QIT`ALAR
1
BADOE` UL-VASAT MUQATTAOTINING SARSUHANLARI TENGRINING
XAZONAI KARAMIN MAMLU BILIB ELDIN TAMA` QILG`AN DAREBORIDA
XO`Y SUYIDIN DUR TILAGAN BO`LG`AY
XAZONAI KARAMIN MAMLU BILIB ELDIN TAMA` QILG`AN DAREBORIDA
XO`Y SUYIDIN DUR TILAGAN BO`LG`AY
Haq taolo maxzanin anglabki xoli bo`lmamish,
Xalqdin har kimki jam`iyatqa asbob istagay.
Mehr olamni munavvar aylabon ul kulbasin
Yoriturg`a tiyra tundin garm shabtob istagay.
2
NABI SHAR`IDIN AYOQ CHIQARG`AN KAJRAV VA QO`ZI ZULMAT BODIYASIDA
HIDOYAT SHAM`IDIN BEPARTAVDUR
HIDOYAT SHAM`IDIN BEPARTAVDUR
Bu yo`lda kimki nabi shar`idin chiqardi qadam,
Yo`l ozdi chunki mute` o`ldi aqli johilig`a.
Tavakkul ahliki chiqmas safarda jodadin,
Yaqindururki, yetar gom birla manzilig`a.
3
HADIS MAZMUNIKIM ALQOSIB XABIBULLOH HAZRAT XOJAI NAQSHBAND
QADDASA SIRRAHU MUNDOQ BAYON QILIBDURKIM:
QADDASA SIRRAHU MUNDOQ BAYON QILIBDURKIM:
Nukta asnosida Habibulloh
Dedi, alkosibu habibulloh.
Ma`ni aytur bu so`zga piri komil
Ki, so`zi erdi haq sari shomil.
G`araz ermas bu kasbdin dunyo,
Bal erur kasbdin murod fano.
4
HADIS TARJIMASI SAHIYNING O`TDIN NAJOTI BOVUJUDI UBUDIYAT VA
BAXILNING JANNATDIN HIRMONI BOVUJUDI SIYODAT
HADIS TARJIMASI SAHIYNING O`TDIN NAJOTI BOVUJUDI UBUDIYAT VA
BAXILNING JANNATDIN HIRMONI BOVUJUDI SIYODAT
Kirmagay jannat ichra hech baxil,
Garchi ul bo`lsa sayyidi Qurashiy.
Bormag`ay do`zax ichra hech sahiy
Filmasal bo`lsa bandai habashiy.
5
AMIRUL MO``MININ ALI KARRAMALLOHU VAJHAHU SO`ZIGA TARJIMAKIM — UNZUR
LIMOQOLA LOTANZUR LIMANQOLA
AMIRUL MO``MININ ALI KARRAMALLOHU VAJHAHU SO`ZIGA TARJIMAKIM — UNZUR
LIMOQOLA LOTANZUR LIMANQOLA
Chun g`araz so`zdin erur ma`ni anga,
Noqil o`lsa xoh xotun, xoh er.
So`zchi holin boqma, boq so`z holini
Ko`rma kim der ani, ko`rgilkim ne der.
6
TUZLUK TA`RIFIDAKIM, SHIOR KILG`ANG`A SA`B ISHLAR OSONDUR VA KULLI UMUR
SUHULAT BILA YAKSON
TUZLUK TA`RIFIDAKIM, SHIOR KILG`ANG`A SA`B ISHLAR OSONDUR VA KULLI UMUR
SUHULAT BILA YAKSON
Tuzlukka moyil o`lki, ishing borg`ay ilgari,
Yuz mushkil o`lsa yo`qsa ming ollingda har zabon.
Yuz safha bir qalam bila kotib qilur raqam,
Ming qo`yni bir aso bila har yon surar shubon.
7
HUSNNING ZOTI ISTIG`NOSI SHARHIDAKIM, TO SHAMMAE ANDIN BOQIYDUR, ISHQ AHLIG`A
AJZ VA ZABUNLIQ MULOQIYDUR
HUSNNING ZOTI ISTIG`NOSI SHARHIDAKIM, TO SHAMMAE ANDIN BOQIYDUR, ISHQ AHLIG`A
AJZ VA ZABUNLIQ MULOQIYDUR
Tah-tah yuragim qon edi bir-bir sitamidin,
Ko`p-ko`p keluri chog`ida kelsa edi oz-oz.
