ҒАЗАЛЛАР
201
201
Икки кўзумки, дарду бало жўйборидур,
Оҳим бухори устида абри баҳоридур.
Ушшоқ тийра ахтари ҳар ён шафақ аро
Гўё сипеҳр сабзасининг лолазоридур.
Билмай дединг узулмиш экин субҳаи ақиқ,
Лаълннг ғамида қон киби ашким қаторидур.
Ғам гулшанида қаддим эрур ул йиғочким,
Пайкону бори ҳажринг анинг баргу боридур.
Ҳар кимки Юсуфум ғамидин ўлди дашт аро
Ҳар тун магар бўри кўзи шамъи мазоридур.
Бу дашт туфроғин дема мушкинки, ҳар овуч
Бир мушкбў ғаззолаи тан хокисоридур.
Бергил тутуб пиёла Навоийға, руҳким,
Жонин етурган оғзига лаълинг хуморидур.
Оҳим бухори устида абри баҳоридур.
Ушшоқ тийра ахтари ҳар ён шафақ аро
Гўё сипеҳр сабзасининг лолазоридур.
Билмай дединг узулмиш экин субҳаи ақиқ,
Лаълннг ғамида қон киби ашким қаторидур.
Ғам гулшанида қаддим эрур ул йиғочким,
Пайкону бори ҳажринг анинг баргу боридур.
Ҳар кимки Юсуфум ғамидин ўлди дашт аро
Ҳар тун магар бўри кўзи шамъи мазоридур.
Бу дашт туфроғин дема мушкинки, ҳар овуч
Бир мушкбў ғаззолаи тан хокисоридур.
Бергил тутуб пиёла Навоийға, руҳким,
Жонин етурган оғзига лаълинг хуморидур.
202
Жонға йўқ кўнглумдину кўнглумда йўқ жондин хабар,
Менга не ўздин хабар, не мундину ондин хабар.
Уйла масти ноздур ул шўхким билмас ўзин,
Не ажаб, гар йўқ анга мен зори ҳайрондин хабар.
Воизо, дўзаҳ ўти доғин ўгарсен, англадим
Ким, сенга йўқтур ҳамоно доғи ҳижрондин хабар.
Гарчи қосид нутқи жонафзо эди, лекин менн
Қилди жондин бехабар, гар берди жонондин хабар.
Уйла маҳвунг бўлған эрмишменки бўлмайтур менга
Захм аро пайконларингни тортиб олғандин хабар.
Соқиё, давр аҳли жаври саъб эрур, маст эт мени
Ул сифатким, бўлмағай ўлгунча даврондин хабар.
Эй Навоий, шоҳ лутфидин кўнгулни жамъ тут,
Гар паришон келса бок эрмас Хуросондин хабар.
Менга не ўздин хабар, не мундину ондин хабар.
Уйла масти ноздур ул шўхким билмас ўзин,
Не ажаб, гар йўқ анга мен зори ҳайрондин хабар.
Воизо, дўзаҳ ўти доғин ўгарсен, англадим
Ким, сенга йўқтур ҳамоно доғи ҳижрондин хабар.
Гарчи қосид нутқи жонафзо эди, лекин менн
Қилди жондин бехабар, гар берди жонондин хабар.
Уйла маҳвунг бўлған эрмишменки бўлмайтур менга
Захм аро пайконларингни тортиб олғандин хабар.
Соқиё, давр аҳли жаври саъб эрур, маст эт мени
Ул сифатким, бўлмағай ўлгунча даврондин хабар.
Эй Навоий, шоҳ лутфидин кўнгулни жамъ тут,
Гар паришон келса бок эрмас Хуросондин хабар.
203
Қуёш юзида хатинг сабзасиға маскандур,
Бу важдиндур агар ранги сабз равшандур.
Кўнгулда анча ўқунгдин ўкулди пайконким,
Башоқ била бу бало мазрайида хирмандур.
Қилиб итобки, душманларимға бўлдунг дўст,
Аларки дўстларим эрди; эмди душмандур.
Узун фироқ туни барқдин нетиб куймай,
Ки аждаҳо хасим устига шўъла афгандур.
Кўнгул не навъ бало тошидин омон топқай,
Фигор жисмим уйи равзан узра равзандур.
Кўнгулни раз қизининг суҳбати била соф эт,
Ки даҳр золи ажаб ҳийласозу пурфандур.
Навоий ўлдн парирўйлар ҳавосидаким,
Дедук хирадлиғ, ул асру телба эркандур.
Бу важдиндур агар ранги сабз равшандур.
Кўнгулда анча ўқунгдин ўкулди пайконким,
Башоқ била бу бало мазрайида хирмандур.
Қилиб итобки, душманларимға бўлдунг дўст,
Аларки дўстларим эрди; эмди душмандур.
Узун фироқ туни барқдин нетиб куймай,
Ки аждаҳо хасим устига шўъла афгандур.
Кўнгул не навъ бало тошидин омон топқай,
Фигор жисмим уйи равзан узра равзандур.
Кўнгулни раз қизининг суҳбати била соф эт,
Ки даҳр золи ажаб ҳийласозу пурфандур.
Навоий ўлдн парирўйлар ҳавосидаким,
Дедук хирадлиғ, ул асру телба эркандур.
204
Шиканж туррасидинким гириҳ ёзилмайдур,
Бинафшаедурур, аммо ҳануз очилмайдур.
Кўзунг жафо аро андоқки бор билмас ўзин,
Ғариб усрук эрурким ўзини билмайдур.
Чу ҳур ҳуснун этар васф ҳозини жаннат,
Сенннг жамолингга гўё назора қилмайдур.
Дамим баҳори булутида дард кожиндин
Кўзумга ҳеч нафас йўқки, ўт чақилмайдур.
Эрур мулк аро ишқим сўзи, тутунг маъзур,
Ки бу фасона ҳануз эл аро ёйилмайдур.
Такаббур айлама, деҳқон, деким, бу гулшанда
Қачон гуле очилибдурки, ул сочилмайдур.
Ўлар Навоийи бедилки, халқнинг кўнгли
Топилди, лек анинг овораси топилмайдур.
Бинафшаедурур, аммо ҳануз очилмайдур.
Кўзунг жафо аро андоқки бор билмас ўзин,
Ғариб усрук эрурким ўзини билмайдур.
Чу ҳур ҳуснун этар васф ҳозини жаннат,
Сенннг жамолингга гўё назора қилмайдур.
Дамим баҳори булутида дард кожиндин
Кўзумга ҳеч нафас йўқки, ўт чақилмайдур.
Эрур мулк аро ишқим сўзи, тутунг маъзур,
Ки бу фасона ҳануз эл аро ёйилмайдур.
Такаббур айлама, деҳқон, деким, бу гулшанда
Қачон гуле очилибдурки, ул сочилмайдур.
Ўлар Навоийи бедилки, халқнинг кўнгли
Топилди, лек анинг овораси топилмайдур.
205
Биров ғами яна кўнглумга қўзғолон соладур,
Биров демайки, бу ошубни фалон соладур.
Неча яқин бўладур ул оғиз йўқи, лекин
Такаллуми яна кўнглум аро гумон соладур.
Таажжуб айламангиз дафъа-дафъа фарёдим
Ки, шавқи кўнглума ёдин замон-замон соладур.
Рафиқлар, билингизким, мусофирим ёди
Бошимға ҳар нафас тарки хону мон соладур.
Десам шикиб била ўзни забт айлай, ишқ
Яна бу шўълани кўнглумга ногаҳон соладур.
Не навъ булбули зор этмасун фиғонки, сипеҳр
Бу гулшан ичра баҳор ўлмайин хазон соладур.
Навоий ўлса кўҳан пиру куйса айб этманг
Ки, мундоқ ўт анга бир шўхи навжувон соладур.
Биров демайки, бу ошубни фалон соладур.
Неча яқин бўладур ул оғиз йўқи, лекин
Такаллуми яна кўнглум аро гумон соладур.
Таажжуб айламангиз дафъа-дафъа фарёдим
Ки, шавқи кўнглума ёдин замон-замон соладур.
Рафиқлар, билингизким, мусофирим ёди
Бошимға ҳар нафас тарки хону мон соладур.
Десам шикиб била ўзни забт айлай, ишқ
Яна бу шўълани кўнглумга ногаҳон соладур.
Не навъ булбули зор этмасун фиғонки, сипеҳр
Бу гулшан ичра баҳор ўлмайин хазон соладур.
Навоий ўлса кўҳан пиру куйса айб этманг
Ки, мундоқ ўт анга бир шўхи навжувон соладур.
206
Қасринннг ҳар кунгури узра бало тошимудур,
Йўқса ботил ишқ даъво қилған эл бошимудур.
Ғам туни билман шафақдур, ё фалак миръотида
Акс кўргузган кўзумнинг лаълигун ёшимудур.
Кофирему қатл айлар Каъба тоқи ичра маст,
Йўқса ул хунрезнинг усрук кўзу қошимудур.
Бир ҳумоюн қуш кеча садқанг бўлур, эй муғбача,
Қоф анқосимудур, ё дайр хуффошимудур.
Боғбонким, сарв узра айламиш пайванд гул,
Сарв бўйлуқ гулрухумдур, йўқса бўйдошимудур.
Илгида жому кўрар май ичра олам ҳолини;
Ёраб, ул Жамшид ё майхона қаллошимудур.
Тонглағи кавсаручун дерсен бугун май ичмагил,
Тек тур, эй зоҳид Навоий сен киби ношиймудур.
Йўқса ботил ишқ даъво қилған эл бошимудур.
Ғам туни билман шафақдур, ё фалак миръотида
Акс кўргузган кўзумнинг лаълигун ёшимудур.
Кофирему қатл айлар Каъба тоқи ичра маст,
Йўқса ул хунрезнинг усрук кўзу қошимудур.
Бир ҳумоюн қуш кеча садқанг бўлур, эй муғбача,
Қоф анқосимудур, ё дайр хуффошимудур.
Боғбонким, сарв узра айламиш пайванд гул,
Сарв бўйлуқ гулрухумдур, йўқса бўйдошимудур.
Илгида жому кўрар май ичра олам ҳолини;
Ёраб, ул Жамшид ё майхона қаллошимудур.
Тонглағи кавсаручун дерсен бугун май ичмагил,
Тек тур, эй зоҳид Навоий сен киби ношиймудур.
207
Шамъ ул ой ҳажрида ҳар тун куймаким огоҳидур,
Дуди эрмаским, менинг ҳолимға ўтлуғ оҳидур.
Чиқти жон рози эмон кўюнгга борғай, негаким,
Ҳар қаён азм этса дарду ғам анинг ҳамроҳидур.
Гар самандинг гардидин қолмон, не тонгким, бордур ул
Каҳрабони ким бу хасдек жисми барги коҳидур.
Бир маҳи хиргаҳнишин кўнглумни олмиш, эй рафиқ,
Йўқ ажаб гар хаста кўнглум ноласи хиргоҳидур.
Ер кўнгли истамиш кўнглумга сурмак тиғи кин,
Ҳар не дилхоҳи анинг мен телбанинг дилхоҳидур.
Мисри иззат истаған зиндони ғамдин қочмаким,
Моҳи Канъон тахтиға боис мазаллат жоҳидур.
Эй Навоий, мен худ асрабмен ғами ишқин ниҳон,
Айлаган зоҳир кўнгулнинг нолаи жонкоҳидур.
Дуди эрмаским, менинг ҳолимға ўтлуғ оҳидур.
Чиқти жон рози эмон кўюнгга борғай, негаким,
Ҳар қаён азм этса дарду ғам анинг ҳамроҳидур.
Гар самандинг гардидин қолмон, не тонгким, бордур ул
Каҳрабони ким бу хасдек жисми барги коҳидур.
Бир маҳи хиргаҳнишин кўнглумни олмиш, эй рафиқ,
Йўқ ажаб гар хаста кўнглум ноласи хиргоҳидур.
Ер кўнгли истамиш кўнглумга сурмак тиғи кин,
Ҳар не дилхоҳи анинг мен телбанинг дилхоҳидур.
Мисри иззат истаған зиндони ғамдин қочмаким,
Моҳи Канъон тахтиға боис мазаллат жоҳидур.
Эй Навоий, мен худ асрабмен ғами ишқин ниҳон,
Айлаган зоҳир кўнгулнинг нолаи жонкоҳидур.
208
Ул ўтлуғ чеҳраға зарбафт хилъат не ярошибдур,
Магар хилъатқа ул юз ламъасидин ўт тутошибдур.
Фалакнинг боргоҳиға кумоч ўлмиш қуёш журми,
Анга оҳим сутундек дуди мундоқким улошибдур.
Малойик қушлари ғам шоми қўзғалмоқ тонг эрмаским,
Етибдур кўкка юз оҳим хаданги, балки ошибдур.
Бало дашти аро юз минг ўлуктур, анда қотил ишқ,
Хирад мағлуб хайли бирла гўёким савошибдур.
Лабингдин жон топай деб кўп талашди ҳажр аро кўнглум,
Ўлар ҳолатда ул бемордекким жон талошибдур.
Қадаҳқа бода тарёкини қуй тошқунча, эй соқий,
Ки ғам заҳри била жомим тўлубтур, балки тошибдур.
Навоий гар лаби ёди била қон ютти, жон тутти,
Табибо, билки, бу шарбат анга беҳад ярошибдур.
Магар хилъатқа ул юз ламъасидин ўт тутошибдур.
Фалакнинг боргоҳиға кумоч ўлмиш қуёш журми,
Анга оҳим сутундек дуди мундоқким улошибдур.
Малойик қушлари ғам шоми қўзғалмоқ тонг эрмаским,
Етибдур кўкка юз оҳим хаданги, балки ошибдур.
Бало дашти аро юз минг ўлуктур, анда қотил ишқ,
Хирад мағлуб хайли бирла гўёким савошибдур.
Лабингдин жон топай деб кўп талашди ҳажр аро кўнглум,
Ўлар ҳолатда ул бемордекким жон талошибдур.
Қадаҳқа бода тарёкини қуй тошқунча, эй соқий,
Ки ғам заҳри била жомим тўлубтур, балки тошибдур.
Навоий гар лаби ёди била қон ютти, жон тутти,
Табибо, билки, бу шарбат анга беҳад ярошибдур.
209
Лаъли шавқидин кўзу кўнглумда ашку оҳдур,
Ё зулоли Хизр ила анфоси руҳуллоҳдур.
Кўп шарарлиқ дуди оҳим бирла чиққан жонға боқ,
Ким минг ўтлуқ карвонға бир гадо ҳамроҳдур.
Баски бошни ерга урған ун била уйғондилар
Саргузаштимдин кеча ҳамсоялар огоҳдур.
Ул зақанда бўлса ҳар бир қатра хўй кавкаб, не тенг
Ким яшиннинг чашмаси ёнинда бўлган чоҳдур.
Дўстлар, мумкин эмас бўлмоқ муяссар васликим,
Мен анга дилхоҳ эмон, улким менга дилхоҳдур.
То тириктур шаҳға кўпрактур гадодин дарди сар
Чун ўлум вақти етар – тенгдур гадо, гар шоҳдур.
Дайр пири оллида қилсам гадолиғ айб эмас,
Эй Навоий, билки файз аҳлиға шайъаллоҳдур.
Ё зулоли Хизр ила анфоси руҳуллоҳдур.
Кўп шарарлиқ дуди оҳим бирла чиққан жонға боқ,
Ким минг ўтлуқ карвонға бир гадо ҳамроҳдур.
Баски бошни ерга урған ун била уйғондилар
Саргузаштимдин кеча ҳамсоялар огоҳдур.
Ул зақанда бўлса ҳар бир қатра хўй кавкаб, не тенг
Ким яшиннинг чашмаси ёнинда бўлган чоҳдур.
Дўстлар, мумкин эмас бўлмоқ муяссар васликим,
Мен анга дилхоҳ эмон, улким менга дилхоҳдур.
То тириктур шаҳға кўпрактур гадодин дарди сар
Чун ўлум вақти етар – тенгдур гадо, гар шоҳдур.
Дайр пири оллида қилсам гадолиғ айб эмас,
Эй Навоий, билки файз аҳлиға шайъаллоҳдур.
210
Дуд янглиғ дема кўнглум оҳи дард олудидур
Ким, кўнгул узра тугон қўйғон фатилим дудидур.
Абри хасрат ёмғирию тийри борони фано,
Кисвати мавту ҳалоким турфа тору пудидур.
Дарди нақшин қилди ҳар доғим уза султони ишқ,
Ул дирамларнинг бу гўё суккаи беҳбудидур.
Ишқ савдосида жонимға зиёндур демаким,
Ҳар киши мундоқ зиён ишқ ичра қилса судидур.
Хўблар кўйида истиғно елидин ҳар ғубор
Ким, қўпар бир нотавоннинг жисми ғам фарсудидур.
Жавҳари жоним олиб тут журъаи, эй муғбача.
Ким бу нақд аҳли фанонинг будию нобудидур.
То Навоий бўлса муғ дайрида масту жома чок,
Ким тирикликдин бу султонлиғ анинг мақсудидур.
Ким, кўнгул узра тугон қўйғон фатилим дудидур.
Абри хасрат ёмғирию тийри борони фано,
Кисвати мавту ҳалоким турфа тору пудидур.
Дарди нақшин қилди ҳар доғим уза султони ишқ,
Ул дирамларнинг бу гўё суккаи беҳбудидур.
Ишқ савдосида жонимға зиёндур демаким,
Ҳар киши мундоқ зиён ишқ ичра қилса судидур.
Хўблар кўйида истиғно елидин ҳар ғубор
Ким, қўпар бир нотавоннинг жисми ғам фарсудидур.
Жавҳари жоним олиб тут журъаи, эй муғбача.
Ким бу нақд аҳли фанонинг будию нобудидур.
То Навоий бўлса муғ дайрида масту жома чок,
Ким тирикликдин бу султонлиғ анинг мақсудидур.
211
Ул қуёштин анру ўртанган ичимда қайғудур,
Кўнгул ичра су киби қон, кўз аро қондек судур.
Тишларингни соғиниб кўп йиғларимдин кўз ёшим,
Бир-бири кейнича андоқким терилган инжудур.
Кўз ёшим ичра ёруқ кўнглум қаронғу бўлғали,
Тонг эмас невчунким ул ёшларға тушган кўзгудур.
Ул тугонким телбараб итган кўнгулга ўртадим,
Қай сари борса ул ойнинг қуллуғиға билгудур.
Кўзума келмас учун келганда ул юз оллима,
Неча яхши англамас кўзким қуёшқа ўтрудур.
Қайғу ўлтурди мени тутқил, аёқчи, тустуғон
Ким, чоғир қайғуни ўлтурмакка аччиғ оғудур.
Деб эдинг олғум Навоий кўнглин, олғач ўртадинг,
Яхшилар олмоқ ёмонлар кўнглини мундоқмудур.
Кўнгул ичра су киби қон, кўз аро қондек судур.
Тишларингни соғиниб кўп йиғларимдин кўз ёшим,
Бир-бири кейнича андоқким терилган инжудур.
Кўз ёшим ичра ёруқ кўнглум қаронғу бўлғали,
Тонг эмас невчунким ул ёшларға тушган кўзгудур.
Ул тугонким телбараб итган кўнгулга ўртадим,
Қай сари борса ул ойнинг қуллуғиға билгудур.
Кўзума келмас учун келганда ул юз оллима,
Неча яхши англамас кўзким қуёшқа ўтрудур.
Қайғу ўлтурди мени тутқил, аёқчи, тустуғон
Ким, чоғир қайғуни ўлтурмакка аччиғ оғудур.
Деб эдинг олғум Навоий кўнглин, олғач ўртадинг,
Яхшилар олмоқ ёмонлар кўнглини мундоқмудур.
212
Чиқмаса жонон ғаму андуҳдин жоним чиқар,
Завқдин ул дам кирар жонимки жононим чиқар.
Мақдамидин боғ ўлур ҳам дашту ҳам кўй андаким,
Жилва айлаб боғдин сарви хиромоним чиқар.
Титрангиз, эй аҳли дин, исломингиз бошиғаким,
Ғорати дин этгали ул номусулмоним чиқар.
Кўзда эрмас фурқатидин ашки гулгун қатраси
Балки кўздин ҳам бағир захми киби қоним чиқар.
Захм аро қолған бошоқ жонимға етмиш, эй рафиқ,
Раҳм этиб, тенгри учун чек доғи пайконим чиқар.
Чарх агар афғону фарёдимға етмас айб эмас,
Ким анинг бедодидин фарёду афғоним чиқар.
Соқиё, ол бир қадаҳ бирла Навоий кўнглини,
Ким бугун дерларки сархуш кўнгул олғоним чиқар.
Завқдин ул дам кирар жонимки жононим чиқар.
Мақдамидин боғ ўлур ҳам дашту ҳам кўй андаким,
Жилва айлаб боғдин сарви хиромоним чиқар.
Титрангиз, эй аҳли дин, исломингиз бошиғаким,
Ғорати дин этгали ул номусулмоним чиқар.
Кўзда эрмас фурқатидин ашки гулгун қатраси
Балки кўздин ҳам бағир захми киби қоним чиқар.
Захм аро қолған бошоқ жонимға етмиш, эй рафиқ,
Раҳм этиб, тенгри учун чек доғи пайконим чиқар.
Чарх агар афғону фарёдимға етмас айб эмас,
Ким анинг бедодидин фарёду афғоним чиқар.
Соқиё, ол бир қадаҳ бирла Навоий кўнглини,
Ким бугун дерларки сархуш кўнгул олғоним чиқар.
213
Кўзда су, кўнгул аро ўт, не кўрарсен охир,
Яна аҳволин аларнинг не сўрарсен охир.
Риштаи васл ила бир захмини тик, раҳм айлаб,
Ҳажр тиғи неча бағримға урарсен охир.
Ул ой ошифталарин айлар эмиш дилжўлуқ
Мунда, эй шифта кўнглум, не тузарсен охир.
