БОБО ШАЙХӢ Чи маҳмисол бувад он ки дар латофат нест, Чунон, ки набвадаш аз маҳвашони даҳрӣ мисол. Агарчи омада дар исми ҷинси ӯ таънис, Мураккаб  вале номаш аз ду исми риҷол. Бувад аҷиб, ки чун зод бошад обастан, Ҳазор дар шикамаш бештар ниҳон зи атфол. Ба шакли ӯ набувад з-он яке вале бошад Чу тавъамон ҳама бо ҳам шабеҳ дар ашкол. Аҷабтар ин ки аз он ҳар яке тавонад зод, Фузун зи даҳ чу падар гар бипарварӣ як сол.	БОБО ШАЙХИЙ 1. У ой кабидирки, дунё маҳвашларининг бирортаси латофатда унингдек эмас. Агарчи исми муаннас жинсидан бўлса ҳам, номи икки эркакнинг исмидан таркиб топган. Қизиқки, туғса яна ҳомиладор бўлади, қорнида мингдан ортиқ пинҳон болалар бор. Лекин у (болалар) нинг бирортаси унга ўхшамайди. Эгизаклар каби ҳаммасининг шакли бир-бирига монанд. Янада ажойиброғи, агар бир йил тарбияласанг ҳар бири отасидек ўндан ортиқ бола туғиши мумкин.
ШАМЪ Чист он нахле, ки баргаш нест, аммо ҳаст гул, Лек, он гулро бувад андар назар андоми барг. Гарчи набвад абр, лекин абрсон шуд қатрарез, Қатра аз вай чун ҷудо афтод, бандад чун тагарг. Ҳам кушанду ҳам бимирад турфа бошад, лек он-к, Куштанаш набвад зи қатлу мурданаш набвад зи марг.	ШАМ 2. У қандай дарахтдуркн, барги йўғу, гули бор. Лекин у гулга назар қилсанг қоматию барги бор. Булут бўлмаса ҳам булутдек қатралар тўкади. Қатралар тушиб дўлдек қотиб қолади. Қизиқ, уни ҳам ўлдирадилар, ҳам ўзи ўлади. Улдирилиши қатлдану ўлими эса ажалдан эмас.
МИҚРОЗ Чист он, к-аш на сар бувад, на даҳон? Лек ду чашм дораду ду забон. Чашмҳо муттасил ба ҷониби пой, Ду забон ҳам баромада зи миён. На бувад ҷунбиши забон имкон. На забонҳошро маҷоли баён. Ҳаракат ношуда зи ҷониби чашм, Набувад ҷумбиши забон имкон.	МИҚРОЗ (қайчи) 3. У нимадир бошию, оғзи йўқ. Лекин икки кўзу икки тили бор. Кўзлари доим оёқ томонга қарайдл. Ўртадан икки тили ҳам чиққан. Кўзлари кўролмайди, тилларининг гапиришга мажоли йўқ. Кўз томондан ҳаракат бўлмагунча, тили қимирлашга имкон тополмайди.
ПАРВОНА Чист он мурғ, к-аш ду бол бувад? Лек дар болҳош набвад пар. Ошиқи он гуле, ки бар нахле, Сарвсон бишкуфад, вале бар сар. Рӯз бошад ниҳону лекин шаб, Ояд андар тавоф чун шабпар. Васли ҷонбахши гул чу дарёбад, Аз гули умри ӯ намонад асар.	ПАРВОНА 4. У қандай қушким, икки қаноти бор? Бироқ қанотларида пари йўқ. У дарахт тепасида сарвга ўхшаб очилган гулга ошиқ. Кундуз куни кўринмайди, бироқ тунда тавоф қилиш учун кўршапалакдек келади. Гулнинг жонбахш васлига еткач, умр гулидан асар ҳам қолмайди.
ТИРГАЗ Чист мурғе, ки несташ пару бол?                                        Лек минқор ҳасту гардану тан. Нарасад ҳаргизаш ба ҳам минқор,                              Нашавад ҳам ба худ сару гардан. Таяронаш ба паҳлӯест, аммо                                       Афканад мурғҳо басе ба задан. Бе пару болу панҷа ҳамчун ӯ,                                                Кас надидааст мурғе мурғафкон.	ТИРГАЗ (ўқ) 5. У қандай қушдирки, қанотию пари йўқ, тумшуғи, танаси ва бўйни бор. Тумшуқлари бир-бирига асло етмайди. Боши, бўйни эса бирга эмас. Бир ёни билан  учади, лекин қушларга текса қулатади. Қанотсиз, парсиз, панжаснз қушларни қулатувчи бундай қушни бирор киши кўргани йўқ.
