qo`yuldi chu to`rtunchi manzilg`a gom,
Dedimkim, qilay to`rt-besh kun maqom
Ki, yo`l ranjidin notanumand edim,
Tinorg`a, base orzumand edim.
Necha kunki daf` o`ldi farsudaliq,
Mizojimg`a yuzlandi osudaliq.
Tabiatki xo`yi kasolatdurur,
Taraddud anga sa`b holatdurur.
Xususanki tovsholmish o`lg`ay base,
Qotig` po`yadin tolmish o`lg`ay base.
Besh-o`n kunchakim bo`ldum oromjo`y.
Nishoti mayu nuqldin komjo`y.
Havo andoq aylabdur oni lavand,
Tarab tanbalu, komu g`aflat tanand,
Ki, juz mayli komu murod aylamas,
Qadam yo`lg`a urmog`ni yod aylamas.
Desam azm targ`ibig`a yuz masal,
Aning daf`ig`a ko`rguzub ming hiyal.
Yo`l emgaklarin yod qilg`on zamon,
Bo`lur xotiri azm etardin ramon.
Dame bemayu nuql masrur emas,
Manga oning islohi maqdur emas.
Azimat anga mundin ar qolsa kech,
Ne emgakki chektim, erur borcha hech.
Xususanki zanjirlar birla ham,
Agar cheksalar, yo`lg`a qo`ymas qadam.
Nasihat mizojig`a dargir yo`q,
Kuchum yetmasu o`zga tadbir yo`q.
Yarim yo`lda qolmoq erur mushkil ish,
Manga tushgan ish kimsaga tushmamish.
Bu dostonki surdum–kinoyatdurur,
g`araz andin, ushbu hikoyatdurur
Ki, Haqdin ato chu manga bor edi,
Yana baxtu iqbol ham yor edi
Ki, chun «Xamsa» azmin durust ayladim,
Kamargohig`a panja rust ayladim.
Etishmay ko`p ul ishta panjamg`a ranj,
Nasib o`ldi besh ganjidin to`rt ganj.
Ne vasf aylayin, chunki har kim yetar,
Taammul agar qilsa, ma`lum etar.
Ki ganj, o`yla yo`qtur Faridung`a ham.
Faridun demay, balki Qorung`a6 ham.
Va lekin beshinchida tab`i najand,
Necha kun bo`lub lahvg`a poyband.
Qadah durdig`a qo`l uzotibdurur,
Ayog`i bu loy ichra botibdurur.
Ani tortmog`liqni bu loydin,
Hamul bodai xotiroloydin.
Necha o`z qoshimdin qilurmen xayol,
Xirad ul xayolimni aytur mahol.
Uyekim, vahaldin chekar yuz kishi,
Ani chekmak ermasdurur mo`r ishi.
Bu ishdinki tab`im haroson erur,
Agar Tengri lutf etsa oson erur.
Qachon cheksa oni inoyat qo`li,
Ilayinda ochsa hidoyat yo`li.
Talab yo`lida tolpina, tirmana,
Ne dushvor manzilg`a yetmak yanag`
Chu Haqdin edi ul saodat manga,
Bu dushvor ish ichra jalodat manga.
Bu dam hamki, mushkilrak o`lmish ishim,
Erur Tengri ollinda-o`q nolishim.
Agar lutfini aylasa yovarim,
Tilimni yozug`larga uzrovarim.
Chekib borcha oludalig`din ayoq,
Tutub bori behudalig`din qiroq.
Nadomat ko`zin ashknok aylabon,
Hamul suv bila g`usli pok aylabon.
Solib ko`ngluma so`z demak niyatin,
Kiyib egnima dog`i so`z kisvatin.
Suxanvarlig` asbobini soz etib,
Duri nazm sochmog`lig` og`oz etib.
Tuzay nazm mulkida shohona bazm,
Hamul bazm sori qilay yona azm.
Bilik taxti uzra chiqib o`lturay,
Xayol elchisin har taraf chopturay.
Namudori rasmi rayosat qilib,
Ibo aylaganga siyosat qilib.
Maoniy sipohini jon mulkidin,
Ne jon mulkidin, lomakon mulkidin,
Yasoq birla yetkurtayin favj-favj
Ki, tutsun cherik ne hazizu ne avj.
Yig`ilg`och sipah, tarki bazm aylayin,
Jahongirlik sori azm aylayin.
Solib tang`a so`z javshanu bagtarin,
Qo`yub bosh uza pok nazm afsarin.
Minay ko`shishu sa`y raxshig`a tez,
Sipah ziynatig`a qiloyin sitez.
Yasolni tuzay andoq orosta
Ki, bir tuz chaman sarvi navxosta.
Mamolikki, tab` aylamish erdi fath,
Ul iqlimkim bo`lmamish erdi fath.
Ne iqlim, balkim jahon kishvari
Ki, topmish edi fathi Iskandariy.
Skandardek aylab sipahdorlig`,
Sipahni xalaldin nigahdorlig`.
Nechukkim, Skandar7 kezib xushku tar,
Musaxxar qilay nazm ila bahru bar
Ki, ya`ni chekib xomai xushxirom,
Skandar ishiga qilay ehtimom.
Ilohi Navoiyg`a tavfiq ber,
Qaro shomig`a sham`i tahqiq ber
Kim, ul shomi dayjur ofotidin,
Ne ofotidin, balki zulmotidin,
Chiqorsun Xizr yanglig` obi hayot,
Etursun Skandar janobig`a bot.
Necha zoyil o`lsun hayoti aning,
Tirilsun bu dam bori oti aning.
VI
So`z ta`rifida bir necha so`zkim, ofarinish daryosidin burung`i chiqqon gavhari serobdurur va xilqat sipehridin avvalg`i tulu` etgan axtari purtob va bu munosabat bilan hazrati shayxi Nizomiy qaddasa sirrahu maddohlig`ikim, bu axtarning sipehri gardoni ul erdi va bu ta`rif bila Mir Xusrav navvara marqadahu avsofikim, bu gavharning daryoyi
So`z ta`rifida bir necha so`zkim, ofarinish daryosidin burung`i chiqqon gavhari serobdurur va xilqat sipehridin avvalg`i tulu` etgan axtari purtob va bu munosabat bilan hazrati shayxi Nizomiy qaddasa sirrahu maddohlig`ikim, bu axtarning sipehri gardoni ul erdi va bu ta`rif bila Mir Xusrav navvara marqadahu avsofikim, bu gavharning daryoyi
Ichar xayl so`z bodai sofini,
Demak farz keldi so`z1 avsofini.
Budur vasfi ichra kamolin demak
Ki, bo`lmas kamolini vasf aylamak.
