ҒАЗАЛЛАР
801
Неча килки тахайюл бирла бир сурат нигор айлай,
Анга ошиқ ясаб, кўнглумни амдо беқарор айлай.
Неча чирмаштуруб бир зулфи савдосин димоғимға,
Ўзумни аҳли савдодек паришон рўзгор айлай.
Неча бир сарвдек қомат ҳавоси бирла ҳар соат
Жаҳонда оҳу афғондин қиёмат ошкор айлай.
Неча бир лоларух доғи ғамин истаб таним узра,
Қўюб юз доғ они қонлиғ ёшимдин лолазор айлай.
Неча ғам дашти ичра бир пари меҳрида соямни
Жунундин бир замон қовуб, гаҳи андин фирор айлай.
Неча анжум била чарх офатидин чарху анжумдек
Ҳавони оҳим ўтидин тўла дуду шарор айлай.
Эрур бас тийра шоми ишқ, ёраб, ҳусни шамъин ёқ,
Ки жон бирла кўнгул ўртанмагин парвонавор айлай.
Чу ҳеч иш ихтиёри кимсада йўқтур, қўй, эй зоҳид,
Ки тарки ихтиёр этмакни мен ҳам ихтиёр айлай.
Навоий, бода баҳри бегарониға мени солғил,
Ки гардун баҳрининг мавжи балосидин канор айлай.
802
Гул не бўлғайким юзунг ҳажрида кўргаймен они
Сепсалар кулбамга хас янглиғ супургаймен они.
Базмидин бўлса насибим бир сўнгак то умри бор,
Ислағаймен, йўқса ит янглиғ кўмургаймен они.
Кўнглум ўтидин ёрут меҳринг чароғин, эй сипеҳр,
Сарсари оҳимдин ул дамким ўчургаймен они.
Лабларинг ҳажринда гар худ бода ҳуро лаълидур,
Мумкин эрмастурки оғзимға етургаймен они.
Уйла ҳижрондин тилармен беҳуд ўлмоқ, эй рафиқ,
Ким фалак жомин тўла тутсанг сумургаймен они.
Эй Навоий, телба кўнглум итти эмди истамон,
Неча тоғу даштдин топиб кетургаймен они.
803
Ваҳ, неча даврон жафоси айлагай маҳзун мени,
Соқиё, бир давр аёғи бирла қил Мажнун мени.
Беҳуд ўлмишмен майи ҳажрингни кўргач, оҳким,
Қилди маст оғзимға етмай ул лаби майгун мени.
Лаҳза-лаҳза уйлаким жаврингни ҳусн айлар фузун,
Шавқ аро ҳам ишқинг айлар дам-бадам афзун мени.
Элта олур бир қуюн жисмим хасин ул кўйдин,
Ранжа бўлма қилғали овораи гардун мени.
Номаи хушу ҳаёт ўлғай дедим васлинг, валек
Хатти бехуш айлабон қатл айлади мазмун мени.
Менда муғ дайри ҳавоси ғолибу сизда хумор,
Майға, эй ушшоқи муфлис, айлангиз марҳун мени.
Эй Навоий, васл аро ўқ кош сурса тиғи кин,
Фурқатида оқибат ўлтургусидур чун мени.
804
Бир кун мени ул қотили Мажнун шиор ўлтургуси,
Усрук чиқиб, жавлон қилиб, девонавор ўлтургуси.
Гар заъф ила ожизлиғим кўнглига раҳме солса ҳам,
Бошимға етгач секретиб беихтиёр ўлтургуси.
Васли аро гар ўлтурур жонимға юз минг шукр эрур,
Чун қолсам андин бир замон ҳижрони зор ўлтургуси.
Ошиқ бўлурда билмадим мен нотавони хастаким,
Ҳажр ўлса ғам куйдургуси, васл ўлса ёр ўлтургуси.
