MIM HARFINING MAHBUBLARINING MALOHATI «FAVOYID»DIN
393
393
To yigit erdim, qarilarg`a ko`p erdi xidmatim,
Qarig`an chog`da yigitlarga og`irdur suhbatim.
Ne uchun bo`ldum kichik yoshlig`lar ichra ko`p saqil,
Garchi ko`p zohirdurur sinn kasratidin xiffatim.
Vahki, damdin-damg`a, mendin yorlarg`a ijtinob,
Garchi kundin-kunga ortuqtur alarg`a ulfatim.
Gar taammul aylasam voqi`, muhiqdurlar alar,
Ne uchunkim hech qolmaydur alarg`a nisbatim.
Mushk chun kofur bo`ldi — yog`di o`t ustiga qor,
Xatti mushkin birla o`tluq yuzga netsun rag`batim.
Bog` aro sarvi sihi yonida ko`rdum eski tok,
Bo`ldi tuz bo`ylug`lar ichra xam qadimdin ibratim.
Ey ko`ngul, tut go`shae emdi ibodat qilg`ali,
Qolmoq istar bo`lsang ellik yilg`i bo`lg`an hurmatim.
Chunki ellik manzil o`tti umrdin, sokin bo`lay,
Ne uchunkim emdi yo`q sur`at qilurg`a quvvatim.
Nettim ellik yilda juz isyonki, emdi netkamen,
Yona ellik yilg`acha tuttumki, bo`lsa muhlatim.
Lutf etib, yo rabki, imon boylig`i qilg`il nasib
Kim, halok etmish amal muflislig`idin xijlatim.
Ey Navoiy, g`am yemakim, bahri g`ufron ursa mavj,
Tengri lutfidin ne mumkin juz ummidi rahmatim.
Qarig`an chog`da yigitlarga og`irdur suhbatim.
Ne uchun bo`ldum kichik yoshlig`lar ichra ko`p saqil,
Garchi ko`p zohirdurur sinn kasratidin xiffatim.
Vahki, damdin-damg`a, mendin yorlarg`a ijtinob,
Garchi kundin-kunga ortuqtur alarg`a ulfatim.
Gar taammul aylasam voqi`, muhiqdurlar alar,
Ne uchunkim hech qolmaydur alarg`a nisbatim.
Mushk chun kofur bo`ldi — yog`di o`t ustiga qor,
Xatti mushkin birla o`tluq yuzga netsun rag`batim.
Bog` aro sarvi sihi yonida ko`rdum eski tok,
Bo`ldi tuz bo`ylug`lar ichra xam qadimdin ibratim.
Ey ko`ngul, tut go`shae emdi ibodat qilg`ali,
Qolmoq istar bo`lsang ellik yilg`i bo`lg`an hurmatim.
Chunki ellik manzil o`tti umrdin, sokin bo`lay,
Ne uchunkim emdi yo`q sur`at qilurg`a quvvatim.
Nettim ellik yilda juz isyonki, emdi netkamen,
Yona ellik yilg`acha tuttumki, bo`lsa muhlatim.
Lutf etib, yo rabki, imon boylig`i qilg`il nasib
Kim, halok etmish amal muflislig`idin xijlatim.
Ey Navoiy, g`am yemakim, bahri g`ufron ursa mavj,
Tengri lutfidin ne mumkin juz ummidi rahmatim.
394
Ne ajab qon yig`lasam ahli zamondin dam-badam
Kim, alardin g`am uza g`amdur, alam uzra alam.
So`z demak bo`lmas alarning zulmi yoxud lutfidin,
Chunki ul ko`ptin dog`i ko`ptur, bu kamdin dog`i kam.
Charx go`yokim chekar mehnat yuki davr ahlidin
Kim, bori jismida anjumdin ter o`lmish, qaddi xam.
Lavhai xilqatlarida yo`q magar harfi jafo,
Safhai xotirlarida yo`q magar naqshi sitam.
Soyiri ifrod ishi bu bo`lsa, ulkim fard erur,
Barcha eldin husn aro ozdur anga yuz muncha ham.
Chun jafo tortar kishi bori biravdin tortsa,
Kim vafo qilsa kishiga, bo`lmasa ul dog`i g`am.
Ko`zi qotil, qoshi ofat, og`zining nutqi fusun,
Istaram, lekin jahonda yo`qturur mundoq sanam.
Topmag`ung dayri fano ahlida yong boshtin baqo,
Qilmag`uncha bodai vahdat vujudungni adam.
Ey Navoiy, mosivallohdin kesilmak kimsani,
Limaalloh manzilig`a yetkurur avval qadam.
Kim, alardin g`am uza g`amdur, alam uzra alam.
So`z demak bo`lmas alarning zulmi yoxud lutfidin,
Chunki ul ko`ptin dog`i ko`ptur, bu kamdin dog`i kam.
Charx go`yokim chekar mehnat yuki davr ahlidin
Kim, bori jismida anjumdin ter o`lmish, qaddi xam.
Lavhai xilqatlarida yo`q magar harfi jafo,
Safhai xotirlarida yo`q magar naqshi sitam.
Soyiri ifrod ishi bu bo`lsa, ulkim fard erur,
Barcha eldin husn aro ozdur anga yuz muncha ham.
Chun jafo tortar kishi bori biravdin tortsa,
Kim vafo qilsa kishiga, bo`lmasa ul dog`i g`am.
Ko`zi qotil, qoshi ofat, og`zining nutqi fusun,
Istaram, lekin jahonda yo`qturur mundoq sanam.
Topmag`ung dayri fano ahlida yong boshtin baqo,
Qilmag`uncha bodai vahdat vujudungni adam.
Ey Navoiy, mosivallohdin kesilmak kimsani,
Limaalloh manzilig`a yetkurur avval qadam.
395
Urarmen ko`ksuma toshlar, g`am etkach qasdi jon har dam,
Qoqarmen bu eshiknikim, yetar bir mehmon har dam.
O`luk topti buzug` ichra meni majnunni, go`yo chug`z
Navohi ahlin ogah qilg`ali tortar fig`on har dam.
Hamono tufrog`imni la`lgun qilmoqqadur bukim,
Kelur bag`rim shikofidin labing shavqida qon har dam.
Magar majnun ko`ngulga har dam aylar ul pariy jilva,
Yo`q ersa ne uchun o`zdin borur bu notavon har dam.
Ochar go`yo sabo ul gul yuzidin har zamon burqa`,
Bukim bir fitna birla qo`zg`alur ahli zamon har dam.
Sovug` ohim burudat soldi olam ichra, qish ermas,
Bulut yo`q — dudi ohimdin ko`runmas osmon har dam.
Kerak har dam qadahkim, may suyi har lahza qaytargay,
Bukim, davron jafosidin yetar og`zimga jon har dam.
Bu manzildin manga yo`l azmig`a boisdurur bukim,
Etar bir korvon har dam, o`tar bir korvon har dam.
Damo-dam javr ila buzdung Navoiy ko`nglin andoqkim,
Buzulg`ay mulki, bir zulm etsa shohi komron har dam.
Qoqarmen bu eshiknikim, yetar bir mehmon har dam.
O`luk topti buzug` ichra meni majnunni, go`yo chug`z
Navohi ahlin ogah qilg`ali tortar fig`on har dam.
Hamono tufrog`imni la`lgun qilmoqqadur bukim,
Kelur bag`rim shikofidin labing shavqida qon har dam.
Magar majnun ko`ngulga har dam aylar ul pariy jilva,
Yo`q ersa ne uchun o`zdin borur bu notavon har dam.
Ochar go`yo sabo ul gul yuzidin har zamon burqa`,
Bukim bir fitna birla qo`zg`alur ahli zamon har dam.
Sovug` ohim burudat soldi olam ichra, qish ermas,
Bulut yo`q — dudi ohimdin ko`runmas osmon har dam.
Kerak har dam qadahkim, may suyi har lahza qaytargay,
Bukim, davron jafosidin yetar og`zimga jon har dam.
Bu manzildin manga yo`l azmig`a boisdurur bukim,
Etar bir korvon har dam, o`tar bir korvon har dam.
Damo-dam javr ila buzdung Navoiy ko`nglin andoqkim,
Buzulg`ay mulki, bir zulm etsa shohi komron har dam.
396
Ulki ko`si unidin shomu sahar afg`onim,
Anga yetmasmen, anga yetmak emas imkonim.
Chatri ustidagi qush anglaki, ko`nglum qushidur,
Ko`nglum o`lmoq ne ajab, andaki bo`lg`ay jonim,
Qulog`i la`li hamonoki dur ermish, chu meni,
Begunoh ayladi qatl, ani tutubdur qonim.
Mehriga rishtai jon bog`ladimu ko`z qorasin
Surtsam erdi anga, qolmas edi armonim.
Bu sifatlar bila mavsuf kim erkin desalar,
Bo`la olmas kishi olamda magar sultonim.
Faqr ko`yida gadolig` chu erur sultonlig`,
Saltanat moyilidur xotiri besomonim.
Menu mug` dayri aro mug`bachalar ishqiki bor,
Ul gadolig`da jahon shahlarig`a farmonim.
Piri dayr aylasa bir jomi may ehson, qilg`ay
Mast olam elini jomi mayi ehsonim.
Ne uray lof Navoiy kebi chun o`lsa iti,
Itlari xayli aro itcha dog`i yo`q sonim.
Anga yetmasmen, anga yetmak emas imkonim.
Chatri ustidagi qush anglaki, ko`nglum qushidur,
Ko`nglum o`lmoq ne ajab, andaki bo`lg`ay jonim,
Qulog`i la`li hamonoki dur ermish, chu meni,
Begunoh ayladi qatl, ani tutubdur qonim.
Mehriga rishtai jon bog`ladimu ko`z qorasin
Surtsam erdi anga, qolmas edi armonim.
Bu sifatlar bila mavsuf kim erkin desalar,
Bo`la olmas kishi olamda magar sultonim.
Faqr ko`yida gadolig` chu erur sultonlig`,
Saltanat moyilidur xotiri besomonim.
Menu mug` dayri aro mug`bachalar ishqiki bor,
Ul gadolig`da jahon shahlarig`a farmonim.
Piri dayr aylasa bir jomi may ehson, qilg`ay
Mast olam elini jomi mayi ehsonim.
Ne uray lof Navoiy kebi chun o`lsa iti,
Itlari xayli aro itcha dog`i yo`q sonim.
397
Ayladim azmi safar, bo`lg`ay debon ishq o`ti kam,
Ul xud afzun bo`ldi har manzil demaykim, har qadam.
Qaysi manzilni qadam har damki, urdum yo`l aro,
G`am sipohi xayli ko`rguzdi ul o`tdin bir alam.
Sayrkim, derlar kam aylar ishqni ko`r, ey rafiq
Kim, jahon ovorasi bo`ldum, g`alat chiqti bu ham.
Hajr vodiysig`a qilmang azm oshiqlarki, bor,
Har xasi bir tig`i mehnat, har toshi bir ko`hi g`am.
Ko`yining devori ustimga yiqilsa yaxshiroq,
Andin ayru jilvagohim bo`lg`ucha avji haram.
Ishq ila toptim adam sahrosidin mulki vujud,
Oshiq o`ldum, dard qilg`uncha vujudumni adam.
Ko`p xirad xattin Navoiy sari chekma, ey rafiq
Kim, anga kilki qazo oshiqlig` aylabtur raqam.
Ul xud afzun bo`ldi har manzil demaykim, har qadam.
Qaysi manzilni qadam har damki, urdum yo`l aro,
G`am sipohi xayli ko`rguzdi ul o`tdin bir alam.