ТАХТИ РАВОН Чист он пайкар, ки чораш поя бошад, чорпой? Чор дасти дигар андар чор поя устувор. Пойҳо чун тир гардад, пояҳо гардад баланд,                                   Пояҳо хокӣ шавад чун пойҳо гирад қарор. Дар шикам низаш бувад шахсе, вале он кас на тифл. 3-он ки тифл андар шикам, ҳаргиз нагардад ошкор. Чор пояш аслӣ омад, чор пояш орият Лек бе он орият он аслияш н-ояд ба кор. Ҷисми ӯ шуд чору ҷонаш се, валекин з-он се шуд Ду ба меҳнат боркаш, в-он як ба роҳат комкор.	ТАХТИРАВОН 6. У қандай жуссадурки, тўртта пояси, тўрт оёғи бор. Тўрт қўл тўрт поясидан маҳкам тутган. Оёқлар ўқдек юрса, поялар юқорига кўтарилади, поялар тупроққа қўйилса, оёқлар ҳам ором олади. Қорнида ҳам бир шахс бўлади, лекин у бола эмас, чунки қорнида бола турса асло кўринмайди. Тўртта асл пояси бўлса, тўртта пояси орият  (вақтинчалик)дир. Аммо ориятсиз, асл оёқлар ҳеч бир ишга ярамайди. Унинг жисми тўрттаю жони учтадир, лекин у учта жон (шахс)дан иккитаси юк кўтарувчи, бир жон эса роҳатда бахтиёр (ўтиради).
КЕМА Чист он хонаи ба бод равон? К-аш бишуд низ бод шуд гузарон. Хишт ё санг, об, ё худ гил, Кас накарда ба пайкараш дохил. Ҳаст бар чӯбҳо вале на сутун, Ҳашт дорад сутуну гӯям чун. Ҳар сутунаш зи устухону зи пӯст, Лек ҳар як паи таҳарруки ӯст. Хона аз хок бенишона, кӣ дид, Ба сутунҳо шудан равона кӣ дид? Посутун санг кард соҳиби фан, Посутунҳои ӯ шуд аз оҳан. Пӯши он хона ҳамчу пӯшиши нос, Ҷинси пӯшиданӣ зи ҳар аҷнос. Шоҳ шинад дар ӯ ба сад тазъин, Магар ин шуд ба хона шоҳнишин. Бод з-он моили ҳаво кардаш,  Ки Сулаймони, аҳд ҷо кардаш	КЕМА 7. У қандай уйдирки, шамол билан юради? Шамол эсса, у ҳам ҳаракатланади. Ҳеч ким уни андоми (жисми)га сув, тош, лой аралаштирмаган. Тахта (ёғоч)ларга маҳкамланган, лекин устунларга эмас. Устуни саккизтадир. Ҳар бир устуни суяклар ва пўстлардан ясалган, бироқ ҳар бири у (уйни) ҳаракатлантириш пайидадир. Тупроқдан холи бўлган уйни ва устунлар билан равон бўлган (уйни) ким кўрибди? Фан билимдони (ихтирочи) киши оёқ устунларини тошдан қилди. Унинғ оёқ устунлари темирдан бўлди. У уйнинг кийими худди инсонларнинг кийимларидек, турли жинсдаги одамларнинг либоси кабидир. Шоҳ унда юз хил безаклар билан ўтиради, гўё уйда шоҳдек ўтирибди. Шамол Су-лаймон аҳдини бажаргани учун ҳам уни ҳавога моил қилди.
Он чист, ки хокро ба каф мола кашад? Чун хеш се-чорро зи дунбола кашад. Гарчи бошад чу пири садсола ба ҳилм,                                                     Лекин ҳар сӯ-ш тифли даҳсола кашад.	8. У нимаднр тупроққа кафти билан мола тортади? Узи каби уч-тўрттани кетидан эргаштиради. Гарчи юз ёшли ҳалим чолдек бўлса ҳам, лекин ҳар томонидан ўн ёшли болалар тортади.
Чи кӯҳест он? Ки дар ҳайъат бувад, чун Бесутун, лекин Равон аст он, агарчи кӯҳро натвон равон гуфтан. Бувад чун бесутун, аммо ба таҳ чораш сутун бинӣ, Ки ҳар якро аз онҳо пилпоя метавон гуфтан,	9. У қандай тоғдирки, кўринишдан Бесутунга ўхшайди. Гарчи тоғни юради деб бўлмаса ҳам, бироқ у юради. Устуни йўқ, лекин остида тўртта устун кўрасан. У устунларнинг ҳар бирини пилпоя дейиш мумкин.