Тушта ҳажрини кўруб мен сенга шарҳин айтай,
Эй ҳаким, они агар акси юрарсен охир.
Тийри боронки отар шарҳи муқаввас басдур,
Неча қош ёсини қасдимға қурарсен охир.
Мазраи даҳр аро соч, лутф ила эҳсон тухми
Ҳар не эксанг они-ўқ чунки ўрарсен охир.
Гар Навоийға даводур унунг, эй ёр ити,
Ҳординг эркинки, тонг отқунча ҳурарсен охир.
Яна аҳволин аларнинг не сўрарсен охир.
Риштаи васл ила бир захмини тик, раҳм айлаб,
Ҳажр тиғи неча бағримға урарсен охир.
Ул ой ошифталарин айлар эмиш дилжўлуқ
Мунда, эй шифта кўнглум, не тузарсен охир.
Тушта ҳажрини кўруб мен сенга шарҳин айтай,
Эй ҳаким, они агар акси юрарсен охир.
Тийри боронки отар шарҳи муқаввас басдур,
Неча қош ёсини қасдимға қурарсен охир.
Мазраи даҳр аро соч, лутф ила эҳсон тухми
Ҳар не эксанг они-ўқ чунки ўрарсен охир.
Гар Навоийға даводур унунг, эй ёр ити,
Ҳординг эркинки, тонг отқунча ҳурарсен охир.
214
Фурқат ичра шарбати лаълинг висоли кам бўлур,
Гарчи дерлар талх дарёда чучук су кам бўлур.
Зулфу рухсоринг ғами, не тонг бузуғ кўнглум аро,
Аждаҳо гар бўлса вайрон ичра маҳзан ҳам бўлур.
Кўксума отсанг бир ўқ от, ёна бир ёнинда ким,
Ул доғи кўнглумни шод айлар, бу ҳам маҳкам бўлур.
Ул пари ишқин малойикдин ёшурсам, не ажаб,
Дарди йўқлар дард аҳлиға қачон маҳрам бўлур.
Оҳу ашкимдин шикоят кўп қилур ҳамсояким
Дуди равзандин кирар уйнинг биноси нам бўлур.
Гар эгилса қоматим йўқлуғ юкидин, қилма айб,
Ким сипеҳр узра бу оғир юкин қўйсанг хам бўлур.
Олам аҳлидинким ул ойни Навоий танлади,
Билмадиким ишқидин овораи олам бўлур.
Гарчи дерлар талх дарёда чучук су кам бўлур.
Зулфу рухсоринг ғами, не тонг бузуғ кўнглум аро,
Аждаҳо гар бўлса вайрон ичра маҳзан ҳам бўлур.
Кўксума отсанг бир ўқ от, ёна бир ёнинда ким,
Ул доғи кўнглумни шод айлар, бу ҳам маҳкам бўлур.
Ул пари ишқин малойикдин ёшурсам, не ажаб,
Дарди йўқлар дард аҳлиға қачон маҳрам бўлур.
Оҳу ашкимдин шикоят кўп қилур ҳамсояким
Дуди равзандин кирар уйнинг биноси нам бўлур.
Гар эгилса қоматим йўқлуғ юкидин, қилма айб,
Ким сипеҳр узра бу оғир юкин қўйсанг хам бўлур.
Олам аҳлидинким ул ойни Навоий танлади,
Билмадиким ишқидин овораи олам бўлур.
215
Музтариб кўнглум аро ул юз хаёли айланур,
Мавжлиғ суда қуёш акси нечукким чайқалур.
То узори жилвагардур, жилва айлар зулфи ҳам,
Меҳр то айлар таҳаррук, соя доғи тебранур.
То улусқа ишқи ўт солди, ажаб йўқ куймагим,
Бешага чун тушти ҳар ён шуъла хас ҳам ўртанур.
Эгма қад бирла мени саргаштадурмен мунтазир,
Токи чавгон азмиға билдимки ул шўх отланур.
Шўхлуғ расмин анга тақлид этарлар хўблар,
Секримакта уйлаким учқун чақинға ўтканур.
Айлай олмас оразингдин ўзга ён кўнглум ҳаво,
Қуш ўзин машъалға чун урди қаноти чурканур.
Соқиё, бер майки, ғам шоми хумори ҳажрдин,
Бир паришон туш кўруб бу хаста ҳар дам сесканур.
Кимки жон айлар фидо қозғона даҳр аҳлиға дўст,
Англағил, эй дўстким, ул душмани жон қозғонур.
Эй хуш улким, бошининг остидадур дилбар қўли,
Ким Навоий кечалар бори ўз илгин ёстанур.
Мавжлиғ суда қуёш акси нечукким чайқалур.
То узори жилвагардур, жилва айлар зулфи ҳам,
Меҳр то айлар таҳаррук, соя доғи тебранур.
То улусқа ишқи ўт солди, ажаб йўқ куймагим,
Бешага чун тушти ҳар ён шуъла хас ҳам ўртанур.
Эгма қад бирла мени саргаштадурмен мунтазир,
Токи чавгон азмиға билдимки ул шўх отланур.
Шўхлуғ расмин анга тақлид этарлар хўблар,
Секримакта уйлаким учқун чақинға ўтканур.
Айлай олмас оразингдин ўзга ён кўнглум ҳаво,
Қуш ўзин машъалға чун урди қаноти чурканур.
Соқиё, бер майки, ғам шоми хумори ҳажрдин,
Бир паришон туш кўруб бу хаста ҳар дам сесканур.
Кимки жон айлар фидо қозғона даҳр аҳлиға дўст,
Англағил, эй дўстким, ул душмани жон қозғонур.
Эй хуш улким, бошининг остидадур дилбар қўли,
Ким Навоий кечалар бори ўз илгин ёстанур.
216
Нетиб туз этай қадким, жисмимда шиканлардур,
Найлаб туз урай дамким, бағримда тиканлардур.
Тирноғ ила хатларким, рухсорим уза чектим,
Юз боғида гуллардин ҳар сори чаманлардур.
Юз ёптию жон олди, очқанда равон олди,
Ўлтургали ошиқни билмон бу не фанлардур.
Зулфунгда тугун эрмас, кўюнгда ғубор эрмас,
Афтода кўнгуллардур, фарсуда баданлардур.
Юз аҳд ила маҳвашлар кўнглумни олиб эмди,
Қатл айладилар асру бад аҳд эканлардур.
Майхонада ҳар сори бир мастки бош қўймиш,
Кирпиглари гўёким жонларға ватанлардур.
Жисмида Навоийнинг юз момуғ ила марҳам,
Бир неча ўқунг захми бир неча тугонлардур.
Найлаб туз урай дамким, бағримда тиканлардур.
Тирноғ ила хатларким, рухсорим уза чектим,
Юз боғида гуллардин ҳар сори чаманлардур.
Юз ёптию жон олди, очқанда равон олди,
Ўлтургали ошиқни билмон бу не фанлардур.
Зулфунгда тугун эрмас, кўюнгда ғубор эрмас,
Афтода кўнгуллардур, фарсуда баданлардур.
Юз аҳд ила маҳвашлар кўнглумни олиб эмди,
Қатл айладилар асру бад аҳд эканлардур.
Майхонада ҳар сори бир мастки бош қўймиш,
Кирпиглари гўёким жонларға ватанлардур.
Жисмида Навоийнинг юз момуғ ила марҳам,
Бир неча ўқунг захми бир неча тугонлардур.
217
Юзунгдек қамар йўқтур, қадингдек шажар йўқтур,
Шажар бўлса ҳам анда лабингдек самар йўқтур.
Кўзум ашкинннг рўди оқар тунду тез андоқ
Ки, гар уйқу кўз сари келур ҳамгузар йўқтур.
Отин тутсалар ногаҳ кетар уйла ҳушумким,
Бадан ичра руҳумдин дегайсен асар йўқтур.
Кўнгул сўрғали келдинг, рафиқо, вале билким,
Ул оворадин сендек менга ҳам хабар йўқтур.
Йўлунгға нисор ашким агар оз эрур, гар кўп,
Итингга ғизо кўнглум агар бор, агар йўқтур.
Бу гулшанда, эй деҳқон, неча озимун этдим,
Вафо наҳли экканга баҳри ғуссабар йўқтур.
Навоий фироқингдин анингдек заиф ўлди.
Ки, ўрнида эл боқса дегайлар магар йўқтур.
Шажар бўлса ҳам анда лабингдек самар йўқтур.
Кўзум ашкинннг рўди оқар тунду тез андоқ
Ки, гар уйқу кўз сари келур ҳамгузар йўқтур.
Отин тутсалар ногаҳ кетар уйла ҳушумким,
Бадан ичра руҳумдин дегайсен асар йўқтур.
Кўнгул сўрғали келдинг, рафиқо, вале билким,
Ул оворадин сендек менга ҳам хабар йўқтур.
Йўлунгға нисор ашким агар оз эрур, гар кўп,
Итингга ғизо кўнглум агар бор, агар йўқтур.
Бу гулшанда, эй деҳқон, неча озимун этдим,
Вафо наҳли экканга баҳри ғуссабар йўқтур.
Навоий фироқингдин анингдек заиф ўлди.
Ки, ўрнида эл боқса дегайлар магар йўқтур.
218
Кўзунг сарфитнаи олам тушубтур,
Қошингдек бир янги ой кам тушубтур.
Сепибсанму гулоб ул юзга ёхуд,
Гули сурхий уза шабнам тушубтур.
Кўнгуллар захмидин солиб чекарга
Магар қошинг учиға хам тушубтур.
Лабинг ҳажринда бағримдин борур қон,
Магар ул захмдин марҳам тушубтур.
Эмас елдинки сайри боғ этарда
Аёғингға суман гул ҳам тушубтур.
Итинг синған сафолида май ичсам
Не тонг, илгимга жоми Жам тушубтур.
Навоийни қовуб истар рақибин,
Гадо маҳрумда, ит маҳрам тушубтур.
Қошингдек бир янги ой кам тушубтур.
Сепибсанму гулоб ул юзга ёхуд,
Гули сурхий уза шабнам тушубтур.
Кўнгуллар захмидин солиб чекарга
Магар қошинг учиға хам тушубтур.
Лабинг ҳажринда бағримдин борур қон,
Магар ул захмдин марҳам тушубтур.
Эмас елдинки сайри боғ этарда
Аёғингға суман гул ҳам тушубтур.
Итинг синған сафолида май ичсам
Не тонг, илгимга жоми Жам тушубтур.
Навоийни қовуб истар рақибин,
Гадо маҳрумда, ит маҳрам тушубтур.
219
Яна ҳамдамим шўълаи ғам бўлубтур,
Ғамим шўъласи жонға ҳамдам бўлубтур.
Кўнгул пардаси устида доғи ишқинг
Бу туғро уза нақши хотам бўлубтур.
Қилиб хоки кўюнгни балчиғ сиришким,
Туташғон ёланг танға марҳам бўлубтур.
Нетиб куймайинким, ғаминг ков-кови
Етибдур, кўнгул ўти барҳам бўлубтур.
Тўлубтур кўнгул ишқинг ўқидин андоқ
Ки, кўп ўқ доғи ўққа маҳкам бўлибтур.
Тутуб бир қадаҳ англат эй дайри пири,
Ки, бу коргаҳ сирри мубҳам бўлубтур.
Навоийға раҳм айлагил, эй париваш
Ким, ул телба расвойи олам бўлубтур.
220
Зулфунг устида гажак қуллоблар тақлидидур,
Йўқса килки сунъидин ул тийранинг ташдидидур.
Истадим чун васли зулфу қаддидин кўргуздилар,
Жилва такрори магар ул зулфининг таъкидидур.
Ул пари ишқида найлаб қилғамен тарки жунун,
Ким, бу ишда бўйнума тушган жунун таъвизидур.
Ишқ аро Фарҳоду Мажнун қатлини қилмоқ баён,
Ёрдин гўё мени қатл айламак таҳдидидур.
Куфри зулфи ичра ҳар соат русухум уйлаким,
Дам-бадам аҳли яқин имонининг таждидидур.
Ул қуёш васлин тиларсен, бўл мужаррад, негаким
Кўкка руҳуллоҳни еткурган анинг тажридидур.
Истасанг жон, ё кўнгул қилсам тараддуд, қилма айб
Ким, Навоийда аларни танламоқ тардидидур.
Йўқса килки сунъидин ул тийранинг ташдидидур.
Истадим чун васли зулфу қаддидин кўргуздилар,
Жилва такрори магар ул зулфининг таъкидидур.
Ул пари ишқида найлаб қилғамен тарки жунун,
Ким, бу ишда бўйнума тушган жунун таъвизидур.
Ишқ аро Фарҳоду Мажнун қатлини қилмоқ баён,
Ёрдин гўё мени қатл айламак таҳдидидур.
Куфри зулфи ичра ҳар соат русухум уйлаким,
Дам-бадам аҳли яқин имонининг таждидидур.
Ул қуёш васлин тиларсен, бўл мужаррад, негаким
Кўкка руҳуллоҳни еткурган анинг тажридидур.
Истасанг жон, ё кўнгул қилсам тараддуд, қилма айб
Ким, Навоийда аларни танламоқ тардидидур.
221
Қачонким май ичарға боданўшим изтироб айлар,
Бурунроқким ўзин маст айлагай, бизни хароб айлар.
Гули рухсорини хўй шабнами айлаб тару тоза,
Латофатда қуёшнинг чашмасин беобу тоб айлар.
Мени мажнун қаён гом урмағим ғам даштида сўрманг,
Қуюнни кимса англармуки, қай жонни шитоб айлар.
Тилиб бағримни ишқинг тиғи ҳажринг ўқиға тевраб,
Ғаминг базми учун кўнглум уйи ичра кабоб айлар.
Ҳар оҳим дудиким, кўк сари азм айлар, ани ишқинг
Бало селоби келтурмак учун мушкин саҳоб айлар,
Дегил умрум қуёши ҳажр шомида бўлур ғорат,
Қачонким оразинг хуршиди зулфунгдин ниқоб айлар.
Мазоҳирдин жамолинг меҳри гар зоҳирдурур, тонг йўқ,
Қачон зарроти хайли манъи нури офтоб айлар.
Қулимен дайри пиринингки, пинҳон ишқим англабтур,
Агарчи муғбача ҳамдамлиғидин ижтиноб айлар.
Навоий хонақаҳ дўзахча бордур, шайх анга молик,
Не тонг гар андоғи элга насиҳатдин азоб айлар.
Бурунроқким ўзин маст айлагай, бизни хароб айлар.
Гули рухсорини хўй шабнами айлаб тару тоза,
Латофатда қуёшнинг чашмасин беобу тоб айлар.
Мени мажнун қаён гом урмағим ғам даштида сўрманг,
Қуюнни кимса англармуки, қай жонни шитоб айлар.
Тилиб бағримни ишқинг тиғи ҳажринг ўқиға тевраб,
Ғаминг базми учун кўнглум уйи ичра кабоб айлар.
Ҳар оҳим дудиким, кўк сари азм айлар, ани ишқинг
Бало селоби келтурмак учун мушкин саҳоб айлар,
Дегил умрум қуёши ҳажр шомида бўлур ғорат,
Қачонким оразинг хуршиди зулфунгдин ниқоб айлар.
Мазоҳирдин жамолинг меҳри гар зоҳирдурур, тонг йўқ,
Қачон зарроти хайли манъи нури офтоб айлар.
Қулимен дайри пиринингки, пинҳон ишқим англабтур,
Агарчи муғбача ҳамдамлиғидин ижтиноб айлар.
Навоий хонақаҳ дўзахча бордур, шайх анга молик,
Не тонг гар андоғи элга насиҳатдин азоб айлар.
222
Ҳар гаҳки қадаҳ нўшум майли майи ноб айлар,
Мужгон ўқиға шишлаб, бағримни кабоб айлар.
Ҳажрим туни бедодин англар кишиким, ҳар тун
То субҳ биров ёди жониға азоб айлар.
Кеч келмагидин ўлсам жононнинг эмас тонгким,
Ул умр даранг айлар, бу умр шитоб айлар.
Бетоб кўнгуллардин қон оқса ажаб эрмас,
Машшота анинг зулфин бу навъки тоб айлар.
Хўй қатралари юздин лаълингға бўлуб мойил,
Жоним учун ул майға мамзужи гулоб айлар.
Бу дайрда айб этма, гар масти хароб ўлсам
Ким, ҳар не иморатдур даҳр они хароб айлар.
Маст айла Навоийни англай дер эсанг комин,
Васлинг тамаъин ҳушёр айларга ҳижоб айлар.
Мужгон ўқиға шишлаб, бағримни кабоб айлар.
Ҳажрим туни бедодин англар кишиким, ҳар тун
То субҳ биров ёди жониға азоб айлар.
Кеч келмагидин ўлсам жононнинг эмас тонгким,
Ул умр даранг айлар, бу умр шитоб айлар.
Бетоб кўнгуллардин қон оқса ажаб эрмас,
Машшота анинг зулфин бу навъки тоб айлар.
Хўй қатралари юздин лаълингға бўлуб мойил,
Жоним учун ул майға мамзужи гулоб айлар.
Бу дайрда айб этма, гар масти хароб ўлсам
Ким, ҳар не иморатдур даҳр они хароб айлар.
Маст айла Навоийни англай дер эсанг комин,
Васлинг тамаъин ҳушёр айларга ҳижоб айлар.
223
Эй сабо, шарҳ айла аввал дилситонимдин хабар,
Сўнгра дегил кўнгул отлиғ нотавонимдин хабар.
Чун менга бердинг хабар, лутф айлаб ул ён доғи элт
Хотири мажруҳ ила озурда жонимдин, хабар.
Гар булар кўнглига таъсир айламасдек бўлса, айт
Ер юзин ғарқ айлаган ашки равонимдин хабар.
Вар мунга ҳам қилмаса парво, дегил афлок элин
Кеча-кундуз жонға еткурган фиғонимдин хабар.
Қилса истиғно керакким, айлагай албатта раҳм,
Гар десанг жоним аро доғи ниҳонимдин хабар.
Айтким, тутқил хабар мендин, йўқ эрса топмағунг
Олам ичра истабон ному нишонимдин хабар.
Арз қил тадриж илаким, шодлиғдин ўлмайин,
Эй Навоий, келса ногаҳ дилситонимдин хабар.
Сўнгра дегил кўнгул отлиғ нотавонимдин хабар.
Чун менга бердинг хабар, лутф айлаб ул ён доғи элт
Хотири мажруҳ ила озурда жонимдин, хабар.
Гар булар кўнглига таъсир айламасдек бўлса, айт
Ер юзин ғарқ айлаган ашки равонимдин хабар.
Вар мунга ҳам қилмаса парво, дегил афлок элин
Кеча-кундуз жонға еткурган фиғонимдин хабар.
Қилса истиғно керакким, айлагай албатта раҳм,
Гар десанг жоним аро доғи ниҳонимдин хабар.
Айтким, тутқил хабар мендин, йўқ эрса топмағунг
Олам ичра истабон ному нишонимдин хабар.
Арз қил тадриж илаким, шодлиғдин ўлмайин,
Эй Навоий, келса ногаҳ дилситонимдин хабар.
224
Қосидеким еткурур кўнглумга жонондин хабар,
Уйладурким, бергай ўлган жисмға жондин хабар.
Дема ишқимдин хабарсизму экансенким, менга
Бор эди ўлмактин, аммо йўқ эди андин хабар.
Не ажаб очилса кўр ўлған кўзум Яъқубдек
Ким, насими субҳ бермай моҳи Канъондин хабар.
Шодмен гўё фироқ айёми бўлди муртафиъ
Ким, ҳабибим келмагига етти ҳар ёндин хабар.
Оҳу ашкимдин хабарсиз бўлманг, эй олам эли,
Ким берурлар ул бири сарсар, бу тўфондин хабар.
Соқиё, қуй давр аёғнн уйлаким нўш айласам,
То қиёмат топмағоймен аҳли даврондин хабар.
Эй Навоий, тонг йўқ ўлсамким, ўтибтур неча кун
Ким, менга йўқ не кўнгул, не кўнглум олғондин хабар.
Уйладурким, бергай ўлган жисмға жондин хабар.
Дема ишқимдин хабарсизму экансенким, менга
Бор эди ўлмактин, аммо йўқ эди андин хабар.
Не ажаб очилса кўр ўлған кўзум Яъқубдек
Ким, насими субҳ бермай моҳи Канъондин хабар.
Шодмен гўё фироқ айёми бўлди муртафиъ
Ким, ҳабибим келмагига етти ҳар ёндин хабар.
Оҳу ашкимдин хабарсиз бўлманг, эй олам эли,
Ким берурлар ул бири сарсар, бу тўфондин хабар.
Соқиё, қуй давр аёғнн уйлаким нўш айласам,
То қиёмат топмағоймен аҳли даврондин хабар.
Эй Навоий, тонг йўқ ўлсамким, ўтибтур неча кун
Ким, менга йўқ не кўнгул, не кўнглум олғондин хабар.
225
Куйди бағирки қолмади ашкда қонидин асар,
Қон демайинки, кўзда ҳам ашки равонидин асар.
Хуш асари нўқ эрди гар элга кўнгул фиғонидин,
Оҳки, қолмамиш анинг эмди фиғонидин асар.
Бошиға, эй Масиҳ, ет хастангнингки, қолмамиш
Жонда ҳаётидин рамақ, жисмда жонидин асар,
Юз қуёш ўлса кетмагай ер юзидин қаронғулуқ,
Кирса жаҳон аро кўнгул ҳажр замонидин асар.
Бўлғай улус аро ул ўт бирла қиёмат ошкор,
Бўлса бу жони зорнинг оҳи ниҳонидин асар.
Кам бўл агар висолнинг толибисенки, топмади
Кимки фано йўлиндадур ному нишонидин асар.
Борди, Навоиё, анинг кўйига зорлиқ кўнгул,
Кўргил агар инонмасанг йўл уза қонидин асар.
Қон демайинки, кўзда ҳам ашки равонидин асар.