Sayrkim, derlar kam aylar ishqni ko`r, ey rafiq
Kim, jahon ovorasi bo`ldum, g`alat chiqti bu ham.
Hajr vodiysig`a qilmang azm oshiqlarki, bor,
Har xasi bir tig`i mehnat, har toshi bir ko`hi g`am.
Ko`yining devori ustimga yiqilsa yaxshiroq,
Andin ayru jilvagohim bo`lg`ucha avji haram.
Ishq ila toptim adam sahrosidin mulki vujud,
Oshiq o`ldum, dard qilg`uncha vujudumni adam.
Ko`p xirad xattin Navoiy sari chekma, ey rafiq
Kim, anga kilki qazo oshiqlig` aylabtur raqam.
398
Tutqaln shirin labing shoxi shakardur barmog`im,
Baski, so`rmoqdin ani ayrilg`udektur tirnog`im.
Istaram ko`r aylagay nazzora ahlin rashkdin,
Gar sabo tahrikidin ko`yiga borsa tufrog`im.
Vasli bay`ig`a to`kub el siymu men yordim yurak,
Komima mushkilki, yetkaymen bu bo`lsa yormog`im.
Barq emaskim, o`t choqarmen dahrni kuydirgali,
Tog` ila bo`lmish yangi oy, chunki toshu chaqmog`im.
Ishq aro Farhod ila Majnun sherikimdur, vale
Dardu g`am chekmakka mencha yo`q bu ikki o`rtog`im.
Dema maxmur o`lsang o`zni solmag`il, ey mug`bacha,
Istaram, bo`lg`ay fano dayrida o`zni solmog`im.
Ey Navoiy, dema: umrung o`tti — ishqu maydin o`t,
To tirikmen, ermas ushbu ikki ish aylar chog`im.
Baski, so`rmoqdin ani ayrilg`udektur tirnog`im.
Istaram ko`r aylagay nazzora ahlin rashkdin,
Gar sabo tahrikidin ko`yiga borsa tufrog`im.
Vasli bay`ig`a to`kub el siymu men yordim yurak,
Komima mushkilki, yetkaymen bu bo`lsa yormog`im.
Barq emaskim, o`t choqarmen dahrni kuydirgali,
Tog` ila bo`lmish yangi oy, chunki toshu chaqmog`im.
Ishq aro Farhod ila Majnun sherikimdur, vale
Dardu g`am chekmakka mencha yo`q bu ikki o`rtog`im.
Dema maxmur o`lsang o`zni solmag`il, ey mug`bacha,
Istaram, bo`lg`ay fano dayrida o`zni solmog`im.
Ey Navoiy, dema: umrung o`tti — ishqu maydin o`t,
To tirikmen, ermas ushbu ikki ish aylar chog`im.
399
Qora dastor to chirmadi mohim,
Boshimg`a chirmashibtur dudi ohim.
Yog`ibtur nargis ichra jola, yoxud
Ko`zida ashk erur bor ishtibohim.
Anga hamrang o`lay deb motamimen,
Qorarg`an ro`zgorim bor guvohim.
Sirishkim xatlari sharhini so`rdum,
Dedi, xayli balog`a shohrohim.
Manga xud bu azo bo`ldi bahona,
Mudom oqmoqqa ashki goh-gohim.
Ema bozi nujumi tiyradinkim,
Erur qalb uylakim, ro`kash darohim.
Ko`zumdur tiyra, ya`ni, ey Navoiy,
Qora to`n kiydi motam ichra shohim.
Boshimg`a chirmashibtur dudi ohim.
Yog`ibtur nargis ichra jola, yoxud
Ko`zida ashk erur bor ishtibohim.
Anga hamrang o`lay deb motamimen,
Qorarg`an ro`zgorim bor guvohim.
Sirishkim xatlari sharhini so`rdum,
Dedi, xayli balog`a shohrohim.
Manga xud bu azo bo`ldi bahona,
Mudom oqmoqqa ashki goh-gohim.
Ema bozi nujumi tiyradinkim,
Erur qalb uylakim, ro`kash darohim.
Ko`zumdur tiyra, ya`ni, ey Navoiy,
Qora to`n kiydi motam ichra shohim.
400
Firoqing do`zaxi ichra vujudum
Bo`lubtur o`t, nafaslar anda dudum.
Kelib jon rishtasiyu jism tori,
Vujudum xil`atida toru pudum.
Firoqingda yutub qon qilsam afg`on,
Mayi nobimdur ul, bu bir surudum.
Qoshingda egma qad birla yer o`ptum,
Xayol et ul ruku`um, bu sujudum.
Belu og`zing uchun borim yo`q o`ldi,
Vale tengdur sanga budu nobudum.
Berib din naqdi, bo`ldum dayr aro mast,
Vale ko`p bo`ldi bu savdoda sudum.
Bukim ko`p ashk to`ktum, ey Navoiy,
Ko`nguldin g`ayrining nashini yuvdum.
Bo`lubtur o`t, nafaslar anda dudum.
Kelib jon rishtasiyu jism tori,
Vujudum xil`atida toru pudum.
Firoqingda yutub qon qilsam afg`on,
Mayi nobimdur ul, bu bir surudum.
Qoshingda egma qad birla yer o`ptum,
Xayol et ul ruku`um, bu sujudum.
Belu og`zing uchun borim yo`q o`ldi,
Vale tengdur sanga budu nobudum.
Berib din naqdi, bo`ldum dayr aro mast,
Vale ko`p bo`ldi bu savdoda sudum.
Bukim ko`p ashk to`ktum, ey Navoiy,
Ko`nguldin g`ayrining nashini yuvdum.
401
Damo-dam otashin la`lig`a olur boda jononim,
Bu yanglig` o`tlar ichra naylasun o`rtanmayin jonim.
Emas oy, kun iki pog`undasin ko`k zoli berkitmish,
Quloqqa baski hajringda ani yolqitti afg`onim.
Tanimda dog`larni ayladim ko`nglak bila pinhon,
Qonab, ko`nglakda fosh etti o`zin har dog`i pinhonim.
Ko`zumda bog`lanib qon yosh, ne tong, gar ochqali qo`ymas,
Chu ul qonimni to`kti, oqibat tutti ani qonim.
Buzug` ko`nglum aro mundoqki, paykoningni yog`durdung,
Ne tong, mundoq yog`indin yer bila teng bo`lsa vayronim.
Xijolatdin qizarmish gul, taxarruk sarvdin ketmish,
Magar bog` ichradur gulchehrlik sarvi xiromonim.
Tasavvur birla gah maqbulmen ollida, gah mardud,
Qayu aqshomki, sultoni xayoling bo`lsa mehmonim.
Vujud iqlimidin ovora gar bo`ldum, umid ulkim
Fano dashti g`uboridin yopilg`ay jismi uryonim.
Navoiyg`a demangkim, tarki ishq et, to erur mumkin
Ki, men oshiqmenu devona, mundoq ish ne imkonim.
Bu yanglig` o`tlar ichra naylasun o`rtanmayin jonim.
Emas oy, kun iki pog`undasin ko`k zoli berkitmish,
Quloqqa baski hajringda ani yolqitti afg`onim.
Tanimda dog`larni ayladim ko`nglak bila pinhon,
Qonab, ko`nglakda fosh etti o`zin har dog`i pinhonim.
Ko`zumda bog`lanib qon yosh, ne tong, gar ochqali qo`ymas,
Chu ul qonimni to`kti, oqibat tutti ani qonim.
Buzug` ko`nglum aro mundoqki, paykoningni yog`durdung,
Ne tong, mundoq yog`indin yer bila teng bo`lsa vayronim.
Xijolatdin qizarmish gul, taxarruk sarvdin ketmish,
Magar bog` ichradur gulchehrlik sarvi xiromonim.
Tasavvur birla gah maqbulmen ollida, gah mardud,
Qayu aqshomki, sultoni xayoling bo`lsa mehmonim.
Vujud iqlimidin ovora gar bo`ldum, umid ulkim
Fano dashti g`uboridin yopilg`ay jismi uryonim.
Navoiyg`a demangkim, tarki ishq et, to erur mumkin
Ki, men oshiqmenu devona, mundoq ish ne imkonim.
402
Bahoru bog` sayridin ne gul, ne sarvdur komim,
Budur komimki, shoyad uchrag`ay sarvi gulandomim.
O`qung ko`p zaxmidin dom o`ldi jismim, zaxmlar ermas,
Chiqarg`a jon qushi yo`llar yasabtur har taraf domim.
Jamoling ko`zgusi chun elga ro`baro` bo`lur har dam,
Ne tong gar ko`zgu aksidek zamone yo`qtur oromim.
Xusho Majnunki, ma`nusi edi boshig`a qo`ng`an qush,
Junun toshi yog`ardin boshima ul ham emas romim.
Mangakim, hajri za`fidin nafas ma`lum emas kelmak,
Ne imkon bas yetishmak ul Masihodamg`a payg`omim.
Firoqim kechasi bas muhlik o`lmish, gar sahar bo`lmas,
Nafas urmoqqa go`yo subhini qo`ymas qora shomim.
Aningdek tashnamen, ey mug`bachakim, qo`sh tutar bo`lsang,
Falakning huqqasin bo`l ikki, to bo`lsun iki jomim.
Baho bu benavodin gar qabul aylar esang, bordur,
Biriga javhari jonim, biriga naqdi islomim.
Harom ettim Navoiy, dunyoyu uqbo tamannospn,
Nedinkim Ka`bai ko`yi sari bog`landi ehromim.
Budur komimki, shoyad uchrag`ay sarvi gulandomim.
O`qung ko`p zaxmidin dom o`ldi jismim, zaxmlar ermas,
Chiqarg`a jon qushi yo`llar yasabtur har taraf domim.
Jamoling ko`zgusi chun elga ro`baro` bo`lur har dam,
Ne tong gar ko`zgu aksidek zamone yo`qtur oromim.
Xusho Majnunki, ma`nusi edi boshig`a qo`ng`an qush,
Junun toshi yog`ardin boshima ul ham emas romim.
Mangakim, hajri za`fidin nafas ma`lum emas kelmak,
Ne imkon bas yetishmak ul Masihodamg`a payg`omim.
Firoqim kechasi bas muhlik o`lmish, gar sahar bo`lmas,
Nafas urmoqqa go`yo subhini qo`ymas qora shomim.
Aningdek tashnamen, ey mug`bachakim, qo`sh tutar bo`lsang,
Falakning huqqasin bo`l ikki, to bo`lsun iki jomim.
Baho bu benavodin gar qabul aylar esang, bordur,
Biriga javhari jonim, biriga naqdi islomim.
Harom ettim Navoiy, dunyoyu uqbo tamannospn,
Nedinkim Ka`bai ko`yi sari bog`landi ehromim.
403
Jafo ham qilmading — ko`z har necha husnungg`a oldurdum,
Qiyo ham boqmading — har nechakim, ollingda telmurdum.
Vasiyat qildi qabri boshida Farhod ila Majnun,
Junun sahrosida ul toshlarkim, ko`ksuma urdum.
Yaralar anjum o`ldi, qon shafaq ul oy firoqida,
Xadangi ohkim, o`tgan kecha gardung`a yog`durdum.
Firoqim shomi andin tiyradurkim, dudi anjumni,
Qora qilmish tuganlardinki, hijroningda kuydurdum.
Labing yodi chekib jon rishtasin, soldi yana tang`a,
Ko`zung bedodidin jonni necha og`zimg`a yetkurdum.