Bu ta`rif anga bas muvajjahdurur
Ki, ta`rif etardin munnazahdurur.
Biyikrak maqom ichra aflokdin,
Ne aflokdin, vahmu idrokdin.
Ul avj uzrakim sochilib so`z duri,
Surayyo kelib anda tahtas-sari.
Vujud ichra olamg`a sabqatnamoy,
Sharaf birla Odamg`a rif`atfizoy.
Gar ul bo`lmasa kimsaga yo`q sharaf,
Aningdekki, gavharsiz o`lg`ay sadaf.
Sadaf to guhar anda pinhon erur,
Aning xozini bahri Ummon2 erur.
Guhardin chu xoli bo`lur ul sadaf,
Erur teng ulu bir qurug`on kashaf.
Bashar zotida javhari jon ham ul,
O`luk jismida obi hayvon ham ul.
Bukim javhari jon dedim otini,
Qilay jon bila bu so`z isbotini.
Chu jism ichra jon yo`qtur, ul yo`qdurur,
Yana jong`a onsiz bu hol-o`qdurur.
Bashar xaylig`a til tutulg`on zamon,
Tiriklik hamon keldi o`lmak hamon.
Bu hamkim dedim obi hayvon ani,
Quloq tutki, sharh aylay oson ani.
O`luk tirguzur bo`lsa hayvon suyi,
Qilur ham bu ishni dami Isavi3.
Qayu kimsakim, so`z berur jon anga,
Qilur jon fido obi hayvon anga.
O`lukka gar andin erur joni pok,
Va lekin tirikni ham aylar halok.
Gahi masjid ichra alolo solib,
Xarobot aro goh g`avg`o solib.
Ham ul charx bahrig`a durdonadur,
Ham ul bahru gavharg`a afsonadur.
Bashar tab`ining ishvagar dilbari,
Nazardin nihon, ul sifatkim pari.
Dilorolig` anda jahon dar jahon,
Latofat ani ko`zdin aylab nihon.
Vale gar tilab xalq ofatlarin,
Kiyib savt ila harf kisvatlarin.
Hulalkim jamolin mushakkal qilib,
Ma`oniy duridin mukallal qilib.
Yuziga berib zeb san`at bila,
Solib zulfig`a tob diqqat bila.
Berib nuktadonlig` fasohat anga,
Yasab nuktaronlig` balog`at anga.
Lutufdin yuzin aylab orosta,
Bo`lub, o`ylakim mohi nokosta.
Og`iz ravzanidin xirom aylasa,
Quloq hujrasig`a maqom aylasa.
Ne o`tlarki solg`ay jahon ichra ul,
Jahon ichra yo`q, insu jon ichra ul.
Bu hol o`lsa minbar uza oshkor,
Vara` ahlining ko`nglin aylab figor.
Biri nolai dardnok aylabon,
Biri dalqi pashmina chok aylabon.
Bu yanglig`ki, sharh ayladim mojaro,
Agar zohir o`lsa xarobot aro,
Bir o`t durdkashlarg`a solg`ayki dahr,
Topa olmag`ay shu`ladin o`zga bahr.
Ko`kusga qoqib yumrug` o`rnig`a tosh,
Urub yer uza bo`rk o`rnig`a bosh.
Damekim, anga zohir o`lmay vujud,
Gum erdi adam ichra budu nabud.
Ne bu yeti qandili volo edi,
Ne to`quz sipehri muallo edi.
Adam erdi har neki mavjud erur,
Juz ul zotkim, foyizi jud erur.
Ham ul vahdati sirf bo`stonidin,
Ne bo`ston, haqiqat gulistonidin.
Burunroq nasimeki urdi nafas,
Eshitgil nafaskim, so`z erdiyu bas.
Ochildi chu ul yel – dam urdi nuhuft,
Adam ichra yuz g`unchai noshukuft.
Qayu g`unchakim, gulshani koinot,
Bu jonbaxsh yel birla topti hayot.
Nima ofarinishda tutmay o`run
Ki, tebranmish o`lg`ay bu yeldin burun.
Qayu vardkim, keldi anbarshamim,
Ani bilki ochmishdurur bu nasim.
Magar bo`ldi Ruhul-quds hamrahi,
Va yo keldi anfosi Ruhullahi4.
Aning birla koni maoniy kutub,
Yo`q arziy kutub, osmoniy kutub5.
Necha qidmati ortuq andozadin,
Vale dam-badam tozaroq-tozadin.
Jahon gulshani ichra bu toza gul,
Quyosh vardidek oliy ovoza gul
Ki, andindurur dahr bog`ig`a atr,
Bori ofarinish dimog`ig`a atr.
Vale voqe` o`lmish tafovut base,
Biri gulbun o`lmish, yana bir xase.
Bu gavhardin o`ldi to`la g`arbu sharq,
Vale topti qiymatda bisyor farq.
Birovga yetishgonga qiymat pashez,
Yana birga qiymat kelib ganjxez.
Bu ganj olgon ul nodiri fard6 erur
Ki, ganji aning Ganjaparvard erur.
Ham ul ganjrezu ham ul ganjposh,
Bo`lub bazlidin dahr aro ganj fosh.
Nechakim ochib ganj to`kmakka qo`l,
Vale maxzani roz ganjuri ul.
Aning ganjidin har diram axtare,
Yashil kup anga gunbadi axzare.
Kup ostidag`i xisht qursi qamar,
Vale boshida tashti zarrini xur.
Qazo qismidin yetmayin ranj anga,
Bu yanglig` ne bir ganj, besh ganj7 anga.
Tutub ganji bu charxi nuh toqni,
Nechukkim, quyosh nuri ofoqni.
Bu yanglig`ki ganji maoniy to`kub,
Jahon ahlig`a jovidoniy to`kub.
Bu besh ganjidinkim jahondur to`lo
Ki, ko`k javfida dog`i yo`qtur xalo.
Yo`q ulkim, jahonni to`lo aylamish
Ki, gardunni ham imtilo aylamish.
Kelib tab`i garduni oliy asos,
Maoniy duri anda anjumqiyos.
Bu gardun aro tab`i xurshid o`lub,
Aning nuri olamda jovid o`lub.
Shihobi qalam, chunki aylab tarosh,
Topib safhai mehr andin xarosh.
Atoridki, mavloyi dargahnishin,
Qachon xoma yo`nsa bo`lub rezachin.
Falak ud so`zida axgar qilib,
Maloik ani udi mijmar qilib.
Ne kog`azg`akim, kilki gavharfishon,
Qilib mehri zarkash anga zarfishon.