Майдон аро, эй аҳли дин, кирманг тамошосиғаким,
Юз кўрмайин ул кофири чобуксувор ўлтургуси.
Лаълинг закоти май тутуб тиргузмасанг, эй муғбача,
Дайр ичра мен дилхастани ранжи хумор ўлтургуси.
Дерлар Навоий қатлиға гул-гул очибдур оразин,
Кўргунча они, войким, бу хори-хор ўлтургуси.
805
Неча кўргузсам ниёз ул шўх ноз айлар, нетай,
Жавр кўпдин-кўп, тараҳҳум оздин-оз айлар, нетай?
Мен ниёз айларда истиғнодин этмас ноз ҳам,
Ноз ҳам ҳайср элга изҳори ниёз айлар, нетай?
Эл била ким лаълидин жон истар, айлар ихтилот,
Жон бериб лаълиға мендин иҳтироз айлар, нетай?
Васли шоми бода янглиғ маст этиб аҳбобни,
Шамъдек то субҳ ишим сўзу гудоз айлар, нетай?
Жаврини чекмактамен, мумтозмен аҳбобдин,
Лутфи вақти ул тарафни имтиёз айлар, нетай?
То ҳақиқий ишқи мастимен, кўнгулни қовмишам,
Они ким андишаи ҳусни мажоз айлар, нетай?
806
Гар аламимға чора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
Вар ғамима шумора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
Ранжима бу эса адад хости бу эрса найлайин,
Дардима гар канора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
Жамъ эмас эрса хотирим жамъ ўлуриға, зоҳидо,
Ҳожати истихора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
Ёрдин элга комлар буки менинг сори гаҳи
Кўз учидин назора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
Машъали васл ила улус шоми мунаввару менинг
Бахтима бир шарора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
Қисми азалға шодмен буки фалак риояти
Ҳолима ошкора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
Дедим: эрур Навоий ўз дардиға чорасиз, деди:
Гар аламимға чора йўқ, бўлмаса бўлмасун, нетай?!
807
Йўқки, ёмғурдин менинг ҳолимға даврон йиғлағай,
Кўргузур гулгун булут истар магар қон йиғлағай.
Анжум эрмаским, эрур афлок ашки донаси
Ҳар тун аҳволимға баским чархи гардон йиғлағай.
Чок кўнглум қону доғи кўз ёшим дафъ этмади,
Лола нафъидур нечаким абри найсон йиғлағай.
Кўз қурубтур ашкдин ул ой ҳавойи ишқида,
Бас қилур охир булут чун улча имкон йиғлағай.
Парда ичра йиғлаб ашким, ваҳки, пинҳон қолмади,
Шамъи фонус ичра элдин қайда пинҳон йнғлағай.
Мўътабар эрмас агар ризқ аҳли кўп тўккай сиришк
Ким, мушаъбид оз дирам истаб фаровон йиғлағай.
Ҳажри тиғидин не ғам ҳар дам Навоий йиғласа,
Кимки бўлди бағри пора-пора, осон йиғлағай.
808
Менмудурменким айирмиш васлидин жонон мени,
Ўлтурур онсиз туман минг дард ила ҳижрон мени.
Чарх жисмим туфроғин оҳим елидин совуруб,
Ҳажр даштида қуюндек айлади даврон мени.
Ғам палосин жисмидин Фарҳоду Мажнун бошидин,
Ошёнин ташлади, чун гард ила урён мени.
Ул пари андоқки пинҳондур кўзумдин айламиш,
Ғояти заъфу жунун эл кўзидин пинҳон мени.
Гар паридур дилбарим, мен ҳам жунундин ваҳш аро
Уйламен ваҳшатдаким, бўлмас демак инсон мени.
Бир ҳам, эй Лайли, биёбон ичра Мажнунунгни топ,
Кўр ани ҳайрон менга, йўқким анга ҳайрон мени.
Эй Навоий, гар яна бир қатла мумкин бўлса васл,
Солмоқ ул маҳвашдин айру ҳажр не имкон мени.