Jununum shu`lasin afzunroq etti ul pariy otqon
Ne o`qkim, hajri tug`yoni aro ko`ksumga sindurdum.
Ajal bedodidin xoki tanim, yuz shukrkim, tindi
Ki, hijron o`rtagan jonimni jononimg`a topshurdum.
Qazog`a rozi o`lkim, g`ussa vaqti qilmadi sude,
Necha kavkabni mujrim qildimu gardunni yozg`urdum.
Xumorimdin sadoyu sarzanish zuhd ahlidin har dam,
Chiqib mayxonadin, muncha balo boshimg`a kelturdum.
Havolam qilsa piri dayr but yo mug`bacha zunnor,
Ne chora, chun qo`yib masjid, fano dayrig`a yuz urdum.
Navoiydek yorug`luq ul zamon topdimki, o`zlukni
Fano o`tig`a o`rtab, kulni dog`i ko`kka sovurdum.
Qiyo ham boqmading — har nechakim, ollingda telmurdum.
Vasiyat qildi qabri boshida Farhod ila Majnun,
Junun sahrosida ul toshlarkim, ko`ksuma urdum.
Yaralar anjum o`ldi, qon shafaq ul oy firoqida,
Xadangi ohkim, o`tgan kecha gardung`a yog`durdum.
Firoqim shomi andin tiyradurkim, dudi anjumni,
Qora qilmish tuganlardinki, hijroningda kuydurdum.
Labing yodi chekib jon rishtasin, soldi yana tang`a,
Ko`zung bedodidin jonni necha og`zimg`a yetkurdum.
Jununum shu`lasin afzunroq etti ul pariy otqon
Ne o`qkim, hajri tug`yoni aro ko`ksumga sindurdum.
Ajal bedodidin xoki tanim, yuz shukrkim, tindi
Ki, hijron o`rtagan jonimni jononimg`a topshurdum.
Qazog`a rozi o`lkim, g`ussa vaqti qilmadi sude,
Necha kavkabni mujrim qildimu gardunni yozg`urdum.
Xumorimdin sadoyu sarzanish zuhd ahlidin har dam,
Chiqib mayxonadin, muncha balo boshimg`a kelturdum.
Havolam qilsa piri dayr but yo mug`bacha zunnor,
Ne chora, chun qo`yib masjid, fano dayrig`a yuz urdum.
Navoiydek yorug`luq ul zamon topdimki, o`zlukni
Fano o`tig`a o`rtab, kulni dog`i ko`kka sovurdum.
404
Bahori vaslda o`rtandi rashkdin jonim,
Xayol qilki, ne bo`lg`ay xazoni hijronim.
Tanim tugonlariga marham, ey rafiq, ne sud,
Erur ko`ngulda chu yuz muncha dog`i pinhonim.
Ne nav` deyki, buzug` ko`nglum ichra gah-gah kel,
To`kar chu gardi fano lahza-lahza vayronim.
Jununum emgagidin gar toriqting, ey nosih,
Salomat o`l senu shahring, menu biyobonim.
Kamoli za`f ko`rungkim, yetar necha yerda,
Ko`nguldin og`zima yetkuncha xayli afg`onim.
Salomat ahli, tutung dinu ofiyatqa azo
Ki, mastu arbadajo` chiqti nomusulmonim.
Qadah quyoshi bila, soqiyo, munavvar qil,
Ki, g`amdin asru erur tiyra kunji ahzonim.
Zamon elida vafo yo`q, agarchi jon bersang,
Bas o`ldi ersa vafosiz, ne ayb, jononim.
Deding, firoqida sabr ayla toki mumkindur,
Navoiyo, dema bu so`znikim, yo`q imkonim.
Xayol qilki, ne bo`lg`ay xazoni hijronim.
Tanim tugonlariga marham, ey rafiq, ne sud,
Erur ko`ngulda chu yuz muncha dog`i pinhonim.
Ne nav` deyki, buzug` ko`nglum ichra gah-gah kel,
To`kar chu gardi fano lahza-lahza vayronim.
Jununum emgagidin gar toriqting, ey nosih,
Salomat o`l senu shahring, menu biyobonim.
Kamoli za`f ko`rungkim, yetar necha yerda,
Ko`nguldin og`zima yetkuncha xayli afg`onim.
Salomat ahli, tutung dinu ofiyatqa azo
Ki, mastu arbadajo` chiqti nomusulmonim.
Qadah quyoshi bila, soqiyo, munavvar qil,
Ki, g`amdin asru erur tiyra kunji ahzonim.
Zamon elida vafo yo`q, agarchi jon bersang,
Bas o`ldi ersa vafosiz, ne ayb, jononim.
Deding, firoqida sabr ayla toki mumkindur,
Navoiyo, dema bu so`znikim, yo`q imkonim.
405
Bo`ldi ravzan-ravzan ul qotil xadangidin tanim,
G`ussa charxi bu tanimdur, anjumi ul ravzanim.
Aylamish zulfung xayoli ro`zgorimni qora,
Oh dudidin qorarmaydur maqomu maskanim.
Har taraf ul sho`x tosh urmish, yarolar qonidin
Kim, quruq jismim uza bo`lmish teri pirahanim.
Dema, jon bermak fanin o`rgan, dog`i vaslimni tep,
Sen visoling fikrin etkilkim, erur ul xud fanim.
Qattiq ahvolimg`a yig`laydurg`an elni dema do`st,
Do`stlar o`lmish, o`lum holig`a yetmish dushmanim.
Dayr eshikinda tanim dafn aylasang, ey mug`bacha,
Boda loyidin gahe topqay imorat madfanim.
Dasht aro so`r, ey Navoiy, jonu ko`nglum saydini
Kim, bukun ov azmi qilmish qotili sayd afganim.
G`ussa charxi bu tanimdur, anjumi ul ravzanim.
Aylamish zulfung xayoli ro`zgorimni qora,
Oh dudidin qorarmaydur maqomu maskanim.
Har taraf ul sho`x tosh urmish, yarolar qonidin
Kim, quruq jismim uza bo`lmish teri pirahanim.
Dema, jon bermak fanin o`rgan, dog`i vaslimni tep,
Sen visoling fikrin etkilkim, erur ul xud fanim.
Qattiq ahvolimg`a yig`laydurg`an elni dema do`st,
Do`stlar o`lmish, o`lum holig`a yetmish dushmanim.
Dayr eshikinda tanim dafn aylasang, ey mug`bacha,
Boda loyidin gahe topqay imorat madfanim.
Dasht aro so`r, ey Navoiy, jonu ko`nglum saydini
Kim, bukun ov azmi qilmish qotili sayd afganim.
406
Shabiston ichra kirgach, sham`larning nurin etting gum,
Kecha yorug`roq o`lgach, tiyraroq bo`lg`an kebi anjum.
Chu sensen ayni insoniyat, o`lsang diydadin pinhon,
Qorang`udur jahon andoqki, ko`zda bo`lmasa mardum.
Ne tunkim, xoru xoro ustida ko`yungda yotqaymen,
Degaymenkim, yonim ostidadur sinjob ila qoqum.
Otang oyu onang xurshid edi erkinki, sen tug`dung,
Vale husnu latofatda ne ab o`xshar sanga, ne um.
Agarchi ishq bahri hajr daryosidin a`zamdur,
Va lekin gar kichikroqdur, pur ofatroqdurur Qulzum.
Quyoshdektur to`la kup og`zi davridin mayi sofiy
Ki, gar bo`ldi quyosh avlo bukim, garduncha bo`lg`ay xum.
Agar ma`shuqi zebo bo`lsa, ne barlosu ne lo`li,
Nafis ar bo`lsa kolo, mulki ne Bag`dodu ne Torum.
Xaloyiq kulmagin o`z holima ko`rganda yig`larmen,
Junun ko`rgilki, chun dardimg`a yig`larlar, kelur kulgum.
Navoiy, shahr eli ishg`olidin gum bo`ldi maqsudung,
Bulardin istasang maxlas, fano dashtida bo`lg`il gum.
Kecha yorug`roq o`lgach, tiyraroq bo`lg`an kebi anjum.
Chu sensen ayni insoniyat, o`lsang diydadin pinhon,
Qorang`udur jahon andoqki, ko`zda bo`lmasa mardum.
Ne tunkim, xoru xoro ustida ko`yungda yotqaymen,
Degaymenkim, yonim ostidadur sinjob ila qoqum.
Otang oyu onang xurshid edi erkinki, sen tug`dung,
Vale husnu latofatda ne ab o`xshar sanga, ne um.
Agarchi ishq bahri hajr daryosidin a`zamdur,
Va lekin gar kichikroqdur, pur ofatroqdurur Qulzum.
Quyoshdektur to`la kup og`zi davridin mayi sofiy
Ki, gar bo`ldi quyosh avlo bukim, garduncha bo`lg`ay xum.
Agar ma`shuqi zebo bo`lsa, ne barlosu ne lo`li,
Nafis ar bo`lsa kolo, mulki ne Bag`dodu ne Torum.
Xaloyiq kulmagin o`z holima ko`rganda yig`larmen,
Junun ko`rgilki, chun dardimg`a yig`larlar, kelur kulgum.
Navoiy, shahr eli ishg`olidin gum bo`ldi maqsudung,
Bulardin istasang maxlas, fano dashtida bo`lg`il gum.
407
Charxdin gar hardam ermas bir azog`a kuymakim,
Nega tikkan soyi chok o`lmoq keraktur ko`nglakim.
Sahl erur ko`nglakki, hijron o`qiyu g`am tig`idin,
Tikmaku chok aylamakka mubtalodur ko`krakim.
Har zamon ko`zdin yoshim emgaklagan bir yoshdek,
Mayl etar tufroqqa, vah, o`lturgusi bu emgakim.
Bejigar bo`lsam balo tortarg`a, vah, emdi ne tong,
Bordi ko`zdin chun bag`ir pargolasidin ko`prakim.
Har tong erta cheksa gardun subh tig`in qatlima,
Tong emaskim, bordur ul dushmanlar ichra ertakim.
Ayshu rohat qushlarnn sayd aylay olmon, garchi bor
Ko`z yoshidin donayu jon rishtasidin ilmakim.
Ey Navoiy, buki gardun evrulur fonusdek,
Ko`ngliga kor etti go`yo sham` yanglig` kuymakim.
Nega tikkan soyi chok o`lmoq keraktur ko`nglakim.
Sahl erur ko`nglakki, hijron o`qiyu g`am tig`idin,
Tikmaku chok aylamakka mubtalodur ko`krakim.
Har zamon ko`zdin yoshim emgaklagan bir yoshdek,
Mayl etar tufroqqa, vah, o`lturgusi bu emgakim.
Bejigar bo`lsam balo tortarg`a, vah, emdi ne tong,
Bordi ko`zdin chun bag`ir pargolasidin ko`prakim.
Har tong erta cheksa gardun subh tig`in qatlima,
Tong emaskim, bordur ul dushmanlar ichra ertakim.
Ayshu rohat qushlarnn sayd aylay olmon, garchi bor
Ko`z yoshidin donayu jon rishtasidin ilmakim.
Ey Navoiy, buki gardun evrulur fonusdek,
Ko`ngliga kor etti go`yo sham` yanglig` kuymakim.
408
Qaysi taqvo xirmanin fisq o`tidin kuydurmadim,
Qaysi tavba naxlini nafs ilgidin sindurmadim.
Turmay oqsa ko`zdin ashkim ne ajabkim, tavbadin
Garchi ko`p so`z dedim, ammo bir so`zumga turmadim.
