ТАЪРИХҲО                                            ТАЪРИХЛАР

ТАЪРИХИ ВАФОТИ ҲАЗРАТИ МАХДУМЯ (ҶОМИ)1 1. Гавҳари кони ҳақиқат, дурри баҳри маърифат, К-ӯ ба Ҳақ восил шуда дар дил набудаш мосивоҳ. Кошифи сирри илоҳӣ буд бешак, з-он сабаб Гашт таърихи вафоташ: «Кашфи асрори илоҳ». (ﻜﺸﻒ ﺍﺴﺮﺍﺮﺍﻟﻪ)	МАХДУМ ҲАЗРАТ (ЖОМИЙ)НИНГ ВАФОТИ ТАЪРИХИ 1.Ҳақиқат конининг гавҳари, маърифат денгизининг дурри, у (Жомий) Ҳаққа восил бўлди, қалбида Аллоҳдан бошқа нарса йўқ эди. Шак-шубҳасиз илоҳий асрорнинг очувчиси эди, шу сабабдан вафотининг таърихи: «Кошифи асрори илоҳ»1 бўлди.
2.   Сари арбоби маънӣ орифи Ҷом, Ки буд ӯ муршиди аҳли тариқаг.   Чу шуд з-ин дори Фонӣ, гашт таърих  Ба фавташ: «Ҳодии сирри ҳақиқат». (ﻫﺎﺪ ﻴﻰ ﺴﺮ ﺤﻘﻴﻘﺖ)	2. Маъно арбобининг бошлиғи бўлган Жом орифи (Шомий). У — тариқат аҳлининг муршиди (пири) эди. Бу фоний дунёдан ўтгач, вафотининг таърихи: «Ҳодии сирри ҳақиқат» бўлди.
ТАЪРИХИ ВАФОТИ ХОҶА УБАЙДУЛЛОҲ2 3. Хоҷаи Хоҷагон Убайдуллоҳ, Муршиди соликони аҳли яқин.  Шуд ба хулди барин, ки аз фавташ,  Соли таърих гашт: “Хулди барин”.   ﺨﻠﺪ ﺑﺮﻴﻦ	ХОЖА  УБАЙДУЛЛОҲ (АҲРОР)НИНГ  ВАФОТИ  ТАЪРИХИ 3. Аҳли яқин соликларининг муршиди (пири) — Хожалар хожаси — Убайдуллоҳ (Аҳрор) жаннатдан жой олди. Вафот йилининг таърихи: «Хулди барин» бўлди.
4.  Бишкуфт ба гулистони олам,  Гулбарги риёзи комкорӣ. Таърихи валодаташ аз он шуд: “Зебанда ба мулки шаҳриёрӣ”. (ﺰﻴﻨﺪﻩ ﺒﻤﻠﻚ ﺸﻬﺮﻴﺎﺮﻯ)	4. Олам гулистонида комкор  (бахтиёрлик)  боғининг гулбарглари очилди. Шу боис туғилган йилининг таърихи: «Зебанда ба мулки шаҳриёри» бўлди.
5. Султон Маҳмуд он киромӣ дурри пок, К-аз ғуссаи мурданаш ҷаҳонест ҳалок. 3-он «сурхча» таърихи вафоташ кардам, К-аз «сурхча» сарви қадди ӯ рафт ба хок. (ﺴﺮﺨﭽﻪ)	5. Улуғ султон Маҳмуд — покиза дурнинг ўлими қайғусидан жаҳон (аҳли) ҳалок бўлди. Сарв қади «сурхча» (қизилча) касалидан тупроққа қўйилди, шунинг учун вафотига «сурхча» (сўзини) таърих қилдим.
6. Сари аҳли фано Саид Ҳасан рафт, Ки ҷои ӯ биҳишти ҷовидон бод. Паи он покрӯ ҷустанд таърих,  Бигуфтам: «Ҷаннати покаш макон бод». (ﺠﻨﺖ ﭙﺎﮐﺶ ﻤﮐﺎﻦ ﺑﺎﺪ)	6. Фано аҳлининг бошлиғи Саййид Ҳасан кетди, унинг жойи абадий жаннатда бўлсин. У пок юзлидан кейин вафотига таърих изладилар, мен: «Жаннати покаш макон бод», — дедим.