Etib anda oltinchi ko`k zevari,
O`pub boshig`a sanchibon Mushtari.
Falak ahli ul noma ko`rgan zamon,
Boshi uzra misvoke aylab gumon.
Quyosh chunki nur anglamay aynidin,
Ani yorutub gardi na`laynidin.
Bo`lub so`z mayig`a chu hushi garov,
Anga jur`akash yo`q, magarkim birov.
Birov yo`qki, hinduyi la`bovari,
Ne hinduki, joduyi donishvari.
Ne joduki, donoyi hikmatmaob,
So`zi nazm devonidin intixob.
Chuchuk nuktadin yopishib nomasi,
Magar nayshakardin bo`lub xomasi.
Anga xoma no`gi qaranful kibi,
Va yo sarvinoz uzra sunbul kibi.
Gah ul sunbuli tar qaranful sochib,
Qaranful dog`i goh sunbul sochib.
So`z ichra anga tezbozorliq,
Bu bozor aro turfa attorliq.
Valek ul do`koneki mavjud anga,
Sutunu eshik-sandalu ud anga.
Bu attorliqda maqosid bilib,
Ani doli donish Atorid qilib.
Qachon xoma dastonsaro aylabon,
Savodi jahonni qaro aylabon.
Chu Hindustondin surub doston,
Qilib dahrni dag`i Hinduston.
So`zi shohidi majlisoroyi Hind,
Bu majlis ichida o`zi royi Hind.
Demay roy ani, balki yuz Kedu roy,
Sazodur anga xokro`bi saroy.
Bu yerga chekib poya xusravlug`i,
Biyik avjida mehr partavlug`i
Ki, donish savodida har kimki shoh,
Aning xizmatida bo`lub xoki roh.
Nizomiycha gar nazmi cholok yo`q,
Chu el muncha – cholok yo`q, bok yo`q.
So`z avjida gar ul mahi xovariy,
Bu gar yo`q mahi xovariy, Mushtariy.
Aning la`lida gar duraxshandaliq,
Munung dog`i durrida raxshandaliq8.
Gar ul rahrav o`lsa, bu payrav kelib,
Gar ul shoh, bu dog`i xusrav kelib
Ki, jannat alar maskani to abad,
Navoiyg`a ma`nilaridin madad.
Yana ham qilib naqdjo`lug` ado,
Bu savdog`a urdi qadam har gado.
Vale har biriga bir ofat yetib
Kim, ul kom tahsili man`in etib.
Aningkim bo`lub nazm piroyasi,
Bu savdoni qilmoqqa sarmoyasi.
Topib juz`e sud birla surur,
Solib ko`ngliga ul sururi g`urur.
Tajovuz qilib ajzu insofdin,
Qabartib o`zin da`viyu lofdin.
Chu tarki adab zul etib iqtizo,
So`z ayturg`a tavfiq bermay qazo.
Agar naqd ila bo`lsa ham borliq,
Anga xalq qilmay xaridorliq.
Ne qog`azdakim nukta aylab raqam,
Raqam qilmay oni yana kimsa ham.
Kishi naql qilmoqqa chekmay nasaq,
Bo`lub ul varaq raml chekkan varaq.
Bu xayl ichra bir nomurode edi
Ki, tahrir qilg`on savode edi
Ki, garchi yuzi zebdin erdi fard,
Niyoz ohidin lek topti navard.
Bu ma`nidin ar zulmat, ar nur erur,
So`zi goh tillarda mazkur erur.
Chu ul choshnig`a musharraf bo`lub,
O`zi jargaliklardin Ashraf9 bo`lub.
Bular chun adam sori ko`chmish edi,
Degil masnaviy oti o`chmish edi.
Hamul bog` aro gul yo`qu bo`yi ham,
Qurumish edi ul arig` suyi ham.
Bihamdillah, ul gul topib rangu bo`,
Bir oqqan ariqqa yana oqti suv.
VII
So`z durlari nazmida nizomiynizom va takallum gavharlari intizomida xusravkalom Nizomiy bila Xusrav qoyim maqomi, ya`ni hazrati maxdumiy mavlono Nuriddin Abdurahmon Jomiy1 madda zilluhul-oliy alo maforiqi farqat-tolibin janobida arzi niyoz qilmoq va izhori
So`z durlari nazmida nizomiynizom va takallum gavharlari intizomida xusravkalom Nizomiy bila Xusrav qoyim maqomi, ya`ni hazrati maxdumiy mavlono Nuriddin Abdurahmon Jomiy1 madda zilluhul-oliy alo maforiqi farqat-tolibin janobida arzi niyoz qilmoq va izhori
Birov oldi so`z kishvarin yakqalam
Ki, qildi qalamni sutuni alam.
Qo`lig`a olib nayza o`rnig`a kilk,
So`z iqlimini sarbasar qildi milk.
Bilik avjining mehri toboni ul,
Qayu mehr, so`z jismining joni ul.
Chu sur`at aro o`t sochib xomasi,
Yana garm o`lub nukta hangomasi.
Hamul o`tqakim, nazm sham`in tutub,
Maoniy shabistonini yorutub.
Chu tab`idin oqib maoni suyi,
Kelib chashmai zindagoni suyi.
Hamul chashmadin chun su bermak tuzub,
Suxanvarlik o`lgan tanin tirguzub.
Chu istab tarab tab`i ozodasi,
Quyub nazm jomig`a so`z bodasi.
Aning jur`asi elni mast aylabon,
Demay mastkim, mayparast aylabon.
Ne jomeki, may jur`asidin name,
Tarashshuh qilib, mast o`lub olame.
Bu yanglig`ki jomi maoniy tutub,
Malak xaylig`a do`stgoniy tutub.
Bo`lub chun aning jomidin jur`achash,
Bo`lub charx so`filari jur`akash
Ki, mash`uf o`lub jomi mastonag`a,
Garov aylabon xirqa mayxonag`a.
Yangi oyni jomi hiloliy qilib,
Nechakim to`la bo`lsa xoli qilib.
Janohayn o`lub sukrdin xokro`b,
Gahi dastafshon, gahi poyko`b,
Bu nav` o`lsalar Arshi A`zam eli,
Ne bo`lg`ay, xayol ayla, olam elig`
Chu ul jomdin obi hayvon topib,
O`ni jon berib, gar biri jon topib.
Dema jom ila mayki, nazmi ravon,
Eru ko`k elin ayladi notavon.
Qayu nazm, balkim jahon ofati,
Jahon ofati yo`qki, jon ofati.
Eshitmakligi zavqnok aylabon,
Vale darki ma`ni halok aylabon.