Xo`blar ishqida ko`z birla ko`ngul bedodidin,
Ne baliyatlarki munglug` boshima kelturmadim.
Jom barqidinmu zuhdum xirmanin kul qilmadim,
Boda saylidinmu aqlim qasrini indurmadim.
Lolaruxlardinmu har dam qilmadim ashkimni qon,
Sarv qadlardinmu gardung`a fig`on yetkurmadim.
Dayr piri ilgidinkim, bog`ladim zunnorni,
Mug`bacha ollida mushafni magar kuydurmadim.
Qaysi sho`xi bodapaymo bazmidin surgach meni,
Nangsizlikdin yirog`roq turubon telmurmadim.
Masti loya`qil yaqo yirtib, ayog`u bosh yalang,
Yig`lamoqdin kimnikim, o`z holima kuldurmadim.
Yo rab, o`z tavbamg`a yo`qtur e`timodim, sen magar
Tavba bergaysenki, men aytib bajo kelturmadim.
Bermading tavfiq, yo`qsa ne uchun har qatlakim,
Tavba sindurdum, o`zumni g`ussadin o`lturmadim.
Ey Navoiy, istasang tinmoq, ishing tengriga sol,
Yo`qsa men say` aylabon, sendin ko`ngul tindurmadim.
Qaysi tavba naxlini nafs ilgidin sindurmadim.
Turmay oqsa ko`zdin ashkim ne ajabkim, tavbadin
Garchi ko`p so`z dedim, ammo bir so`zumga turmadim.
Xo`blar ishqida ko`z birla ko`ngul bedodidin,
Ne baliyatlarki munglug` boshima kelturmadim.
Jom barqidinmu zuhdum xirmanin kul qilmadim,
Boda saylidinmu aqlim qasrini indurmadim.
Lolaruxlardinmu har dam qilmadim ashkimni qon,
Sarv qadlardinmu gardung`a fig`on yetkurmadim.
Dayr piri ilgidinkim, bog`ladim zunnorni,
Mug`bacha ollida mushafni magar kuydurmadim.
Qaysi sho`xi bodapaymo bazmidin surgach meni,
Nangsizlikdin yirog`roq turubon telmurmadim.
Masti loya`qil yaqo yirtib, ayog`u bosh yalang,
Yig`lamoqdin kimnikim, o`z holima kuldurmadim.
Yo rab, o`z tavbamg`a yo`qtur e`timodim, sen magar
Tavba bergaysenki, men aytib bajo kelturmadim.
Bermading tavfiq, yo`qsa ne uchun har qatlakim,
Tavba sindurdum, o`zumni g`ussadin o`lturmadim.
Ey Navoiy, istasang tinmoq, ishing tengriga sol,
Yo`qsa men say` aylabon, sendin ko`ngul tindurmadim.
409
Vasling istab o`qdek etkay erdi sur`at paykarim,
Naylayinkim, hajr o`qi paykonlaridur langarim.
Otashin la`ling g`amidin o`rtanib, qon yig`lasam,
Goh qondin, goh o`tdin la`lgundur paykarim.
Ko`zu mujgoningdin ayru uyqu yo`q men xastag`a
Kim, momug` yanglig` tnkon birla to`lodur bistarim.
Ey niholi noz, ohimdin hazar qilkin, bukun
Ko`p ko`han paykar shajarni yiqqudektur sarsarim.
Ul quyosh aksin may ichra ko`rgali oshuftamen,
Ne ajab oshuftalig`kim, sug`a tushmish axtarim.
Men ozibmen yo`ldinu bas tiyradur hijron tuni,
Toli` o`l, ey kavkabi iqbolu, bo`lg`il rahbarim.
Ey Navoiy, ne ajab gar nazmim elni yig`latur
Kim, yozilmish hajr o`tining dudasidin daftarim.
Naylayinkim, hajr o`qi paykonlaridur langarim.
Otashin la`ling g`amidin o`rtanib, qon yig`lasam,
Goh qondin, goh o`tdin la`lgundur paykarim.
Ko`zu mujgoningdin ayru uyqu yo`q men xastag`a
Kim, momug` yanglig` tnkon birla to`lodur bistarim.
Ey niholi noz, ohimdin hazar qilkin, bukun
Ko`p ko`han paykar shajarni yiqqudektur sarsarim.
Ul quyosh aksin may ichra ko`rgali oshuftamen,
Ne ajab oshuftalig`kim, sug`a tushmish axtarim.
Men ozibmen yo`ldinu bas tiyradur hijron tuni,
Toli` o`l, ey kavkabi iqbolu, bo`lg`il rahbarim.
Ey Navoiy, ne ajab gar nazmim elni yig`latur
Kim, yozilmish hajr o`tining dudasidin daftarim.
410
Etkach ul qotil, erur bo`g`zumda ikki barmog`im,
Tig`i o`rnin ko`rguzub, surgil debon yolbormog`im.
Vasl jomining agar mufrit emas kayfiyati,
Sen qachon kelgach, mening nedur o`zumdin bormog`im?!
Hajr tirnog`i bila ko`nglumnikim, qildim figor,
Bo`lmasun g`ayring demakdindur bu nav` axtarmog`im.
Baski shavqung g`olib o`lmish telbalardek, ey pariy,
Yo`qturur tun-kun xayoling birla so`zlab hormog`im.
Hajr aro yo`qkim, visol istab, o`lum istab, erur
Furqatingdin o`zni bir tadbir ila qutqormog`im.
Soqiyo, taklif ila ich dema, to`ldur dog`i ko`r
Kim, ayog`ning naqshini eltur qirib sipqormog`im.
Ey Navoiy, tortayin dermen ko`nguldin intiqom,
Yo`qsa yuz g`amni anga har dam nedur boshqormog`im.
Tig`i o`rnin ko`rguzub, surgil debon yolbormog`im.
Vasl jomining agar mufrit emas kayfiyati,
Sen qachon kelgach, mening nedur o`zumdin bormog`im?!
Hajr tirnog`i bila ko`nglumnikim, qildim figor,
Bo`lmasun g`ayring demakdindur bu nav` axtarmog`im.
Baski shavqung g`olib o`lmish telbalardek, ey pariy,
Yo`qturur tun-kun xayoling birla so`zlab hormog`im.
Hajr aro yo`qkim, visol istab, o`lum istab, erur
Furqatingdin o`zni bir tadbir ila qutqormog`im.
Soqiyo, taklif ila ich dema, to`ldur dog`i ko`r
Kim, ayog`ning naqshini eltur qirib sipqormog`im.
Ey Navoiy, tortayin dermen ko`nguldin intiqom,
Yo`qsa yuz g`amni anga har dam nedur boshqormog`im.
411
Yor tig`i qatl urub, men hajr mayli qilmadim,
Ko`nglum olib qovdi, men ko`nglum bila ayrilmadim.
Zulm ila ovora aylar chog`da o`lturgil debon,
Ne tazallumlarkim, ul qotil qoshinda qilmadim.
Ko`nglum olurda ummidi mehr ila zor ayladi,
Dilrabolar zor etib, bemehr o`lurni bilmadim.
Oshiq o`lmang dermen, ey ahbob, pand aylang qabul,
Men nelar ko`rdum, chu el pandin ko`zumga ilmadim.
Lahza-lahza hajr o`ti chekti alam uzra alam,
O`ttimu bir lahzakim ul shu`lag`a yoqilmadim.
Hajridin bor ersa ranjing, tunu kun bo`l mastkim,
To manga bu nukta kashf o`ldi, yana oyilmadim.
Og`zi hajridin Navoiydek adam sahrosida,
Ittim andoqkim, o`zum ham istabon topilmadim.
Ko`nglum olib qovdi, men ko`nglum bila ayrilmadim.
Zulm ila ovora aylar chog`da o`lturgil debon,
Ne tazallumlarkim, ul qotil qoshinda qilmadim.
Ko`nglum olurda ummidi mehr ila zor ayladi,
Dilrabolar zor etib, bemehr o`lurni bilmadim.
Oshiq o`lmang dermen, ey ahbob, pand aylang qabul,
Men nelar ko`rdum, chu el pandin ko`zumga ilmadim.
Lahza-lahza hajr o`ti chekti alam uzra alam,
O`ttimu bir lahzakim ul shu`lag`a yoqilmadim.
Hajridin bor ersa ranjing, tunu kun bo`l mastkim,
To manga bu nukta kashf o`ldi, yana oyilmadim.
Og`zi hajridin Navoiydek adam sahrosida,
Ittim andoqkim, o`zum ham istabon topilmadim.
412
Harir ko`nglaku ko`ksin nazzora aylamadim
Ki, ko`nglak o`rnig`a ko`ksumni pora aylamadim.
Demaki, ko`ksini men muncha pora qilmaymen
Ki, ani men xud o`zum muncha yora aylamadim.
Firoq shomi o`zi dog`i tiyradur yolg`uz,
Duxoni ohim ila ani qora aylamadim.
Dema necha tuganing bor, bilmon a`dodin,
Agarchi hargiz alarni shumora aylamadim.
Ulusqa ishqim o`tin ko`ksum ohi fosh etti,
Men ani ishqim ila oshkora aylamadim.
El istixora qilur tavbag`a sahargahu men,
Bajuz sabuhi uchun istixora aylamadim.
Navoiyo, meni ul mast bazmidin surdi,
Yo`q ersa kom ila andin kanora aylamadim.
Ki, ko`nglak o`rnig`a ko`ksumni pora aylamadim.
Demaki, ko`ksini men muncha pora qilmaymen
Ki, ani men xud o`zum muncha yora aylamadim.
Firoq shomi o`zi dog`i tiyradur yolg`uz,
Duxoni ohim ila ani qora aylamadim.
Dema necha tuganing bor, bilmon a`dodin,
Agarchi hargiz alarni shumora aylamadim.
Ulusqa ishqim o`tin ko`ksum ohi fosh etti,
Men ani ishqim ila oshkora aylamadim.
El istixora qilur tavbag`a sahargahu men,
Bajuz sabuhi uchun istixora aylamadim.
Navoiyo, meni ul mast bazmidin surdi,
Yo`q ersa kom ila andin kanora aylamadim.
413
Itingki, bordi qilib tu`ma bag`rimu yuragim,
Oqarg`usidur aning intizoridin so`ngagim.
Firoq o`ti yuragimni su aylab oqizdi,
Chekarga hajri g`ami emdi yo`qtur yuragim.
Etak-etak guhar ollingda sochsam ermas ayb
Ki, ko`z xazonasidin dam-badam to`lar etagim.
Mayim firoq aro xunobi g`amdurur, may emas,
Xayol birla labing qandi chun erur gazagim.
Tikan nishonimu guldek kafingdadur, yoxud
Etishgach anda ko`zum, qoldi yopishib nenagim.
Sipehr zulmig`a yo`q chora bodadin o`zga,
Bu ishda aqldin ermas tahammul aylamagim.
Visolin istadim — ochti sahar yadi bayzo,
Navoiyo, ajab ar mustajob emas tilagim.
Oqarg`usidur aning intizoridin so`ngagim.
Firoq o`ti yuragimni su aylab oqizdi,
Chekarga hajri g`ami emdi yo`qtur yuragim.
Etak-etak guhar ollingda sochsam ermas ayb
Ki, ko`z xazonasidin dam-badam to`lar etagim.
Mayim firoq aro xunobi g`amdurur, may emas,
Xayol birla labing qandi chun erur gazagim.
Tikan nishonimu guldek kafingdadur, yoxud
Etishgach anda ko`zum, qoldi yopishib nenagim.