Хуш асари нўқ эрди гар элга кўнгул фиғонидин,
Оҳки, қолмамиш анинг эмди фиғонидин асар.
Бошиға, эй Масиҳ, ет хастангнингки, қолмамиш
Жонда ҳаётидин рамақ, жисмда жонидин асар,
Юз қуёш ўлса кетмагай ер юзидин қаронғулуқ,
Кирса жаҳон аро кўнгул ҳажр замонидин асар.
Бўлғай улус аро ул ўт бирла қиёмат ошкор,
Бўлса бу жони зорнинг оҳи ниҳонидин асар.
Кам бўл агар висолнинг толибисенки, топмади
Кимки фано йўлиндадур ному нишонидин асар.
Борди, Навоиё, анинг кўйига зорлиқ кўнгул,
Кўргил агар инонмасанг йўл уза қонидин асар.
226
Ҳажр аро қолмишмен, эй соқий, лаболаб жом бер,
Дам-бадам шўъламға су қуймоқ била ором бер.
Ер юзи гул фурқати ашкимни гулгун айламиш,
Соғари гулранг ичинда бодаи гулфом бер.
Эй саломат аҳли, ўт майхонадин, ё мен киби
Майға сажжоданг гарав қўй, тарки нангу ном бер.
Дайрдин сархуш чиқиб юз ноз ила, эй муғбача,
Аҳли тақво ичра ўт сол, молиши ислом бер.
Торттим йиллар хумори ҳажр аро нокомлиқ,
Раҳм этиб бир қатла лаълинг бодасидин ком бер.
Телбаликда қилмадим не арз қилдим, эй расул,
Тангри ҳаққи оллида айтурда сен андом бер.
Эй Навоий, сен гадоға уйла сийм андомдин
Васлининг имкони йўқ, тарки хаёли хом бер.
Дам-бадам шўъламға су қуймоқ била ором бер.
Ер юзи гул фурқати ашкимни гулгун айламиш,
Соғари гулранг ичинда бодаи гулфом бер.
Эй саломат аҳли, ўт майхонадин, ё мен киби
Майға сажжоданг гарав қўй, тарки нангу ном бер.
Дайрдин сархуш чиқиб юз ноз ила, эй муғбача,
Аҳли тақво ичра ўт сол, молиши ислом бер.
Торттим йиллар хумори ҳажр аро нокомлиқ,
Раҳм этиб бир қатла лаълинг бодасидин ком бер.
Телбаликда қилмадим не арз қилдим, эй расул,
Тангри ҳаққи оллида айтурда сен андом бер.
Эй Навоий, сен гадоға уйла сийм андомдин
Васлининг имкони йўқ, тарки хаёли хом бер.
227
Зулфунг очилиб орази дилжў била ўйнар,
Ҳинду бачае шўхдурур су била ўйнар.
Ул шўх кўнгул лавҳин этиб тийра нафасдин,
Бир тифлдур, алқиссаки кўзгу била ўйнар.
Ўйнай-ўйнай, боғлади уйқумни фусундин,
То ғамзаси ул наргиси жоду била ўйнар.
Тонг йўқки кўнгул бўлса кўзунг бирла мулоиб,
Мажнунға ажаб йўқ агар оҳу била ўйнар.
Бир лўлийи бозигар эрур чанбар ичинда,
Холингким ўшул ҳалқаи гесу била ўйнар.
Зоҳид била нафс этса тамасхур, не ажабким,
Ит сайд қилур вақтида тулку била ўйнар.
Муғ дайрида маст ўлса Навоийни кўрунгким,
Бир олма киби гунбади мену била ўйнар.
Ҳинду бачае шўхдурур су била ўйнар.
Ул шўх кўнгул лавҳин этиб тийра нафасдин,
Бир тифлдур, алқиссаки кўзгу била ўйнар.
Ўйнай-ўйнай, боғлади уйқумни фусундин,
То ғамзаси ул наргиси жоду била ўйнар.
Тонг йўқки кўнгул бўлса кўзунг бирла мулоиб,
Мажнунға ажаб йўқ агар оҳу била ўйнар.
Бир лўлийи бозигар эрур чанбар ичинда,
Холингким ўшул ҳалқаи гесу била ўйнар.
Зоҳид била нафс этса тамасхур, не ажабким,
Ит сайд қилур вақтида тулку била ўйнар.
Муғ дайрида маст ўлса Навоийни кўрунгким,
Бир олма киби гунбади мену била ўйнар.
228
Бизга жаҳон боғидин ул сарвигуландом етар,
Ул чу етар сояйи сарву майи гулфом етар.
Базм бу навъ ўлди эса сарв ҳадисин демаким,
Ғунча била наргисидин шаккару бодом етар.
Дин улуси қатли учун куфр эли ҳожат эмас,
Эй фалак, иш гар будур, ул офати ислом етар.
Ҳар нафас, эй ишқ, анинг дарди ўтин кўнглума ёқ,
Бўлса бу марҳам чу онинг ранжиға ором етар.
Нўши висолинг била аҳбобни қил ком раво
Ким, менга дардинг майи хунобасидин ком етар.
Тоғ киби торт қаноат этаги ичра аёғ,
Даври фалакднн сенга бир қурс агар шом етар.
Ўтти кўп айёму Навоийға ишинг фитна эди,
Мунча-ўқ ўлғай ситам, зй фитнаи айём етар.
Ул чу етар сояйи сарву майи гулфом етар.
Базм бу навъ ўлди эса сарв ҳадисин демаким,
Ғунча била наргисидин шаккару бодом етар.
Дин улуси қатли учун куфр эли ҳожат эмас,
Эй фалак, иш гар будур, ул офати ислом етар.
Ҳар нафас, эй ишқ, анинг дарди ўтин кўнглума ёқ,
Бўлса бу марҳам чу онинг ранжиға ором етар.
Нўши висолинг била аҳбобни қил ком раво
Ким, менга дардинг майи хунобасидин ком етар.
Тоғ киби торт қаноат этаги ичра аёғ,
Даври фалакднн сенга бир қурс агар шом етар.
Ўтти кўп айёму Навоийға ишинг фитна эди,
Мунча-ўқ ўлғай ситам, зй фитнаи айём етар.
229
Ҳуш чун май базми ичра дилситонимдин кетар,
Тоби жисмимдин ҳаёт озурда жонимдин кетар.
Базмдин усрук чиқибким, отланур олифтавор,
Ҳуш бошимдин, хирад ваҳму гумонимдин кетар.
Тунд маркаб узра жисми ҳар тарафким бўлса хам
Тенг бўлуб ҳам тоби жисми нотавонимдин кетар.
Мастлиғдин ҳар кишига чопса маркаб хўйфишон
Ғайратидин ашк жисми хунфишонимдин кетар.
Уйга етгунча етар юз қатла жоним оғзима,
Чун уюр ранжу алам руҳи равонимдин кетар.
Саъб иш эрмиш ишқ, ёраб, ё менинг жонимни ол,
Йўқса бу бебоклик номеҳрибонимдин кетар.
Эй Навоий, жонима еттим кўнгул афғонидин,
Ёним этгил чоку ул Мажнунни ёнимдин кетар.
Тоби жисмимдин ҳаёт озурда жонимдин кетар.
Базмдин усрук чиқибким, отланур олифтавор,
Ҳуш бошимдин, хирад ваҳму гумонимдин кетар.
Тунд маркаб узра жисми ҳар тарафким бўлса хам
Тенг бўлуб ҳам тоби жисми нотавонимдин кетар.
Мастлиғдин ҳар кишига чопса маркаб хўйфишон
Ғайратидин ашк жисми хунфишонимдин кетар.
Уйга етгунча етар юз қатла жоним оғзима,
Чун уюр ранжу алам руҳи равонимдин кетар.
Саъб иш эрмиш ишқ, ёраб, ё менинг жонимни ол,
Йўқса бу бебоклик номеҳрибонимдин кетар.
Эй Навоий, жонима еттим кўнгул афғонидин,
Ёним этгил чоку ул Мажнунни ёнимдин кетар.
230
Тилаб юзунгни кўнгул ҳажрдин фароғ истар,
Қаронғу тунда нечукким киши чароғ истар.
Биҳишт борида дўзах сари қилур оҳанг,
Ҳабиб кўйи туруб улки гашти боғ истар.
Салоҳ кўнглакини йиртиб оҳ ўтин ёрутуб,
Кўнгул фироқим аро кўксум узра доғ истар.
Сочингни ислабон ошифтамен зиҳи савдо,
Бировки мушкдин осойиши димоғ истар.
Ҳаёт бодасидин нашъаи доғи хайф анга,
Ки лабларинг майи даврида ўзни соғ истар.
Бу нақди жаннат ародур бировки, дайр ичра
Май ичса муғбачалар илгидин аёғ истар.
Қўюнг Навоийи бедилни қилса кўйига азм,
Ки кўнгли итмиш анинг – айламак сўроғ истар.
Қаронғу тунда нечукким киши чароғ истар.
Биҳишт борида дўзах сари қилур оҳанг,
Ҳабиб кўйи туруб улки гашти боғ истар.
Салоҳ кўнглакини йиртиб оҳ ўтин ёрутуб,
Кўнгул фироқим аро кўксум узра доғ истар.
Сочингни ислабон ошифтамен зиҳи савдо,
Бировки мушкдин осойиши димоғ истар.
Ҳаёт бодасидин нашъаи доғи хайф анга,
Ки лабларинг майи даврида ўзни соғ истар.
Бу нақди жаннат ародур бировки, дайр ичра
Май ичса муғбачалар илгидин аёғ истар.
Қўюнг Навоийи бедилни қилса кўйига азм,
Ки кўнгли итмиш анинг – айламак сўроғ истар.
231
Боғ атри чу насими гулу шамшод берур,
Ёрнинг гул юзу шамшод қадин ёд берур.
Борса Парвез бари ҳашмати елга не ажаб,
Жони Ширинни чекиб оҳки Фарҳод берур.
Жилва қилди қадингу наргису гул бўлди тонуқ,
Анга қуллуқ хатиким савсани озод берур.
Кўрмон бўлса юзунг мусҳафини тифли чаман,
Нега гул дафтари авроқини барбод берур.
Эй ажал, сун бўюн ул ғамзағаким бош чекмас,
Ҳар не таълимки шогирдға устод берур.
Қилма бедод бурунроқки кетургайлар юз
Ангаким, зулмкаш эл чекса фиғону дод берур.
Тиғи девона Навоийни не ғам қатл этса,
Чун анга жон яна ул ҳури паризод берур.
Ёрнинг гул юзу шамшод қадин ёд берур.
Борса Парвез бари ҳашмати елга не ажаб,
Жони Ширинни чекиб оҳки Фарҳод берур.
Жилва қилди қадингу наргису гул бўлди тонуқ,
Анга қуллуқ хатиким савсани озод берур.
Кўрмон бўлса юзунг мусҳафини тифли чаман,
Нега гул дафтари авроқини барбод берур.
Эй ажал, сун бўюн ул ғамзағаким бош чекмас,
Ҳар не таълимки шогирдға устод берур.
Қилма бедод бурунроқки кетургайлар юз
Ангаким, зулмкаш эл чекса фиғону дод берур.
Тиғи девона Навоийни не ғам қатл этса,
Чун анга жон яна ул ҳури паризод берур.
232
Қаю тарафки қуёш янглиғ ул нигор борур,
Сўнгича соя масаллик бу хоксор борур.
Дема нужумки кўк терлар оҳим ўтидин,
Ки шоми ғам анга кўп шўълау шарор борур.
Куларда риштаи дурдек тишинг кўруб, ашким
Тизилган инжу масаллик тузуб қатор борур.
Фиғонни забт қилурман валек ул қотил
Чу жилва айлади, илгимдин ихтиёр борур.
Ичимда юз бошоғ, эй гул, не айб ингрансам,
Алам топар тобониға анингки, хор борур.
Бу гулистон аро булбулға раҳм қил, эй гул,
Ки ҳай, дегунча ҳазон юзланиб, баҳор борур.
Навоий ўлса едик кўйи итлари сўнгакин,
Рақиб қилма гумонким десангки ёр борур.
Сўнгича соя масаллик бу хоксор борур.
Дема нужумки кўк терлар оҳим ўтидин,
Ки шоми ғам анга кўп шўълау шарор борур.
Куларда риштаи дурдек тишинг кўруб, ашким
Тизилган инжу масаллик тузуб қатор борур.
Фиғонни забт қилурман валек ул қотил
Чу жилва айлади, илгимдин ихтиёр борур.
Ичимда юз бошоғ, эй гул, не айб ингрансам,
Алам топар тобониға анингки, хор борур.
Бу гулистон аро булбулға раҳм қил, эй гул,
Ки ҳай, дегунча ҳазон юзланиб, баҳор борур.
Навоий ўлса едик кўйи итлари сўнгакин,
Рақиб қилма гумонким десангки ёр борур.
233
Хатти то бош чекти кўнглин май била хушҳол этар,
Ҳуснихат истаб юз авроқин ҳамоно ол этар.
Лекин ул ўтни оёғ бирла ўчургандек босиб,
Хаттининг хайли юзининг шўъласин поймол этар.
Пар чиқарди ул пари юзига йўқким, эгнига,
Ваҳ, не пардур буки андин элни фориғбол этар.
Хат эмаским, қилди ҳусни кишварин зеру забар
Ким, бу янглиғ юзни машқ авроқидин тимсол этар.
Ҳуснихатдин сабзипўш ўлмоққа норози эдим,
Кўр не ҳол ўлғайки, ул кисватни эмди шол этар.
Ҳусни зоҳирдин не ҳосил, эй хуш улким, ҳар нафас
Шоҳиди маъни юзидин ўзни фаррух фол этар.
То саводи хаттини кўрмиш Навоий заъфдин,
Жисмини килк анда меҳнат ўқларидин нол этар.
Ҳуснихат истаб юз авроқин ҳамоно ол этар.
Лекин ул ўтни оёғ бирла ўчургандек босиб,
Хаттининг хайли юзининг шўъласин поймол этар.
Пар чиқарди ул пари юзига йўқким, эгнига,
Ваҳ, не пардур буки андин элни фориғбол этар.
Хат эмаским, қилди ҳусни кишварин зеру забар
Ким, бу янглиғ юзни машқ авроқидин тимсол этар.
Ҳуснихатдин сабзипўш ўлмоққа норози эдим,
Кўр не ҳол ўлғайки, ул кисватни эмди шол этар.
Ҳусни зоҳирдин не ҳосил, эй хуш улким, ҳар нафас
Шоҳиди маъни юзидин ўзни фаррух фол этар.
То саводи хаттини кўрмиш Навоий заъфдин,
Жисмини килк анда меҳнат ўқларидин нол этар.
234
Оҳим ғамингда гунбади ахзарни куйдурур,
Ҳар учқуни фалакда бир ахтарни куйдурур.
Оташкада ўтида самандар топар ҳаёт,
Кўнглум ўти валек самандарни куйдурур.
То қоматингға не учун ўхшатти боғбон,
Оҳим самуми сарви санубарни куйдурур.
Бир ўтдурур танимдаки, анинг ҳарорати
Кўнглакни кул қилур, доғи бистарни куйдурур.
Дерларки оғиз ўт деса куймас вале бу оҳ
Чун сабт бўлса хомау дафтарни куйдурур.
Лаълинг хаёли кўнглума ўт солди, ваҳ, кўрунг
Не тез эрур бу бодаки соғарни куйдурур.
Соқий ғам ичра ўлди, Навоий, пиёла тут,
Ким ғуссалардин ушбу ўт аксарни куйдурур.
Ҳар учқуни фалакда бир ахтарни куйдурур.
Оташкада ўтида самандар топар ҳаёт,
Кўнглум ўти валек самандарни куйдурур.
То қоматингға не учун ўхшатти боғбон,
Оҳим самуми сарви санубарни куйдурур.
Бир ўтдурур танимдаки, анинг ҳарорати
Кўнглакни кул қилур, доғи бистарни куйдурур.
Дерларки оғиз ўт деса куймас вале бу оҳ
Чун сабт бўлса хомау дафтарни куйдурур.
Лаълинг хаёли кўнглума ўт солди, ваҳ, кўрунг
Не тез эрур бу бодаки соғарни куйдурур.
Соқий ғам ичра ўлди, Навоий, пиёла тут,
Ким ғуссалардин ушбу ўт аксарни куйдурур.
235
Кўнглум ўтин зоҳир этсам барча олам ўртанур,
Шўъласин гар тортсам тўққуз фалак ҳам ўртанур.
Момуғ узра босибон кофури қўйманг доғима
Ким момуғ доғи туташур, ҳам бу марҳам ўртанур.
Гар ғаминг сўзокидин кўнглум куяр, эрмас ажаб,
Ҳар кўнгул ичраки тушти шўълаи ғам ўртанур.
Айб эмас ҳар лаҳза оҳим шўъла чексаким, кўнгул
Бир юзи ўтлуқ фироқи ичра ҳар дам ўртанур.
Ишқинг ўти учқунидин жисмим андоқ куйдиким,
Барқ хошак узра тушса бу сифат кам ўртанур.
Қайнабон кўз чашмасидин ашк жисмим ўртади,
Етса жўшон су қаю узв узра маҳкам ўртанур.
Эй Навоий, кўнглум ўти узра су қуй бодадин
Ким, кўнгул ул ўтқа етмас бўлса бу нам ўртанур.
Шўъласин гар тортсам тўққуз фалак ҳам ўртанур.
Момуғ узра босибон кофури қўйманг доғима
Ким момуғ доғи туташур, ҳам бу марҳам ўртанур.
Гар ғаминг сўзокидин кўнглум куяр, эрмас ажаб,
Ҳар кўнгул ичраки тушти шўълаи ғам ўртанур.
Айб эмас ҳар лаҳза оҳим шўъла чексаким, кўнгул
Бир юзи ўтлуқ фироқи ичра ҳар дам ўртанур.
Ишқинг ўти учқунидин жисмим андоқ куйдиким,
Барқ хошак узра тушса бу сифат кам ўртанур.
Қайнабон кўз чашмасидин ашк жисмим ўртади,
Етса жўшон су қаю узв узра маҳкам ўртанур.
Эй Навоий, кўнглум ўти узра су қуй бодадин
Ким, кўнгул ул ўтқа етмас бўлса бу нам ўртанур.
236
Кеча ҳар кавкаб кўрунгач, ёдима ойим келур,
Ой чу толеъ бўлди меҳри олам оройим келур.
Зуҳду тақво бутрашингким, бу кеча май ичгали
Байтул ахзонимға шўхи бодапоймойим келур.
Бу сариғ юзунгни кўрмаски қилғай кўнгли раҳм,
Баски юзга қонлиғ ашки чеҳра олойим келур.
Ваҳ, не ҳижрондур буким, айлай десам зикри висол
Дам-бадам оғзимға оҳи меҳнат афзойим келур.
Шайх ибриқу, ридосин чун кўрармен, ёдима
Дайр аро паймона бирла бодаполойим келур.
Озими дашти фано бўлдум келур Мажнун доғи
Гар қадам тез урмон андиндурки, ҳампойим келур.
Кўзлару жону кўнгулда манзил эт ороста,
Эй Навоийким, букун маҳбуби худройим келур.
Ой чу толеъ бўлди меҳри олам оройим келур.
Зуҳду тақво бутрашингким, бу кеча май ичгали
Байтул ахзонимға шўхи бодапоймойим келур.
Бу сариғ юзунгни кўрмаски қилғай кўнгли раҳм,
Баски юзга қонлиғ ашки чеҳра олойим келур.
Ваҳ, не ҳижрондур буким, айлай десам зикри висол
Дам-бадам оғзимға оҳи меҳнат афзойим келур.
Шайх ибриқу, ридосин чун кўрармен, ёдима
Дайр аро паймона бирла бодаполойим келур.
Озими дашти фано бўлдум келур Мажнун доғи
Гар қадам тез урмон андиндурки, ҳампойим келур.
Кўзлару жону кўнгулда манзил эт ороста,
Эй Навоийким, букун маҳбуби худройим келур.
237
Кундуз ул хуршиди рахшондин кўзумда ёш эрур,
Кеча ҳолим зулфи савдоси била чирмош эрур.
Олмағандин нақди бирла йиқмаған меҳроб йўқ,
Эй мусулмонлар, не кофир кўз, муфаттин қош эрур.
Чок кўксумдин ичимга солиб ул ой кўнглидек
Асрарамким, ҳам ул-ўқ бошимға етган тош эрур.
Раҳм эмас бераҳмлиқдур сурмасанг бошимға рахш
Ким, бу кўп қатла анинг помоли бўлған бош эрур.
Ишқ сиррин неча кўнглум ичра пннҳон асрасам,
Ҳам кўнгул ўти забона чеккач элга фош эрур.
Қайси гул базмики суға, нўқса елга бормади,
Бу чаманда то булут саққо, сабо фаррош эрур.
Масжид ичра истасанг зуҳду риё аҳли аро
Ким, Навоий дайр ичинда дохили авбош эрур.
Кеча ҳолим зулфи савдоси била чирмош эрур.
Олмағандин нақди бирла йиқмаған меҳроб йўқ,
Эй мусулмонлар, не кофир кўз, муфаттин қош эрур.
Чок кўксумдин ичимга солиб ул ой кўнглидек
Асрарамким, ҳам ул-ўқ бошимға етган тош эрур.
Раҳм эмас бераҳмлиқдур сурмасанг бошимға рахш
Ким, бу кўп қатла анинг помоли бўлған бош эрур.
Ишқ сиррин неча кўнглум ичра пннҳон асрасам,
Ҳам кўнгул ўти забона чеккач элга фош эрур.
Қайси гул базмики суға, нўқса елга бормади,
Бу чаманда то булут саққо, сабо фаррош эрур.
Масжид ичра истасанг зуҳду риё аҳли аро
Ким, Навоий дайр ичинда дохили авбош эрур.