Kech-kech keluri vaqtida ham rozi o`libmen
Bot-bot keluriga qiladur anda dog`i noz.
8
FANO AHLINI O`Z VAQTINING PODSHOHI DEBTUR, BALKI VAQT PODSHOHINI
ANING GADOYI
FANO AHLINI O`Z VAQTINING PODSHOHI DEBTUR, BALKI VAQT PODSHOHINI
ANING GADOYI
Gadolig` yaxshiroq ahli fanodin
Ki, olam ichra qilsang podsholig`.
Jahon ahlig`a, ko`rkim, shah ne aylar,
Jahon tarkini qilg`andin gadolig`.
9
Tirik chu oxir o`lar, bas, ukush g`am muhlik,
Chekib ajal madadig`a bu iztirob nedur.
Chu har kishiki tug`ar, o`lmayin yo`q imkoni,
Ne ishki bo`lmayin imkoni yo`q, shitob nedur.
10
Ajal chun muqarrardur o`lmak uchun, bas tama`din
Nedur yuz g`am o`tig`a kuydurmak o`zni,
Chu tug`moqdur o`lmak uchun, bas ne ya`ni
O`lardin burun har dam o`lturmak o`zni.
HUKAMO QAVLINING TARJIMASI
Uch kishidin uch ish yomon ko`rinur,
Sanga arz aylay ahli dunyodin:
Shohdin tundlug`, g`anidin buxl,
Molg`a maylu, hirs donodin.
12
O`G`ULG`A ANO HAQQI ATODIN KO`PROQ EKAN BOBDA ANDAKI, DURG`A DARYO TARBIYATI
BULUTDIN ORTUG`ROQDUR
O`G`ULG`A ANO HAQQI ATODIN KO`PROQ EKAN BOBDA ANDAKI, DURG`A DARYO TARBIYATI
BULUTDIN ORTUG`ROQDUR
Ano o`rnin ato tutmas o`g`ulg`a
Ki, mumkindur o`g`ul bo`lmoq atosiz.
Masiho birla Mar`yamdin qiyos et
Ki, imkon yo`qturur bo`lmoq anosiz.
13
GULSHANDA BIR SARVI GULANDOMDIN AYRU BAHRAMAND BO`LSA BO`LUR KOMDIN DEBTUR,
BALKI NOKOMDIN DEBTUR
GULSHANDA BIR SARVI GULANDOMDIN AYRU BAHRAMAND BO`LSA BO`LUR KOMDIN DEBTUR,
BALKI NOKOMDIN DEBTUR
Gulshan aro gul xadde agar yo`q,
Gul, bas, kishining tarab fizoyi.
Gar lolarux xitoyi anda
Topilmasa, lolayu xitoyi.
14
YAXSHI XOTUNLAR SAFOYI RO`ZGORI QUYOSh NURIG`A MISOLDUR VA SHAMSNING MUANNAS
EKANI MUNGA DOL
YAXSHI XOTUNLAR SAFOYI RO`ZGORI QUYOSh NURIG`A MISOLDUR VA SHAMSNING MUANNAS
EKANI MUNGA DOL
Yaxshi xotunlar safoyi zuhdidin
Olam ichra gar yorug`luq bo`lsa fosh,
Yo`q ajab, chunkim arab alfozida
Istiloh ichra muannasdur quyosh.
15
O`Z MANZURINING KAJ NAZAR TAVOBI`IDIN BADHOL VA BEBASAR LAVOHIQIDIN
XOTIRIDA MALOL IZHORINI QILUR
O`Z MANZURINING KAJ NAZAR TAVOBI`IDIN BADHOL VA BEBASAR LAVOHIQIDIN
XOTIRIDA MALOL IZHORINI QILUR
Bizing g`azolai mushkin tavobi`in ko`rkim,
Qadim nigundurur ul xayl mehnati yukidin.