G`azal dardu so`zini, vah-vah, ne dey,
Desa masnaviy, Alloh-Alloh, ne dey!
Agar nazmdin borcha uslub anga,
Bori bir-biridin erur xo`b anga.
Vale masnaviy o`zga olamdurur
Ki, ta`big`a holo musallamdurur.
Bo`lub jilvagar tab`i ko`zgusida
Ki, sabt ayladi «Xamsa» o`trusida.
Erur andin ortuqki, o`ksuk emas,
El andin der ortuqki, o`ksuk demas.
Aning baytig`a gar fuzundur adad,
Vale yo`qturur munda ma`nig`a had.
Necha anda durji daqoyiqdurur,
Vale munda durri haqoyiqdurur.
Bo`lur oni bahru muni kon demak,
Ani ko`ngul, ammo muni jon demak.
Burun jilva aylab ayon «Tuhfa»si,
Berib olam ahliga jon tuhfasi2.
Yana «Subha»3 jon rishtasin tor etib
Ki, har muhra bir durri shahvor etib.
Chu Yusuf4 so`zin oshkor aylabon,
Zulayho kibi elni zor aylabon.
Chekib xoma «Layliyu Majnun»5 sari,
Yuz ofat solib tog`u homun sari.
Bu damkim qilib xomasin durfishon,
Skandar hadisidin aytur nishon.
Shak ermaski, fath aylabon xushku tar,
Skandar kibi olg`usi bahru bar.
Bukun komil ul nav` mafhum emas,
Burun bor ekan dog`i ma`lum emas.
Birov ko`ngli ollindakim sofdur,
Agar zarkash, ar bo`ryobofdur.
Agar bo`lsa o`z fannida bebadal,
g`animatdur ul borchag`a filmasal.
Birovkim anga nafas qudsiysifot,
Nafas birla o`lganga bergay hayot.
Qayu kimsakim ahli idrokdur,
Anga jon fido qilsa ne bokdur.
Agar nuktai jonfizosi aning,
Bu nav` o`lsa, yuz jon fidosi aning.
Alo, toki jon bo`lg`ay inson bila,
Tirik bo`lg`ay inson dog`i jon bila.
Hadisini el jonig`a voya qil,
Hamul voyadin jong`a sarmoya qil.
Bu sarmoyadin bizga kome yetur,
Labolab mayi vasli Jomiy yetur
Ki, Jomiyg`a o`zni qilib jur`akash,
So`z aylay ado, mastu devonavash.
VIII
Inoyat quyoshi vasfidakim, fayz matla`idin tulu` etsa, tarbiyati xorani yoquti obdor va la`li otashin qilur va hidoyat sahobi ta`rifidakim, jud havosidin irtifo` tutsa, taqviyatidin tufroqtin lolai serob va guli otashin ochilur va o`zining ko`ngli xorasi ul quyosh partavin topqonin demak
Inoyat quyoshi vasfidakim, fayz matla`idin tulu` etsa, tarbiyati xorani yoquti obdor va la`li otashin qilur va hidoyat sahobi ta`rifidakim, jud havosidin irtifo` tutsa, taqviyatidin tufroqtin lolai serob va guli otashin ochilur va o`zining ko`ngli xorasi ul quyosh partavin topqonin demak
Birovkim, erur yovar iqbol anga,
Ne ish qilsa farxundadur fol anga.
Qayu ishgakim royi ozim bo`lur,
Zafar yoru davlat mulozim bo`lur.
Agar qilsa xarmuhra daryo`za ul,
Bo`lur kirsa ilgiga feruza ul.
Tikon sorikim qo`l uzotur nuhuft,
Qo`lig`a kirar g`unchai noshuguft.
Agar oyg`a tushsa ko`zi, kun bo`lur,
Qadam qo`ysa tufroqqa, oltun bo`lur.
Qaro af`i ar yetsa oning qo`li,
Bo`lur komi gulchehraning sunbuli.
Bulut boshig`a yetsa yomg`ur sochar,
g`alatdurki yomg`ur sochar, dur sochar.
Vale ish kerak bo`yla farzonag`a,
Bu yanglig` atoyoda shukronag`a
Ki, forig` bo`lub xalq bedodidin,
Farog` istamay dodgar yodidin.
Jafosi aning do`stg`a yetmagay,
Qayu do`st, dushmang`a javr etmagay.
Demay javrkim, qilsa a`dosi javr,
Anga bo`lmag`ay tortmoq kiyna tavr.
Jafo o`trusida vafo aylagay,
Va gar buxl ko`rsa ato aylagay.
Necha topsa dunyo mato`ig`a kom,
Aning hifzig`a qilmag`ay ehtimom.
Dema, Haq nekim yetkurur – naylagay,
Borin Haq rizosida sarf aylagay.
O`ziga aro yerda ko`rmay vujud,
Bu shukronag`a Haqqa etgay sujud.
Atoyoni anglab, musabbib ishi,
O`zin bilmagay o`rta yerda kishi
Kim, o`truda yetgay aningdek futuh
Ki, sharhig`a berdim yuqorroq vuzuh.
Bulut elga durdin atokesh emas,
Haq ehsonidur, ul sabab besh emas.
Tugangach sochar fayz amtor anga,
Havoda yana bormu osor angag`
Shukufa chog`i yelki sochqay diram,
Bo`lurmu demak yelni sohibkaramg`
Qazodin anga har ne marqum erur,
Chu tutti vujud o`zga – ma`dum erur.
Manga Tengridin bo`ldi ro`zu bu kom
Ki, har ishgakim ayladim ehtimom,
Husulig`a oning uzotquncha qo`l,
Suhulat bila qo`pti ollimdin ul.
Murodim agar xorabunyod edi,
Bo`lub gard ollimda barbod edi.
Yo`lumda nekim ajdaholiq qilib,
Qo`lumda madadg`a asoliq qilib.
Buzug` soyasida qilib daf`i ranj,
Tushumg`a kirib maxfi ollinda ganj.
Ko`rub Tengri lutfin falak chog`liq,
Nechuk qilmay o`truda tufrog`liqg`!
Necha shukriga sajda qilsam najand,
Meni chunki aylar falakdin baland.
Sujud ichra bu sud tutsa vujud,
Erur bevujud ulki qo`yg`ay sujud1.
Bu mujmalki kilk etti ta`vil ani,
Eshitsang qilay emdi tafsil ani.
Borin aytmoq gar emas dilpazir,
Vale sharhi maqsuddin yo`q guzir
Ki, chun Haqdin o`ldi inoyat manga,
Karam ayladi benihoyat manga.
Ulug` komlardin edim baxtiyor
Ki, yo`q erdi anda manga ixtiyor.