238
Жунун салосилидин бўлди жисми зори ҳақир,
Сўнгак халолки бўйниға тақтилар занжир.
Фиғони зорима раҳм этти турфа ишдурким,
Парини айлади мажнун фусун била тасхир.
Не тонг кетурса менга ишқ ҳар дам ўзгача ҳол
Ки, шўъла васфи аро дам-бадам эрур тағйир.
Хатинг саводи аро ожиз ўлди аҳли қалам,
Ки ёзди килки қазо бирла котиби тақдир.
Гар этса жонни тамаъ улдурур ҳаёти абад,
Қабул қилмаса ўлмактин ўзга йўқ тадбир.
Сен ўзлукунг бутин аввал ушатқил, эй зоҳид,
Ҳамиша дайри фано аҳлин этгучи такфир.
Навоий андоқ эмиш мастким, хабар йўқ анга,
Ки мухтасиб ани кўй ичра айламиш таъзир.
Сўнгак халолки бўйниға тақтилар занжир.
Фиғони зорима раҳм этти турфа ишдурким,
Парини айлади мажнун фусун била тасхир.
Не тонг кетурса менга ишқ ҳар дам ўзгача ҳол
Ки, шўъла васфи аро дам-бадам эрур тағйир.
Хатинг саводи аро ожиз ўлди аҳли қалам,
Ки ёзди килки қазо бирла котиби тақдир.
Гар этса жонни тамаъ улдурур ҳаёти абад,
Қабул қилмаса ўлмактин ўзга йўқ тадбир.
Сен ўзлукунг бутин аввал ушатқил, эй зоҳид,
Ҳамиша дайри фано аҳлин этгучи такфир.
Навоий андоқ эмиш мастким, хабар йўқ анга,
Ки мухтасиб ани кўй ичра айламиш таъзир.
239
Хўблар тиғи етишмасдин бурун бу зор ўлар,
Чин эмишким, бўлса кўп қассоб, қўй мурдор ўлар.
Демаким ҳар дам кўзидин юз киши бемор ўлур,
Кирпикидин кўз юмуб-очқунча минг бемор ўлар.
Ўлмакимдин қилма ҳайрат, эйки чектинг тиғи кин,
Қотил ар сенсен, менингдек нотавон бисёр ўлар.
Дардидин ўлмон танимда чексалар пайконини,
Жонни ҳар кимнинг танидин чексалар ночор ўлар.
Кўнглума бир тиғ ила ўлмакни осон айлаким,
Фурқатингдин ул заифи нотавон душвор ўлар.
Ишқ базми бодаси гар бўлса мундоқ руҳбахш,
Қони ўз бўйниғаким, бу давр аро хушёр ўлар.
Бенаволар оллида умри абаддин яхшироқ
Ҳар кишиким фақр йўлинда Навоийвор ўлар.
Чин эмишким, бўлса кўп қассоб, қўй мурдор ўлар.
Демаким ҳар дам кўзидин юз киши бемор ўлур,
Кирпикидин кўз юмуб-очқунча минг бемор ўлар.
Ўлмакимдин қилма ҳайрат, эйки чектинг тиғи кин,
Қотил ар сенсен, менингдек нотавон бисёр ўлар.
Дардидин ўлмон танимда чексалар пайконини,
Жонни ҳар кимнинг танидин чексалар ночор ўлар.
Кўнглума бир тиғ ила ўлмакни осон айлаким,
Фурқатингдин ул заифи нотавон душвор ўлар.
Ишқ базми бодаси гар бўлса мундоқ руҳбахш,
Қони ўз бўйниғаким, бу давр аро хушёр ўлар.
Бенаволар оллида умри абаддин яхшироқ
Ҳар кишиким фақр йўлинда Навоийвор ўлар.
240
Гулни найлай, хотир ул рухсори гулгун соридур,
Қўй гулафшонни, кўнгул боғи ҳумоюн соридур.
Чекти қатлим тиғини гардуну мен ҳам оҳ ўтин,
Оҳким, қатлимға оҳим доғи гардун соридур.
Кўзларинг девона кўнглум жонибин тутти, не тонг
Ишқ даштида кийиклар хайли Мажнун соридур.
Номасин кўргач недин кўзу кўнгулга бўлди рашк
Ким, агар ул бўлса хат сори, бу мазмун соридур.
Эл қадинг зикрин қилурда оқса ёшим тонг эмас,
Тифли софий табъи майли сўзу мавзун соридур.
Подшоҳеким, қаноат махзанин истар, эрур
Бир гадодекким, хаёли ганжи Қорун соридур.
Эй Навоий, иста маъни оламинким, келди дун
Ҳар кишиким, майли ушбу олами дун соридур.
Қўй гулафшонни, кўнгул боғи ҳумоюн соридур.
Чекти қатлим тиғини гардуну мен ҳам оҳ ўтин,
Оҳким, қатлимға оҳим доғи гардун соридур.
Кўзларинг девона кўнглум жонибин тутти, не тонг
Ишқ даштида кийиклар хайли Мажнун соридур.
Номасин кўргач недин кўзу кўнгулга бўлди рашк
Ким, агар ул бўлса хат сори, бу мазмун соридур.
Эл қадинг зикрин қилурда оқса ёшим тонг эмас,
Тифли софий табъи майли сўзу мавзун соридур.
Подшоҳеким, қаноат махзанин истар, эрур
Бир гадодекким, хаёли ганжи Қорун соридур.
Эй Навоий, иста маъни оламинким, келди дун
Ҳар кишиким, майли ушбу олами дун соридур.
241
Чун мени мажнун бошин атфол тоши синдурур,
Оҳ ўти жўлида сочимдин анга кийз куйдурур.
Аҳли диллар чеҳра очти, ёр очманг дийда ким,
Ҳар киши ул юзга кўз олдурди, кўнглин олдидур.
Кўргач ул юзни бошимға урди юз тиғи бало,
Кўрки, чиққур кўз бошимға не балолар келтирур.
Кўзда асрабмен бағир қонин, тилар бўлсанг хино,
Суртсам кўзни аёғингға ҳамул дам билгурур.
Бул ажаблиқлар жунунум ичра кўрким, халқни
Ишқ бир дам йиғлатур ҳолимға, бир дам кулдурур.
Навбаҳори ҳусн деб топма фириб, эй шўхким,
Чарх даври навбаҳор ўтмай хазонин еткурур.
Эй Навоий, ҳажр андуҳида маст ўл зинҳор
Ким, кўнгулдин ғамни бир дам зойил этган майдурур.
Оҳ ўти жўлида сочимдин анга кийз куйдурур.
Аҳли диллар чеҳра очти, ёр очманг дийда ким,
Ҳар киши ул юзга кўз олдурди, кўнглин олдидур.
Кўргач ул юзни бошимға урди юз тиғи бало,
Кўрки, чиққур кўз бошимға не балолар келтирур.
Кўзда асрабмен бағир қонин, тилар бўлсанг хино,
Суртсам кўзни аёғингға ҳамул дам билгурур.
Бул ажаблиқлар жунунум ичра кўрким, халқни
Ишқ бир дам йиғлатур ҳолимға, бир дам кулдурур.
Навбаҳори ҳусн деб топма фириб, эй шўхким,
Чарх даври навбаҳор ўтмай хазонин еткурур.
Эй Навоий, ҳажр андуҳида маст ўл зинҳор
Ким, кўнгулдин ғамни бир дам зойил этган майдурур.
242
Белу оғзини кўрар кўрмаста чун пинҳон эрур,
Бас муни қучмоқ, ани ўпмак қачон имкон эрур.
Мен доғи белину оғзинки кўрдум-кўрмадум,
Йўқ таманноларни топқан-топмаған яксон эрур.
Бевафолар қадду мужгонини кўп қилманг хаёл
Ким, бири туз ўқдурур, бу бир итик пайкон эрур.
Ишвагарлар лаблари қайдиға жондин кечмангиз,
Негаким ўз қасди жони қилған эл нодон эрур.
Туну кун деб истаманг ҳар лаҳза зулфу юзларин,
Ким бу бир дуди бало, ул шўълаи ҳижрон эрур.
Нўш эмастур даҳр базмида керакким, нешдур,
Май демаким, соғари даврон ичинда қон эрур.
Эй Навоий, бу ғариб ишларки таклиф айладинг,
Бизгадур бисёр мушкил гар сенга осон эрур.
Бас муни қучмоқ, ани ўпмак қачон имкон эрур.
Мен доғи белину оғзинки кўрдум-кўрмадум,
Йўқ таманноларни топқан-топмаған яксон эрур.
Бевафолар қадду мужгонини кўп қилманг хаёл
Ким, бири туз ўқдурур, бу бир итик пайкон эрур.
Ишвагарлар лаблари қайдиға жондин кечмангиз,
Негаким ўз қасди жони қилған эл нодон эрур.
Туну кун деб истаманг ҳар лаҳза зулфу юзларин,
Ким бу бир дуди бало, ул шўълаи ҳижрон эрур.
Нўш эмастур даҳр базмида керакким, нешдур,
Май демаким, соғари даврон ичинда қон эрур.
Эй Навоий, бу ғариб ишларки таклиф айладинг,
Бизгадур бисёр мушкил гар сенга осон эрур.
243
Кўнглума ҳажрингда жаннат гулшани зиндон эрур,
Кўзума сенсиз гулистон боғи хор афшон эрур.
Дафъа-дафъа гул сочилмайдур гулафшон боғида
Ким, менинг гулгун ёшимдин қатра-қатра қон эрур.
Баҳру тоғ этманг гумонким, ул бири кўзумга ёш,
Бу бири кўнглумга дарду меҳнати ҳижрон эрур.
Дема бир дамда булут кўкни не навъ айлар ниҳон
Ким, бу мушкил дуди оҳим оллида осон эрур.
Буки ҳар ён чоқилур барқу ғирев айлар булут,
Кўнглума ул шўъла оҳу бу бири афғон эрур.
Йўқки турмас бир замон ёмғурки бир ой ҳажридин
Ашкбор икки кўзум селобидин тўфон эрур.
Ақлингиз бор эрса қилманг ёр ҳажрин ихтиёр,
Ким бу ишни улки қилди, мен киби нодон эрур.
Ким майи васл ичтиким ҳижрон хуморин чекмади,
Хорсиз гул даҳр боғи ичра не имкон эрур.
Дўстлар, қилманг, Навоийға насиҳатким, букун
Ҳажр дардидин бағоят бесару сомон эрур.
Кўзума сенсиз гулистон боғи хор афшон эрур.
Дафъа-дафъа гул сочилмайдур гулафшон боғида
Ким, менинг гулгун ёшимдин қатра-қатра қон эрур.
Баҳру тоғ этманг гумонким, ул бири кўзумга ёш,
Бу бири кўнглумга дарду меҳнати ҳижрон эрур.
Дема бир дамда булут кўкни не навъ айлар ниҳон
Ким, бу мушкил дуди оҳим оллида осон эрур.
Буки ҳар ён чоқилур барқу ғирев айлар булут,
Кўнглума ул шўъла оҳу бу бири афғон эрур.
Йўқки турмас бир замон ёмғурки бир ой ҳажридин
Ашкбор икки кўзум селобидин тўфон эрур.
Ақлингиз бор эрса қилманг ёр ҳажрин ихтиёр,
Ким бу ишни улки қилди, мен киби нодон эрур.
Ким майи васл ичтиким ҳижрон хуморин чекмади,
Хорсиз гул даҳр боғи ичра не имкон эрур.
Дўстлар, қилманг, Навоийға насиҳатким, букун
Ҳажр дардидин бағоят бесару сомон эрур.
244
Дилбаро, сендин бу ғамким менда бордур, кимда бор?
Фурқатингдин бу аламким менда бордур, кимда бор?
Мазраи айшим кўкармайдур самуми оҳдин,
Йўқса ёшдин мунча намким менда бордур, кимда бор?
Қалби рўй андуд ила саъй этса васлин, эй кўнгул,
Доғдин мунча дирамким менда бордур, кимда бор?
Бор экин вобастаи тавфиқ, йўқса, эй рафиқ,
Бу қадар шавқи ҳарамким менда бордур, кимда бор?
Қўйма миннатким, юзумдек пок юз ҳеч кимда йўқ,
Буйла ишқи пок ҳамким менда бордур, кимда бор?
Бахт ул ой қасриға қўнмас, йўқса дуди оҳдин
Бу каманди хам-бахамким менда бордур, кимда бор?
Эй Навоий, гарчи журмум кўптурур, лекин бу навъ
Хусрави соҳибкарамким менда бордур, кимда бор?
Фурқатингдин бу аламким менда бордур, кимда бор?
Мазраи айшим кўкармайдур самуми оҳдин,
Йўқса ёшдин мунча намким менда бордур, кимда бор?
Қалби рўй андуд ила саъй этса васлин, эй кўнгул,
Доғдин мунча дирамким менда бордур, кимда бор?
Бор экин вобастаи тавфиқ, йўқса, эй рафиқ,
Бу қадар шавқи ҳарамким менда бордур, кимда бор?
Қўйма миннатким, юзумдек пок юз ҳеч кимда йўқ,
Буйла ишқи пок ҳамким менда бордур, кимда бор?
Бахт ул ой қасриға қўнмас, йўқса дуди оҳдин
Бу каманди хам-бахамким менда бордур, кимда бор?
Эй Навоий, гарчи журмум кўптурур, лекин бу навъ
Хусрави соҳибкарамким менда бордур, кимда бор?
245
Ул саводи хатмудур ё сабзаи жаннатмудур,
Ё қуёш узра ёзилган ояти раҳматмудур?!
Буки сенсиз куйдурур жонимни, билмон яхшиким,
Юз томуғнинг ўтиму, ё шуълаи фурқатмудур?!
Эйки дерсен лабларимдин ҳожатинг недур дегил,
Мен сувсиз, ул чашмаи ҳайвон демак ҳожатмудур?!
Демаким, не эркин ул ойнинг қуёшқа нисбати,
Бир-бирига иккисин ўхшатқуча нисбатмудур?!
Қаддини кўргач ҳам ўлдум, ҳам тирилдим оллида,
Рост гар дерсен қиёмат де анинг қоматмудур?!
Даъвии ҳиммат қилиб улким тилар оламда жоҳ,
Қилмоқ олуда нажосатқа ўзин ҳимматмудур?!
Гар Навоий меҳнати ҳижронда ўлди, айб эмас,
Юз туман муҳлик бало дегил ани меҳнатмудур?!
Ё қуёш узра ёзилган ояти раҳматмудур?!
Буки сенсиз куйдурур жонимни, билмон яхшиким,
Юз томуғнинг ўтиму, ё шуълаи фурқатмудур?!
Эйки дерсен лабларимдин ҳожатинг недур дегил,
Мен сувсиз, ул чашмаи ҳайвон демак ҳожатмудур?!
Демаким, не эркин ул ойнинг қуёшқа нисбати,
Бир-бирига иккисин ўхшатқуча нисбатмудур?!
Қаддини кўргач ҳам ўлдум, ҳам тирилдим оллида,
Рост гар дерсен қиёмат де анинг қоматмудур?!
Даъвии ҳиммат қилиб улким тилар оламда жоҳ,
Қилмоқ олуда нажосатқа ўзин ҳимматмудур?!
Гар Навоий меҳнати ҳижронда ўлди, айб эмас,
Юз туман муҳлик бало дегил ани меҳнатмудур?!
246
Яна сенсизин мунисим ғам бўлубтур,
Кўзумга юрак қони ҳамдам бўлубтур.
Қарориб кўзум дам-бадам зор йиғлар,
Анга шоми ҳажрингда мотам бўлубтур.
Ярамдин чекарга ўқин саъй қилманг
Ки, пайкон сўнгак ичра маҳкам бўлубтур.
Ичимдин нечук тортқайлар ўқинким,
Кўнгул қўймасу жон мадад ҳам бўлубтур.
Кўнгулга ёқар кирпикингнинг хаёли
Менинг захмима неш марҳам бўлубтур.
Ғуборин тилаб йиғларга ҳар дам, эй кўз,
Ки ашкингдин-ўқ ер юзи нам бўлубтур.
Бу гулшан аро барг тўтилариға
Хазон тифли бас боиси рам бўлибтур.
Вафо шахсининг фарқини чарх тиғи
Ики бўлди, ваҳким, бири кам бўлибтур.
Эмас ғам юкидинки, қошингни кўргач
Навоий сужуд этгали ҳам бўлубтур.
Кўзумга юрак қони ҳамдам бўлубтур.
Қарориб кўзум дам-бадам зор йиғлар,
Анга шоми ҳажрингда мотам бўлубтур.
Ярамдин чекарга ўқин саъй қилманг
Ки, пайкон сўнгак ичра маҳкам бўлубтур.
Ичимдин нечук тортқайлар ўқинким,
Кўнгул қўймасу жон мадад ҳам бўлубтур.
Кўнгулга ёқар кирпикингнинг хаёли
Менинг захмима неш марҳам бўлубтур.
Ғуборин тилаб йиғларга ҳар дам, эй кўз,
Ки ашкингдин-ўқ ер юзи нам бўлубтур.
Бу гулшан аро барг тўтилариға
Хазон тифли бас боиси рам бўлибтур.
Вафо шахсининг фарқини чарх тиғи
Ики бўлди, ваҳким, бири кам бўлибтур.
Эмас ғам юкидинки, қошингни кўргач
Навоий сужуд этгали ҳам бўлубтур.
247
Бағримни тиғи ҳажр ила пора қилдилар,
То ёр кўйидин мени овора қилдилар.
Бутгудек эрди васл ила то кўнглум жароҳати,
Ҳижрон қиличи бирла яна ёра қилдилар.
Мазмуни ўлмагу оти ҳижрон ғами деган
Юз минг жафони жонима якпора қилдилар.
Турған ёшим оқиздилар ул он фироқида,
Собитларимни кавкаби сайёра қилдилар.
Воиз уни суруд эрур ишғоли айшиға
Қисмат кўйинда оники майхора қилдилар.
Май тутки, жом даврида-ўқ топтилар илож
Жамъики чарх даврини наззора қилдилар.
Ё раб, не дей аларники, мискин Навоийни
Беҳушу, ақлу, бедилу бечора қилдилар.
То ёр кўйидин мени овора қилдилар.
Бутгудек эрди васл ила то кўнглум жароҳати,
Ҳижрон қиличи бирла яна ёра қилдилар.
Мазмуни ўлмагу оти ҳижрон ғами деган
Юз минг жафони жонима якпора қилдилар.
Турған ёшим оқиздилар ул он фироқида,
Собитларимни кавкаби сайёра қилдилар.
Воиз уни суруд эрур ишғоли айшиға
Қисмат кўйинда оники майхора қилдилар.
Май тутки, жом даврида-ўқ топтилар илож
Жамъики чарх даврини наззора қилдилар.
Ё раб, не дей аларники, мискин Навоийни
Беҳушу, ақлу, бедилу бечора қилдилар.
248
Фиғонки, ёр вафо аҳлиға ситам қиладур,
Ниёзу ажз гуноҳиға муттаҳам қиладур.
Наими васлиға хўй айлаган кўнгулларни
Асири ҳажр этибон мубталойи ғам қиладур.
Рақиб беҳуда тақрири бирла юз тақсир,
Заиф ғамзадалар отиға рақам қиладур.
Не ҳукм қилса вафо хайли журмида ғам эмас,
Бу зулм эрурки жафо аҳлини ҳакам қиладур.
Муҳаббат аҳлини, во ҳасрато куюб ўртаб,
Аларнинг оҳи ўтидин ҳарос кам қиладур.
Чу гул вафосиз эрур неча асраса, ваҳким,
Кўнгул қуши гулистондин эмди рам қиладур.
Замона ўқ киби тузларни синдуруб ёдек,
Аларки эгридурур шаҳға муҳтарам қиладур.
Навоий ўлгай эди бўлмаса умиди висол,
Бу қасдларки, анга ҳажр дам-бадам қиладур.
Ниёзу ажз гуноҳиға муттаҳам қиладур.
Наими васлиға хўй айлаган кўнгулларни
Асири ҳажр этибон мубталойи ғам қиладур.
Рақиб беҳуда тақрири бирла юз тақсир,
Заиф ғамзадалар отиға рақам қиладур.
Не ҳукм қилса вафо хайли журмида ғам эмас,
Бу зулм эрурки жафо аҳлини ҳакам қиладур.
Муҳаббат аҳлини, во ҳасрато куюб ўртаб,
Аларнинг оҳи ўтидин ҳарос кам қиладур.
Чу гул вафосиз эрур неча асраса, ваҳким,
Кўнгул қуши гулистондин эмди рам қиладур.
Замона ўқ киби тузларни синдуруб ёдек,
Аларки эгридурур шаҳға муҳтарам қиладур.
Навоий ўлгай эди бўлмаса умиди висол,
Бу қасдларки, анга ҳажр дам-бадам қиладур.
249
Эй жалолу раҳматингдин гар залилу гар муаззаз,
Сабҳаи кавнайн ўлуб отинг тирозидин мутарраз.
Юз бу оламча яратмоқ қудратинг оллида жоиз,
Садъякин ижод қилмоқ ўзгаларга йўқ мужавваз.
Мунча хилъат маҳзани инъому ташрифингдин ўлди,
Чарху тоғу баҳрға атлас вагар хорову гар хаз.
Санъатинг саббоғидин кўк золи кийган хуллаи мовий,
Хошия бўлған шафақдин зиллиға ранги гул газ.
Офаринишни ихота айлабон андоқ вужудунг.
Ким, муҳит ул доира кўк нуқтадекким бўлса марказ.
Боғбонга чун ғино айлаб насиб эҳсонинг илги,
Хўша-хўшаки зумуррад, гоҳ лаълиноб осиб раз.
Нафс хор этмиш Навоийни, азиз эт фақр бирла,
Эй жалолу раҳматингдин гар залилу гар муаззаз.
Сабҳаи кавнайн ўлуб отинг тирозидин мутарраз.
Юз бу оламча яратмоқ қудратинг оллида жоиз,
Садъякин ижод қилмоқ ўзгаларга йўқ мужавваз.