Agarchi itcha emasturlar odamiylig`da,
Bu turfadurki, qalinrog`dururlar it tukidin.
16
SABZAI XATNING AVVAL ChEKINU ULG`AYA QIYOG` EKANI VA AVVAL ChEKILURIN
VA SO`NGRA KIYODIN DEGANI
SABZAI XATNING AVVAL ChEKINU ULG`AYA QIYOG` EKANI VA AVVAL ChEKILURIN
VA SO`NGRA KIYODIN DEGANI
Chekilur erdi sabzai xatti,
Ko`nglum ichraki dedim ani chekin,
Bu chekin ko`yi emdi bo`ldi qiyog`
Ki, ko`ngulni qiyar qiyog` bikin.
17
SALOMAT AHLINING MALAKVASHLIQQA MAYLI
VA O`ZIDEK MALOMATIYLARNI SHAYTON XAYLI DEBTUR
SALOMAT AHLINING MALAKVASHLIQQA MAYLI
VA O`ZIDEK MALOMATIYLARNI SHAYTON XAYLI DEBTUR
Malak atbo`idururlar ul xayl
Kim, alar keldi salomat ahli.
Menu shaytong`a tatbig`kim, erur
Mendek ul dog`i malomat ahli.
18
ARZI HOLINI HIMMATI CHARX PAYVANDLARG`A DEMAK VA SAVOLNI ZAMIRI
XURSHID MONANDLARDIN QILMOQ MUNOSIB DEBTUR
ARZI HOLINI HIMMATI CHARX PAYVANDLARG`A DEMAK VA SAVOLNI ZAMIRI
XURSHID MONANDLARDIN QILMOQ MUNOSIB DEBTUR
Biyik himmatlik elga arzi hol et,
Zamiri nurposh eldin savol et.
Ki bor abri bahore gavharafshon,
Choqin ham olam ahlig`a zarafshon.
19
MUTASAYIDI NOPOK, NODON, FOSIQ BOBIDA
MUTASAYIDI NOPOK, NODON, FOSIQ BOBIDA
Seni sayidi pok, donoyi zohid
Dedim, ey ulusqa so`zung fitna solg`on.
Ajab kimsasenkim, ham avvalg`i misro`,
Sening davlatingdin dedim to`rt yolg`on.
20
BOBOBEK O`G`LI FAVTINI ADO QILIBTUR VA UL O`G`IL BOBOSINI DUO
BOBOBEK O`G`LI FAVTINI ADO QILIBTUR VA UL O`G`IL BOBOSINI DUO
Agar Bobobek o`g`li ayladi naql,
Haq etsun ravzani ma`vosi aning.
O`g`il gar bordi tengri rahmatig`a,
Yashasun qarilar bobosi aning.
21
MAXFIY ROZNI HUQQA ICHINDAGI MUSHK ISI DEBTURKIM, HUQQA OCHILSA, UL ISINI
NE YIG`ISHTURSA BO`LUR, NE YOSHURSA
MAXFIY ROZNI HUQQA ICHINDAGI MUSHK ISI DEBTURKIM, HUQQA OCHILSA, UL ISINI
NE YIG`ISHTURSA BO`LUR, NE YOSHURSA
Rozni asra, chunki fosh etting,
Yana pinhon bo`lurni qilma havas.
Ko`nglung ichra nafas kebidur roz,
Qaytmas, kimsadin chu chiqti nafas.
22
MAZLUM OHI BARQIDIN XABAR BERURKIM, YASHM BILA DAF` BO`LMAS BALKI LUTF SUYI
BILA O`CHURMAGUNCHA DAF` BO`LMAS
MAZLUM OHI BARQIDIN XABAR BERURKIM, YASHM BILA DAF` BO`LMAS BALKI LUTF SUYI
BILA O`CHURMAGUNCHA DAF` BO`LMAS
Eyki, istarsen choqin daf`ig`a yashm,
O`zga tekmakka berib imkong`a yo`l,
Bexabar mazlum ohi barqidin
Kim, choqindin dog`i so`zonroqdur ul.
Turfaroq bukim, sanga maxsus erur,
Gar sanga joning kerak, ogoh bo`l.