Ne tong bo`lsa ko`pdin-ko`p ar qayg`uluq,
Tama` bo`lsa kimga ulug`din-uluq.
Va lekin ne g`am Tengri aylab karam,
Ulug` muddao bersa, maqsud ham.
G`arazkim, chu nazm o`ldi tuhmat manga,
Yoyildi jahon ichra shuhrat manga.
G`azal tarzig`a avval aylab sitez,
Jahon ichra soldim ulug` rustaxez.
O`qur vaqti ahli salomat muni,
Ko`rub olam ichra qiyomat kuni.
Har asnofi zikri emas sha`nima,
Bilur har kishi boqsa devonima2.
Vale qoni` o`lmay ushoq ishga hech,
Dimog`imda erdi ulug` pech-pech3.
Ne maydon aro sursam erdi samand,
Havosin ko`ngul qilmas erdi pisand.
Ne bo`stonki sayr ichra mavjud edi,
Haqoratdin ollimda mardud edi.
Xayolimda kishvarsitonlig` kirib,
Mamolikda sohibqironlig` kirib.
Bu andeshadin erdi ko`nglumda shayn
Ki, bo`ldi ko`ngul moyili xamsatayn.
Chu mashg`ul bo`ldum tamoshosig`a,
O`tub vodiyu tog`u daryosig`a.
Yorimchuq ko`rub sayr tark etmadim,
Ere qolmadikim – anga yetmadim.
Jahone ko`rundi ko`zumga nihon,
Nihon, balki har bayti ichra jahon.
Qayu go`shakim, nozir o`ldum dame,
Nazarg`a edi jilvagar olame.
Vale tog`ining tig`i ul nav` tez
Ki, ko`k xam bo`lub, aylab andin gurez.
Itiklikta har xora toshe anga,
Kamarda kelib «durboshe» anga.
Bo`lub lola qon, sabza tig`i halok,
Giyohi dog`i sarbasar zahrnok.
Xaloyiqqa otmoqqa sangi balo,
Etak ham to`lo anda, ham qo`l to`lo.
To`lo g`orlar ajdahoyi damon,
Dami o`ylakim ajdahoyi zamon.
Yutarg`a chu og`izlari ochilib,
Sharori balo har taraf sochilib.
Ul o`tqa o`tun tishlaridin qalab,
Zabona tilidin falakni yalab.
Yana bahri zaxxori andoq amiq
Ki, anda falak jungidek yuz g`ariq.
Ubur aylab ul yon balo sarsari
Ki, mavji balo yuzlanib har sari.
Yubon ko`k yuzin xayli ko`lok anga,
Hubob anglanib go`yo aflok anga.
Balo selidin mavji xunxorroq,
Nahangi ajaldin sitamkorroq.
Yana dashtining sathi andoq vase`
Ki, yetmay qirog`ig`a charxi sare`.
Balo manzili marzu bumi aning,
Ajal shaxsin o`rtab samumi aning.
Dema devbod, andakim bori dev,
Yugurmakta sargashta har sori dev.
Hamoqat topib chun ko`rub tul anga,
Bu dasht ichra bozi berib g`ul anga.
Qum ichra topib ul biyobon gumi,
Mashaqqat hisobi biyobon qumi.
Kishikim boqib oshkoru nihon,
Ko`rub bo`yla mehnat jahon dar jahon.
Nazarg`a kelib ganji beintiho,
Vale har biri uzra yuz ajdaho.
Bo`lub chun bu olamg`a nozir dame,
Manga yuzlanib har zamon olame.
Qilib yod da`voyu lofimni ham,
Sog`inib burun der gazofimni ham.
Uyatqa solib bo`yla holat meni,
Halok aylabon bal xijolat meni.
Gahi yuzlanib ul so`zumdin uyot,
So`zumdin demaykim, o`zumdin uyot.
Gahi debki, yo`q daxli imkon munga,
Tasarruf qila olmoq inson munga.
Bu andesha ko`nglumda qo`ymay qaror,
Halok aylabon ajz ila iztiror.
O`zumdin ishim ya`si jovid o`lub,
Ishimdin ko`ngul dog`i navmid o`lub.
Qulog`im bu holat aro bir xurush –
Eshittiki, der erdi farrux surush
Ki: «Ey bulbuli zori alhonsaro,
Vale so`z riyozida dostonsaro.
Navo ichra ming lahnsozing qani,
Dasotini xotirnavozing qanig`
Sanga oncha Haq lutfi voqe`durur
Ki, to turk alfozi shoe`durur.
Bu til birla to nazm erur xalq ishi,
Yaqin qilmamish xalq sendek kishi.
Sanga turk aqolimin aylab raqam,
Azalda nasib aylamish yakqalam.
Nasib etti aylab seni marzbon,
Sinoni qalam birla tig`i zabon.
Ki, bu mulk aro qahramon bo`lg`asen,
Ulus ichra sohibqiron bo`lg`asen.
Bu yo`l qat`idin toymog`ing ne edig`
Ko`rub «Xamsa» sustoymog`ing ne edig`
Qayu ishki, bo`lmish muyassar sanga,
Bo`lurmu bu andesha bovar sangag`
Ki Haq lutfi bo`lmay bo`lub erkin ul,
Ul ochmay yorub erkin ollingda yo`lg`
Ne ishgaki el sundung, ul4 tutti el,
Muni ham alarning yana biri bil.
Agar ochmasa Haq hidoyat yo`li,
Va gar tutmas o`lsa inoyat qo`li.
Kim, o`lg`ay zaif odamizodi xas
Ki, ishta tavonolig` etgay havas.
Xususanki, sen barchadin pastsen,
Demay xaski, tufroqqa hamdastsen.
Ham eldin sanga ko`prak afkandalik,
Havosingg`a dog`i parokandalik.
Ne ko`nglungda quvvat, ne jismingda zo`r,
Nechukkim, oyog` ostida qolsa mo`r.
Bosilg`ochki yanchilsa mo`ri zaif,
Ne ish qilg`ali bo`lg`ay, oyo, harifg`
Agarchi sen ul mo`ri pajmurdasen
Ki, davron jafosidin ozurdasen.
Vale Haqdin o`lsa inoyat sanga,
Tulu` etsa mehri hidoyat sanga.
Necha mo`r esang baxt o`lub rahnamun,
Sanga ajdaholarni qilg`ay zabun.
Ko`nguldin tavahhumni aylab adam,
Ilik ishga ur, yo`lg`a qo`yg`il qadam!»
Chu hotif manga bu nido ayladi,
Men etgan adoni ado ayladi5.