Мунча хилъат маҳзани инъому ташрифингдин ўлди,
Чарху тоғу баҳрға атлас вагар хорову гар хаз.
Санъатинг саббоғидин кўк золи кийган хуллаи мовий,
Хошия бўлған шафақдин зиллиға ранги гул газ.
Офаринишни ихота айлабон андоқ вужудунг.
Ким, муҳит ул доира кўк нуқтадекким бўлса марказ.
Боғбонга чун ғино айлаб насиб эҳсонинг илги,
Хўша-хўшаки зумуррад, гоҳ лаълиноб осиб раз.
Нафс хор этмиш Навоийни, азиз эт фақр бирла,
Эй жалолу раҳматингдин гар залилу гар муаззаз.
250
Сарв янглиғ жилва қилсанг ноз ила, эй сарвиноз,
Жонлар этгайлар аёғингға фидо аҳли ниёз.
Танда ҳар наъл ичра бир тил шакли зоҳир айладим,
Дайр учун жисмим ғами ишқингға юз тил бирла роз.
Нури рухсоринг кўнгулни қилди су, ваҳ, кўрмадук
Шамъ тоби уйлаким андин лаган топқай гудоз.
Ул санамким, қасри атрофида эл бош қўйдилар,
Қаъбадекдурким, қилурлар барча соридин намоз.
Ё сипанд эт юз ўтиға кўзларимнинг мардумин,
Ё юзунгни ёпиб айла эл кўзидин ихтироз.
Ишқ агар комилдурур маъшуқин маҳкум этар,
Бўлмайин маҳмуд бўлмоқ истама ёринг аёз.
Гар Навоий йиғласа ишқинг мижозидур деманг
Ким, назар пок айлагач, айни ҳақиқатдур мажоз.
Жонлар этгайлар аёғингға фидо аҳли ниёз.
Танда ҳар наъл ичра бир тил шакли зоҳир айладим,
Дайр учун жисмим ғами ишқингға юз тил бирла роз.
Нури рухсоринг кўнгулни қилди су, ваҳ, кўрмадук
Шамъ тоби уйлаким андин лаган топқай гудоз.
Ул санамким, қасри атрофида эл бош қўйдилар,
Қаъбадекдурким, қилурлар барча соридин намоз.
Ё сипанд эт юз ўтиға кўзларимнинг мардумин,
Ё юзунгни ёпиб айла эл кўзидин ихтироз.
Ишқ агар комилдурур маъшуқин маҳкум этар,
Бўлмайин маҳмуд бўлмоқ истама ёринг аёз.
Гар Навоий йиғласа ишқинг мижозидур деманг
Ким, назар пок айлагач, айни ҳақиқатдур мажоз.
251
Шаҳсуворим тавсани айларму оё пўя тез,
Ё қуёш тарки фалак рахшин қилибдур гармхез.
Ул шиҳоб эрмаски, майдони аро гўй урғали
Саъди кавкаблар тушар ерга қилиб кўктин гурез.
Гардлиғ чавгон ҳамида ахтар ўлғай уйлаким,
Гўйи ғабғаб даврида чавгони зулфи мушкбез.
Маркаби тер қатраси бирлаки ҳар ён сочилур,
Бир саҳоби дурфишондур ер юзига қатра рез.
Гўйи чавгон зарбидин тутмоқ била ҳар дам ҳаво,
Эрурким бийм шишаи гардунни қилғай рез-рез.
Соқиё, май берки бу майдон аро гўй урди ул
Ким, фалак чавгони бирла қилмади ҳар дам ситез.
Гўй учун инди кавокиб гардидин ер тутти авж,
Эй Навоий, воқиф ўл, гўёки бўлди рустахез.
Ё қуёш тарки фалак рахшин қилибдур гармхез.
Ул шиҳоб эрмаски, майдони аро гўй урғали
Саъди кавкаблар тушар ерга қилиб кўктин гурез.
Гардлиғ чавгон ҳамида ахтар ўлғай уйлаким,
Гўйи ғабғаб даврида чавгони зулфи мушкбез.
Маркаби тер қатраси бирлаки ҳар ён сочилур,
Бир саҳоби дурфишондур ер юзига қатра рез.
Гўйи чавгон зарбидин тутмоқ била ҳар дам ҳаво,
Эрурким бийм шишаи гардунни қилғай рез-рез.
Соқиё, май берки бу майдон аро гўй урди ул
Ким, фалак чавгони бирла қилмади ҳар дам ситез.
Гўй учун инди кавокиб гардидин ер тутти авж,
Эй Навоий, воқиф ўл, гўёки бўлди рустахез.
252
Чу нома чирмадим ёзиб юзунг васфида шавқ ангез,
Дамимдин ўт тушуб бир бошиға қилди они гулрез.
Ўтум гар лаҳза-лаҳза тездур эрмас ажабким, бор
Самандинг тез аёғидинки секрир шўъла андин тез.
Оч ул гулранг оразники, андоқ ҳеч сувратда
Қазо наққоши не чеҳра кушой ўлмиш, не ранг омез.
Чиқиб сархуш, чопиб абраш, кирар майдонға ул маҳваш,
Ажаб эрмас агар тушса бори оламға рустохез.
Малак хайли бўлур девона кўргач ул паривашни,
Мени мажнунға шайхи бехирад талқин қилур парҳез.
Эрур мазлуму золим қатли ишқ оллида кўп осон,
Агар Фарҳод ўлди, қатл топмай қолдиму Парвез.
Агар жон пардаси кирпикларингдин бўлди парвезан,
Бу ҳам хуштурки рухсоринг хаёлидин эрур гулбез.
Мени хилватдин, эй зуҳд аҳли, муғ дайри сори бошланг,
Ки беҳад хуш ҳаводур кўп терилган гунбаду дахлез.
Навоий хонақаҳдин дайр сари борса айб этманг
Ким, ул асру кудурат зоридур, бу бас нишотангез.
Дамимдин ўт тушуб бир бошиға қилди они гулрез.
Ўтум гар лаҳза-лаҳза тездур эрмас ажабким, бор
Самандинг тез аёғидинки секрир шўъла андин тез.
Оч ул гулранг оразники, андоқ ҳеч сувратда
Қазо наққоши не чеҳра кушой ўлмиш, не ранг омез.
Чиқиб сархуш, чопиб абраш, кирар майдонға ул маҳваш,
Ажаб эрмас агар тушса бори оламға рустохез.
Малак хайли бўлур девона кўргач ул паривашни,
Мени мажнунға шайхи бехирад талқин қилур парҳез.
Эрур мазлуму золим қатли ишқ оллида кўп осон,
Агар Фарҳод ўлди, қатл топмай қолдиму Парвез.
Агар жон пардаси кирпикларингдин бўлди парвезан,
Бу ҳам хуштурки рухсоринг хаёлидин эрур гулбез.
Мени хилватдин, эй зуҳд аҳли, муғ дайри сори бошланг,
Ки беҳад хуш ҳаводур кўп терилган гунбаду дахлез.
Навоий хонақаҳдин дайр сари борса айб этманг
Ким, ул асру кудурат зоридур, бу бас нишотангез.
253
Бас эттим ашкфишонлиғ чу зоҳир эттинг юз,
Нечукки меҳр кўрунгач ниҳон бўлур юлдуз.
Жафоға қўптунгу тушти аёғингға зулф,
Нечукки соя замонеки меҳр турғай туз.
Муғанниё, неча оҳанги ҳажр, ваҳ, бер, ҳам
Висол торини беркит, фироқ риштасин уз.
Ғариб тийрадур базми айш, эй соқий,
Қадаҳ қуёшин олиб, бода ламъасин кўргуз
Фалакни соғар этиб тут вале бу шарт била,
Қи томса тўққузу, оқса ичур менга ўттуз.
Ҳариф бўлмаса зинҳор майға сунма илик,
Ки заҳрдур кишиким бодани ичар ёлғуз.
Навоий атласи гардундин этса майи поло,
Чу дайр дурдикашимен деманг бодани суз.
Нечукки меҳр кўрунгач ниҳон бўлур юлдуз.
Жафоға қўптунгу тушти аёғингға зулф,
Нечукки соя замонеки меҳр турғай туз.
Муғанниё, неча оҳанги ҳажр, ваҳ, бер, ҳам
Висол торини беркит, фироқ риштасин уз.
Ғариб тийрадур базми айш, эй соқий,
Қадаҳ қуёшин олиб, бода ламъасин кўргуз
Фалакни соғар этиб тут вале бу шарт била,
Қи томса тўққузу, оқса ичур менга ўттуз.
Ҳариф бўлмаса зинҳор майға сунма илик,
Ки заҳрдур кишиким бодани ичар ёлғуз.
Навоий атласи гардундин этса майи поло,
Чу дайр дурдикашимен деманг бодани суз.
254
Сарвқадлар агар биру гар юз,
Юздин эрмас бири бизинг била туз.
Ғаразим ул санамға сажда дурур,
Ер ўпай деб қошида қўйсам юз.
Юзидин зулфиға кўнгул бормас,
Кимса шабравлиғ айламас кундуз.
Не биров бўлса ҳамраҳинг тоқат,
Не таҳаммулки киргасен ёлғуз.
Ҳар кўзум ул қуёш фироқи туни
Бир фалакча аён қилур юлдуз.
Бормен, эй пири дайр, бас махмур
Карам айла, каромате кўргуз.
Қади ҳажрида тортсам нола,
«Рост» оҳангки, эй Навоий, туз.
Юздин эрмас бири бизинг била туз.
Ғаразим ул санамға сажда дурур,
Ер ўпай деб қошида қўйсам юз.
Юзидин зулфиға кўнгул бормас,
Кимса шабравлиғ айламас кундуз.
Не биров бўлса ҳамраҳинг тоқат,
Не таҳаммулки киргасен ёлғуз.
Ҳар кўзум ул қуёш фироқи туни
Бир фалакча аён қилур юлдуз.
Бормен, эй пири дайр, бас махмур
Карам айла, каромате кўргуз.
Қади ҳажрида тортсам нола,
«Рост» оҳангки, эй Навоий, туз.
255
Қилур пайконларинг кўнглум ўтин тез,
Агарчи қатра бўлмас шўъла ангез.
Танимға ул баҳори ҳусндин ўт
Тушуб, ҳар дам урармен барқдек хез.
Эрур гулбарги узра оби ҳайвон,
Лабинг ул дамки бўлғай бода омез.
Деманг лаъли майидин ижтиноб эт,
Не суд этгай менга ўлгунча парҳез.
Осиғ йўқ жони ширин берса Фарҳод
Чу Ширин лаълидин ком олди Парвез.
Вафосиздур баҳори умри, соқий,
Майи гулранг узра айла гулрез.
Ул ой васлин тилар бўлсанг, Навоий,
Ҳам ул шаб зиндадору ҳам саҳархез.
Агарчи қатра бўлмас шўъла ангез.
Танимға ул баҳори ҳусндин ўт
Тушуб, ҳар дам урармен барқдек хез.
Эрур гулбарги узра оби ҳайвон,
Лабинг ул дамки бўлғай бода омез.
Деманг лаъли майидин ижтиноб эт,
Не суд этгай менга ўлгунча парҳез.
Осиғ йўқ жони ширин берса Фарҳод
Чу Ширин лаълидин ком олди Парвез.
Вафосиздур баҳори умри, соқий,
Майи гулранг узра айла гулрез.
Ул ой васлин тилар бўлсанг, Навоий,
Ҳам ул шаб зиндадору ҳам саҳархез.
256
Кўрунур оташин лаълинг дилафрўз,
Магар оллингда чектим оҳи жон сўз.
Топилмас нур аро оламда хуршид,
Кўрунгач ул жамоли олам афрўз.
Висол айёми тонг йўқ очса рухсор,
Ки доим очилур гул бўлса наврўз.
Қуёш остида гардун сабзи ҳинги
Кўрунмас маҳвашим чун минса кўк бўз.
Кўнгулга ғам тошидин берма рамким,
Ҳануз ул сайд эрур мурғи нав омуз.
Кўп оттинг новаку, дилдўз, ваҳм эт,
Навоий ҳам чекардин оҳи дилдўз,
Магар оллингда чектим оҳи жон сўз.
Топилмас нур аро оламда хуршид,
Кўрунгач ул жамоли олам афрўз.
Висол айёми тонг йўқ очса рухсор,
Ки доим очилур гул бўлса наврўз.
Қуёш остида гардун сабзи ҳинги
Кўрунмас маҳвашим чун минса кўк бўз.
Кўнгулга ғам тошидин берма рамким,
Ҳануз ул сайд эрур мурғи нав омуз.
Кўп оттинг новаку, дилдўз, ваҳм эт,
Навоий ҳам чекардин оҳи дилдўз,
257
Не айб жон менга беҳол бўлса жононсиз,
Не ҳоли бўлғай ўлук жисми зорнинг жонсиз.
Тўққуз фалакдин ўтар гарчи новаки оҳим,
Қилурмен они ул ойға чекарда пайконсиз.
Кўнгул аро бири ўтмай бири етар ғами ишқ,
Бу уйда бир нафас эрмон азиз меҳмонсиз.
Жаҳонни тутти висолида шодлиғ ашким,
Баҳор сайли кам ўлмиш жаҳонда туғёнсиз.
Ичимда кирпики, гар нола айласам тонг йўқ
Кўнгулга неш тикилса бўлурму афғонсиз.
Менга қадаҳни дамодам етургил, эй соқий,
Ки ғам ҳалок қилур бор эсам даме онсиз.
Навоий ўлса деманг, хўбларки, кимдин эди,
Сиз эттингиз юрагин чоку бағрини қонсиз.
Не ҳоли бўлғай ўлук жисми зорнинг жонсиз.
Тўққуз фалакдин ўтар гарчи новаки оҳим,
Қилурмен они ул ойға чекарда пайконсиз.
Кўнгул аро бири ўтмай бири етар ғами ишқ,
Бу уйда бир нафас эрмон азиз меҳмонсиз.
Жаҳонни тутти висолида шодлиғ ашким,
Баҳор сайли кам ўлмиш жаҳонда туғёнсиз.
Ичимда кирпики, гар нола айласам тонг йўқ
Кўнгулга неш тикилса бўлурму афғонсиз.
Менга қадаҳни дамодам етургил, эй соқий,
Ки ғам ҳалок қилур бор эсам даме онсиз.
Навоий ўлса деманг, хўбларки, кимдин эди,
Сиз эттингиз юрагин чоку бағрини қонсиз.
258
Қуш кетурди номангу кўнглумни қилди шўълахез,
Айлади гўё қанотининг ели бу ўтни тез.
Зор тандин минг тугон солмиш қаро ўлсам не тонг
Гулшани умрумға бу янглиғки бўлмиш баргрез.
Ҳар сари ҳажрингки совурди кулумни, йўқ турур
Ишқ ила дард аҳлиға мундоқ насими мушкбез.
Эйки дерсен чиқмамиш ул масти кофир қатл учун,
Бас недин ислом аро бу навъ тутмиш рустахез.
Гар саломат истасанг неким етар таслим бўл,
Ким ситез аҳлиғадур андин етар кўпрак ситез.
Истама мендин дамодам бода ичмак, эй рафиқ,
Қим нишотим соғарин ғам тоши этмиш рез-рез.
Эй Навоий, чун заруратдур бу мискиндин раҳил,
Хоҳи тутқил гўшаи, хоҳи жаҳон мулкини кез,
Айлади гўё қанотининг ели бу ўтни тез.
Зор тандин минг тугон солмиш қаро ўлсам не тонг
Гулшани умрумға бу янглиғки бўлмиш баргрез.
Ҳар сари ҳажрингки совурди кулумни, йўқ турур
Ишқ ила дард аҳлиға мундоқ насими мушкбез.
Эйки дерсен чиқмамиш ул масти кофир қатл учун,
Бас недин ислом аро бу навъ тутмиш рустахез.
Гар саломат истасанг неким етар таслим бўл,
Ким ситез аҳлиғадур андин етар кўпрак ситез.
Истама мендин дамодам бода ичмак, эй рафиқ,
Қим нишотим соғарин ғам тоши этмиш рез-рез.
Эй Навоий, чун заруратдур бу мискиндин раҳил,
Хоҳи тутқил гўшаи, хоҳи жаҳон мулкини кез,
259
Онсиз ўлмоқ эрур ўлмоқ жонсиз,
Бўлайин жонсизу бўлмай онсиз.
Қоши бу чок кўнгулдин айру
Не олмиш ёйи эрур қурбонсиз.
Оҳким, дард юзидин чиқмас,
Ўқ эмас бўлса эрур пайконсиз.
Ишқ дарёсиға, эйким, кирдинг,
Билки, бу баҳр эрур поёнсиз.
Ёрсиз кўнглум эрур ошифта,
Мулк ошуб топар султонсиз.
Суву ўт ичрасиз, эй кўзу кўнгул,
То ул ой оразиға ҳайронсиз.
Гар Навоий чекар ун ҳажр куни,
Йўқ ажаб тун эмас ит афғонсиз.
Бўлайин жонсизу бўлмай онсиз.
Қоши бу чок кўнгулдин айру
Не олмиш ёйи эрур қурбонсиз.
Оҳким, дард юзидин чиқмас,
Ўқ эмас бўлса эрур пайконсиз.
Ишқ дарёсиға, эйким, кирдинг,
Билки, бу баҳр эрур поёнсиз.
Ёрсиз кўнглум эрур ошифта,
Мулк ошуб топар султонсиз.
Суву ўт ичрасиз, эй кўзу кўнгул,
То ул ой оразиға ҳайронсиз.
Гар Навоий чекар ун ҳажр куни,
Йўқ ажаб тун эмас ит афғонсиз.
260
Эй шикибу сабр бир кун худ менга ёр эрдингиз,
Ёрлиғ ҳам бўлмаса теграмда худ бор эрдингиз.
Келса эрди ҳар бало оллимға асраб қўймайин,
Оҳу афғон қилғали мендин хабардор эрдингиз.
То асири ишқ бўлдум, қочтингиз ул навъким
Бизга то бор эрдингиз гўёки ағёр эрдингиз.
Пандингиздин эмди эрмасмен малул, эй дўстлар,
Доимо мен хастаға мундоқ ситамкор эрдингиз.
Деманг, эй жону кўнгулким хорбиз ёр оллида
Гар эрур ул ёр то бор эрдингиз хор эрдингиз.
Эй харобот аҳли, демангким недин ғамнокбиз,
Маст эдингким ғам эди ҳар гаҳки ҳушёр эрдингиз.
Бир йўли қовманг Навоий кўнглини, эй шўхлар,
Ким гаҳи ул бенавонинг кўнглин асрор эрдингиз.
Ёрлиғ ҳам бўлмаса теграмда худ бор эрдингиз.
Келса эрди ҳар бало оллимға асраб қўймайин,
Оҳу афғон қилғали мендин хабардор эрдингиз.
То асири ишқ бўлдум, қочтингиз ул навъким
Бизга то бор эрдингиз гўёки ағёр эрдингиз.
Пандингиздин эмди эрмасмен малул, эй дўстлар,
Доимо мен хастаға мундоқ ситамкор эрдингиз.
Деманг, эй жону кўнгулким хорбиз ёр оллида
Гар эрур ул ёр то бор эрдингиз хор эрдингиз.
Эй харобот аҳли, демангким недин ғамнокбиз,
Маст эдингким ғам эди ҳар гаҳки ҳушёр эрдингиз.
Бир йўли қовманг Навоий кўнглини, эй шўхлар,
Ким гаҳи ул бенавонинг кўнглин асрор эрдингиз.
261
Нозанинлар бенаволарға тараҳҳум айлангиз,
Лутф агар йўқтур, ғазаб бирла такаллум айлангиз.
Гаҳ бийик, гаҳ паст гирён кўрсаигиз ушшоқни,
Фош кулманг, сиз ниҳон бори табассум айлангиз.
Ҳажри зулмидин қатиғ ҳолимни, эй жону кўнгул,
Билдингиз ёр оллида бориб тазаллум айлангиз.
Эй балоу дард ўтлар худ солибсиз жонима,
Лек сиз ҳам гаҳ-гаҳ ул ўтдин таваҳҳум айлангиз.
Қон агар ютсам қарориб ахтарим, эй хатту хол,
Сиз майи лаъли билан бори танаъум айлангиз.
Биз фано туфроғи бўлдуқ дайр аро, эй аҳли зуҳд,
Хонақаҳ саҳнида сиз баҳси тақаддум айлангиз.
Эй муғаннийлар, Навоий маст эди, кеч уйғонур,
Они уйғатмоққа бир дилкаш тараннум айлангиз.
Лутф агар йўқтур, ғазаб бирла такаллум айлангиз.
Гаҳ бийик, гаҳ паст гирён кўрсаигиз ушшоқни,
Фош кулманг, сиз ниҳон бори табассум айлангиз.
Ҳажри зулмидин қатиғ ҳолимни, эй жону кўнгул,
Билдингиз ёр оллида бориб тазаллум айлангиз.
Эй балоу дард ўтлар худ солибсиз жонима,
Лек сиз ҳам гаҳ-гаҳ ул ўтдин таваҳҳум айлангиз.
Қон агар ютсам қарориб ахтарим, эй хатту хол,
Сиз майи лаъли билан бори танаъум айлангиз.
Биз фано туфроғи бўлдуқ дайр аро, эй аҳли зуҳд,
Хонақаҳ саҳнида сиз баҳси тақаддум айлангиз.
Эй муғаннийлар, Навоий маст эди, кеч уйғонур,
Они уйғатмоққа бир дилкаш тараннум айлангиз.
262
Рози эрмасмен кўнгул чокини пайванд этсангиз,
Қолғонин ҳам кошки парканд-парканд этсангиз.
Итлари оллинда солибким мени ул кўйдин,
Қовмоқ истарлар, даме машғулу хурсанд этсангиз,
Қайд этарда ул пари кўйида мен девонанн
Итлари занжири, бирла кошки банд этсангиз.