Sipehr zulmig`a yo`q chora bodadin o`zga,
Bu ishda aqldin ermas tahammul aylamagim.
Visolin istadim — ochti sahar yadi bayzo,
Navoiyo, ajab ar mustajob emas tilagim.
414
Firoq tig`i halokidin oncha emgandim
Ki, yetsa dog`i ajal, o`lmamakka o`rgandnm.
Erim gar o`lsa tamug`, ko`p ko`runmagay muhriq,
Firoq shu`lasig`a munchakim, men o`rtandim.
Halok dashtida itkan ko`ngul topilmadi hech,
Quyun kebi nechakim, har yonida aylandim.
O`qurda ruq`a hijron uzuldi tori hayot,
Nedinki, toridek azbas o`zumga to`lg`andim.
Emas boshimdin ayoq oh dudi birla qora,
Firoq dashti samumida buyla churkandim.
Demangki, xum kebi dayr ichra sokin o`lkim, men
Surud uniga magar hol etarda tebrandim.
Navoiyo, o`tubon umr g`aflat ichra, darig`
Ki, so`ng`i uyqug`a ko`z mayl etarda uyg`andnm.
Ki, yetsa dog`i ajal, o`lmamakka o`rgandnm.
Erim gar o`lsa tamug`, ko`p ko`runmagay muhriq,
Firoq shu`lasig`a munchakim, men o`rtandim.
Halok dashtida itkan ko`ngul topilmadi hech,
Quyun kebi nechakim, har yonida aylandim.
O`qurda ruq`a hijron uzuldi tori hayot,
Nedinki, toridek azbas o`zumga to`lg`andim.
Emas boshimdin ayoq oh dudi birla qora,
Firoq dashti samumida buyla churkandim.
Demangki, xum kebi dayr ichra sokin o`lkim, men
Surud uniga magar hol etarda tebrandim.
Navoiyo, o`tubon umr g`aflat ichra, darig`
Ki, so`ng`i uyqug`a ko`z mayl etarda uyg`andnm.
415
Charx ayirdi tez etib nolamni ham, ohimni ham,
Mehribon shohimni ham, nomehribon mohimni ham.
Har kishi dilxohu diljo`yum edi, soldi yiroq,
Shohi diljo`yumni dog`i, mohi dilxohimni ham.
Ne fig`ondurkim, latofat avjida mohimni tun,
Uyqug`a qo`ymas xilofat taxtida shohimni ham.
Aytmon shohimni yo mohimni yetkur boshima,
Ham mahi g`ofilvashimni, shohi ogohimni ham.
Jonda shohim yodi, ko`nglum ichra mohim furqati,
Deng anga qulluq, bu birga shayalillohimni ham.
Ey falak, shohu mahim sham`i ruxidin g`am tuni,
Yorutub uy, yo`lg`a keltur baxti gumrohimni ham.
Ey Navoiy, shohim ayvoni mahim husnin ko`rub,
Jon tarabgohimni topsa, ko`z nazargohimni ham.
Mehribon shohimni ham, nomehribon mohimni ham.
Har kishi dilxohu diljo`yum edi, soldi yiroq,
Shohi diljo`yumni dog`i, mohi dilxohimni ham.
Ne fig`ondurkim, latofat avjida mohimni tun,
Uyqug`a qo`ymas xilofat taxtida shohimni ham.
Aytmon shohimni yo mohimni yetkur boshima,
Ham mahi g`ofilvashimni, shohi ogohimni ham.
Jonda shohim yodi, ko`nglum ichra mohim furqati,
Deng anga qulluq, bu birga shayalillohimni ham.
Ey falak, shohu mahim sham`i ruxidin g`am tuni,
Yorutub uy, yo`lg`a keltur baxti gumrohimni ham.
Ey Navoiy, shohim ayvoni mahim husnin ko`rub,
Jon tarabgohimni topsa, ko`z nazargohimni ham.
416
Bahoru bog`din ortar malolatu dardim
Ki, yo`q chaman aro gulbargi nozparvardim.
Meniki, ul yuzu xat dardmand etti, ne tong,
Bahoru sabzani ko`rmakdin ortmoq dardim.
Bahori husn tamannosi ichra bargi xazon,
Sirishk qonlaridin bo`ldi chehrai zardim.
Bahor yomg`uri rahmat sahobidindur agar,
Yog`arda qo`ymasa chiqmoqqa ko`yidin gardim.
Bihishtning chechagu marg`zoridin ne osig`,
Mangaki, ul xatu yuz keldi sabzayu vardim.
Jahon xayolidin andoqkn, fard qildi meni,
Sipehr mehnatini ko`rmasin mahi fardim.
Navoiy ayladi shabzindadorlig`, netkay
Ki, yetsa boshig`a bir kecha mohi shabgardim.
Ki, yo`q chaman aro gulbargi nozparvardim.
Meniki, ul yuzu xat dardmand etti, ne tong,
Bahoru sabzani ko`rmakdin ortmoq dardim.
Bahori husn tamannosi ichra bargi xazon,
Sirishk qonlaridin bo`ldi chehrai zardim.
Bahor yomg`uri rahmat sahobidindur agar,
Yog`arda qo`ymasa chiqmoqqa ko`yidin gardim.
Bihishtning chechagu marg`zoridin ne osig`,
Mangaki, ul xatu yuz keldi sabzayu vardim.
Jahon xayolidin andoqkn, fard qildi meni,
Sipehr mehnatini ko`rmasin mahi fardim.
Navoiy ayladi shabzindadorlig`, netkay
Ki, yetsa boshig`a bir kecha mohi shabgardim.
417
Xo`blar oshiqlarin noshod etarlar, shod ham,
Vahki, bizga yorimizdin lutf yo`q, bedod ham.
Turfa ko`rkim, javri birla dog`i g`amnok aylamas,
Garchi rahmu iltifoti birla qilmas shod ham.
Yo`qki, la`li no`shidin qilmas hayotim fikrini,
G`amzai xunrezin etmas jonima jallod ham.
Mahvashidin kimsaga mehr o`lmasa, xushtur jafo,
Mehr bunyodin yiqib, qilmas jafo bunyod ham.
Jon beribkim, xora yo po`lod yetmas yordin,
Bu jafoni torta olmas xora bal po`lod ham.
Soqiyo, bir jom ila bu g`amni yodimdin chiqar,
Garchi holim shiddatidek charx bermas yod ham.
Iltifot etmay, Navoiyni qilur har dam halok,
Mavt ma`hudig`a gar ta`yin emas miod ham.
Vahki, bizga yorimizdin lutf yo`q, bedod ham.
Turfa ko`rkim, javri birla dog`i g`amnok aylamas,
Garchi rahmu iltifoti birla qilmas shod ham.
Yo`qki, la`li no`shidin qilmas hayotim fikrini,
G`amzai xunrezin etmas jonima jallod ham.
Mahvashidin kimsaga mehr o`lmasa, xushtur jafo,
Mehr bunyodin yiqib, qilmas jafo bunyod ham.
Jon beribkim, xora yo po`lod yetmas yordin,
Bu jafoni torta olmas xora bal po`lod ham.
Soqiyo, bir jom ila bu g`amni yodimdin chiqar,
Garchi holim shiddatidek charx bermas yod ham.
Iltifot etmay, Navoiyni qilur har dam halok,
Mavt ma`hudig`a gar ta`yin emas miod ham.
418
Yor kelgach manga dushman bo`lurin bilmas edim,
Yo`qsa tun-kun tilabon vasl, duo qilmas edim.
Ayrilib kelgucha o`lturmakini bilsam edi,
O`lsam, andin boruri vaqtida ayrilmas edim.
Oyg`a boqtim yuzi yodi bila, qonim to`kti,
Bilsam ul bo`lsa quyosh, ko`zga ani ilmas edim.
Bog`i husni gulidin rang yo`qi fahm o`lsa,
Bog`dek sovrulubon, gul kebi sochilmas edim.
Zarqni bilsam edi ishqu junun zumrasidin,
Ayrilib, zuhdu riyo xaylig`a qotilmas edim.
Anglasam erdiki, el rashkidin o`lturgusidur,
Hajr dashtida tilar xalqqa topilmas edim.
Ey Navoiy, nega vaslida hazinsen demakim,
Yor kelgach manga dushman bo`lurin bilmas edim.
Yo`qsa tun-kun tilabon vasl, duo qilmas edim.
Ayrilib kelgucha o`lturmakini bilsam edi,
O`lsam, andin boruri vaqtida ayrilmas edim.
Oyg`a boqtim yuzi yodi bila, qonim to`kti,
Bilsam ul bo`lsa quyosh, ko`zga ani ilmas edim.
Bog`i husni gulidin rang yo`qi fahm o`lsa,
Bog`dek sovrulubon, gul kebi sochilmas edim.
Zarqni bilsam edi ishqu junun zumrasidin,
Ayrilib, zuhdu riyo xaylig`a qotilmas edim.
Anglasam erdiki, el rashkidin o`lturgusidur,
Hajr dashtida tilar xalqqa topilmas edim.
Ey Navoiy, nega vaslida hazinsen demakim,
Yor kelgach manga dushman bo`lurin bilmas edim.
419
Sharhi dardim yorg`a yozdim — javobe topmadim,
Nomadek ul sharhdin juz pechu tobe topmadim.
Yozmog`ida muztarib erdim javob ummidig`a,
Chun javobe topmadim, juz iztirobe topmadim.
Jannati vasl orzusidin bitik qildim raqam,
O`trusida g`ayri do`zaxdin azobe topmadim.
Vasl ummidi va`dasida maks agar ko`rguzdi yor,
Umrdin shavqida aning juz shitobe topmadim.
Jonu tan ummidvor erdi, chu qat` o`ldi javob,
Juz tani farsudayu joni xarobe topmadim.
Ruq`ai mehrinki, gardunning tilar el behisob,
Men anga ma`yusluq yanglig` hisobe topmadim.
Ey Navoiy, yor lutfu qahrining xohonimen,
Ham erurmen xush, gar andin juz itobe topmadim.
Nomadek ul sharhdin juz pechu tobe topmadim.
Yozmog`ida muztarib erdim javob ummidig`a,
Chun javobe topmadim, juz iztirobe topmadim.
Jannati vasl orzusidin bitik qildim raqam,
O`trusida g`ayri do`zaxdin azobe topmadim.
Vasl ummidi va`dasida maks agar ko`rguzdi yor,
Umrdin shavqida aning juz shitobe topmadim.
Jonu tan ummidvor erdi, chu qat` o`ldi javob,
Juz tani farsudayu joni xarobe topmadim.
Ruq`ai mehrinki, gardunning tilar el behisob,
Men anga ma`yusluq yanglig` hisobe topmadim.
Ey Navoiy, yor lutfu qahrining xohonimen,
Ham erurmen xush, gar andin juz itobe topmadim.
420
Muvofiq kiydilar, bo`lmish magar navro`z ila bayram,
Chaman sarvi yoshil xil`at, mening sarvi ravonim ham.
Chaman sarvi qolib hayron, mening sarvim qilib javlon,
Aning shaydosi bir dehqon, munga shaydo bari olam.
Chaman sarvi qolib bebar, mening sarvim bo`lub dilbar,
Ani yel aylabon muztar, bu yeldin sekretib adham.
Qo`nub ul sarv uza bulbul, chekib gul shavqidin g`ulg`ul,
Bu sarv uzra ochilib gul, anga terdin tushub shabnam.
Qilib ohim sari parvo, buyon mayl etmading qat`o,
Sabodin, ey qadi ra`no, bo`lur ham sarv gah-gah xam.