23
DONO NUKTASINI NODON ESHITMASA, QOYILG`A NE ZIYON, GAVHAREKI BU SOCHAR,
UL TERMASA, MUNGA NE NUQSON
DONO NUKTASINI NODON ESHITMASA, QOYILG`A NE ZIYON, GAVHAREKI BU SOCHAR,
UL TERMASA, MUNGA NE NUQSON
Biravkim xiradmandning nuktasin
Qulog`ig`a olmas, ne nuqson munga.
Javohirni termak anga sa`b esa,
Erur sochmamag`lig` xud oson munga.
24
SHOHI G`OZIYNING KARAMI DARYOSIN VA RAVSHAN ZAMIRI XURSHIDI OLAMOROSIN
DEBTURKI, UL YEL BILA LOY VA BU GARD BILA TIYRA BO`LMAS
SHOHI G`OZIYNING KARAMI DARYOSIN VA RAVSHAN ZAMIRI XURSHIDI OLAMOROSIN
DEBTURKI, UL YEL BILA LOY VA BU GARD BILA TIYRA BO`LMAS
Shohi G`oziy erur karam tengizi,
Poku sofiy zamiru ravshan roy.
Harza ko`p so`zdin o`lmasa tiyra,
Bahr yel kasratidin o`lmas loy.
25
NODONNING HARZASIN ANKAR UL-ASVOT DEBTUR VA MUNING DALIR AYTURIN ANING
SAVTIDA ANGA ADAMI ILTIFOT
NODONNING HARZASIN ANKAR UL-ASVOT DEBTUR VA MUNING DALIR AYTURIN ANING
SAVTIDA ANGA ADAMI ILTIFOT
Agar nodon mahalsiz harzakim aytur, dalir aytur,
Quloqqa yoqmasa, man`ig`a tanbih aylamak bo`lmas.
Eshak savti kalomulloda keldi ankar ul-asvot,
Aning savtig`a taqribu tahoshi istamak bo`lmas.
26
RAZILI BEHAVSALA MUKNAT KO`RSA, O`ZIN
AZIZ TUTMOQ NE G`ARIB VA JOH MAYI NASH`ASIDIN O`ZIN UNUTMOQ NE AJIB
RAZILI BEHAVSALA MUKNAT KO`RSA, O`ZIN
AZIZ TUTMOQ NE G`ARIB VA JOH MAYI NASH`ASIDIN O`ZIN UNUTMOQ NE AJIB
Chu razl havsalasizdur, ne tong, agar nogah
Etishsa muknat anga, arjumand tutqay o`zin.
Chu sukr boisi nisyon erur ajab ermas
Ki, joh ani chu mast aylagay, unutg`ay o`zin.
27
MAYDIN TAVBA QILG`ANG`A NIQUHISH VA BANGGA BOSH INDURGANGA SARZANISH
MAYDIN TAVBA QILG`ANG`A NIQUHISH VA BANGGA BOSH INDURGANGA SARZANISH
Sovuqda qochibon o`t shu`lasidin,
Tezak dudi sari qilmoqdur ohang.
Kishi zuhd ichra maydin tavba aylab,
Nashot andin xayol aylab yemak bang.
28
SHOHI G`OZIY BILA NAVVOBINI ANBIYO
SARAFROZI BILA ASHOBIG`A TASHBIH QILIBDUR
SHOHI G`OZIY BILA NAVVOBINI ANBIYO
SARAFROZI BILA ASHOBIG`A TASHBIH QILIBDUR
Bizing shoh ul sifatkim bori shahlardin erur mumtoz
Erur noyiblari ham buyla ya`ni davlat arbobi.
O`zi shahlar aro xayli nubuvatda Muhammaddek,
Va lekin beklar aning ollida payg`ambar ashobi.
29
POKDOMAN ZUAFOKIM ETAKLARIDIN YURUNNI ERANLAR SAJJODASI MEHROBIG`A TIROZ
QILSA SAZODUR VA UL MEHROBDA NAMOZ QILSA, RAVODUR
POKDOMAN ZUAFOKIM ETAKLARIDIN YURUNNI ERANLAR SAJJODASI MEHROBIG`A TIROZ
QILSA SAZODUR VA UL MEHROBDA NAMOZ QILSA, RAVODUR
Pokdoman zuafodin neki zoyanda bo`lur,
Ruhparvarduru jonbaxsh zihi xilqati pok.