809
Ваҳш хайлин дашт уза бу телбаи маҳзун сари,
Ом ғавғоси хаёл эт шаҳр аро Мажнун сари.
Ҳам борурда ҳам ёнарда ўтгудекдур чархдин,
Чиқса ул ой ҳажрида оҳим ўти гардун сари.
Шамъға парвона майлидекдур, ар кўнглум қуши
Борса ногаҳ ул қаду рухсори оташгун сари.
Турфа кўрким носиҳим Фарҳод ила Мажнун эрур,
Булажаб ҳолимға боқиб тоғ ила ҳомун сари.
Ҳар тун афзун бўлған оҳим ўтида жоним сипанд,
Ким газанди етмагай ул ҳусни рўз афзун сари.
Соқиё куп кунжидин тут бизга лаъли нобким,
Бу боринда майл бўлмас ганжи Афридун сари.
Эй Навоий, «Мажмаъ ул-баҳрайн» бўлғай ошкор,
Майл қилса сайли ашким ногаҳон Жайҳун сари.
810
Кўрма сариғ баргу қил наззора рухсорим сари,
Қўй хазон боғин, гузар қил заъфарон зорим сари.
Боқма асфар барг уза ҳар ён қизарған обкаш,
Заъфарони юз уза кўр ашки хунборим сари.
Ким хазони ел қурутқан шоҳи ҳолин кўрмамиш,
Айладик наззора урён жисми беморим сари.
Сарвға бўлмас хазону лола ул мавсумда йўқ,
Қилма майл, эй оҳ, сарви лола рухсорим сари.
Англа бошимға туташқан шўълайи ҳажр, эй рафиқ,
Кўрма санчилған хазони барг дасторим сари.
Умр баргин то хазон тўкмайдур этсам коми азм,
Навбаҳори ҳусн аро сармасти хумморим сари.
Эй Навоий, чун бу фасл ичра қадаҳ марғуб эрур,
Тортай ўзни мажлиси шоҳи қадаҳ хорим сари.
811
Чарх агар солса йироқ юз йил висолингдин мени,
Ойира олғайму бир соат хаёлингдин мени.
Белу оғзинг зикру фикри бирла бўлсам, не ажаб,
Шавқ бир дам ғофил этмас қилу қолингдин мени.
Янги ойдур мужиби савдою мен девонамен,
То фалак солди жудо мушкин ҳилолингдин мени.
Элга юз очнб қоронғу қилма оламни менга,
Тийра қилмоғлиғ недур шамъи жамолингдин мени.
Жон бағишлаб элга лаълингдин, мен ўлдум ташна лаб,
Ваҳки, қилдинг қатли жонпарвар зилолингдин мени.
Бастаи зуннор қил бир риштаға, эй пири дайр,
Ҳар сари тори чубулған эски шолингдин мени.
Эй Навоий, яна ишқ айлаб тахайюл зинҳор,
Қилма ҳар дам ранжа бу фосид хаёлингдин мени.
812
Тан қаро туфроғ ўлуб оҳ ўти охир бўлмади,
Гарчи хас кул бўлғач андин шўъла зоҳир бўлмади.
Ҳуснунга меҳр этти даъво зулфдин чиққач юзунг,
Тун ҳижобиға кириб махласға ҳозир бўлмади.
Дема кўксунг чокини ёпқилки, кўп ёптим валек,
Чоклик кўнглак анинг чокига сотир бўлмади.
Орзу айлармен олсам деб кўзумни бир замон,
Ким сенинг юзунгдин ўзга юзга нозир бўлмади.
Ўртамакда фурқатинг шогирдидур дўзах ва лек
Пеша айлаб касб устодича моҳир бўлмади.
Ваҳ, не манзилдур фано кўйиким анда истайин,
Кимса икки кавндин осуда хотир бўлмади.