Сўрмоғимга келса Мажнун нетти, эй аҳли жунун,
Ваъзу панд айтиб мени бир дам хирадманд этсангиз.
Телба итни демангиз мендек нединким, ор этар
Ақлу хуш аҳлини бир Мажнунға монанд этсангиз.
Эйки, дебсиз пандингиздин бодани тарк этгамен,
Тарк этан аввал мени шоистаи панд этсангиз.
Гар аччиғ йиғлар Навоий дафъиға, эй шўхлар,
Нетти оллинда туруб бир дам шакарханд этсангиз.
Қолғонин ҳам кошки парканд-парканд этсангиз.
Итлари оллинда солибким мени ул кўйдин,
Қовмоқ истарлар, даме машғулу хурсанд этсангиз,
Қайд этарда ул пари кўйида мен девонанн
Итлари занжири, бирла кошки банд этсангиз.
Сўрмоғимга келса Мажнун нетти, эй аҳли жунун,
Ваъзу панд айтиб мени бир дам хирадманд этсангиз.
Телба итни демангиз мендек нединким, ор этар
Ақлу хуш аҳлини бир Мажнунға монанд этсангиз.
Эйки, дебсиз пандингиздин бодани тарк этгамен,
Тарк этан аввал мени шоистаи панд этсангиз.
Гар аччиғ йиғлар Навоий дафъиға, эй шўхлар,
Нетти оллинда туруб бир дам шакарханд этсангиз.
263
Дўстлар, аҳли замондин меҳр умиди тутмангиз,
Меҳри гардун бўлсалар кўз нуридин ёрутмангиз.
Гар шоҳ ўлсун, гар гадоким, солмангиз юзига кўз,
Ёдини балким кўнгул атрофида ёвутмангиз.
Зулм ила юз чок қилғон танға гар марҳам ёқиб
Буткарурбиз десалар ул захмларни бутмангиз.
Эл жафосининг малоли қилса ҳар дам қасди жон,
Кўнглунгизни ғайрибекаслик била овутмангиз.
Ўксуди эл майли мендин бир йўли, эй дарду ғам,
Гаҳ-гаҳи сиз бори бошимдин қадам ўксутмангиз.
Ҳажр ўтин жонимға ёқтим, кўрсангиз усрук мени,
Эмди, эй панд аҳли, дўзах ўтидин қўрқутмангиз.
Чун Навоий дашт тутти, эмдн зинҳор, эй вуҳуш,
Ким башар жинснни ул Мажнун сари ёвутмангиз.
Меҳри гардун бўлсалар кўз нуридин ёрутмангиз.
Гар шоҳ ўлсун, гар гадоким, солмангиз юзига кўз,
Ёдини балким кўнгул атрофида ёвутмангиз.
Зулм ила юз чок қилғон танға гар марҳам ёқиб
Буткарурбиз десалар ул захмларни бутмангиз.
Эл жафосининг малоли қилса ҳар дам қасди жон,
Кўнглунгизни ғайрибекаслик била овутмангиз.
Ўксуди эл майли мендин бир йўли, эй дарду ғам,
Гаҳ-гаҳи сиз бори бошимдин қадам ўксутмангиз.
Ҳажр ўтин жонимға ёқтим, кўрсангиз усрук мени,
Эмди, эй панд аҳли, дўзах ўтидин қўрқутмангиз.
Чун Навоий дашт тутти, эмдн зинҳор, эй вуҳуш,
Ким башар жинснни ул Мажнун сари ёвутмангиз.
264
Мени бир нома бирла дилбарим ёд этмади ҳаргиз,
Қулин қайғудин ул хат бирла озод этмади ҳаргиз.
Сиришким сайли йиқмай қўймади худ сабр бунёдин,
Бузуғ кўнглумда тарҳи васл бунёд этмади ҳаргиз.
Балолар тоғини ҳажринда тирноғим била қаздим,
Мен этган ишни ошиқлиқда Фарҳод этмади ҳаргиз.
Чу нақди сабр торож айладинг, кўнглумга ўт солдинг,
Бу навъ ўз кишвариға шоҳ бедод этмади ҳаргиз.
Фироқ айёмида кўп нафъ еткурди бу ким кўнглум
Ўзин ул шўхнинг васлиға мўътод этмади ҳаргиз.
Не тонг девона кўнглум итларингга таън қилмоқким,
Ебон юз дарду меҳнат тоши, фарёд этмади ҳаргиз.
Эрур ишқ оллида жоним фидо қилсам ҳануз озким,
Ул ойдин ўзгани қатлимға жаллод этмади ҳаргиз.
Не тонг, эй муғбача, ишқингда маст ўлсамки, пири дайр
Бу икки ишдин ўзга бизга иршод этмади ҳаргиз.
Агар бузди Навоий кўнглини ул бевафо тонг йўқ,
Вафо аҳли уйин чун ишқ обод этмади ҳаргиз.
Қулин қайғудин ул хат бирла озод этмади ҳаргиз.
Сиришким сайли йиқмай қўймади худ сабр бунёдин,
Бузуғ кўнглумда тарҳи васл бунёд этмади ҳаргиз.
Балолар тоғини ҳажринда тирноғим била қаздим,
Мен этган ишни ошиқлиқда Фарҳод этмади ҳаргиз.
Чу нақди сабр торож айладинг, кўнглумга ўт солдинг,
Бу навъ ўз кишвариға шоҳ бедод этмади ҳаргиз.
Фироқ айёмида кўп нафъ еткурди бу ким кўнглум
Ўзин ул шўхнинг васлиға мўътод этмади ҳаргиз.
Не тонг девона кўнглум итларингга таън қилмоқким,
Ебон юз дарду меҳнат тоши, фарёд этмади ҳаргиз.
Эрур ишқ оллида жоним фидо қилсам ҳануз озким,
Ул ойдин ўзгани қатлимға жаллод этмади ҳаргиз.
Не тонг, эй муғбача, ишқингда маст ўлсамки, пири дайр
Бу икки ишдин ўзга бизга иршод этмади ҳаргиз.
Агар бузди Навоий кўнглини ул бевафо тонг йўқ,
Вафо аҳли уйин чун ишқ обод этмади ҳаргиз.
265
Кўнглум олди ёр чун юзига боқиб турди кўз,
Ваҳки, олдурди кўнгул ҳар кимса ким олдурди кўз.
Боққоч ул қотилға солди бошима тиғ узра тиғ,
Оллоҳ-оллоҳ, не балолар бошима келтурди кўз.
Ҳажр шоми кўз ёшим бошимдин ошти уйлаким,
Су йўлин ҳар сари айлаб, рахналар билгурди кўз.
Оҳ ўтидин айлади зоҳир кўнгул барқи бало,
Нечаким кўнглумга офат ёмғури ёғдурди кўз.
Қўҳи дард ўлдим мену теграмда хушу сабр элин
Ёғдуруб ёшимни сайли ашк бирла сурди кўз.
Ҳажр кожидин кўзумга ҳар замон ўт чоқилур,
Бу чақинларға таним хошокини куйдурди кўз.
Оҳ ўтидин бори қутқарди букин, ашки аро,
Сув кишиси янглиғ ўз мардумларин ёшурди кўз.
Наҳс юлдуздек кўзи чун тушти, барҳам бўлди базм,
Мухтасиб майхона аҳли айшиға еткурди кўз.
Эй Навоий, истама мендин кўнгулким, ёғдуруб
Жолаи ашкин, кўнгулнинг шишасин синдурди кўз.
Ваҳки, олдурди кўнгул ҳар кимса ким олдурди кўз.
Боққоч ул қотилға солди бошима тиғ узра тиғ,
Оллоҳ-оллоҳ, не балолар бошима келтурди кўз.
Ҳажр шоми кўз ёшим бошимдин ошти уйлаким,
Су йўлин ҳар сари айлаб, рахналар билгурди кўз.
Оҳ ўтидин айлади зоҳир кўнгул барқи бало,
Нечаким кўнглумга офат ёмғури ёғдурди кўз.
Қўҳи дард ўлдим мену теграмда хушу сабр элин
Ёғдуруб ёшимни сайли ашк бирла сурди кўз.
Ҳажр кожидин кўзумга ҳар замон ўт чоқилур,
Бу чақинларға таним хошокини куйдурди кўз.
Оҳ ўтидин бори қутқарди букин, ашки аро,
Сув кишиси янглиғ ўз мардумларин ёшурди кўз.
Наҳс юлдуздек кўзи чун тушти, барҳам бўлди базм,
Мухтасиб майхона аҳли айшиға еткурди кўз.
Эй Навоий, истама мендин кўнгулким, ёғдуруб
Жолаи ашкин, кўнгулнинг шишасин синдурди кўз.
266
Дўстлар, олам элига ёру ҳамдам бўлмангиз.
Ёр ила ҳамдам демайким, ошно ҳам бўлмангиз.
Ошнолиғ айлабон ўз жонингизға ҳар замон,
Боиси юз минг жафоу меҳнату ғам бўлмангиз.
Еб паривашлар фирибин сўнгра топмай илтифот.
Мен киби девонау расвойи олам бўлмангиз!
Эй висол аҳли, ул ойнинг дарду ҳажридин мени
Кўп кўруб ғамнок сиз ҳам асру ҳуррам бўлмангиз.
Васлу айш обод қилсун халқни, эй дарду ғам,
Сиз бузуғ кўнглумдин ўзга ерга маҳрам бўлмангиз.
Эй харобот аҳли, йўқ инсонда имкони вафо,
Мастлиғдин дев ўлунг зинҳору одам бўлмангиз.
Гар Навоий ҳажр аро бўлди залил, эй аҳли васл,
Эмди навбат сизгадур, мунча муаззам бўлмангиз.
Ёр ила ҳамдам демайким, ошно ҳам бўлмангиз.
Ошнолиғ айлабон ўз жонингизға ҳар замон,
Боиси юз минг жафоу меҳнату ғам бўлмангиз.
Еб паривашлар фирибин сўнгра топмай илтифот.
Мен киби девонау расвойи олам бўлмангиз!
Эй висол аҳли, ул ойнинг дарду ҳажридин мени
Кўп кўруб ғамнок сиз ҳам асру ҳуррам бўлмангиз.
Васлу айш обод қилсун халқни, эй дарду ғам,
Сиз бузуғ кўнглумдин ўзга ерга маҳрам бўлмангиз.
Эй харобот аҳли, йўқ инсонда имкони вафо,
Мастлиғдин дев ўлунг зинҳору одам бўлмангиз.
Гар Навоий ҳажр аро бўлди залил, эй аҳли васл,
Эмди навбат сизгадур, мунча муаззам бўлмангиз.
267
Менга ул кўзи қаро деди чучук чиндин сўз,
Не ажаб ани қаро кўз десаму ширин сўз.
Лаби юз ваъдани андоқ манга ёлғон қилди.
Ки дей олмас киши юз йилда бир андоқ чин сўз.
Ҳажринг афсонасидин сўз дер эсам ҳажр туни
Топмағай тонгғача тун йил эса таскин сўз.
Белию лаъли лаби сўзида лол ўлди хирад
Ким, эрур бири дақиқу бири бас рангин сўз,
Ҳар фасоҳатки лабинг қилди Масиҳо эшитиб,
Жон топиб келмади оғзи аро жуз таҳсин сўз.
Ҳусни васфида сўзум тутти бари оламни,
Муршиди ишқ менга айлагали талқин сўз.
Базми айш ичра Навоий не ажаб урмаса дам,
Айта олмас чу нишот аҳли аро ғамгин сўз.
Не ажаб ани қаро кўз десаму ширин сўз.
Лаби юз ваъдани андоқ манга ёлғон қилди.
Ки дей олмас киши юз йилда бир андоқ чин сўз.
Ҳажринг афсонасидин сўз дер эсам ҳажр туни
Топмағай тонгғача тун йил эса таскин сўз.
Белию лаъли лаби сўзида лол ўлди хирад
Ким, эрур бири дақиқу бири бас рангин сўз,
Ҳар фасоҳатки лабинг қилди Масиҳо эшитиб,
Жон топиб келмади оғзи аро жуз таҳсин сўз.
Ҳусни васфида сўзум тутти бари оламни,
Муршиди ишқ менга айлагали талқин сўз.
Базми айш ичра Навоий не ажаб урмаса дам,
Айта олмас чу нишот аҳли аро ғамгин сўз.
268
Бўлди шому жонға ул ой ҳажридин қайғу ҳануз,
Етти субҳу кўзларимга кирмамиш уйқу ҳануз,
Оби ҳайвонинг ғамидин токи заъфим бўлди саъб,
Бермамиш бир қатра бўғзум ичра, жоно, су ҳануз.
Жавр ўқин оттинг вале бийм эрди ҳижрон тиғидин,
Етти ул ҳам бошима, кўнглумдин ўтмай бу ҳануз.
Новакинг умридурур кўнглумда хандон бўлғали,
Бор анинг муфрит жунунидин мунга кулгу ҳануз.
Сеҳр ила ул кўз қилиб зулфунг камандин аждаҳо,
Бузди олам хилқатину бас айламас жоду ҳануз.
Шоҳиди мақсуд акси кўнглума тушмас деманг,
Ғайри нақшиднн магар пок эрмас ул кўзгу ҳануз.
Деди бўл фоний висолим истасанг, бўлдим фано,
Эй Навоий, сўрки мундин ортуғ истарму ҳануз.
Етти субҳу кўзларимга кирмамиш уйқу ҳануз,
Оби ҳайвонинг ғамидин токи заъфим бўлди саъб,
Бермамиш бир қатра бўғзум ичра, жоно, су ҳануз.
Жавр ўқин оттинг вале бийм эрди ҳижрон тиғидин,
Етти ул ҳам бошима, кўнглумдин ўтмай бу ҳануз.
Новакинг умридурур кўнглумда хандон бўлғали,
Бор анинг муфрит жунунидин мунга кулгу ҳануз.
Сеҳр ила ул кўз қилиб зулфунг камандин аждаҳо,
Бузди олам хилқатину бас айламас жоду ҳануз.
Шоҳиди мақсуд акси кўнглума тушмас деманг,
Ғайри нақшиднн магар пок эрмас ул кўзгу ҳануз.
Деди бўл фоний висолим истасанг, бўлдим фано,
Эй Навоий, сўрки мундин ортуғ истарму ҳануз.
269
Чун қўярмен ул жаҳон оройиши базмиға юз,
Айш базмин, соқиё, Боғижаҳонорода туз.
Сарвда йўқ гул киби рухсору гулда кўзу қош,
Ҳусн аро эй гулъузор сарв қадсен сен тўкуз.
Тиғ агар чексанг сурар эрнинг доғи тиғини, бор
Ёлғуз эрмас илтимоси қатл агар чексам бўғуз.
Телбадур нокас рақибинг, қатл эрур вожиб анга,
Мундин ўзга йўқ иложи итким бўлғай қутуз.
Май учун, зуҳдум ридосин ол гарав, эй пири дайр,
Дема найлай, чун харобот аҳли ичса бода суз.
Чун ети қат ерга киргунг оқнбат холо, не суд,
Гар сипеҳр ажносидин оллингға тортарлар тўқуз.
Ваҳки, то бир кўрди ўл юзни Навоий, эй рафиқ,
Сабри юздин бирга келди, шавқи бўлди бирга юз.
Айш базмин, соқиё, Боғижаҳонорода туз.
Сарвда йўқ гул киби рухсору гулда кўзу қош,
Ҳусн аро эй гулъузор сарв қадсен сен тўкуз.
Тиғ агар чексанг сурар эрнинг доғи тиғини, бор
Ёлғуз эрмас илтимоси қатл агар чексам бўғуз.
Телбадур нокас рақибинг, қатл эрур вожиб анга,
Мундин ўзга йўқ иложи итким бўлғай қутуз.
Май учун, зуҳдум ридосин ол гарав, эй пири дайр,
Дема найлай, чун харобот аҳли ичса бода суз.
Чун ети қат ерга киргунг оқнбат холо, не суд,
Гар сипеҳр ажносидин оллингға тортарлар тўқуз.
Ваҳки, то бир кўрди ўл юзни Навоий, эй рафиқ,
Сабри юздин бирга келди, шавқи бўлди бирга юз.
270
Эй муғанний, чун ниҳон розим билурсен соз туз,
Тортибон мунглуғ наво созинг била овоз туз.
Навҳа оҳанги тузуб оғоз қил маҳзун суруд,
Ул суруд ичра ҳазин кўнглумга маҳфий роз туз.
Тузма оғоз айлабон Фарҳоду Мажнун қиссасин,
Десанг эл куйсун менинг дардим қилиб оғоз туз.
Истасангким нағманг ичра кўп халойиқ ўлмагай,
Ул иковдин кўп вале мендин тарона оз туз.
Гар менинг ҳолим десанг туз барча достони ниёз,
Дилбаримдин нағма соз этсанг суруди ноз туз.
Чун бу гулшанда нишиман қилғали қўймас хазон,
Гул фироқи савтин, эй булбул, қилиб парвоз туз.
Базм аро ўртар Навоийни ниҳон мунглуғ суруд,
Эй муғанний, чун ниҳон розим билурсен соз туз.
Тортибон мунглуғ наво созинг била овоз туз.
Навҳа оҳанги тузуб оғоз қил маҳзун суруд,
Ул суруд ичра ҳазин кўнглумга маҳфий роз туз.
Тузма оғоз айлабон Фарҳоду Мажнун қиссасин,
Десанг эл куйсун менинг дардим қилиб оғоз туз.
Истасангким нағманг ичра кўп халойиқ ўлмагай,
Ул иковдин кўп вале мендин тарона оз туз.
Гар менинг ҳолим десанг туз барча достони ниёз,
Дилбаримдин нағма соз этсанг суруди ноз туз.
Чун бу гулшанда нишиман қилғали қўймас хазон,
Гул фироқи савтин, эй булбул, қилиб парвоз туз.
Базм аро ўртар Навоийни ниҳон мунглуғ суруд,
Эй муғанний, чун ниҳон розим билурсен соз туз.
271
Сенга хўйдин тоза бўлмиш обиҳайвон бирла юз,
Ҳажридин оғушта бизлар ашки ғалтон бирла юз.
Шамъи васл эйким кўзунг ёрутти шод ўлким, менинг
Рўзғоримға қарорди дарди ҳижрон бирла юз.
Бир сариғ коғаздурур тим-тим қизил бўлған манга,
Қатра-қатра ашкдин нақш айлаган қон бирла юз.
Ҳажридин оғушта бизлар ашки ғалтон бирла юз.
Шамъи васл эйким кўзунг ёрутти шод ўлким, менинг
Рўзғоримға қарорди дарди ҳижрон бирла юз.
Бир сариғ коғаздурур тим-тим қизил бўлған манга,
Қатра-қатра ашкдин нақш айлаган қон бирла юз.
190
Суртарим туфроққа юз ҳижронда зое бўлмағай,
Суртар ўлсақ васл аро бир-бирга жонон бирла юз.
Эй ажал, қўйким қўяй юз ёрнинг кўйигаким,
Қўйғудекдурмен адам кўйига армон бирла юз.
Хонақаҳ аҳли нифоқидин қутулмоқ истабон
Қўймишам анинг фано дайриға афғон бирла юз.
Эй Навоий, ул қуёш ёдида андоқким шафақ,
Бизга рангин айла жоми чархи гардон бирла юз.
272
Ул пари кўйида мен девонани банд айлангиз,
Банд-бандим зулфи занжириға пайванд айлангиз.
Халқ тарки ишқи айларга мени дилхастани
Ўлтуруб, олам элига мужиби панд айлангиз.
Телба кўнглум топсангиз, эй ёр кўйи итлари,
Туш-тушидин тишлабон парканд-парканд айлангиз.
Бодаи ишқ асру маст этмиш мени, эй дўстлар.
Жомима афюн эзиб бир дам хирадманд айлангиз.
Йиғласам аччиғ малул ўлмоқ недур, эй хўблар,
Ҳазл учун гоҳи боқиб сиз ҳам шакарханд айлангиз.
Ишқ баҳрида дури васл истасанг, эй аҳли дард,
Кўнглунгуз ул нақд ёди бирла хурсанд айлангиз.
Қилсангиз тасвир Лайли ҳуснин ул ойдек сизинг,
Лек Мажнунни Навоий бирла монанд айлангиз.
Банд-бандим зулфи занжириға пайванд айлангиз.
Халқ тарки ишқи айларга мени дилхастани
Ўлтуруб, олам элига мужиби панд айлангиз.
Телба кўнглум топсангиз, эй ёр кўйи итлари,
Туш-тушидин тишлабон парканд-парканд айлангиз.
Бодаи ишқ асру маст этмиш мени, эй дўстлар.
Жомима афюн эзиб бир дам хирадманд айлангиз.
Йиғласам аччиғ малул ўлмоқ недур, эй хўблар,
Ҳазл учун гоҳи боқиб сиз ҳам шакарханд айлангиз.
Ишқ баҳрида дури васл истасанг, эй аҳли дард,
Кўнглунгуз ул нақд ёди бирла хурсанд айлангиз.
Қилсангиз тасвир Лайли ҳуснин ул ойдек сизинг,
Лек Мажнунни Навоий бирла монанд айлангиз.
273
Ёпилмас гар манга қонлиғ судин кўз,
Санга лекин очилмас уйқудин кўз.
Юзунг лавҳида важҳуллоҳ аёндур,
Не тонг гар олмасам ул кўзгудин кўз.
Боқа олмон юзунг оллимға келса,
Қамашур меҳр кўзга ўтрудин кўз.
Кўзунг эл қони тўккандин ҳасад еб,
Не қонларким тўкар ул қайғудин кўз.
Эмассен ҳолима гирёну хандон
Ки, ёшармиш сенга кўп кулгудин кўз.
Қадаҳ чарҳида май меҳрини соҳий,
Солиб ёрут менга ул ёғдудин кўз.
Навоий маст кўнглин ашк оқизди,
Гум этти охир анинг беҳудин кўз.