7. Ба нуру сафо равшан аст ин мақом, Фақад сора анворуҳу боҳираҳ. Чу бониш фахр асту худ фохир аст Лақад кона таърихуҳу «фохираҳ». (ﻔﺎﺨﺭﻩ)	7.Бу мақом (жой) нуру сафо билан равшандир, бар бу жойнинг нурлари равшан бўлди. Бинокори фахру, ўзи фахр қилувчидир, шунинг учун таърихи: «Фохираҳ» бўлди,
8.   Сарви чамани ҳаёт Абдурраҳмон, К-ӯ рафт аз ин дайри фано суи ҷинон. Таърихи чунин воқеаи ғуссарасон, Гар мехонӣ; «Худо биёмурзад»хон! (ﺨﺪﺍ ﺑﻴﺎﻤﺭﺯﺪ)	8. Ҳаёт чаманининг сарви—Абдурраҳмон, бу фоний дунёдан  (руҳи)   жаннатга кетди.   Ғамғусса  етказувчи шундай воқеаларнинг таърихини ўқиганингда: «Худо биёмурзад» деб ўқи.
9. Мири Султон Ҳасан, ки як соат  Набвадаш з-иштиғоли май дурӣ.  ДОчрэобек—нури дидаи ӯ Буд масти шароби ангурӣ. Ки қазошон расид з-офати май,   Лек вақти хумэру ранҷурӣ.   Буд мобанни фавташон даҳ сол, В-ин бувад маҳзи сидқу машкурӣ. Гашт таърихи фавти ин: «Махмур»,  В-он яке шуд аён: «Зи Махмурӣ». (ﻤﺨﻤﻭﺭ)   (ﺯ ﻤﺨﻤﻭﺭﻯ)	9. Мир Султон Ҳасан бир соат майга машғул бўлишдан бўшамасди. Унинг кўз нури (фарзанди) Мирзобек узум шаробидан доимо маст эди. Икковларининг ҳам қазолари (вафотлари) май офатидан хумору ранжурлик пайтида етди. Икковлари (ота-бола)нинг вафотлари ораси ўн йил эди. Ва бу иш холис сидқу шукр билан амалга ошди. Бирининг ўлим таърихи «Махмур» бўлса, бошқасиники «Махмурий»дан келиб чиқади.
10.  Ба уштур ҷамъ кардан майл фармуд, Хаёли шоҳ Абдулғозй баҳодур. Пас аз як сол шуд з-он ҷамъкардан, Замири поки он шаҳро танаффур.  «Шутур» буд аввалашро соли таърих,   Дувумро баъди соле гашт «Уштур». (ﺍﺸﺗﺭ)     (ﺸﺗﺭ)	10. Шоҳ Абулғози Баҳодирнинг хаёли туя йиғишга майл қилди. Бир йилдан сўнг у подшоҳнинг пок кўнгли туя йиғишдан нафратланди. Туя йиғишнинг аввалги таърих йили «Шутур» (туя) эди, бир йилдан кейин, иккинчисининг таърихи «уштур» бўлди.
11.  Нӯҳсад аз ҳиҷрат гузашта аз сӯи Мозандарон, 3-иқтизои чарх бас амри ғарибе рӯ намуд. Золимеро кушта сӯи шаҳраш оварданд сар. Он чи оварданд қатлашро ҳамон таърих буд. (ﻇ)	11. Ҳижратдан тўққиз юз йил ўтганда Мозандарон томонда, фалак тақозоси билан қизиқ бир иш содир бўлди. Бир золимни ўлдириб бошини шаҳарга олиб келдилар. Келтирган нарсалари (золим боши — (изғи ҳарфи «3») қатлининг таърихи бўлди.