Эй Навоий, қайғу етса чархдин ич бодаким,
Кетмади даврон ғами то жоми доир бўлмади.
813
Кўз ёшим ғалтон борур ул орази дилжў сари,
Тифлдекким, ағнабон майл айлагай кўзгу сари.
Ул бути зебо гар истар ашким оқса айби йўқ,
Зийнат аҳли майл этарлар доимо инжу сари.
Хол ширинлиғни, лаълингдин магар касб айламиш,
Ким эрур мойил бағоят кўнглум ул ҳинду сари.
Ҳажр даштида кўзи сари борур шайдо кўнгул,
Телба саҳро сайрида борғон киби оҳу сари.
Ҳар сори манл этганингдиндур ҳасаддин ўлмагим,
Ёлғуз андин йўқки, кўнглунг мойил ўлмас бу сари.
Оби ҳайвондек чучук лаълинг муяссар чун эмас,
Ҳажрдин ҳар лаҳза кўнглум тортар оччиғ су сари.
Ул маҳи хиргаҳнишиннинг остонин мендин ўп,
Эй Навоий, ҳар қачон майл айласанг ўрду сари.
814
Кел-кел, эй ороми жонимким, тилайдур жон сени,
Чеҳра очким, кўрмак истар дийдаи гирён сени.
Эй ғизоли мушкбў, келким қуюндек, қолмади
Водийи ахтармаған истаб бу саргардон сени.
Сен пари пинҳон учун мен ҳам камоли заъфдин
Ғойиб ўлдум эл кўзидин кўргали пинҳон сени.
Қон аро гар ғарқасен, эй кўз, не тонгким тез боқиб,
Зор кўнглумни чу қатл эттинг тутубтур қон сени.
Гарчи мумкин йўқ вале бир қатла кирсанг илгима,
Борса бош алдин чиқармоқ ўзга не имкон сени.
Кўз юзунгдин олмасам, айб этмагил, эй муғбача,
Айлай олмон дийдадин ғойиб мени ҳайрон сени.
Эй пари, гар телбараб бўлмиш Навоий дарбадар,
Бу анга мақсуд эрурким, истагай ҳар ён сени.
815
Хомаи мушкин рақам бирла мени ёр истади,
Ётмайин неттимки ҳажридин яна зор истади.
Не жафо эрдики марҳам васлидин қўймай ҳануз,
Ҳажр тиғин ёғдуруб кўнглумни афгор истади.
Гарчи кундуз ости, лекин ўртади ҳижрон туни,
Шамъидин ҳолимни ул маҳваш намудор истади.
Зулфи домин ҳажр шомидек ёпиб олам аро,
Кўйи офоқ аҳлининг кўнглин гирифтор истади.
Ҳуснға чун йўқ вафойи жуз надомат топмади,
Бевафоеким вафо аҳлиға озор истади.
Тут вафо вайрониким акси юзин қилди сориғ,
Мунъимеким қасри айвонини заркор истади,
Эй Навоий, хўй бекасликка қилким, топмади
Қайси бекаским кезиб оламни бир ёр истади.
816
Йўқ вафо аҳлида бир зори паришон мен киби,
Бевафовашларни севмакдин пушаймон мен киби.
Жон бериб бу хайл учун, бирдин вафони кўрмайин,
Барчадин навмиду ўз ҳолиға ҳайрон мен киби.
Хонумонидин кечиб Мажнунки тутмиш эрди дашт,
Қайда бор эрди алохону аломон мен киби.
Туттилар аҳли жунун вайроналик ул жамъдин
Ким, паришонлиғлар ичра бўлди вайрон мен киби.
Хазлу, завқ айларга туттунг дашт, бир сўз қот менга
Ким, тилаб топмас киши ғули биёбон мен киби.
Билмайин ҳусн аҳлидин қилдим тамаъ расми вафо,
Йўқ алардек бевафо, андоқки нодон мен киби.