Bu bog` ichra may, ey soqiyki, bormen asru mushtoqi
Ki, anda sarv ham boqiy emas, gul ahdi ham mahkam.
Navoiy, ko`yin et manzil, yuzu qaddig`a bo`l moyil
Ki, bog` etmas seni xushdil, gulu sarv aylamas xurram.
Chaman sarvi yoshil xil`at, mening sarvi ravonim ham.
Chaman sarvi qolib hayron, mening sarvim qilib javlon,
Aning shaydosi bir dehqon, munga shaydo bari olam.
Chaman sarvi qolib bebar, mening sarvim bo`lub dilbar,
Ani yel aylabon muztar, bu yeldin sekretib adham.
Qo`nub ul sarv uza bulbul, chekib gul shavqidin g`ulg`ul,
Bu sarv uzra ochilib gul, anga terdin tushub shabnam.
Qilib ohim sari parvo, buyon mayl etmading qat`o,
Sabodin, ey qadi ra`no, bo`lur ham sarv gah-gah xam.
Bu bog` ichra may, ey soqiyki, bormen asru mushtoqi
Ki, anda sarv ham boqiy emas, gul ahdi ham mahkam.
Navoiy, ko`yin et manzil, yuzu qaddig`a bo`l moyil
Ki, bog` etmas seni xushdil, gulu sarv aylamas xurram.
421
Shomi g`am hajr o`tig`a kuymakni ko`p fan ayladim,
Vasl sham`in yoqib, el bazmini ravshan ayladim.
Elga gardundin nashot etmak uchun ermish bukim,
Oh o`qidin charxni yuz yerda ravzan ayladim.
Bor emish go`yo visol ahli nashot aylargakim,
Hajr aro qon yosh ila davronni gulshan ayladim.
Men kuyub, el bazmi garm o`lmoq ne, ya`ni go`yiyo
Ani elga do`st, o`z jonimg`a dushman ayladim.
Bu baliyatdin qutulmoq topmadim, ey mayfurush,
Bexud o`lmoqqa xarobot ichra maskan ayladim.
Dayr eli tutti Masiho so`gini, ey mug`bacha,
Baski, Marüyam charxidek hajringda shevan ayladim.
Ey Navoiy, yetsa yuz ming g`am falakdin ne g`amim,
Xossakim, dayri fano kunjini ma`man ayladim.
Vasl sham`in yoqib, el bazmini ravshan ayladim.
Elga gardundin nashot etmak uchun ermish bukim,
Oh o`qidin charxni yuz yerda ravzan ayladim.
Bor emish go`yo visol ahli nashot aylargakim,
Hajr aro qon yosh ila davronni gulshan ayladim.
Men kuyub, el bazmi garm o`lmoq ne, ya`ni go`yiyo
Ani elga do`st, o`z jonimg`a dushman ayladim.
Bu baliyatdin qutulmoq topmadim, ey mayfurush,
Bexud o`lmoqqa xarobot ichra maskan ayladim.
Dayr eli tutti Masiho so`gini, ey mug`bacha,
Baski, Marüyam charxidek hajringda shevan ayladim.
Ey Navoiy, yetsa yuz ming g`am falakdin ne g`amim,
Xossakim, dayri fano kunjini ma`man ayladim.
422
Agarchi asru ko`p zolimdurur nomehribon mohim,
Bihamdillahki, ham odildurur, ham mehribon shohim.
Shahim bordiyu men qoldim, boray desam, bora olmon,
Erishib ani, mohim bo`lmasa bu yo`lda hamrohim.
Mahimg`a kim dey olg`aykim, manga bu yo`lda hamroh bo`l,
Magar shohimki, mohim dardi ishqidindur ogohim.
Manga dnlxoh mohimdur, dog`i diljo`y shohimdur
Ki, yo rab, tushmasun ayru ne diljo`yum, ne dilxohim.
Agar shohim vafosi jomidindur ishrati shomim,
Vale mohim jafosidindurur ohi sahargohim.
Manga shohim vafosi ham kerak, mohim jafosi ham,
Ki, budur mujibi shavqu tarab, ul — izzatu johim.
Agar mohim Navoiydin jahon naqdin tama` qilsa,
Ne g`am, shohimg`a borib zohinr aylay shayalillohim.
Bihamdillahki, ham odildurur, ham mehribon shohim.
Shahim bordiyu men qoldim, boray desam, bora olmon,
Erishib ani, mohim bo`lmasa bu yo`lda hamrohim.
Mahimg`a kim dey olg`aykim, manga bu yo`lda hamroh bo`l,
Magar shohimki, mohim dardi ishqidindur ogohim.
Manga dnlxoh mohimdur, dog`i diljo`y shohimdur
Ki, yo rab, tushmasun ayru ne diljo`yum, ne dilxohim.
Agar shohim vafosi jomidindur ishrati shomim,
Vale mohim jafosidindurur ohi sahargohim.
Manga shohim vafosi ham kerak, mohim jafosi ham,
Ki, budur mujibi shavqu tarab, ul — izzatu johim.
Agar mohim Navoiydin jahon naqdin tama` qilsa,
Ne g`am, shohimg`a borib zohinr aylay shayalillohim.
423
Ul quyoshqa, vah, ne had birla bitik aylay raqam,
Noma eltur qush malak bo`lg`ay, magar had bo`lsa ham.
Tayyi arzing bo`lsa, ey payki sabo, nomamni elt,
Yo`qsa qat` o`lmas bu yo`l urmoq bila qosid qadam.
Qosido, jon naqdini ham topshururmen, nomag`a,
Chun ilik sunsa, ayog`ig`a nisor et jonni ham.
Sen borib kelguncha, ey qosid, o`zumda bo`lmag`um,
Jon yetib og`zimg`a shavqung shiddatidin dam-badam.
Anglamonkim, ul haramda bor topqung, yo`qsa yo`q,
Bor topsang ham, olib nomang o`qurmu ul sanam?
Gar o`qur ham bo`lsa, radmu bo`lg`usi yoxud qabul,
Ham qabuli tushsa, yozg`aymu javob, aylab karam?
Ey Navoiy, noma ul yon yozg`ali ne had sanga,
Tut firoq ichra visolining xayolin mug`tanam.
Noma eltur qush malak bo`lg`ay, magar had bo`lsa ham.
Tayyi arzing bo`lsa, ey payki sabo, nomamni elt,
Yo`qsa qat` o`lmas bu yo`l urmoq bila qosid qadam.
Qosido, jon naqdini ham topshururmen, nomag`a,
Chun ilik sunsa, ayog`ig`a nisor et jonni ham.
Sen borib kelguncha, ey qosid, o`zumda bo`lmag`um,
Jon yetib og`zimg`a shavqung shiddatidin dam-badam.
Anglamonkim, ul haramda bor topqung, yo`qsa yo`q,
Bor topsang ham, olib nomang o`qurmu ul sanam?
Gar o`qur ham bo`lsa, radmu bo`lg`usi yoxud qabul,
Ham qabuli tushsa, yozg`aymu javob, aylab karam?
Ey Navoiy, noma ul yon yozg`ali ne had sanga,
Tut firoq ichra visolining xayolin mug`tanam.
424
Ey xush ulkim, ofiyat kunji manga erdi maqom,
Surai vashshamsu vallayl erdi virdim subhu shom.
Subh andin xilvatimg`a nafxai ruhul quds,
Shom mundin kunji faqrim ravzai dorussalom.
Sayd subham donasi birla maloyik qushlari,
Anda qo`ymay rishtai zuhdu riyoi birla dom.
Ne birovning qomati ra`nosidin nolam biyik,
Ne kishining g`amzai jodusidin uyqum harom.
Ne ichimda lolaruxlar ishqidin qonlig` tugan,
Ne boshinda siymbarlar vaslidin savdoyi xom.
Ham ko`nguldin nozaninlar suhbati bo`lg`an unut,
Ham nazardin mahjabinlar surati borib tamom.
Nogahon shah bazmida jonimg`a tushti ofate,
Men o`zumdin bordim, ul bilmon qayon qildi xirom.
Hush ketti, aql itti, qolmadi jonu ko`ngul,
Ishq chekti zuhd ila savdolarimg`a intiqom.
Tushmish o`t jonimg`a ul damdin beri ul nav`kim,
Jon berib o`lmakni topmon, aylabon yuz ihtimom.
Yor g`oyib, dard muhlik, xalq g`ofil, naylayin,
G`avruma kim yetkay illo shohi gardun ihtishom.
Ey Navoiy, shohdin darding iloji bo`lmasa,
Bosh olib ketgil, urub ovoralig` dashtig`a gom.
Surai vashshamsu vallayl erdi virdim subhu shom.
Subh andin xilvatimg`a nafxai ruhul quds,
Shom mundin kunji faqrim ravzai dorussalom.
Sayd subham donasi birla maloyik qushlari,
Anda qo`ymay rishtai zuhdu riyoi birla dom.
Ne birovning qomati ra`nosidin nolam biyik,
Ne kishining g`amzai jodusidin uyqum harom.
Ne ichimda lolaruxlar ishqidin qonlig` tugan,
Ne boshinda siymbarlar vaslidin savdoyi xom.
Ham ko`nguldin nozaninlar suhbati bo`lg`an unut,
Ham nazardin mahjabinlar surati borib tamom.
Nogahon shah bazmida jonimg`a tushti ofate,
Men o`zumdin bordim, ul bilmon qayon qildi xirom.
Hush ketti, aql itti, qolmadi jonu ko`ngul,
Ishq chekti zuhd ila savdolarimg`a intiqom.
Tushmish o`t jonimg`a ul damdin beri ul nav`kim,
Jon berib o`lmakni topmon, aylabon yuz ihtimom.
Yor g`oyib, dard muhlik, xalq g`ofil, naylayin,
G`avruma kim yetkay illo shohi gardun ihtishom.
Ey Navoiy, shohdin darding iloji bo`lmasa,
Bosh olib ketgil, urub ovoralig` dashtig`a gom.
425
Ne kun kelgayki, kelgay nozaninim,
Ne xush bo`lg`ayki, bo`lg`ay hamnishinim.
Saodat xatlari qilmish huvaydo,
Iting changiga surtulgan jabinim.
Erur ul sho`x otqan kaj guruha,
Ko`ngul ganji aro durri saminim.
Nedin ul ko`z chekar o`q go`shalardin,
Gar o`lturmakka qilmaydur kaminim.
Tekurma otashin la`lingg`a boda
Kim, ul o`tdin kuyar joni hazinim.
Ketur, ey mug`bacha, jomi mug`ona,
Erur, olsang, bahosi naqdi dinim.
Navoiy, ne osig`, jonong`a yetmas
Navolarkim chekar joni g`aminim.
Ne xush bo`lg`ayki, bo`lg`ay hamnishinim.
Saodat xatlari qilmish huvaydo,
Iting changiga surtulgan jabinim.
Erur ul sho`x otqan kaj guruha,
Ko`ngul ganji aro durri saminim.
Nedin ul ko`z chekar o`q go`shalardin,
Gar o`lturmakka qilmaydur kaminim.
Tekurma otashin la`lingg`a boda
Kim, ul o`tdin kuyar joni hazinim.
Ketur, ey mug`bacha, jomi mug`ona,
Erur, olsang, bahosi naqdi dinim.
Navoiy, ne osig`, jonong`a yetmas
Navolarkim chekar joni g`aminim.
426
Har qizil gulkim, yuzung shavqida olib isladim,
Etkach ohim shu`lasi, ani sarig` gul ayladim.