Shukuh oncha yuzlandi jonim sari,
Tavon ham tani notavonim sari
Ki, bo`ldi nazar nargisi bog`cha,
Ko`ngul g`unchasin xud ne dey, tog`cha.
Etib g`aybdin chun bu neru manga,
Bo`lub so`z demak mayli asru manga.
Qazodin ko`rub garm hangomani,
Yo`nub «Xamsa» tahririg`a xomani.
Ko`ngul ichra shavq o`tig`a ishtiol,
Ko`ngulsizga nazm etgali ishtig`ol.
Ne yanglig`ki bor erdi qildim shuru`,
Nechukkim murod erdi topti vuku`.
Qalamni chu kog`aznigor ayladim,
Ko`p a`jubalar oshkor ayladim.
Ne g`oyatki tab`im haroson edi,
Yuz oncha bitir vaqt oson edi.
Guhar ul qadar sochtim ofoq aro
Ki, javf o`ldi gum bu kuhan toq aro.
Davotimki, ochti do`koni guhar,
Do`koni guhar yo`qki, koni guhar.
Hamonoki yur chog`da losin aning,
Siloya qilurda qarosin aning.
Tomizg`onda har qatrae su anga,
Su o`rnida tomg`ondur inju anga.
Qayu qatra suv, balki daryoyi jarf
Ki, qilmish anga Haq davotimni zarf.
Davot ermas ul o`zga olam degil,
Ne olam, ani charxi a`zam degil!
Gar ul charxdin yo`q nishone anga,
Nedur yuz jahoni maoni anga.
Bo`lub kilkim andoq dilovar nahang
Ki, bahri maoniyda qilmay darang.
Qayonkim bu suvda tavof aylabon,
Suni jung yanglig` shikof aylabon.
Maalqissa: ayturda ul masnaviy,
Agarchi bor erdim alar payravi.
Vale der zamon qaysi bir daftarin,
Sochib bahri andeshaning gavharin.
Anga zebu ziynatlar ettim fuzun
Ki, vasfi erur sharh etardin uzun.
Kamm afsona kilk etti tahrir anga
Ki, yo`l topmamish xatti tag`yir anga.
Chu Haqdin edi keldi poku silig`,
Qayu yergakim bo`ldi ortuqsilig`.
Bu yanglig` yetib to`rti itmomig`a,
Biri yetmamish erdi anjomig`a6.
Shuru`i dog`i nopadidor o`lub
Ki, tag`yir vaz`ig`a dushvor o`lub.
Latoyif topilmas edi oncha ham,
Yana to`rtiga lohiq o`lg`oncha ham.
Ko`ngulda topilmasdin ozor edi,
Va lekin topar fikrida bor edi.
Munga tegrukim nazm elining shahi7,
Bu ish borcha dushvorining ogahi.
Safo bazmining sofi oshomi ul,
Bu dayr ahli sarhalqasi Jomiy ul.
Eshittim, qilib zeb daftar so`zin,
Qilur nazm go`yo Skandar so`zin.
Vale qilmayin mayl holotig`a,
Shuru` aylamishtur maqolotig`a.
Qo`yubtur tavorixu afsonasin,
Bitiydur degan durri yakdonasin.
Bu so`zdan manga yuzlanib shodliq,
Topib xotirim g`amdin ozodliq
Ki, toptim durekim talabgor edim,
Berib umr naqdin xaridor edim.
Kim ul doston sori chun boqqamen,
Ko`p ortuqsi zevar anga toqqamen.
Chu Haqdin bo`lub lutf zohir manga,
Nasib o`ldi mundoq javohir manga.
Yo`nub xoma, kog`az nigorish qilay,
Ham ul dostonni guzorish qilay.
Skandar jahondori kishvarsiton
Ishidin chu nazm o`lsa har doston.
So`zidin dog`i yaxshi taqrib ila,
Ham ul doston zaylida zeb ila,
Suray hikmatoso maqolotini,
So`z ichra ajoyib xayolotini.
Berib doston zebi elga fireb,
So`zidin fireb o`lg`ay ortuqsi zeb
Ki, farzonalar deb ko`p afsona ham,
So`zin nazm etibdur bu farzona ham.
Qadam ursam ushbu iki yo`lg`a men,
Nekim borcha debdur, demish bo`lg`amen.
Bo`lub garm ne harza so`zlar dedim,
Magar mast edim, yo`qsa majnun edim.
Bu damkim xirad mendin ogohdur,
So`zum borcha astag`firullohdur.
Haq etgay munga dog`i ilgim qaviy
Ki, bo`lg`aymen ul xaylning payravi.
Alardin qachon yetmaguncha madad,
Manga noma sabt etgali qayda hadg`
Agarchi bu so`zni ulus kam bilur,
Vale men bilurmen, Xudo ham bilur.
Ki, aylab yarim tunlar uyqu harom
Ki, Haq sajdasig`a qilurmen qiyom.
Alarning ravoni puranvorig`a,
Bu birning dog`i quvvati korig`a8,
Qilib fotiha xatmi ixlos ila,
Ko`zum bahrida jismi g`avvos ila,
Qilurg`a niyozimning isbotini,
Tutub boshqa-boshqa alar otini,
Tazallum yuzidin tazarru` qilib,
Madad har biridin tavaqqu` qilib.
Bulardin so`ng ilgimga olib qalam,
Nekim xotir istar qilurmen raqam.
Ishim tobu oshubi pinhon emas,
Qalam safhag`a qo`ymoq imkon emas.
Bular yo`qki, har kimki nazme demish,
Va yo bu jamoatqa doxil emish.
Borig`a niyozu duodur ishim,
Alardin madad muddaodur ishim.
Chekarmen alar jomi shavqini xush9,
Vale pir Jomiyg`a men durdkash.
Ketur soqiyo, ul kayoniy qadah,
Tag`oreki, degaylar oni qadah
Ki, og`zimg`a quyg`on dam-o`q sipqoray,
Og`iz andin olg`och, o`zumdin boray!
Mug`anniy, surudi harifona chek,
Bir un birla tek turmag`il, yona chek!
Dema so`z, meni ayla mastu xarob
Ki, tongla so`z ayturg`a qilg`um shitob!
Navoiy, necha soqiyi shangdur,
Mug`anniy dog`i dilkashohangdur.
O`zung asrag`aysen ichar chog`da roh
Ki, kulliy ish ollingg`a tushmish saboh!