Ko`rki, Mar`yamg`a o`g`il Isoi ruhulloh erur
Ursa bu holg`a nopok ulus ta`n ne bok.
30
ERNI XURUS DEBTUR VA KULAH GO`SHASIN
ANING TOJI, NOMARDNI MOKIYON DEBTUR EMAKTA NAJOSAT MUHTOJI
ERNI XURUS DEBTUR VA KULAH GO`SHASIN
ANING TOJI, NOMARDNI MOKIYON DEBTUR EMAKTA NAJOSAT MUHTOJI
Er urub la`l toj ila gulbong,
Zangvash el qaysi harzakim demagay,
Vaqtida tortibon xurus nido,
Ne najosatki mokiyon yemagay.
31
O`ZIN FISQ ICHINDAGI QORI KOFIR DEBTUR VA ANI TARJIH HAM QILIBDURKIM, O`ZIDA
BU HOL NIHON VA ANDA OSHKOR ERKANIN BILIBTUR
O`ZIN FISQ ICHINDAGI QORI KOFIR DEBTUR VA ANI TARJIH HAM QILIBDURKIM, O`ZIDA
BU HOL NIHON VA ANDA OSHKOR ERKANIN BILIBTUR
Ey Navoiy, bir qori kofirni ko`rsang ishq aro,
Ko`rma aning holatin o`z holingdin ko`p yiroq.
Senda bu holat nihoniy keldi, anda oshkor,
Lekin ul yakranglik bobida sendin yaxshiroq.
32
SHAHNING ADOLATI OLAMNI QUYOSHDEK RAVSHAN QILURIDA VA ZULMDIN TIYRALIK
YOYILURIDA AYTIBDUR
SHAHNING ADOLATI OLAMNI QUYOSHDEK RAVSHAN QILURIDA VA ZULMDIN TIYRALIK
YOYILURIDA AYTIBDUR
Quyoshdek shah adolat pesha qilsa,
Jahon mulkini bir damda yorutg`ay.
Agar zulm etsa aqshom zulmatidek,
Hamul dam tiyralik olamni tutg`ay.
33
XO`BKIM SHAMOYILIDA ONSIZ BO`LG`AY,
ANI SURATQA TASHBIH QILIBDURKI, JONSIZ BO`LG`AY
XO`BKIM SHAMOYILIDA ONSIZ BO`LG`AY,
ANI SURATQA TASHBIH QILIBDURKI, JONSIZ BO`LG`AY
Xo`bkim, yo`qtur shamoyil birla shirin so`z anga,
Saydi bo`lmas el, nechakim bo`lsa zebo suvrati.
Xil`atin zarbaft debodin gar etsun bil yaqin
Kim, namudor ichradur zarbaft debo suvrati.
34
MUTOYABA RUXSAT BERGAN NAVKAR BOBIDAKIM,
YANA IXTILOTI BEHAMIYATLIG`DUR VA BEHIMMATLIG`
MUTOYABA RUXSAT BERGAN NAVKAR BOBIDAKIM,
YANA IXTILOTI BEHAMIYATLIG`DUR VA BEHIMMATLIG`
Chu navkarga berding ijozat, yana
Kelib, qilsa xidmatqa qo`ldoshliq,
Bil andoqki, juftunga bersang taloq,
Yana istagay qilmoq o`ynoshliq.
35
MANZURNING HUSNI BAHORI OLU GULIDIN
SAPIDA QILIB, SHAFTOLU GULIDIN GULGUNA QILG`ONI
MANZURNING HUSNI BAHORI OLU GULIDIN
SAPIDA QILIB, SHAFTOLU GULIDIN GULGUNA QILG`ONI
Ul bahori husnning ruxsorini dehqoni sun`
Arg`uvoni to`n uza aylabdurur olu guli.
Turfa ko`rkim, bir chamandur orazikim, davrida
Ochilur olu guli, o`rtada shaftolu guli.