Эй Навоий, сен доғи қилсанг тамаъ сайри Ҳижоз,
Қил Ироқ оҳанги, тарк айлаб Хуросон мен киби.
817
Нотавон наргисидек айлади бемор мени,
Сунбули доми аро қилди гирифтор мени.
Ёр кўйида гар ўлсам ғам эмас ўлтурадур,
Кўйида буки қовар ҳар нафас ағёр мени.
Дарди боғида, бало даштида кўрким қилмамиш,
Ишқ Фарҳод ила Мажнунға намудор мени.
Тонгдин оқшомғача ноз уйқуси ичра ул кўз,
Ваҳки, қилмиш кеча тонг отқуча бедор мени.
Куйдуруб ҳар сори дудумни паришон қилди,
Дуддек зулф ила ул ўт киби рухсор мени.
Куфри зулфи расанин ким белима боғлади руст,
Тортти дайрға ул ҳалқаи зуннор мени.
Хонақаҳ аҳлидин асру мутанаффирдур табъ,
Пири дайр айлагали воқифи асрор мени.
Чун фано йўлида ўзлуктин оғирроқ юк йўқ,
Шукрким ишқ ўти қилди сабукбор мени.
Дема, эй шайх, Навоийғаки, чнқ майкададин,
Чиқмайин қўйса гар ул дилбари хаммор мени.
818
Бир пари пайкар ғами ошифта ҳол этмиш мени,
Элга аҳволим демактин гунгу лол этмиш мени.
Мен ҳавойини, не тонг, кўргузсолар бир-биргаким,
Эгма қошинг фикри андоқки ҳилол этмиш мени.
Ошкор этмас эдим ишқин вале ўтган кеча,
Бода зўр айлаб йиғи беэътидол этмиш мени.
Ёр кўйи ичраким туфроғ ила тенг бўлмишам,
Ишқ ғавғоси бу янглиғ поймол этмиш мени.
То танимға ўт туташмиш барқдекдур ҳайъатим,
Фурқатинг то заъфдин андоқки нол этмиш мени
Ўт солурмен оҳ ила оламға менким, зуҳдким,
Зоҳиди афсурда оё не хаёл этмиш мени.
Дашти ваҳшиға анис ўлсам Навоийдек не тонг,
Ул пари савдоси чун Мажнун мисол этмиш мени.
819
Кеча келгумдур дебон ул сарви гулрў келмади,
Кўзларимга кеча тонг отқунча уйқу келмади.
Лаҳза-лаҳза чиқтиму чектим йўлида интизор,
Келди жон оғзимғаю ул шўхи бадхў келмади.
Оразидин ойдин эрканда гар этти эҳтиёт,
Рўзгоримдек ҳам ўлғонда қаронғу келмади.
Ул париваш ҳажридинким йиғладим девонавор,
Кимса бормуким, они кўрганда кулгу келмади.
Кўзларингдин неча су келгай деб ўлтурманг мени
Ким, бори қон эрди келган бу кеча, су келмади.
Толиби содиқ топилмас йўқса ким қўйди қадам,
Йўлға ким аввал қадам маъшуқи ўтру келмади.
Эй Навоий, бода бирла хуррам эт кўнглунг уйин,
Не учунким бода келган уйга қайғу келмади.
820
То паришон қошларинг ошифтаҳол этмиш мени,
Нотавонлиғ ичра андоқким ҳилол этмиш мени.
Кўзда су, кўнгулда қайғу, тан заифу жон наҳиф,
Эй мусулмонлар, кўрунг, ҳижрон не ҳол этмиш мени.
Банд ила заҳринг жунунум дафъи этмас, эй ҳаким,
Ким пари рухсораи мажнун мисол этмиш мени.
Жон бериб нофайи зулфидин дедим савдо қилай,
Бу сифат савдойи ул фикри маҳол этмиш мени.
Ичкали лаъли майидин ҳушу ақлим қолмамиш,
Бода маст эрмиш ажаб беэътидол этмиш мени.