IX
Aningdekki, anbiyoi mursal anjumani anjumig`a Muhammadi arabiy «ayni»din quyoshliq ayon bo`ldi, salotini oliy xaylida dog`i Shohi g`oziy1 vujudi bojudidin hamul hol zohir bo`lg`ondin shammae zohir qilmoq xalladallohu mulkahu va sultonahu va a`lo shonahu
Aningdekki, anbiyoi mursal anjumani anjumig`a Muhammadi arabiy «ayni»din quyoshliq ayon bo`ldi, salotini oliy xaylida dog`i Shohi g`oziy1 vujudi bojudidin hamul hol zohir bo`lg`ondin shammae zohir qilmoq xalladallohu mulkahu va sultonahu va a`lo shonahu
Azal subhikim, mavj urub bahri jud,
Berib ofarinishqa naqshi vujud.
Raqam topibon charxi miyno dog`i,
Aning javfida jirmi g`abro dog`i.
Vale ko`pragi suvg`a maqrun bo`lub,
Bashar ma`mani rub`i maskun bo`lub.
Yasab chunki ham do`zaxu ham bihisht,
Basharni qilib zishtu zebosirisht
Ki, el qismi komu balo aylagay
Kim, ul iki uyni2 to`lo aylagay.
Bu suratqa bo`lg`och azaldin qazo,
Qazo elga bu nav` etib iqtizo
Ki, bo`lg`ay tafovut aroda base,
Bu bir to`biyi ravza, ul bir xase.
Zaruratki, atvor o`lub muxtalif,
Har el bir sifatqa bo`lub muttasif.
Jahon ichra g`avg`oyi xayli bashar,
Nizo` uzra solg`ay base sho`ru shar.
Agar bo`lsa ba`zig`a ogohlig`,
Bo`lub lek ko`prakka gumrohlig`.
Solurg`a zalolat tuniga ziyo,
Alar ichra irsol etib anbiyo.
Keraklik uchun zabtu oyin dog`i,
Qilib nasb alarg`a salotin dog`i.
Vale anbiyo ichra andoqki, shoh
Muhammad kelib, o`zga – xaylu sipoh.
Aning ummatidin salotinda ham,
Birov keldi shoh, o`zga bori xidam.
Qayu shohkim, dovari taxtgir,
Ne dovar, shahanshohi gardunsarir.
Bori shohlarning sarafrozi ul,
Shahi shar`oyin Abulg`ozi ul.
Vujudidin ofoq aro zebu zayn,
Ulus xon bin xoni Sulton Husayn3.
Otig`a qazo: «doma ihsonahu»,
Yozib «xalladallohu sultonahu»4.
Jahon xalqidin poki zoti g`araz,
Bu javhar kelib, ofarinish – araz.
Bu a`roz aro javhari zot anga,
Qilib pok gavharlik isbot anga.
Jahon durji ichra samin gavhar ul,
Sipehr avji uzra munir axtar ul.
Bo`lub qadri bog`i falak olami,
Munir anjum ul bog`ning shabnami.
Dema bog`, farrux shabiston degil,
Bu shabnam bila kavkabiston degil.
Ne kavkab, ani jolai nob de,
Dema jolakim, kirmi shabtob de.
Chu shabnam desam javhari jon erur
Ki, har qatra daryoi ehson erur.
Ki a`dosidin yuz tuman ming fariq,
Hamul bahr qa`rida bordur g`ariq.
Aning kirmi shabtobidur axgare,
Demon axgarekim, erur ajdare.
Yorug`lug`ki atrofin oning tutub,
Ani og`zining shu`lasi yorutub.
Adu bo`lsa bu charxi gardon anga,
Chekib bir nafas yutmoq oson anga.
Agar royining mehri ko`rguzsa tob,
Quyosh zarradek aylabon iztirob.
Ne tong gar quyosh iztirob etsa fosh,
Anga chunki har zarradur bir quyosh.
Agar bazmi ayshi tuzulsa, sipehr
To`quz xon kelib, anda bir qurs – mehr.
Topib olam ul xonlaridin xo`rish,
Aningdekkim ul qurs ila parvarish
Saxosi chu zohir bo`lub bahru kon,
Tutub tufrog`u tosh ichinda makon.
Ne bahr ichra bir durri g`alton qolib,
Ne kon ichra bir la`li raxshon qolib.
Bo`lub bahr devonau talxkom,
Yaqosida sochqon kafiga maqom.
Vale kon gadolig` topib chorasi,
Gadolardek atrofida xorasi.
Olib bahru konning chu sarmoyasin,
Iki notavonning yasab voyasin.
Qo`lin bahr ila kon misoli degil,
Saxodin alar tavri xoli degil.
Atosi qilib bahru kong`a jafo,
Anga bahru kon dog`i qilmay vafo.
Guli xulqi andoqki, bog`i bihisht.
Suyi chashmai zindagoni sirisht.
Guli atri yuz yilchiliq yo`l ketib,
Yuz illik o`luk jon topib, chun yetib.
Suyinkim Haq aylab ziloli hayot,
Butub borcha andin niholi hayot.
Qilib chunki bo`lsa balog`atshior,
Masihodin anfosi jonbaxshi or
Ki, bo`lg`och Masihog`a ul muddao,
Tazarru` bila aylabon yuz duo.
Yuzidin birikim bo`lub mustajob,
Ani xalq Jonbaxsh aylab xitob.
Chu ul nukta surmakka og`zin ochib,
Demay jon berib elgakim, jon sochib.
Aningdek ulus nutqidin jon topib
Ki, o`lgan kishi obi hayvon topib.
Damidin topib bir, agar ming hayot,
Quyoshdin nechukkim yorur koinot.
Chuchuk til bila no`sh etib elga bahr,
Qilichi tilidin tomib lek zahr.
Qilich yo`q, hiloli duraxshanda ul,
Chopar vaqtida barqi raxshanda ul.
Agar barq emas, nega tushgan zamon,
Sug`a yetmayin bo`lmay andin among`
Balo abridin tushgach ul ildirim,
Ko`rub Dashti Qifchoqdin5 to Qirim.
O`qi razm vaqti chu topib kushod,
Aduv joni tang`a debon xayrbod.
Aning no`giga moni` o`lmay zirih
Kim, ul xasm ko`nglidin ochib girih.
Ochilg`och girih turmayin anda kech,
Demay kechkim, qilmayin maks hech.
Ko`rub manzili tiyra yetgan zamon
Ki, yetmak hamon anga, o`tmak hamon.
Sinonig`a gar xud qatig` xoradur
Ki, bag`ri aning no`gidin yoradur.
Uchi qatra suvdin topib choshni,
Ne tong gar teshar qatra suv toshni.
Tesharda alar xora bor oncha farq,
Suv andoqki yomg`ur, bu andoqki barq.
Chu razm ichra raxshig`a javlon berib,
Aduv chun ko`rub vahmdin jon berib.