Husnu ra`noliq bila dastori uzra sonchibon,
Vahki, shaftolu gulidur yo erur solu guli.
Barcha bir saridur, ulkim aylabon qaddimni xam,
Ashkim etti la`l, erur daklay uza dolu guli.
36
TIYRALAR TAQADDUMIN AHLI SAFOG`AKIM
BULUT BILA QUYOSHDIN ZOHIRDUR, DALIL KO`RGAZMAQ
TIYRALAR TAQADDUMIN AHLI SAFOG`AKIM
BULUT BILA QUYOSHDIN ZOHIRDUR, DALIL KO`RGAZMAQ
Gar tiyralar taqaddumi ahli safog`a bor,
Bu nuktani muomaladin ko`rma tashqari.
Davron aroki ko`rayi so`zu gudoz erur,
Shu`la erur hamisha quyi, dud yuqori.
37
SHAH LUTFI OM BO`LSA HAM, BARCHAG`A TENG
TARBIYAT BO`LMASQA JIHAT AYTUR VA XURSHIDDIN RAVSHAN DALIL KO`RGIZUR
SHAH LUTFI OM BO`LSA HAM, BARCHAG`A TENG
TARBIYAT BO`LMASQA JIHAT AYTUR VA XURSHIDDIN RAVSHAN DALIL KO`RGIZUR
Shah lutfi garchi bo`lsa ko`p qobil, topar nashvu namo,
Bevajhdur, bu nuktaga har kimsakim diqqat tutar.
Garchi quyoshtin parvarish olam yuziga omdir,
Sahroda qumg`og`u tikan, bo`stonda sarvu gul butar.
35
TOJNING TARKIN ISTAB, DARDISARDIN
SHIKOYAT QILUR
TOJNING TARKIN ISTAB, DARDISARDIN
SHIKOYAT QILUR
Toj ko`p dardisar berur bizga,
Zulmidur aqlu hush toroji.
Boshimizdin bu tojni gum qil,
Barcha gar bo`lsa saltanat toji.
39
O`ZI SO`ZI BOBIDA DERKIM, MUQOBALADA HAR KIM ILIK URG`AY, AMMO QALAM SURA
OLMAG`AY VA ORZU QILG`AY VA LEKIN TILGA KELTURA OLMAG`AY
O`ZI SO`ZI BOBIDA DERKIM, MUQOBALADA HAR KIM ILIK URG`AY, AMMO QALAM SURA
OLMAG`AY VA ORZU QILG`AY VA LEKIN TILGA KELTURA OLMAG`AY
Ey Navoiy, so`z ila oncha guhar sochtingkim,
Bahru kon kirdi qora yerga sening kilkingdin.
Biriga, yo o`nig`a, yo yuziga, yo mingiga,
Degay el naylagay ortug` esa ellik mingdin.
40
O`Z NAZMINING RUTBASI POYASIN TI`DOD
QILUR VA HAR BIRIGA MARTABAE ISNOD
QILUR
O`Z NAZMINING RUTBASI POYASIN TI`DOD
QILUR VA HAR BIRIGA MARTABAE ISNOD
QILUR
Navoiy she`ri to`qquz baytu, o`n bir bayt, o`n uch bayt
Ki, lavh uzra qalam ziynat berur ul durri maknundin.
Bukim albatta yetti baytdin o`ksuk emas, ya`ni
Tanazzul aylay olmas rutba ichra yetti gardundin.
41
FALOKATDIN AYOG`IG`A KAFSH BO`LMAG`ANG`A
CHUN KAFSH UCHUN AYOG`I BOR SHUKR VOJIBDUR
Ulki, iflosdin ayog`inda
Kafsh yo`li azmi chog`i yo`qtur aning,
Shukr qildik boqib birav sari
Ki, yururga ayog`i yo`qtur aning.
42
MASX BOBIDAKIM, MASXARAEDUR BETARIQ
TAKALLUM SURMAK
Falon masx agar chin desun, yo`qsa aks,
Aning asl zotig`a ne bokdur
Ki, koyokni aks ham qilsalar,
Vuquf ahli ollinda koyokdur.