Санга лекин очилмас уйқудин кўз.
Юзунг лавҳида важҳуллоҳ аёндур,
Не тонг гар олмасам ул кўзгудин кўз.
Боқа олмон юзунг оллимға келса,
Қамашур меҳр кўзга ўтрудин кўз.
Кўзунг эл қони тўккандин ҳасад еб,
Не қонларким тўкар ул қайғудин кўз.
Эмассен ҳолима гирёну хандон
Ки, ёшармиш сенга кўп кулгудин кўз.
Қадаҳ чарҳида май меҳрини соҳий,
Солиб ёрут менга ул ёғдудин кўз.
Навоий маст кўнглин ашк оқизди,
Гум этти охир анинг беҳудин кўз.
274
Ишқ юки айлади торами аълони кўж,
Не ажаб ар айласа мен киби шайдони кўж.
Тори сиришким чекиб дард қадим қилди хам,
Уйлаким эл чиллани тортиб этар ёни кўж.
Ўлмадим онсиз уёт бошим этибдур қуйи,
Заъф гумон этмаким қилди бу расвони кўж.
Ғам юкидин заъфлиқ шахсим эгилса не тонг
Ким, бу юк этмиш басе жисми тавонони кўж.
Захмима кирганда дард доли киби бўлди хам
Кимки эрур нақби рав чарх қилур они кўж.
Эгма қаддимға боқиб раҳм қил, эй сарв ким,
Давр басе айлади қомати раънони кўж.
Қилди Навоий унин эгри киби тори ҳажр,
Айлагали ноладин чангдек аъзони кўж.
Не ажаб ар айласа мен киби шайдони кўж.
Тори сиришким чекиб дард қадим қилди хам,
Уйлаким эл чиллани тортиб этар ёни кўж.
Ўлмадим онсиз уёт бошим этибдур қуйи,
Заъф гумон этмаким қилди бу расвони кўж.
Ғам юкидин заъфлиқ шахсим эгилса не тонг
Ким, бу юк этмиш басе жисми тавонони кўж.
Захмима кирганда дард доли киби бўлди хам
Кимки эрур нақби рав чарх қилур они кўж.
Эгма қаддимға боқиб раҳм қил, эй сарв ким,
Давр басе айлади қомати раънони кўж.
Қилди Навоий унин эгри киби тори ҳажр,
Айлагали ноладин чангдек аъзони кўж.
275
Жуд эмас кўп базл учун кўп мол қилмоғлиғ ҳавас.
Ким эрур кўпдин-кўп оздин-оз они бил жуду бас.
Разл тақдим этса йўқ аҳли сафоға ҳеч бок,
Суға не нуқсон гар онинг устида ер тутса хас.
Ёр исидур ком келтурсун сабо ёхуд шамол,
Дўст таҳририға ровий хоҳ Бузар, хоҳ Анас.
Тожварлар оқ уйида сокин ўлса аҳли ишқ,
Уйладурким, булбули ҳудҳудға бўлғай бир қафас.
Корвони дард ила қатъ эт муҳаббат даштиин
Ким нидойи муждаи васл айлар анда ҳар жарас.
Сурма ул шабҳез аёғи гардин итким кечалар,
Итча йўқ кўйида гар худ Шаҳна бўлсун, гар Асас.
Ғам туни бўлса не тонг давлат куни бирла бадал,
Субҳдек аҳли сафо бирла гар урсанг бир нафас.
Дайр пири журъасин гар тутса бизга муғбача,
Нақд жондин ўзга ўтрусида йўқдур дастрас.
Эй Навоий, ишқ сиррин ким ҳавас қилса, дема
Ким эшитмакка бу сўз лойиқ эмас ҳар булҳавас.
Ким эрур кўпдин-кўп оздин-оз они бил жуду бас.
Разл тақдим этса йўқ аҳли сафоға ҳеч бок,
Суға не нуқсон гар онинг устида ер тутса хас.
Ёр исидур ком келтурсун сабо ёхуд шамол,
Дўст таҳририға ровий хоҳ Бузар, хоҳ Анас.
Тожварлар оқ уйида сокин ўлса аҳли ишқ,
Уйладурким, булбули ҳудҳудға бўлғай бир қафас.
Корвони дард ила қатъ эт муҳаббат даштиин
Ким нидойи муждаи васл айлар анда ҳар жарас.
Сурма ул шабҳез аёғи гардин итким кечалар,
Итча йўқ кўйида гар худ Шаҳна бўлсун, гар Асас.
Ғам туни бўлса не тонг давлат куни бирла бадал,
Субҳдек аҳли сафо бирла гар урсанг бир нафас.
Дайр пири журъасин гар тутса бизга муғбача,
Нақд жондин ўзга ўтрусида йўқдур дастрас.
Эй Навоий, ишқ сиррин ким ҳавас қилса, дема
Ким эшитмакка бу сўз лойиқ эмас ҳар булҳавас.
276
Боғ аро не сарв этармен орзу не гул ҳавас,
Даҳр боғида манга ул сарви гулрухсор бас.
Ул кечаким ёр ила ёрутқамен шамъи висол,
Зинҳор, эй субҳ, агар бўлсанг Масиҳ урма нафас.
Куйди ҳам тан, ҳам сўнгаклар тушгач ул юз ламъаси,
Барқ ўтиға найлагай бир тор ила бир неча хас.
Нахли қаддинг уйла олийдурки, термак мевасин
Бўлса доғи дастрас мумкин эмастур дастрас.
Онча тийғи ишқ чокидур таним атрофида
Ким, ани кўнглум қушиға дард айлабтур қафас.
Ул маҳи маҳмил нишин ҳавдажда, кўнглум ташқари,
Не ажаб гар тинмай оқған чекса андоқким жарас.
Эй Навоий, илтимос этма санамлардин висол,
Гар десанг кўп куймайин биздин эшит бу мултамас,
Даҳр боғида манга ул сарви гулрухсор бас.
Ул кечаким ёр ила ёрутқамен шамъи висол,
Зинҳор, эй субҳ, агар бўлсанг Масиҳ урма нафас.
Куйди ҳам тан, ҳам сўнгаклар тушгач ул юз ламъаси,
Барқ ўтиға найлагай бир тор ила бир неча хас.
Нахли қаддинг уйла олийдурки, термак мевасин
Бўлса доғи дастрас мумкин эмастур дастрас.
Онча тийғи ишқ чокидур таним атрофида
Ким, ани кўнглум қушиға дард айлабтур қафас.
Ул маҳи маҳмил нишин ҳавдажда, кўнглум ташқари,
Не ажаб гар тинмай оқған чекса андоқким жарас.
Эй Навоий, илтимос этма санамлардин висол,
Гар десанг кўп куймайин биздин эшит бу мултамас,
277
Жонға лаълинг майи жомидур мултамас,
Не Хизр суйи, не жоми Жамдир ҳавас.
Қотилим тиғи кўзгуси занг ўлмасун,
Эй Масиҳ, ўлганим кўрсанг асра нафас.
Кўз тутарменки, бу су йўли беркигай,
Кўйидин ел учурса неким хору хас.
Кўнглум ул хол асири чу бўлмиш, эрур
Анкабутеки, санд этмиш они магас.
Не шараф отингга бўлғали поймол,
Не отинг пойибўсиғадур дастрас.
Кеч топардин талаб аҳли мақсадға йўл,
Гўйиё тинмайин нола айлар жарас.
Эй Навоий, танинг ичра жон йўқса дўст,
Ким кўрубтур икки булбулу бир қафас.
Не Хизр суйи, не жоми Жамдир ҳавас.
Қотилим тиғи кўзгуси занг ўлмасун,
Эй Масиҳ, ўлганим кўрсанг асра нафас.
Кўз тутарменки, бу су йўли беркигай,
Кўйидин ел учурса неким хору хас.
Кўнглум ул хол асири чу бўлмиш, эрур
Анкабутеки, санд этмиш они магас.
Не шараф отингга бўлғали поймол,
Не отинг пойибўсиғадур дастрас.
Кеч топардин талаб аҳли мақсадға йўл,
Гўйиё тинмайин нола айлар жарас.
Эй Навоий, танинг ичра жон йўқса дўст,
Ким кўрубтур икки булбулу бир қафас.
278
Кўйи тоши бошима ҳайф айласам уйқу ҳавас,
Ит уюр бўлса аёғ, илги бошин қўймоққа бас.
Чун дедим, зулфунг камандин бўйнума солғнл, деди:
Итга бўлмас Каъба қандили танобидин марас.
Оҳ ўти ўртарга жисмимни не монеъ кўз ёшим,
Барқ урғач ўртанур гар бўлса дарё узра хас.
Чоклар бўлған таним қон лаълию кўз дурридин
Булбули руҳумғадур, гавҳарлар ўткарган қафас.
Йўқса муфрит заъф аро оғзимға ул юз кўзгусин
Урмағаймен тийра бўлмоқ ваҳмидин ўлсам нафас.
Дард аро ўлсанг даво аҳли замондин истама
Ким, топилмас даҳр аро бечораларға чора рас.
Илтимос этсам лабингдин жон топар деб қилма айб
Ким Навоийға будур ўлгунча, эй жон, мултамасг.
Ит уюр бўлса аёғ, илги бошин қўймоққа бас.
Чун дедим, зулфунг камандин бўйнума солғнл, деди:
Итга бўлмас Каъба қандили танобидин марас.
Оҳ ўти ўртарга жисмимни не монеъ кўз ёшим,
Барқ урғач ўртанур гар бўлса дарё узра хас.
Чоклар бўлған таним қон лаълию кўз дурридин
Булбули руҳумғадур, гавҳарлар ўткарган қафас.
Йўқса муфрит заъф аро оғзимға ул юз кўзгусин
Урмағаймен тийра бўлмоқ ваҳмидин ўлсам нафас.
Дард аро ўлсанг даво аҳли замондин истама
Ким, топилмас даҳр аро бечораларға чора рас.
Илтимос этсам лабингдин жон топар деб қилма айб
Ким Навоийға будур ўлгунча, эй жон, мултамасг.
279
Кўнгул ҳар тун фароғ истаб бало тошини ёстанмас,
Агар ҳар дам неча қатла ул ой кўйини айланмас.
Вале бу турфадурким, гар фиғони чархдин ўтсун,
Ул ой ноз уйқусидин чиқмағунча меҳр уйғонмас.
Кўнгулга лофи ишқингдин неча бердинг ўлум хавфи,
Бу янглиғ ваъда бирла гар сўрарсан эмди ҳам тонмас.
Лаби лаълинг хаёли ҳажр аро бағримни қон қилди,
Жиҳат будур ҳамоно қон ютардин гар кўнгул қонмас,
Ажал тиғи не бўлғай элни майдон ичра қатл этса,
Гар эл ғавғосидин чобуксуворим эмди отланмас.
Насими лоларўюм маҳмилиға майл қилмаским,
Қуюндек рашкдин хоки таним юз қатла тўлғонмас.
Анингдек телба кўнглум ул пари кўйига юзланмиш,
Ки гар занжирлар бирла чекарлар халқким ёнмас.
Ўтуб ишқ ичра умрум, зоҳидо, қўй зуҳд иршодин,
Киши мундоқ улуқ санъатни улғайғанда ўрганмас.
Гадолар силкидин кўйи харобот ичра хориждур,
Бировким илкига тушса қуруғ нон бодаға монмас.
Ҳужум этти жаҳон меҳнатлари, тут бода, соқийким,
Қадаҳ чекмай киши бу хайлнинг дафъиға қотланмас.
Муҳаббат ўти эл бирлаки ёқтинг, ўртанур жонн,
Навоий, йўқса ҳижронинг ўтидин онча ўртанмас.
Агар ҳар дам неча қатла ул ой кўйини айланмас.
Вале бу турфадурким, гар фиғони чархдин ўтсун,
Ул ой ноз уйқусидин чиқмағунча меҳр уйғонмас.
Кўнгулга лофи ишқингдин неча бердинг ўлум хавфи,
Бу янглиғ ваъда бирла гар сўрарсан эмди ҳам тонмас.
Лаби лаълинг хаёли ҳажр аро бағримни қон қилди,
Жиҳат будур ҳамоно қон ютардин гар кўнгул қонмас,
Ажал тиғи не бўлғай элни майдон ичра қатл этса,
Гар эл ғавғосидин чобуксуворим эмди отланмас.
Насими лоларўюм маҳмилиға майл қилмаским,
Қуюндек рашкдин хоки таним юз қатла тўлғонмас.
Анингдек телба кўнглум ул пари кўйига юзланмиш,
Ки гар занжирлар бирла чекарлар халқким ёнмас.
Ўтуб ишқ ичра умрум, зоҳидо, қўй зуҳд иршодин,
Киши мундоқ улуқ санъатни улғайғанда ўрганмас.
Гадолар силкидин кўйи харобот ичра хориждур,
Бировким илкига тушса қуруғ нон бодаға монмас.
Ҳужум этти жаҳон меҳнатлари, тут бода, соқийким,
Қадаҳ чекмай киши бу хайлнинг дафъиға қотланмас.
Муҳаббат ўти эл бирлаки ёқтинг, ўртанур жонн,
Навоий, йўқса ҳижронинг ўтидин онча ўртанмас.
280
Менга бир сарви гулруҳ бўлди мунис,
Ки ҳайрондур кўзи оллинда наргис.
Чу ғам базхмида майдек ҳон ютармен,
Эрур лаълинг ҳадиси нуқли мажлис.
Кўзу, қошу, юзу, зулфу, қадингдин
Мени беҳудға барбод ўлди беш ҳис.
Фалак тоқидек этти қоматим хам,
Қошинг меҳробини тузган муҳандис.
Дақойиқ ишқ илмн ичра кўпдур,
Ки тафҳимида ожиздур мударрис.
Асарсиздир кўнгулда шўълаи ризқ,
Бўлур чун қалб рўкаш айлаган мис.
Навоий эрдию жон нақди олдинг,
Тирик мумкин эмас бу навъ муфлис.
Ки ҳайрондур кўзи оллинда наргис.
Чу ғам базхмида майдек ҳон ютармен,
Эрур лаълинг ҳадиси нуқли мажлис.
Кўзу, қошу, юзу, зулфу, қадингдин
Мени беҳудға барбод ўлди беш ҳис.
Фалак тоқидек этти қоматим хам,
Қошинг меҳробини тузган муҳандис.
Дақойиқ ишқ илмн ичра кўпдур,
Ки тафҳимида ожиздур мударрис.
Асарсиздир кўнгулда шўълаи ризқ,
Бўлур чун қалб рўкаш айлаган мис.
Навоий эрдию жон нақди олдинг,
Тирик мумкин эмас бу навъ муфлис.
281
Бизга даврон боғидин бир сарви гулруҳсор бас,
Гоҳи андин жилва гоҳи давлати дийдор бас.
Хилъатин захмимға боғларға не хадким, истасам,
Қилса лутф андин муни тикмак учун бир тор бас.
Мен киму зулфунг таманноси, агар куфр истасам,
Итларинг бўйни танобидин менга зуннор бас.
Ҳажр ўтидин синди кўнглум, истамон қасринг паноҳ,
Соя бир кўнгли бузулғанға синуқ девор бас.
Кўзда бир уйқуни кўрсам, уйқуда кўрсам сени,
То ажал уйқуси ушбу давлати бедор бас.
Воизо, мен осий эрмон, ҳуру жаннат лойиқи,
Муғбача, соқий, мақомим кулбаи ҳаммор бас.
Ўзлугунгдин ўзни салб этсанг эваз бир комдур,
Эй Навоий, қилмағил, бу шевани зинҳор бас.
Гоҳи андин жилва гоҳи давлати дийдор бас.
Хилъатин захмимға боғларға не хадким, истасам,
Қилса лутф андин муни тикмак учун бир тор бас.
Мен киму зулфунг таманноси, агар куфр истасам,
Итларинг бўйни танобидин менга зуннор бас.
Ҳажр ўтидин синди кўнглум, истамон қасринг паноҳ,
Соя бир кўнгли бузулғанға синуқ девор бас.
Кўзда бир уйқуни кўрсам, уйқуда кўрсам сени,
То ажал уйқуси ушбу давлати бедор бас.
Воизо, мен осий эрмон, ҳуру жаннат лойиқи,
Муғбача, соқий, мақомим кулбаи ҳаммор бас.
Ўзлугунгдин ўзни салб этсанг эваз бир комдур,
Эй Навоий, қилмағил, бу шевани зинҳор бас.
282
Гулгун май ичиб сунбули чун гулга ёпилмас,
Ул гулшан аро бизга не гулларки очилмас.
Гулзори жамолидаки пайдо эмас оғзи,
Ул навъ гул очилдики, бир ғунча топилмас.
Анфоси Масиҳо киби ул нутқи насими,
Эсмас бириким жон иси оламға ёпилмас.
Эй пири хирад кўнглума кўп қилма насиҳат,
Невчунки жунун аҳлиға ақл аҳли қотилмас.
Лаълинг майи то ичти кўнгул ҳолини сўрма,
Ким мастдур андин бириким ўзини билмас.
Ҳушёр ани билгил, бу фано дайрида, эй шайх,
Ким тўлғуча паймонаси бир лаҳза айилмас.
Кўйи сари бир кечаки азм этса Навоий,
Ой шамъин ўчур чархким, ул йўлни ёнгилмас.
Ул гулшан аро бизга не гулларки очилмас.
Гулзори жамолидаки пайдо эмас оғзи,
Ул навъ гул очилдики, бир ғунча топилмас.
Анфоси Масиҳо киби ул нутқи насими,
Эсмас бириким жон иси оламға ёпилмас.
Эй пири хирад кўнглума кўп қилма насиҳат,
Невчунки жунун аҳлиға ақл аҳли қотилмас.
Лаълинг майи то ичти кўнгул ҳолини сўрма,
Ким мастдур андин бириким ўзини билмас.
Ҳушёр ани билгил, бу фано дайрида, эй шайх,
Ким тўлғуча паймонаси бир лаҳза айилмас.
Кўйи сари бир кечаки азм этса Навоий,
Ой шамъин ўчур чархким, ул йўлни ёнгилмас.
283
Жонға лаълингдин бир ўпмакдур қиёса илтимос,
Лаълинга ҳам жонни куйдурмак илоҳазал қиёс.
Кўнглума зарбафт хилъат шўъласидурким, эрур
Тош аро бўлмоқ ниҳон Фарҳодға хоро либос.
Деди кўнглум кеча тонг йўқ пос агар тутса кўзум,
Ваҳки уйқу йўқтурур тундин ўтубдур неча пос.
Ўт сочар ишқинг кўнгул бўлса харосон йўқ ажаб,
Аждаҳодин тонг эмастур мўрға бўлмоқ ҳарос.
Кўнглум ичра мазраъи сабрим урулмай қолмағай,
Ҳар сўнгак ёнимда чун қатъиға онинг келди дос.
Хидмат эттим хонақаҳ шайхиға қадрим билмади,
Дайри пири бандасименким, эрур бас ҳақшунос.
Эй Навоий, кисвати фақру фано эгнига сол,
Йўқса хирқанг тенгдурур гар атлас ўлсун, гар палос.
Лаълинга ҳам жонни куйдурмак илоҳазал қиёс.
Кўнглума зарбафт хилъат шўъласидурким, эрур
Тош аро бўлмоқ ниҳон Фарҳодға хоро либос.
Деди кўнглум кеча тонг йўқ пос агар тутса кўзум,
Ваҳки уйқу йўқтурур тундин ўтубдур неча пос.
Ўт сочар ишқинг кўнгул бўлса харосон йўқ ажаб,
Аждаҳодин тонг эмастур мўрға бўлмоқ ҳарос.
Кўнглум ичра мазраъи сабрим урулмай қолмағай,
Ҳар сўнгак ёнимда чун қатъиға онинг келди дос.
Хидмат эттим хонақаҳ шайхиға қадрим билмади,
Дайри пири бандасименким, эрур бас ҳақшунос.
Эй Навоий, кисвати фақру фано эгнига сол,
Йўқса хирқанг тенгдурур гар атлас ўлсун, гар палос.
284
Тонг эмас гар чин юзинда қаҳрдин мавжуд эмас,
Кўзгунинг чунким кўрунмак жавҳари маъҳуд эмас.
Дашт аро оҳим сари этган мусофир юзланиб,
Фаҳм қилмайким эрур оҳим бухори дуд эмас.
Кўксум очтим ҳар тараф қилди гумон ул тифлким,
Лолалар бирла безабмен, доғи хун олуд эмас.
Ишқ бозорида савдо аҳлиға жуз нақди васл,
Ҳар нафас бир ганж агар учрар зиёндур, суд эмас.
Васли ичра демаким ушшоқини рад қилди ёр,
Ҳеч ким мендекки ҳижронидамен, мардуд эмас.
Майда аксингдур, кўз ондин олмасам, соқий, не тонг,
Токи дийдор ўлса мандин мастлиғ мақсуд эмас.
Зарби ишқидин музайяндур юзумнинг олтуни.
Эй Навоий, демагилким суккаи беҳбуд эмас.
Кўзгунинг чунким кўрунмак жавҳари маъҳуд эмас.
Дашт аро оҳим сари этган мусофир юзланиб,
Фаҳм қилмайким эрур оҳим бухори дуд эмас.
Кўксум очтим ҳар тараф қилди гумон ул тифлким,
Лолалар бирла безабмен, доғи хун олуд эмас.
Ишқ бозорида савдо аҳлиға жуз нақди васл,
Ҳар нафас бир ганж агар учрар зиёндур, суд эмас.
Васли ичра демаким ушшоқини рад қилди ёр,
Ҳеч ким мендекки ҳижронидамен, мардуд эмас.
Майда аксингдур, кўз ондин олмасам, соқий, не тонг,
Токи дийдор ўлса мандин мастлиғ мақсуд эмас.
Зарби ишқидин музайяндур юзумнинг олтуни.
Эй Навоий, демагилким суккаи беҳбуд эмас.