ТАЪРИХИ ВАФОТИ ПАҲЛАВОН 12.Муҳаммад Паҳлавони ҳафт кишвар,  Ки дар даҳраш набуд ақрону амсол.  Сари сарҳалқаи аҳли тариқат, Ки рафт аз қайди гетӣ фориғ-ул-бол.  Зи баъди қутби олам орифи Ҷом, Ки ӯ махдуми даврон буд, аз иқбол. Пас аз соле сӯи ҷаннат хиромид, Аз ин деринадайри мухталифҳол. Агар пурсат касе таърихи фавташ,  Бигӯям: «Баъди Махдумӣ ба яксол». (ﺑﻌﺪ ﻤﺨﺪﻤﻰ ﺑﻴﻚ ﺴﺎﻞ)	ПАҲЛАВОН ВА ФОТИНИНГ ТАЪРИХИ 12. Етти иқлим паҳлавони Муҳаммад Паҳлавоннинг дунёда тенгию мисли йўқ эди. Тариқат аҳли ҳалқасининг бошлиғи бўлган зот (бу) олам кишанидан халос бўлиб кетди. Бахту иқбол жиҳатидан у даврон Махдуми: ва олам қутби (авлиёлар бошлиғи) орифи Жом (Жомий)дан сўнг бу турланувчи ҳолатли ва кўҳна дунёдан: бир йилдан сўнг (руҳи) жаннатга равона бўлди. Биров; Муҳаммад Паҳлавоннинг вафот таърихини сўраса: «Баъди Махдуми ба як сол» дейман.
13. Гар ҳавзи «Боғи зоғон» кӯҳна аст, бок набвад, Дар ҷӯи ӯ зи кавсар ҳар сӯ чу обдав шуд. «Боғи Сафедро» ҳам карданд турфа ҳавзе! Ин турфатар, ки инро таърих: «Ҳавзи нав» шуд. (ﺤﻭﺾ ﻧﻭ)	13. Гарчи «Боғи Зоғон» ҳовузи эски бўлса ҳам, зарари йўқ, (чунки) унинг ариғига ҳар гўшадан Кавсар сувлари оқиб келади. «Боғи Сафед»да ҳам ажойиб бир ҳовуз қазидилар. Янада қизиқроғи бу (ҳовузга) «Ҳавзи нав» таърих бўлди.
14.  Фозил аз андешаи кӯтаҳ, ки ҷастӣ ҳар тараф, Не салоҳи ҳол буд андар дилаш, не оқибат. Оқибат омад ба дасти шаҳ, намудаш ҳукми қатл, Лек шуд таърихи қатлаш «Фозили беоқибат». (ﻔﺎﻀﻞ ﺑﻰﻋﺎﻘﺑﺖ)	14. Фозил калта ўйлаб ҳар томсига ўзини урди, кўнгли қутулиб кетишига ҳам, ишининг оқибатли бўлишига ҳам ишонмасди. Оқибат, подшоҳ уни тутиб олди ва ўлимга ҳукм қилди. Аммо қатл таърихи: «Фозили беоқи-бат» бўлди.
15.  Аҳмад, ки аҷал ба қатли ӯ теғ кашид,  В-аз даҳр ба ҷуз шаҳди шаҳодат начашид, Доно чу назар кард дар ин воқеа ёфт, Таърихи вафоти ӯ: «Зи мақтули шаҳид». (ﺯﻤﻘﺘﻭﻞ ﺸﻬﻴﺪ)	15. Ажал Аҳмаднинг қатлига тиғ тортган маҳал, дунёдан шаҳидлик болидан бошқасини тотмади. Доно киши бу воқеага разм солиб, унинг вафот таърихини: «Зи мақтули шаҳид»дан топади.
16.  Фосеҳи замон Тӯтӣ он шоире, Ки будаш зи бикри маонй арӯс. Чу Тӯтӣ бирафт, ин аҷаб турфа буд,  Ки таърих шуд фавти ӯро «Хурӯс». (ﺨﺭﻭﺱ)	16. Замонанинг сўзамоли Тўти (тахаллусли) шоир маънолар қизига куёв эди. Тўти шоир қазо қилди, янада қизиқ бир иш бўлдики, унинг вафот таърихи: «Хурус» (хўроз) бўлди.