То қадаҳ чектим қилурлар мендин эл касби нашот,
Буйла саъд ул ахтари фархунда фол этмиш мени.
Ешурун май таркин этмон, гарчи шайхи хонақаҳ,
Эй Навоий, сўфийи зоҳид хаёл этмиш мени.
821
Эй қуёш, невчун қошингдин соядек сурдунг мени,
Равшан айлаб жумлаи оламни куйдурдунг мени.
Куйдуруб, эй ишқ ўти, гардунға совурдунг кулим,
Пояда охир бу янглиғ кўкка еткурдунг мени.
Ҳажр ўти тоби яна беҳол қилди нечаким,
Эй насими васл, ўз ҳолимға келтурдунг мени.
Ишқ манъида сўзунг чун ҳашв эди бўлдум хамуш,
Қилма, эй воиз, гумонким, йўлдин озғурдунг мени.
Найладим, эй ишқким, бўлдум ўлум муставжиби,
Ким бу янглиғ ҳажр жаллодиға топшурдунг мени.
Васлинг эттинг ваъда аммо ҳажринга қилдинг асир,
Кўкка чиқтинг, лек ерга оқибат урдунг мени.
Эй Навоий, васл агар рўзи эмастур, чора йўқ,
Қилмадинг деб саъй бас, не ишга ёзғурдунг мени.
822
Хуштур ичмак ёр ёди бирла ишрат жомини,
Хоссаким, қосид кетургай ёрнинг пайғомини.
Руқаъси жисмимға жон берди қаро ичра магар,
Оби ҳайвон томизиб чекмиш хати арқомини.
Сафҳаи гулгун уза ёзиб хати мушкин тироз,
Ёди берди хатти мушкину руҳи гулфомини.
Рам еган кўнглум қушин тутмоққа гўё сафҳада
Нуқтаю хат бирла сочиб дона, ёнмиш домини.
То не афсун қилди ул соҳирки, дилкаш номаси
Олди ҳам жисмим қарори, ҳам кўнгул оромини.
Жоми ишрат тортмоқдин яхшироқ иш топмадим,
Чунки бу давр ичра билмас кимса иш анжомини.
Бу кеча қосид малолидин агар ваҳм этмасам,
Эй Навоий, ким топа олғай сўзум итмомини.
823
Демаким оламда ошиқ сен киби кам бўлмағай,
Ошиқ ўлғай, мен киби расвойи олам бўлмағай.
Уйлаким йўқ мен киби девонаи олам аро,
Бир париваш дилбаримдек даҳр аро ҳам бўлмағай.
Кўкка сайр айлаб десанг ул остонға ўлтурай,
Бўлмағунча гард ул даъво мусаллам бўлмағай.
Ғам юки йўқким мени, гардунни ҳам қилди нигун
Кимдурурким, ул оғир юкни чекиб хам бўлмағай.
Деди кўксунгга бир ўқ андоқ урайким биркисун,
Лек тегмай неча ўқ бир-бирга маҳкам бўлмағай.
Кўрдунгузму, эй харобот аҳли, ринде уйлаким,
Оллида бу коргаҳнинг сирри мубҳам бўлмағай.
Эй Навоий, дайр пири нуктасин заҳҳод аро
Демаким, ҳар кимса ҳақ сирриға маҳрам бўлмағай.
824
Ҳижрон куни ҳар хастаки жононға йўлуқти,
Қил уйла тасаввурки ўлук жонға йўлуқти.
Зулфунг қаро қайғусида лаълингға йўлуқған,
Зулмат ичида чашмаи ҳайвонға йўлуқти.
Қочти кўнгул ашкимдину оҳим аро тушти,
Ёмғур суйидин қочтию тўфонға йўлуқти.
Мажнунға йўлуқти менга ғам даштида етган
Мажнун демаким ғули биёбонға йўлуқти.