Qilib xasmin bir-bir ul devzod
Aningdekki, xoshokni devbod.
Tushub chun vag`o olamig`a dame,
Dame sa`y etib, fath o`lub olame.
Olib olame, aylab a`doni raf`,
Bu ishdin bo`lub olam ahlig`a naf`
Ki, olam futuhida har ne yetib,
Borin olam ahlig`a ehson etib.
Chekib fitna ya`jujig`a bir sari,
Qilich shaklidin Saddi Iskandariy.
Gar ul ojiri sust bunyoddin,
Temurdin bu, yo`q-yo`qki po`loddin.
Skandar necha rust bog`lab tilism,
Bu aylab tilismin ushotmog`ni qism.
Ushatmog`ta zoyi` qilib ranjini,
Murodi saxo aylamak ganjini.
Aning6 ko`zgusi gar jahon ko`rguzub,
Munung ko`zgudek royi olam tuzub.
Aning mushkilotin hakim etsa hal,
Muning mushkilotin hakimi azal.
Gar ul obi hayvon tilay jon berib,
Munung nuktasi obi hayvon berib.
Gar ul sa`y birla olib xushku tar,
Bu besa`y bazl aylabon bahru bar.
Alo, to Skandardin o`lg`ay nishon,
Muni tut jahonda Skandarnishon.
Mute`i qilib bahr ila barni ham,
Baru bahr olg`on Skandarni ham.
Mulozimlarini Skandarfar et,
Adolat uyin Saddi Iskandar et.
Ayoqchi, tut oyinagun sog`are,
Ne sog`arki, mir`oti Iskandari!
Hamul ko`zgu birla ko`zum ravshan et,
Ko`ngul g`unchasin, o`ylakim gulshan et.
Mug`anniy! Chu gulshanda bazm o`ldi rost,
Budur xostkim tuzsang ohangi «Rost»!7
U ohangdin bizni qilsang xushon
Ki, bo`lsoq sarandozu domanfishon!
Navoiy, chu bazm o`ldi orosta,
Qadahdin tutub mohi nokosta.
Bu shohona majlis aro boda ich,
Va lekin qachon tutsa shahzoda, ich!
X
Xilofat taxtining toji zebandasi va saltanat tojining mulk baxshandasi, jahondorlig` kishvarining sohib sariri va jahonkushoyliq sipehrining mehri muniri Sulton Badiuzzamon1 bahodir madhida.
Xilofat taxtining toji zebandasi va saltanat tojining mulk baxshandasi, jahondorlig` kishvarining sohib sariri va jahonkushoyliq sipehrining mehri muniri Sulton Badiuzzamon1 bahodir madhida.
Xirad bog`ining sarvi ozodasi,
Zamon ahlining shohu shahzodasi.
Hayo gulistonida abri mutir,
Adab osmonida mehri munir.
Asolat sipehrida raxshanda mehr,
Adolat jahonig`a oliy sipehr.
Saodat bahorida ozoda sarv,
Sharaf gulshanida xiromon tazarv.
Saxo ravzasida gulafshon nasim,
Ato vardida ruhparvar shamim.
Kamol avjining xusravi anjumi,
Hamul anjuman aynining mardumi.
Vafo gulbunining ochuq vardi ul,
Saxo bahrining javhari fardi ul.
Kelib saltanat aynu, ul nuri ayn,
Badiuzzamon ibni Sulton Husayn.
Zihi xilqating nur, bal ruhi pok,
Malak zikri sha`ningda ruhi fidok.
Maloiksifat pok zoting sening,
Malakvash jame`i sifoting sening.
Yig`ib yaxshiliq birla yaxshi qiliq,
Qiliqdek boshingdin ayoq yaxshiliq2.
Latofat nihon istab ahli jahon,
Jahoni latofat sen aylab nihon.
Nihon lutfung ar bemadoro bo`lub,
Yoshurg`on soyi oshkoro bo`lub.
Quyoshkim, erur nur sochmoq ishi,
Netib nur ila oni yopqay kishi.
So`zungdin yetib elga quti hayot,
Xizr suyini gum qilib ul uyot.
Gar ul suv berib Xizr umrig`a mad,
Bu so`zdin ulusqa hayoti abad.
Chu bi xosiyat bo`lmay ul suv aro,
Nihon aylab o`zni qorong`u aro.
So`zung aylabon umr baxshandaliq,
Yuzungdin xaloyiqqa farxandaliq.
Yo`q ulkim, mute` ahli biynish sanga
Ki, ma`muri amr ofarinish sanga.
Yo`q ulkim bo`lub amru farmon bila
Ki, umrungg`a aylab duo jon bila.
Eshitgan malakson sifoting sening,
Duo birla istab hayoting sening.
Falak himmating avji ollinda past,
Falak ahli xuddomingga zerdast.
Qo`lung himmat avjida chun ochilib,
Nujum ul diramkim, quyi sochilib.
Eshik xayli oni qabul etmayin
Ki, jam` aylamakka nuzul etmayin.
Diram yo`qki, bahri kafing dur sochib,
Sahob, o`ylakim yerga mo`ldur sochib.
Bu yanglig` yog`inlar bila ul sahob,
Berib charx bo`stonig`a obu tob.
Tun ul bo`ston ichra sunbul kibi,
Vale kun ochilg`on sarig` gul kibi.
Yoyib sunbuli mushk isin dahr aro
Ki, davron shabistonin aylab qaro.
Chu sorig` gulin charx bog`i ochib,
Tabaq birla oalmg`a oltun sochib.
Aningdekki bo`lg`onda ul zarfishon,
Etib borcha olamg`a andin nishon.
Alo, to quyosh zarfishon o`lg`usi,
Sahob ilgi gavharfishon o`lg`usi.
Qadah – bazmi ayshing aro zarnigor,
Javohir qilib oni gavharnigor.
To`lub ul qadah la`li raxshon bila,
Ne raxshanda la`l, obi hayvon bila.
Sen ichmakka aylab anga iltifot,
Damo-damki bo`lsun mumiddi hayot.
Ketur soqiy, ul mayki raxshandadur,
Aning nash`asi fayz baxshandadur.
Ko`ngul maskanin lavnidin gulshan et,
Nazar hujrasin tobidin ravshan et.
Mug`anniy, surude chek andoq baland
Ki, tushsun sipehr ahlig`a dilpisand!
Unung savtini oliy ovoza et,
So`z ovozasin ko`ngluma toza et!
Navoiy, so`z ayturda farzona bo`l,
Chu ish boshingga tushti, mardona bo`l!
Bahona tariqini barbod qil,
Surub doston, nukta bunyod qil!