43
O`ZI TAMA` VODIYSIN QAT` VA TALAB
BODIYASIN TAY QILG`ANIN AYTUR
Ey Navoiy, olam ahlida tama`siz yo`q kishi,
Har kishida bu sifat yo`qtur, anga bo`lg`ay sharaf.
Sen agar tarki tama` qilsang, ulug` ishdur bukim,
Olam ahli barcha bo`lg`ay bir taraf, sen bir taraf.
44
O`LUMDIN ASHRAF DIN ILMIDUR, ANDIN HAM
G`ARAZ AMAL, YO`Q ERSA DIN VA DUNYODA XALAL
Ilmi din kasb qilki, sud ermas,
Charx mushkillarini hal qilmoq.
Lekin ul ilm dog`i naf` etmas,
Bilibon bo`lmasa amal qilmoq.
45
SHAHNING QUYOShQA MUSHOBAHATINING
DALOYILI VA HAR QAYSINING NAF`
VA ZARAR JIHATIDIN MASOYILI
Shahni donokim quyosh debtur, anga budur dalil
Kim, quyosh yanglig` erur fayzi jahon ahlig`a om.
Oydin ansab yo`q nima xurshiddin fayz olg`ali,
Ko`rki, ul dog`i erur gohi hilolu gah tamom.
Bir kecha-kunduzda davron gah qorong`u, gah yoruq,
Charx aning bir davrasinda goh subhu goh shom.
Chun quyoshqa budurur holat, ajab yo`q, shoh ham
Bo`lsa o`z tobi`laridin gah ramida, goh rom.
46
BIRAV DUNYOLIK NAJOSATIG`A OLUDA BO`LSA,
DUNYO AHLI TAMAVVULI SO`ZIN ORZU BILA
DERLAR, BALKI HASRAT HAM YERLAR
Dunyo ahlidin agar topti tamavvul birisi
O`zgalar hasrat ila moli hadisin derlar.
Biri xud botti najosat ichiga bo`g`zig`acha,
O`zgalar ushbu najosatqa hasad ham yerlar.
47
AMIRUL MO``MININ ALI KARRAMALLOHU
VAJHAHU KALOMINING TARJIMASI
Zamona ahli emaslar atolarig`a shabih,
Erur zamong`a mushobih alarg`a har xislat.
Muti` erurlar angakim, zamondin olg`ay kom,
Adu angaki, yetishkay zamonadin shiddat.
48
ROZ GAVHARIN KO`NGUL MAXZANIDA YOSHURA-
OLMAG`ANG`A, YANA BIROV FOSH QILG`ANDIN
SHIKOYAT TEGMASLIKDA
Har kimki ko`ngul maxzanida yoshura olmay,
Sochqay tiliga kelturubon maxzani rozin,
Topshurg`ay eshitkangaki, fosh aylamagaysen,
Ham nuktai tahqiqinu ham sirri majozin.
Chun ganj iyosi naqdni har yon o`zi sochqay,
Bemuzd ajab yo`qtur, agar soyg`asa xozin.
49
ABNOYI JINSIMDIN XALQ GILAMAND
EDILARKIM, ELDIN NOMAQDUR OLURLAR,
NIMA BERMAS DEB MENDIN HAM SHIKOYAT
QILURLAR
Mening abnoyi jinsimdin shikoyat bu edi elga
Ki, nomaqdur olurlar, bu shikoyat xud ajab ermas,
Ajab budurki, mendin ham shikoyat zohir aylarlar
Ki, nomaqdur olam ahli har nekim tilar, bermas.
50
XATNI TAROSH QILURDIN Yo YARAMASLIG`NI
ISBOT QILUR VA Yo YARAR DEMAKIN UYOT BILUR
Eyki, yuz safhasida xattinga yuzlandi tarosh,
Yana dersenki, bu xat yaxshilig`ida yo`q shak,
Yaxshi ersa, ne uchun bas har ikki-uch kunda
Tig` tortarsenu boshtin ayog` aylarsen haq?
51
ISSIQ XAVODA SOVUG` SO`NI DERKIM DO`ZAX
ARO ZULOLI KAVSARDUR VA ANING ICHINDA
MUZ BILLURI TAR
Xush ko`rarmen dahrni sovug` su birlakim, bu yoz
Bo`ldi issig`din quyosh ko`zlarga chatri sanjari.