Ҳайронлиғима ҳайрати мендин доғи ошти,
Ишқ аҳлидин улким мени ҳайронға йўлуқти.
Давронда камол ичра қуёштин бийик ўлди,
Дар зарраки бир комили давронға йўлуқти.
Ишқ аҳли иши тобти бари васл ила чора,
Бечора Навоий ғами ҳижронға йўлуқти.
825
Захмиға марҳам ёқиб ғамгин кўнгул шод ўлмади,
Раҳнаға балчиғ суваб вайроним обод ўлмади.
Ул муваллиҳ чархиким совурди ақлим хирманин,
Бу қуюндин қайси бир хирманки барбод ўлмади.
Аҳли ишқ ар мен киби мажнун эмаслар, эй рафиқ,
Андин эркинким олар ёри паризод ўлмади.
Эй ажал қатл этмак ол ул ғамзадин таълимким,
Қилмағон шогирдлиғ ҳеч ишда устод ўлмади.
Кўнглидин бўлмас муҳаббат жавҳарин қилмоқ тамаъ,
Ҳар неча ким юмшаса бир йўли пўлод ўлмади.
Зоҳиди нодон ғамим ошубидин ҳар дам кулар,
Хуррам улким ишқ атвориға мунқод ўлмади.
Эй Навоий, ўлсам ул тарсо учун айб этмаким,
Дайф пиридин менга жуз бу фан иршод ўлмади.
826
Дуди оҳимдинму ҳар сори шарарлар бутради,
Йўқса ел ўтлуқ кўнгилларни сочинда қўзғади.
Ишқ даштида уча олмас еридин ҳеч қуш,
Парларин баским ҳавода ўтлуғ оҳим чуркади.
Хар тиканким илди Мажнун кўнглакидин пораи,
Ҳажр кўксумга туган қўймоққа они чирмади.
Боғ аро хат ичра оғзингдин қизориб сарғариб.
Ғунча зангори либоси бирла бошин буркади.
Кўр жунунумники бўлди телба кўюнг итлари,
Қай бириким қовғали урён танимни тишлади.
Ишқ нахлиға самар чун фурқат эрмиш, эй рафиқ,
Эй хуш улким кўнглин аввалдин бировга бермади.
Эй Навоий, ўзгалар мақбулу сен мардуд учун
Ёр аларни маҳрам айлаб, сени маҳрум истади.
827
Бор эди улким менга ҳам бирта ёри бор эди,
Кулли ар ёр ўлмаса филжумла ёри бор эди.
Васлидин буткармаса таскин берур эрди сўруб,
Хаста кўнглум дардиниким ҳажридин афгор эди.
Мен агар маҳрум эдим маҳрам ҳам эрмас эрди эл,
Кўнглум ар озурда эрди, лек миннатдор эди.
Шамъ агар ёрутмаса, куйдурмаса ҳам яхшидур,
Не улусқа улфат ондин, не менга озор эди.
Гўйиё шукр этмадимким, онсиз ўлмишмен бу дам,
Ул қуёшимни яшурған чархи кажрафтор эди.
Чарх билмонким менга бу узрни тутти раво,
Йўқса меҳр аҳлиға то бор эди ғаддор эди.
Ёрсиз деманг, Навоий ўлмамиш, эй аҳли ҳуш,
Ким анга то ҳажр бор эрди, қачон ҳушёр эди.
828
Яна лаълинг ғами ашкимни жигаргун қилди,
Ҳам жигаргун ани, ҳам бизни жигархун қилди.
Мазҳари ҳусну жамол ўлди юзунг андоқким,
Шод этиб олам элин тек мени маҳзун қилди.
Сочинг афъиларидин йўқ кўзунгга ҳеч газанд.
Сеҳр ила то бу йилонларға не афсун қилди.
Ҳусни Ширин била Лайлидин агар ортуқ эмас,
Нега юз хастани Фарҳод ила Мажнун қилди.