Charx varzish aylabon Farhod ila Majnung`a javr,
So`ngra maqsudi mening bedodim ermish — angladim.
Toshki otdi, xasta ko`nglum chokidin solib ani,
Yor ko`nglidek meni bedil ichimda asradim.
Kirdi maydon ichra go`y o`ynarg`a ul chobuksuvor,
Men ham aning raxshi ollida boshim go`y ayladim.
To yo`luqti ofiyat ko`yida ul kofir manga,
Aqlu dinim bordi, bilmon, ne balog`a uchradim.
Subhdam dayr ichra mast o`lsam meni muflis ne tong,
Shayx dastorin kecha masjidqa kirgach, sirmadim.
Ey Navoiy, ko`ngluma ishqida qo`ydum dog`lar,
Ul meni gar o`rtadi, men dog`i ani o`rtadim.
Etkach ohim shu`lasi, ani sarig` gul ayladim.
Charx varzish aylabon Farhod ila Majnung`a javr,
So`ngra maqsudi mening bedodim ermish — angladim.
Toshki otdi, xasta ko`nglum chokidin solib ani,
Yor ko`nglidek meni bedil ichimda asradim.
Kirdi maydon ichra go`y o`ynarg`a ul chobuksuvor,
Men ham aning raxshi ollida boshim go`y ayladim.
To yo`luqti ofiyat ko`yida ul kofir manga,
Aqlu dinim bordi, bilmon, ne balog`a uchradim.
Subhdam dayr ichra mast o`lsam meni muflis ne tong,
Shayx dastorin kecha masjidqa kirgach, sirmadim.
Ey Navoiy, ko`ngluma ishqida qo`ydum dog`lar,
Ul meni gar o`rtadi, men dog`i ani o`rtadim.
427
Ne tong gar muhlik o`lsa dudi ohim imtidodi ham
Ki, bir hijron tunicha bor aning qaddi savodi ham.
Labi birla mengi vasfin yozay desam, munosibdur,
Varaq jon safhasi, dog`im qorasidin midodi ham.
Agar bir dam unutsam ani, haqdnn pstaram o`lmak,
Agarchi o`lturur har dam meni bedilni yodi ham.
Tutulmish zulfunga, lekin yuz ochsang, ochilur ko`nglum,
Sening ollingdadur ul telbannng bandi kushodi ham.
Hayotim naxlini hajringda ashkim sayli chun yiqti,
Madad qildi nigun aylarda ohim tundbodi ham.
Uqubatlar bila hijronda o`ltursang meni, ey ishq,
Jahon ahli aro ibrat uchun yetkur munodiy ham.
Kerakmas g`arra bo`lmoq, shohidi davlat bosh indursa
Ki, bir xamliq erur aning salomi xayrbodi ham.
Meni zuhdi riyoiy sari targ`ib etting, ey zohid,
Salohi bor esa, zohirdurur aning fasodi ham.
Navoiy, egninga qo`ydung sabu ichmakka dayr ahli,
Bu erdi umrlar, ey mug`bacha, aning murodi ham.
Ki, bir hijron tunicha bor aning qaddi savodi ham.
Labi birla mengi vasfin yozay desam, munosibdur,
Varaq jon safhasi, dog`im qorasidin midodi ham.
Agar bir dam unutsam ani, haqdnn pstaram o`lmak,
Agarchi o`lturur har dam meni bedilni yodi ham.
Tutulmish zulfunga, lekin yuz ochsang, ochilur ko`nglum,
Sening ollingdadur ul telbannng bandi kushodi ham.
Hayotim naxlini hajringda ashkim sayli chun yiqti,
Madad qildi nigun aylarda ohim tundbodi ham.
Uqubatlar bila hijronda o`ltursang meni, ey ishq,
Jahon ahli aro ibrat uchun yetkur munodiy ham.
Kerakmas g`arra bo`lmoq, shohidi davlat bosh indursa
Ki, bir xamliq erur aning salomi xayrbodi ham.
Meni zuhdi riyoiy sari targ`ib etting, ey zohid,
Salohi bor esa, zohirdurur aning fasodi ham.
Navoiy, egninga qo`ydung sabu ichmakka dayr ahli,
Bu erdi umrlar, ey mug`bacha, aning murodi ham.
428
Qayg`udin ko`nglum toriqmishtur, ko`nguldin qayg`u ham,
Jonig`a yetmish bu g`amgindin ul-u andin bu ham.
Furqatingdin ne tirikmen, ne o`luk, vah, ne ajab,
Elga holimdin gah o`lsam yig`lamoq, gah, kulgu ham.
Vahki, emdi tushga ham kirmas visoling, negakim,
Ko`zdin andoqkim, uchar vasling, o`chubtur uyqu ham.
Uyla ohimdin jahondur tiyrakim, za`fim chog`i,
Og`zima qo`ymoqqa topilmas yorug` bir ko`zgu ham.
La`lu dur, tong yo`q ko`zumda, ne uchunkim bog`lamish,
Sovug` ohim shiddatidin anda qon, balkim su ham.
Intihosi ishqinng hijron emish, ey ahli ishq,
Vasl davroni aro mag`rur bo`lmang asru ham.
Ey Navoiy, men kimu ul oy visoli bazmi, lek
Basdur ul davlatki, o`ltursam yiroqtin o`tru ham.
Jonig`a yetmish bu g`amgindin ul-u andin bu ham.
Furqatingdin ne tirikmen, ne o`luk, vah, ne ajab,
Elga holimdin gah o`lsam yig`lamoq, gah, kulgu ham.
Vahki, emdi tushga ham kirmas visoling, negakim,
Ko`zdin andoqkim, uchar vasling, o`chubtur uyqu ham.
Uyla ohimdin jahondur tiyrakim, za`fim chog`i,
Og`zima qo`ymoqqa topilmas yorug` bir ko`zgu ham.
La`lu dur, tong yo`q ko`zumda, ne uchunkim bog`lamish,
Sovug` ohim shiddatidin anda qon, balkim su ham.
Intihosi ishqinng hijron emish, ey ahli ishq,
Vasl davroni aro mag`rur bo`lmang asru ham.
Ey Navoiy, men kimu ul oy visoli bazmi, lek
Basdur ul davlatki, o`ltursam yiroqtin o`tru ham.
429
Yog`liging ilgimda, ashkimni ravona aylaram,
Ko`zga surtub, ashk aritmog`ni bahona aylaram.
Ul ko`zumga chun yetib taskin topib giryonlig`i,
Ko`zdin olg`ach, yana ashkimni ravona aylaram.
Yana yetkach, ko`zga ashkim tursa olurmen ani,
Yana borsa, chorasin bu nav` yana aylaram.
Qo`zda kirpiklarni tillar aylabon har torig`a,
Za`fi holim ko`z tili birla fasona aylaram.
Balki har torig`a jonim rishtasin chirmashturub,
Jonima kasbi hayoti jovidona aylaram.
Bir qadah bersangki, tutsa mug`bacha, ey piri dayr,
Naqdi din sarmoyai jomi mug`ona aylaram.
E, Navoiy, toki bo`lmishmen fano dayrida mast,
Aqlu din tashvishidin forig` tarona aylaram.
Ko`zga surtub, ashk aritmog`ni bahona aylaram.
Ul ko`zumga chun yetib taskin topib giryonlig`i,
Ko`zdin olg`ach, yana ashkimni ravona aylaram.
Yana yetkach, ko`zga ashkim tursa olurmen ani,
Yana borsa, chorasin bu nav` yana aylaram.
Qo`zda kirpiklarni tillar aylabon har torig`a,
Za`fi holim ko`z tili birla fasona aylaram.
Balki har torig`a jonim rishtasin chirmashturub,
Jonima kasbi hayoti jovidona aylaram.
Bir qadah bersangki, tutsa mug`bacha, ey piri dayr,
Naqdi din sarmoyai jomi mug`ona aylaram.
E, Navoiy, toki bo`lmishmen fano dayrida mast,
Aqlu din tashvishidin forig` tarona aylaram.
430
Ko`nglum ichra ishq o`ti yoqmog`in angiz ayladim,
Kuydurub o`zlukni, ohing shu`lasin tez anladim.
Ul pariy ishqida kuydurdum maloyikdin qanot,
Dudi ohimniki, har dam otashangez ayladim.
Qaddu ruxsori uchun ohim o`tining shu`lasin,
Shomi g`am gohi havoyi, gohi gulrez ayladim.
Gulbuni qaddig`a el ko`ngli osilmish g`unchadek,
Mundin ul naxli vafo vasfin dilovez ayladim.
Ostoningda bosh urmoqdin agar toptim sudo`,
Ashku ul tufrog`din ani sandalomez ayladim.
Soqiyo, may tutkim, ul ayyomning uzrin qo`lay
Kim, qadahdin zuhd ranji birla parhez ayladim.
Ey Navoiy, bir pariyvash turkning majnunimen,
Yo`q ajab, har qayda raxshin surdi, men xez ayladim.
Kuydurub o`zlukni, ohing shu`lasin tez anladim.
Ul pariy ishqida kuydurdum maloyikdin qanot,
Dudi ohimniki, har dam otashangez ayladim.
Qaddu ruxsori uchun ohim o`tining shu`lasin,
Shomi g`am gohi havoyi, gohi gulrez ayladim.
Gulbuni qaddig`a el ko`ngli osilmish g`unchadek,
Mundin ul naxli vafo vasfin dilovez ayladim.
Ostoningda bosh urmoqdin agar toptim sudo`,
Ashku ul tufrog`din ani sandalomez ayladim.
Soqiyo, may tutkim, ul ayyomning uzrin qo`lay
Kim, qadahdin zuhd ranji birla parhez ayladim.
Ey Navoiy, bir pariyvash turkning majnunimen,
Yo`q ajab, har qayda raxshin surdi, men xez ayladim.
431
Har kishi yor ollida der chinni ham, yolg`onni ham,
Vahki, ul bovar qilur voqi`ni ham, bo`htonni ham.
Jong`a yettim muxtalif ashobidin, ul dilrabo,
Uylakim ko`nglumni oldi, kosh olsa jonni ham.
Muddailar buyla hamroz o`lsalar yor ollida,
O`zga tutmoq farzdur o`lmakni, bal hijronni ham.
So`z dey olurlar gahu begah, mahallu bemahal,
Bas mahaldur, tark qilsam mulku xonumonni ham.
Chunki bag`rim qonini ko`z yo`lidin oqizdilar,
Dam-badamdurkim, surubturlar sarosar qonni ham.
Ey ko`ngul, dahr ahlig`a yo`q va`dayu paymon durust,
Necha kuygung sen dog`i, uz va`da, buz paymonni ham.
Hoshalillohkim, Navoiy aylagay tarki vafo,
Bevafo kofirlar olsa jonni ham, imonni ham.
Vahki, ul bovar qilur voqi`ni ham, bo`htonni ham.
Jong`a yettim muxtalif ashobidin, ul dilrabo,
Uylakim ko`nglumni oldi, kosh olsa jonni ham.
Muddailar buyla hamroz o`lsalar yor ollida,
O`zga tutmoq farzdur o`lmakni, bal hijronni ham.
So`z dey olurlar gahu begah, mahallu bemahal,
Bas mahaldur, tark qilsam mulku xonumonni ham.
Chunki bag`rim qonini ko`z yo`lidin oqizdilar,
Dam-badamdurkim, surubturlar sarosar qonni ham.
Ey ko`ngul, dahr ahlig`a yo`q va`dayu paymon durust,
Necha kuygung sen dog`i, uz va`da, buz paymonni ham.