Bir ayoq muzluq su jomi Jamdurur, nevchunki bor
Bir ayog` og`zicha muz oyinai Skandariy.
52
TAMA` TUXMIN SOCHMOG`NI MAN` QILURKIM,
ANDIN PUSHAYMONLIG`DIN O`ZGA BAR YO`QTUR
VA MAZALLATDIN O`ZGA SAMAR
Navoiy, tama` tuxmini sochma ko`p,
Riyo ashkidin anga su ochma ko`p,
Amal mazra`in ekkali berma yer,
Havovu havas xirmanin yelga ber.
53
RIYO MAZALLATIDA SO`Z DER AGARCHI
KA`BADUR VA FANO MADHIDA NUQTA
SURARDA GAR XUD BUTKADADUR
Riyoyi Ka`badin dayri fanog`a
Kirib, gar butka zohir qildim imon,
Meni yozg`urma, ey shayxi riyoyi
Ki, gar kofur edim, bo`ldum musulmon.
54
QALAM ADHAMI XUSH XIROMIDIN VARAQ
KOFURI MAYDONIDA SO`RMAKKA TASKIN
TILAR VA OQU QORA MADHI TARKINI
OYIN ISTAR
Kofur uza mushk olib ko`p harza raqam chektim,
Eyki, koshki bu ishdin haq bersa manga tavba.
Oqu qora madhida har neki dedim, yoqmas,
Emdi bu mazallatdin oq tavba, qora tavba.
55
ROYIHA UCHUN GULOB VA OLMA QAZONINING
KICHIKLIKKA JIHAT AYTUR
VA MUXTASARLIG`IG`A MUNOSABAT
Olmavu gulob qaynaturg`a
Tab`i ermas ulug` qazong`a rog`ib.
Demak bu qazon kichikdur asru,
Ermas munga himmat ahli tolib.
Kim ruh g`izosining qazoni,
Mundin ham ulug` emas munosib.
56
SHOHIDI RA`NODIN LA`B ANDUZLIQ TILA
VA RINDI FARZONADIN JONGUDOZLIQ
VA DILSO`ZLIQ ISTA
Harzagard o`ldi shohidi ra`no,
Lek jonso`z rindi farzona.
Ul pariy rost uylakim ko`palak
Bu bir, ammo nechukki parvona.
57
O`Z ISYONINING SHIDDAT VA KASRATIN DER VA
HAQ KARAMI OLLINDA ANI AFV QILMOQNING
SUHULATIN
Qilibmen oncha isyonkim, agar do`zax aro kirsam,
Mening behad gunohim birla do`zax sarbasar to`lg`ay.
Xudoyo, afv osonroqdurur, yo`qsa g`azab qilsang,
Magarkim o`zga do`zax, o`zga o`t, o`zga azob o`lg`ay.
58
DO`STDINKI DUSHMAN XO`YI BO`LG`AY,
DUSHMAN YAXSHIROQDURKI, DO`ST RO`YI BO`LG`AY
Nihoniy igna sanchar yorlardin
Aduvvash novakafganlar ko`p ortuq.
Munofiq sheva zolim do`stlardin
Muxolif tab` dushmanlar ko`p ortuq.
59
ASHHABNING TUVOG`I BERKLIGIN TEMURGA
O`XSHATQONDEK O`ZIN HAM BERK EKAN
JIHATDIN TEMUR BUZ DEBTUR
Falonning sarxun otiki gar erur berk,
Qilur ta`vil aqli nuktaomuz
Ki, go`yo g`oyati mahkamlig`idin,
Aning otini debturlar Temur bo`z.
60
BARLOSBEK BILA XOJA MAJID BOBIDA
AYTILIBDUR VA DUO QILIBTUR VA
MUSTAJOB BO`LUBTUR
Tutulmish edi Majid Barlos bekka
Kim, aytur edikim bu yanglig` qutulg`ay.
Qutuldi ulu bu tutuldi, ilohiy,
Tutulg`on qutulg`ay, qutulg`on tutulg`ay.