285
Гар менингдур ёр лўли бўлса, шоҳ этмон ҳавас,
Найлай ул шаҳники ҳар лўлиға бўлғай ҳамнафас.
Шиква қилмон гар жафодин бошима ёғдурса тош,
Тоқатим йўқ элга қилса барги гул урмоқ ҳавас.
Ёрдин ҳар неча бедод ўлса айлармен қабул,
Лек бўлса ғайр бирла мултафит, мақбул эмас.
Жонни қўймасмен чибиндек лаъли узра рашкдин,
Ул шакар узра чибин қилсам таҳайюл хол бас.
Бу балони кўрмасун ошиқки, қилғай илтимос,
Васлин онингким, биров бўлғай анга ҳам мултамас.
Ўз нигори маҳмилидин қилмасун деб кўз хато,
Ишқ дашти аҳлиға ҳар дам нидо айлар жарас.
Эй Навоий, ишқ атворида будур зулмким,
Гул мақоми базм ўлуб, булбул ери бўлғай қафас.
Найлай ул шаҳники ҳар лўлиға бўлғай ҳамнафас.
Шиква қилмон гар жафодин бошима ёғдурса тош,
Тоқатим йўқ элга қилса барги гул урмоқ ҳавас.
Ёрдин ҳар неча бедод ўлса айлармен қабул,
Лек бўлса ғайр бирла мултафит, мақбул эмас.
Жонни қўймасмен чибиндек лаъли узра рашкдин,
Ул шакар узра чибин қилсам таҳайюл хол бас.
Бу балони кўрмасун ошиқки, қилғай илтимос,
Васлин онингким, биров бўлғай анга ҳам мултамас.
Ўз нигори маҳмилидин қилмасун деб кўз хато,
Ишқ дашти аҳлиға ҳар дам нидо айлар жарас.
Эй Навоий, ишқ атворида будур зулмким,
Гул мақоми базм ўлуб, булбул ери бўлғай қафас.
286
Мени мен истаган ўз суҳбатиға аржуманд этмас,
Мени истар кишининг суҳбатин кўнглум писанд этмас.
Не баҳра топқамен андинки, мендин истагай баҳра,
Чу улким, баҳрайи андин тилармен баҳраманд этмас.
Нетай ҳуру пари базминки қатлим, ё ҳаётимға
Аён ул заҳри чашм айлаб, ниҳон бу нўшханд этмас.
Керакмас ой ила кун шакликим, ҳусну малоҳатдин
Ичим ул чок-чок этмас, таним бу банд-банд этмас.
Керак ўз чобуки қотилваши мажнуншиоримким,
Бузуғ кўнглумдин ўзга ерда жавлони саманд этмас.
Кўнгул уз чархи золидин фирибин емаким, охир
Ажал сарриштасидин ўзга бўйнунгға каманд этмас.
Ул ой ўтлуғ юзин очса Навоий тегмасун, деб кўз
Муҳаббат тухмидин ўзга ул ўт узра сипанд этмас.
Мени истар кишининг суҳбатин кўнглум писанд этмас.
Не баҳра топқамен андинки, мендин истагай баҳра,
Чу улким, баҳрайи андин тилармен баҳраманд этмас.
Нетай ҳуру пари базминки қатлим, ё ҳаётимға
Аён ул заҳри чашм айлаб, ниҳон бу нўшханд этмас.
Керакмас ой ила кун шакликим, ҳусну малоҳатдин
Ичим ул чок-чок этмас, таним бу банд-банд этмас.
Керак ўз чобуки қотилваши мажнуншиоримким,
Бузуғ кўнглумдин ўзга ерда жавлони саманд этмас.
Кўнгул уз чархи золидин фирибин емаким, охир
Ажал сарриштасидин ўзга бўйнунгға каманд этмас.
Ул ой ўтлуғ юзин очса Навоий тегмасун, деб кўз
Муҳаббат тухмидин ўзга ул ўт узра сипанд этмас.
287
Йўқ тамаъ ағёрдин гар душман эрмас ёр бас,
Ёрдин нўш истамон, неш урмаса ағёр бас.
Васли боғидин демангким муддаи гул термасун,
Терса терсун, урмаса бағримға юз минг хор бас.
Кимга қилдим бир вафоким, кўрмадим юз минг жафо,
Эй кўнгул, гар худ ҳавасдур ишқ бу миқдор бас.
Бўлмаса оғзида май, ёхуд кўз ул гулдин қизил,
Оҳи оташноки бирла дийдаи хунбор бас.
Қасдима чекма ҳилолинг тиғини кўп, эй сипеҳр
Ким, ул ойнинг тиғ зулмидин бағир афгори бас.
Даҳр бўстонида гулгун хона қилсанг орзу,
Бодаи гулранг қуйған кулбаи хаммор бас.
Эй Навоий, сўзда маъни йўқтурур, маънида сўз,
Дурри маъни истар ўлсанг айлагил гуфтор бас.
Ёрдин нўш истамон, неш урмаса ағёр бас.
Васли боғидин демангким муддаи гул термасун,
Терса терсун, урмаса бағримға юз минг хор бас.
Кимга қилдим бир вафоким, кўрмадим юз минг жафо,
Эй кўнгул, гар худ ҳавасдур ишқ бу миқдор бас.
Бўлмаса оғзида май, ёхуд кўз ул гулдин қизил,
Оҳи оташноки бирла дийдаи хунбор бас.
Қасдима чекма ҳилолинг тиғини кўп, эй сипеҳр
Ким, ул ойнинг тиғ зулмидин бағир афгори бас.
Даҳр бўстонида гулгун хона қилсанг орзу,
Бодаи гулранг қуйған кулбаи хаммор бас.
Эй Навоий, сўзда маъни йўқтурур, маънида сўз,
Дурри маъни истар ўлсанг айлагил гуфтор бас.
288
Ишқ аро эйким, фироқ ўтиға куйдунг, ғам эмас,
Шукр қил ёринг агар ағёр ила ҳамдам эмас.
Эй кўнгул, гар сен харими васлидин маҳрумсен,
Жонға миннат қўй, агар худ муддаи маҳрам эмас.
Ўқунгуз Фарҳоду Мажнун достонин завқ учун
Ким, менинг қиссам киби муҳлик муҳайян ҳам эмас.
Ғурбату бекаслигим дардин не билгайкимки, ул
Мен киби саргаштау овораи олам эмас.
Меҳри ҳар дам, войким, кўнглумда маҳкамрак бўлур,
Гарчи ул номеҳрибон ўз аҳдида маҳкам эмас.
Англамоқ рамзе гар истарсен бу дайр авзоидин
Бода ичким, дайр пири оллида мубҳам эмас.
Эй Навоий, халқдин ранжинг кўп эрса ғам ема,
Фақрнинг мунъимлиғи сарби Маридин кам эмас.
Шукр қил ёринг агар ағёр ила ҳамдам эмас.
Эй кўнгул, гар сен харими васлидин маҳрумсен,
Жонға миннат қўй, агар худ муддаи маҳрам эмас.
Ўқунгуз Фарҳоду Мажнун достонин завқ учун
Ким, менинг қиссам киби муҳлик муҳайян ҳам эмас.
Ғурбату бекаслигим дардин не билгайкимки, ул
Мен киби саргаштау овораи олам эмас.
Меҳри ҳар дам, войким, кўнглумда маҳкамрак бўлур,
Гарчи ул номеҳрибон ўз аҳдида маҳкам эмас.
Англамоқ рамзе гар истарсен бу дайр авзоидин
Бода ичким, дайр пири оллида мубҳам эмас.
Эй Навоий, халқдин ранжинг кўп эрса ғам ема,
Фақрнинг мунъимлиғи сарби Маридин кам эмас.
289
Зулфидур кўнглимда ҳар дам, оҳ чекмак суд эмас,
Ким ҳавоға мушку анбар гарди бутрар, дуд эмас.
Ҳусни васфин сўрмаким, ишқим киби поёни йўқ,
Меҳридин не дейким, ул сабрим киби мавжуд эмас.
Юз вафо аҳд айласанг йўқтур вафойи аҳди шайх
Ким, сенинг аҳдингға ойини вафо маъҳуд эмас.
Лабларинг ҳажринда жоним қасдиға кўз даврида
Нишлардур лаългун, мужгони хун олуд эмас.
Доғи ишқин кўнглума қўйдум, қаноат қилмади,
Қалби сойилдекки, олиб бир дирам хушнуд эмас.
Англағил нобудини юз қатла хушроқ будидин,
Соликеким фақр аро буди анинг нобуд эмас.
Шайх агар ёпти Навоийға эшик, расво дебон,
Шукр эрурким, афву раҳмат эшиги масдуд эмас.
Ким ҳавоға мушку анбар гарди бутрар, дуд эмас.
Ҳусни васфин сўрмаким, ишқим киби поёни йўқ,
Меҳридин не дейким, ул сабрим киби мавжуд эмас.
Юз вафо аҳд айласанг йўқтур вафойи аҳди шайх
Ким, сенинг аҳдингға ойини вафо маъҳуд эмас.
Лабларинг ҳажринда жоним қасдиға кўз даврида
Нишлардур лаългун, мужгони хун олуд эмас.
Доғи ишқин кўнглума қўйдум, қаноат қилмади,
Қалби сойилдекки, олиб бир дирам хушнуд эмас.
Англағил нобудини юз қатла хушроқ будидин,
Соликеким фақр аро буди анинг нобуд эмас.
Шайх агар ёпти Навоийға эшик, расво дебон,
Шукр эрурким, афву раҳмат эшиги масдуд эмас.
290
Чок этиб кўнглумни очилсун демак осон эмас,
Ғунчани эмдо очиб гул айламак имкон эмас.
Дема зоҳидким недин ҳайронсен ул рухсориға,
Олам ичра бир киши топким, анга ҳайрон эмас.
Қатра сувлардур кўнгул ўтиға таскин бергали
Ким, ул ой ёғдурди қоши қавсидин пайкон эмас.
Ҳажри даштида қуюндекмен, вале ул мен киби
Хоксору бодапаймо доғи саргардон эмас.
Гарчи ҳуснунг кўзгудин кирди темур қўрғон аро,
Меҳрдек ойинагун афлокдин пинҳон эмас.
Гул вафосизлиғларидин шарҳ этар минг достон,
Эл гумон қилған киби булбулда минг достон эмас.
Эй Навоий, ул паридин одамийлиқ кўрмасанг
Айб эмас, ул ҳурдур ёҳуд малак, инсон эмас.
291
Кўнглум ичра дарду ғам аввалғиларға ўхшамас,
Ким ул ойнинг ҳажри ҳам аввалғиларға ўхшамас.
Не ситамким қилса раҳми маҳфий эрмас зимнида,
Эмди қилса ҳар ситам, аввалғиларға ўхшамас.
Демангиз Ширину Лайли онча бор ҳусн ичраким,
Хўблуқда ул санам аввалғиларға ўхшамас.
Жавридин эрди аламлар эмди тутмиш ўзга ёр,
Ўлмишамким, бу алам аввалғиларға ўхшамас.
Ишқ аро Фарҳод ила Мажнунға ўхшатманг менн,
Ким бу савдойи дижам аввалғиларға ўхшамас.
Кўйининг эҳромидин кўнглумни манъ этманг яна,
Ким анга азми ҳарам аввалғиларға ўхшамас.
Эй Навоий, қилма Жамшиду Фаридун васфиким,
Шоҳ Ғозийға карам аввалғиларға ўхшамас.
292
Ҳар неча куйсам ул ой меҳримни пайдо айламас,
Айласа ҳам ўлсам они ошкоро айламас.
Ишвасидин илтифот аҳволима зоҳир бўлур,
Зорлуғ кўргузсам андоғ ишва қатъо айламас.
Жонға бир ўлмакчадур ҳар кимга парво қилмоғи,
Яна юз ўлмакчаким қатлимға парво айламас.
Шўхлуғлар бирла сабрим хирманиға ўт солур,
Ҳусн ила ёлғуз мени бедилни шайдо айламас.
Қайда юзлансам жунун ҳангомасидур халқ аро,
Ул чу етти кўз учи бирла тамошо айламас.
Айламас то ҳусн бир сендекни олам офати,
Ишқ бир мендикни ҳам оламда расво айламас.
Мен аёғи туфроғиға нақди жон айлай нисор,
Не ишимдурким, қабул айлар ани, ё айламас.
Нақди исломим олиб, бир журъа тут, эй муғбача,
Бўл равонким ҳеч кофир бўйла савдо айламас.
Муддатидурким, Навоийдур аёғинг туфроғи,
Пойибўсунг гар топар ортуғ таманно айламас.
293
Лабингдин айру бағир лахт-лахт қонму эмас,
Бу қон назар йўлидин дам-бадам равонму эмас.
Юзунгни пардада десам ниҳон тонгирғамағил,
Мениму қилмади Мажнун ўзи ниҳонму эмас.
Жаҳону жон ҳазар этса не айб ғамзангдин,
Балойи жонму эмас, офати жаҳонму эмас.
Кўнгулга кўюнг аро раҳм невчун айламадинг,
Ғариби телбаму ё зори нотавонму эмас.
Не айб лаъли лабинг ҳасратида жон берсам,
Ҳаёт чашмаси ё умри жовидонму эмас.
Қадаҳни яхши тўла айламайсен, эй соқий,
Хумор меҳнатидин ҳолатим ёмонму эмас.
Қадам Навоийи маҳзун бошиға қўймас ёр,
Ғубори раҳму эмас, ҳоки остонму эмас.
294
Гулшани иқболи хори меҳнатиға арзимас,
Бодаи гулгун хумори накбатиға арзимас.
Лоларуҳлар васлида юз йил киши қилса нашот,
Бир замонлиғ билки доғи фурқатиға арзимас.
Баҳру кон нақдин агар йиғдинг, вале етгач ажал
Барчани солиб кетарнинг шиддатиға арзимас.
Ҳар неча терсанг йигитликнинг баҳори гулларин
Бир хазони шайби оҳи хасратиға арзимас.
Тахти иззат узра насб этса бировни даври чарх,
Азли кўйининг ғубори зиллатиға арзимас.
Ҳар неча давлат саҳоби сочса гавҳар бошингга,
Англаким, бир қатла барқи офатиға арзимас.
Ҳирқам олиб раҳн дурди дард бер, эй майфуруш,
Гар харобот аҳли софий ишратиға арзимас.
Ҳар замон ёре кетар, жонимни олғил, эй ажал,
Ким ҳаёт аҳбоби дарди фурқатиға арзимас.
Кимса бирла тутмағил улфат, Навоий, нега ким,
Айрилурда менга бўлган ҳолатиға арзимас.
295
Қилдинг офат барқидин жонимға ўт ёқмоқ ҳавас.
Тифл ўт ёқмоқ учун қилғандек ўт чақмоқ ҳавас.
Телба кўнглум шўълаи ишқингни истар жон аро,
Уйлаким аҳли жунун айларлар ўт ёқмоқ ҳавас.
Ё мизожинг тунд экандин, ё рақибинг ваҳмидин
Боқа олмон, неча кўз айлар санга боқмоқ ҳавас.
Ишқ журмин бўйнума туттум вале бу журм учун
Қилмадинг зулфунг танобин бўйнума тақмоқ ҳавас.
Сайли ашким истарам кўрсанг вале кўюнг сари,
Истамон вайрон қилур андишадин оқмоқ ҳавас.
Базми ҳиммат ичра май ичсам қилурмен ҳазл учун,
Чархнинг фарқи уза рад илгини қоқмоқ ҳавас.
Неча ўт ёқмоқ ҳавас қилғунг Навоий захмиға
Анда бир қилса бўлур марҳам доғи ёқмоқ ҳавас.
296
Ҳўблар минг бўлсалар, мен хастаға бир ёр бас,
Анда меҳр атворининг мннгдин бири гар бор бас.
Антмонким ҳар вафо қилсам жафое қилмасун,
Ҳар вафоға минг жафо, гар айламас изҳор бас.
Ҳар вафоға минг жафо ҳам қилса қилсун мунчаким,
Ёр анга маҳруму маҳрам бўлмаса ағёр бас.
Эй висол аҳли, сизу иззат ҳаримиким, манга
Ҳажр кўйи итлари оллида бўлмоқ хор бас.
Мен киму нўши лабингдин истамак оби ҳаёт,
Айласа ғамзанг синони қатл бу миқдор бас.
Эй кўнгул, ғамгин эсанг куп қуйса соқий оғзингга
Зарфини сибқармағунча қилмағил зинҳор бас.
Юз бало келса бошингға сабр қилғил, эй кўнгул,
Ё халойиқ ихтилотин қил Навоийвор бас.
297
Олам ичра менга ул ҳури малаксиймо бас,
Ул қачон бўлса муяссар қадаҳи саҳбо бас.
Гар шабистон ичида ҳожат эса шамъ ила нуқл,
Ҳам ўшул моҳжабину лаби шаккархо бас.
Нақди жон берсаму лаъли лабидин қут олсам,
Умр бозорида мен хастаға бу савдо бас.
Кимга бу даст берибдурки сенга, бергай даст,
Айла бу фикри маҳолотни, эй шайдо, бас.
Гар будур ҳодисаи давр харобот ичра,
Хирқаи чоки била дурди қадаҳ поло бас.
Ҳашмат аҳли хазу хорода ёшунсунки, менга
Нотавон жисми фано гардида нопайдо бас.
Эй Навоий, етаринг ёрға эрмас мумкин,
Қилмасанг кўнглунг аро ғайри хаёлин то бас.
Ул қачон бўлса муяссар қадаҳи саҳбо бас.
Гар шабистон ичида ҳожат эса шамъ ила нуқл,
Ҳам ўшул моҳжабину лаби шаккархо бас.
Нақди жон берсаму лаъли лабидин қут олсам,
Умр бозорида мен хастаға бу савдо бас.
Кимга бу даст берибдурки сенга, бергай даст,
Айла бу фикри маҳолотни, эй шайдо, бас.
Гар будур ҳодисаи давр харобот ичра,
Хирқаи чоки била дурди қадаҳ поло бас.
Ҳашмат аҳли хазу хорода ёшунсунки, менга
Нотавон жисми фано гардида нопайдо бас.
Эй Навоий, етаринг ёрға эрмас мумкин,
Қилмасанг кўнглунг аро ғайри хаёлин то бас.
298
Ғамзангға киши наззора қилмас,
Ким бағрини пора-пора қилмас.
Дардимға агарчи йўқ шумора,
Ишқинг муни ҳам шумора қилмас.
Бечора мени денгиз ғам ичра
Ким, ёр ғамиға чора қилмас.
Қилғанни жаҳонға оҳу ашким
Чарх айламасу ситора қилмас.
Иш қилди кўнгўлга дарди ҳажринг
Қим, шишага санги хора қилмас.
Топмас киши даҳр базмида ком
Ким, мажмаъидин канора қилмас.
Хилват аро киргали Навоий,
Жуз махласин истихора қилмас.
Ким бағрини пора-пора қилмас.
Дардимға агарчи йўқ шумора,
Ишқинг муни ҳам шумора қилмас.
Бечора мени денгиз ғам ичра
Ким, ёр ғамиға чора қилмас.
Қилғанни жаҳонға оҳу ашким
Чарх айламасу ситора қилмас.
Иш қилди кўнгўлга дарди ҳажринг
Қим, шишага санги хора қилмас.
Топмас киши даҳр базмида ком
Ким, мажмаъидин канора қилмас.
Хилват аро киргали Навоий,
Жуз махласин истихора қилмас.
299
Қилмон ул бебок кесган наълни ўпмак ҳавас,
Ким саманди наълини ўпмак муяссар бўлса бас.
Олам аҳлиға етар фарёду оҳим ҳар кеча,
Войким, йўқтур манга оламда бир фарёдрас.
Уйла куйди ҳажр аро жисмимки йўқ андин асар,
Қайда топилсун асар чун нўш дўзах ичра хас.
Кўп собуҳ этсам не тонгким, софу содиқ хайлидин
Бодадек бир ҳамдамим йўқ, субҳдек бир ҳамнафас.
Жамъ этар овораларни чоклик кўнглум уни,
Йўлдин озғанларни ул янглиғки афғони жарас.
Гулшани васл истаган кўнглум қушиға тордур,
Чарх юз минг равзани бирла агар бўлса қафас.
Берса ул гулдин хабар хоҳи сабо, хоҳи шамол,
Деса пайғамбар хадисин хоҳ Бузар, хоҳи Анас.
Ҳирқа улдурким, кеча кирсанг чубулған ториға,
Боғлаған ўзни агар ҳуд Шаҳна бўлсун, гар Асас.
Эй Навоий, олам ичра бенаволиғ кўрмади,
Улки ҳаргиз қилмади олам элин кўрмак ҳавас.
300
Бизга ул маҳваш тилию кўнгли бирла ёр эмас,
Кўнгли ичра ҳар неким, анинг тилида бор эмас.
Тилга келган кўнглум ўтинким, менга ул бағри тош
Тил била ғам ер, кўнгул бирла вале ғамхор эмас.
Қўнгли ўзгадур, тили ўзга, не чора қилғамен,
Кўнгли юз фикру тили бирла бири изҳор эмас.
Не тилим, не кўнглум аҳволин билур ул шўхким,
Кўнгли ғам неши, тили оҳ ўтидин афгор эмас.
Ёр улдурким, тилию кўнгли онинг бўлса бир,
Ким тили ўзгаю кўнгли ўзгадур ул ёр эмас.
Кимки кўнглин истамас ғамгин тилини асрадик,
Ким тилин тийған кишининг кўнглида озор эмас.
Демаким дардингни шарх эт, ё кўнгул, ё тил била,
Кўнглум эрмастурму беҳуд, ё тилим инкор эмас.
Қайси тил бирла дейин, кўнглум тилайдур хонақаҳ,
Ким тилу кўнглум аро жуз кулбаи хаммор эмас.
Шоҳ мадҳида Навоий кўнгли ганжу тил калид,
Йўқса кўнглию тилида нуктаю гуфтор эмас.