Hoshalillohkim, Navoiy aylagay tarki vafo,
Bevafo kofirlar olsa jonni ham, imonni ham.
432
Ey musulmonlar, kelur holim ko`rub, kofirg`a rahm,
Naylayinkim, kelmas ul sho`xi pariy paykarg`a rahm.
Rahm etarlar telba ko`nglumni ko`rub ahli junun,
Ne ko`ngul bo`lg`ayki, kelmas ul pariy dilbarg`a rahm.
Gar jafosi boru rahmi yo`q, anga ne e`tiroz
Kim, xudo bermaydur ul sho`xi jafogustarg`a rahm.
Xo`blug` rasmin ilikdin berma, ey berahmkim,
Xo`blar oshiqlaridin qildilar aksarg`a rahm.
Yo`lung ustida yotibmen xastayu zoru zaif,
Bir o`tarda aylagil bu bekasi muztarg`a rahm.
Bevafolar sari gar dunlarg`a rahm ermas, ne tong,
Yo`qki dunlar, balki yo`q garduni dunparvarg`a rahm.
Ey Navoiy, sarv yanglig` dudi ohu siymi ashk,
Ne osig` chun kelmadi ul sarvi siyminbarg`a rahm.
Naylayinkim, kelmas ul sho`xi pariy paykarg`a rahm.
Rahm etarlar telba ko`nglumni ko`rub ahli junun,
Ne ko`ngul bo`lg`ayki, kelmas ul pariy dilbarg`a rahm.
Gar jafosi boru rahmi yo`q, anga ne e`tiroz
Kim, xudo bermaydur ul sho`xi jafogustarg`a rahm.
Xo`blug` rasmin ilikdin berma, ey berahmkim,
Xo`blar oshiqlaridin qildilar aksarg`a rahm.
Yo`lung ustida yotibmen xastayu zoru zaif,
Bir o`tarda aylagil bu bekasi muztarg`a rahm.
Bevafolar sari gar dunlarg`a rahm ermas, ne tong,
Yo`qki dunlar, balki yo`q garduni dunparvarg`a rahm.
Ey Navoiy, sarv yanglig` dudi ohu siymi ashk,
Ne osig` chun kelmadi ul sarvi siyminbarg`a rahm.
433
To o`yuldi xanjari hijron bila giryon ko`zum,
Ul tanur o`ldiki, zohir ayladi to`fon ko`zum.
Vola ul suratqa, jono, to bo`lubturmen, erur
Surati bejon ko`zidek, ul taraf hayron ko`zum.
Dedim: etkil orazing birla ko`zung vasfin, dedi:
Orazim davri qamar, sarfitnai davron ko`zum.
Ashkdin yuz sari chun zohir qilur durri samin,
Go`yiyo ko`z mardumi g`avvos erur, Ummon ko`zum.
Bo`ldi bir gulgun bo`yalg`an sham`ining xam shu`lasi,
Qilg`ali rangin sirishkidin tanimni qon ko`zum.
Chun keraktur pok ko`z manzuri bo`lmoq pok yuz,
To yuzung bor, o`zga yuz ko`rmak emas imkon ko`zum.
Ey Navoiy, yo`q hadim ul sho`xni ko`rmakka, lek
Har qayon azm etsa, asrar xalqdin pinhon ko`zum.
Ul tanur o`ldiki, zohir ayladi to`fon ko`zum.
Vola ul suratqa, jono, to bo`lubturmen, erur
Surati bejon ko`zidek, ul taraf hayron ko`zum.
Dedim: etkil orazing birla ko`zung vasfin, dedi:
Orazim davri qamar, sarfitnai davron ko`zum.
Ashkdin yuz sari chun zohir qilur durri samin,
Go`yiyo ko`z mardumi g`avvos erur, Ummon ko`zum.
Bo`ldi bir gulgun bo`yalg`an sham`ining xam shu`lasi,
Qilg`ali rangin sirishkidin tanimni qon ko`zum.
Chun keraktur pok ko`z manzuri bo`lmoq pok yuz,
To yuzung bor, o`zga yuz ko`rmak emas imkon ko`zum.
Ey Navoiy, yo`q hadim ul sho`xni ko`rmakka, lek
Har qayon azm etsa, asrar xalqdin pinhon ko`zum.
434
Javhari paykonlaringning maxzani jon istadim,
Jondin ortuq tuhfani jon ichra pinhon istadim.
Tarki ishq irshod qildim ko`ngluma, qatl aylading,
Bu edi jurmumki, kofirni musulmon istadim.
Ey sabo, devona ko`nglumdin xabar topqilki, men
Topmadim, chun ul pariy ko`yida har yon istadim.
Zulf aro qoshing ko`rungach, bo`lmadi zohir hilol,
Shomi iyd ani sipehr uzra farovon istadim.
Vasl aro ahbob ila ul zolim oncha qo`ydi dog`
Kim, ul o`tqa to`zmagandin dog`i hijron istadim.
Xonaqah ahli azobidin may ettim orzu,
Zohido, o`ldum deganda, obi hayvon istadim.
Ey Navoiy, ishq aro o`lsang dog`i vasl istama
Kim, muyassar bo`lmadi, men ulcha imkon istadim.
Jondin ortuq tuhfani jon ichra pinhon istadim.
Tarki ishq irshod qildim ko`ngluma, qatl aylading,
Bu edi jurmumki, kofirni musulmon istadim.
Ey sabo, devona ko`nglumdin xabar topqilki, men
Topmadim, chun ul pariy ko`yida har yon istadim.
Zulf aro qoshing ko`rungach, bo`lmadi zohir hilol,
Shomi iyd ani sipehr uzra farovon istadim.
Vasl aro ahbob ila ul zolim oncha qo`ydi dog`
Kim, ul o`tqa to`zmagandin dog`i hijron istadim.
Xonaqah ahli azobidin may ettim orzu,
Zohido, o`ldum deganda, obi hayvon istadim.
Ey Navoiy, ishq aro o`lsang dog`i vasl istama
Kim, muyassar bo`lmadi, men ulcha imkon istadim.
435
Labing hayot suyidin zulol emish — bildim,
Zulol nuqtasi ustida xol emish — bildim.
Uchuq labingda emas, reza inju la`l uzra
Ki, bargi gul uza bir qatra bol emish — bildim.
Qadimki xam bo`lub, og`zing xayolidin itti,
Adam ichinda hamonoki, dol emish — bildim.
Qoshingda xolning ovozasin eshitmish edim,
Bu Ka`ba toqiyu ul bir Bilol emish — bildim.
Yuzungni bilmas edim zulf aro chu qildi tulu`,
G`arib axtari farxundafol emish — bildim.
Daniy tajammulu ozodaning falokatidin,
Zamon tabiati bei`tidol emish — bildim.
Firoq shomida so`rdum Navoiy ahvolin,
Soching xayolida oshuftahol emish — bildim.
Zulol nuqtasi ustida xol emish — bildim.
Uchuq labingda emas, reza inju la`l uzra
Ki, bargi gul uza bir qatra bol emish — bildim.
Qadimki xam bo`lub, og`zing xayolidin itti,
Adam ichinda hamonoki, dol emish — bildim.
Qoshingda xolning ovozasin eshitmish edim,
Bu Ka`ba toqiyu ul bir Bilol emish — bildim.
Yuzungni bilmas edim zulf aro chu qildi tulu`,
G`arib axtari farxundafol emish — bildim.
Daniy tajammulu ozodaning falokatidin,
Zamon tabiati bei`tidol emish — bildim.
Firoq shomida so`rdum Navoiy ahvolin,
Soching xayolida oshuftahol emish — bildim.
436
Ne uchun tarki muhabbat qildi mohim — bilmadim,
Bu g`azabkim, ayladi mohim, gunohim — bilmadim.
Oshiq o`ldum, yordin topqay debon ko`nglum visol,
Hajr bu yanglig` bo`lurni kiynaxohim — ilmadim.
Yor ko`yi ichra itti zor jismim ohdin,
Qayda tushkanni bu yeldin bargi kohim— bilmadim.
Ishq bo`stonig`a kirganda havoiy qush kebi,
Sunbuli zulfi bo`lurni domi rohim — bilmadim.
Aqlu xushu sabrim itti, ko`rgach ul kirpik safin,
Bir-bir o`lmog`ni qora ko`rgach, sipohim — bilmadim.
Kirmaguncha dayr aro tinch o`lmadim, tut bodakim,
G`ussadin bu qal`a erkanni panohim — bilmadim.
Ey Navoiy, buyla qilg`an ro`zgorimni qora,
Hajr shomi erdi yoxud dudi ohim — bilmadim.
Bu g`azabkim, ayladi mohim, gunohim — bilmadim.
Oshiq o`ldum, yordin topqay debon ko`nglum visol,
Hajr bu yanglig` bo`lurni kiynaxohim — ilmadim.
Yor ko`yi ichra itti zor jismim ohdin,
Qayda tushkanni bu yeldin bargi kohim— bilmadim.
Ishq bo`stonig`a kirganda havoiy qush kebi,
Sunbuli zulfi bo`lurni domi rohim — bilmadim.
Aqlu xushu sabrim itti, ko`rgach ul kirpik safin,
Bir-bir o`lmog`ni qora ko`rgach, sipohim — bilmadim.
Kirmaguncha dayr aro tinch o`lmadim, tut bodakim,
G`ussadin bu qal`a erkanni panohim — bilmadim.
Ey Navoiy, buyla qilg`an ro`zgorimni qora,
Hajr shomi erdi yoxud dudi ohim — bilmadim.
437
Ey, ko`ngulga yuz tuman bedod sendin, jong`a ham,
Muncha birla rashk andin munga, mundin ong`a ham.
Moviyu gulgun to`n ermaskim, ko`zu ko`nglum aro,
Sug`a dog`i tushmish ul usruk, bo`yalmish qong`a ham.
Husnig`a hayronmen ul yanglig`, meni hayronki el,
Ham aning husnig`a hayrondur, meni hayrong`a ham.
El buzug` ko`nglin so`ra borg`an emish ul ganji husn,
Ranja qilg`aymu qadam, yo rab, bizing vayronga ham.
Lam`ai paykonidinmu ko`nglum ichra tushti o`t,
Yo`qsa ko`nglumdin o`qig`a tushti o`t, paykong`a ham.
Qil gadoyingg`a vafo, ey xo`blar sultonikim,
Bevafolig`dur gadog`a umr ishi, sultong`a ham.
Ey Navoiy, davr ayog`in tut g`animat, ushbu dam
Kim, sabote yo`qturur bu davrg`a, davrong`a ham.
Muncha birla rashk andin munga, mundin ong`a ham.
Moviyu gulgun to`n ermaskim, ko`zu ko`nglum aro,
Sug`a dog`i tushmish ul usruk, bo`yalmish qong`a ham.
Husnig`a hayronmen ul yanglig`, meni hayronki el,
Ham aning husnig`a hayrondur, meni hayrong`a ham.
El buzug` ko`nglin so`ra borg`an emish ul ganji husn,
Ranja qilg`aymu qadam, yo rab, bizing vayronga ham.
Lam`ai paykonidinmu ko`nglum ichra tushti o`t,
Yo`qsa ko`nglumdin o`qig`a tushti o`t, paykong`a ham.
Qil gadoyingg`a vafo, ey xo`blar sultonikim,
Bevafolig`dur gadog`a umr ishi, sultong`a ham.
Ey Navoiy, davr ayog`in tut g`animat, ushbu dam
Kim, sabote yo`qturur bu davrg`a, davrong`a ham.