Сайли ашким ғамида сарсари оҳим бирла
Даштни баҳр этибон, тоғни ҳомун қилди.
Қули бўлдум, негаким, муғбачаи бодафуруш
Мени махмурни бир жом ила мамнун қилди.
Эй Навоий, демаким, қилмасун ул ой ошиқ,
Ҳозир ўл, эмди нетай, ҳозир ўлуб чун қилди.
829
Оҳким, номеҳрибоним азми бедод айлади,
Бир йўли меҳру вафо расмини барбод айлади.
Қўрқарам аҳли вафо оҳи анга қилғай жафо,
Бу жафоларким вафо аҳлиға бунёд айлади.
Бўлмади ношод охир дам гунаҳ бўлғай дебон,
Бегунаҳ аҳбобни мундоғки ношод айлади.
Бир дам ичра тунд сайли қаҳр ила қилди хароб,
Ҳар вафо қасрики, еллар они обод айлади.
Дам урарға топмади ҳар кимса то ушшоқ учун,
Шаҳна айлаб ғамзасин кирпикни жаллод айлади
Тинди абнойи замоннинг ихтилофи табъидин,
Қимки ўз табъинн бекасликка мўътод айлади.
Кўнгли мулкин истар ободу бузар хайли фироқ,
То Навоий азми мулки Астробод айлади.
830
Ўпмак истар чоғда лаъли жонфизосин тишлади,
Қўл занахдониға чун сундум яқосин тишлади.
Тиш била мунглуғ кўнгулдин муддаий чекти ўқин,
Рост ит янглиғки сойилнинг асосин тишлади.
Дарддин бағриға зори дам-бадам беркитти тиш,
Қут учун бемор янглиғким, ғизосин тишлади.
Кўрди чун Лайли юзинда нил қилди, нилгун
Баски Мажнун жисми зори мубталосин тишлади.
Дунки мажруҳ этти ўз ёрин хушунат бирла бор,
Итки номардумлиғидин ошносин тишлади.
Оғзи қиллиқ шиша базм ичра ушатқай муҳтасиб,
Қози ани кўрдию қайтиб, маҳосин тишлади.
Эй Навоий, ўлса ўлдумму дегай, улким, ичиб
Ёр алидин жому лаъли жонфизосин тишлади.
831
Тиғи ҳижронинг кириб кўнглумни ғамнок айлади
Ичкаридин кўкрагимни сарбасар чок айлади.
Айлади мен зори махзунни забуну жавркаш,
Улки дилдоримни мундоқ масту бебок айлади.
Ҳусн аро улким насибинг қилмади жуз боклик,
Хотирим лавҳини ғайринг нақшидин пок айлади.
Зори жисмим ламъаи ҳуснунгдин ўртанмак не тонг
Чунки ишқ ул бирни ўт, бу бирни хошок айлади.
Дам уруб гардимни еткур кўйига, эй субҳи васл,
Ким, танимни ҳажри бепоён туни хок айлади.
Маърифат нахлидин ул ориф ҳамоно тобти бар
Ким, тафаккур бирла фаҳми моарафнок айлади.
Носиҳо, ул ҳусндин қилмас Навоий манъини,
Ҳар кишиким ишқ атворини идрок айлади.
832
Ишқ аро ким кўрди оё нотавоне мен киби,
Бекасе оворое бехонумоне мен киби.
Ёт ила ўздин шикаста хотири андоқки мен,
Ёр ила ағёрдин озурда жоне мен киби.
Ҳам вужуд иқлимидин юз ғам кўруб бўлғай жало,
Ҳам адам даштида беному нишоне мен киби.
Теша бирла қозди тоғ Фарҳоду мен тирноғ ила,
Эй кўнгул, меҳнат чекарда дема они мен киби.
Зулм қилмоқ ичра гар йўқ сен киби офоқ аро,
Зулм чекмакликда ҳам оламда қони мен киби.
Олам аҳлидин вафо кўз тутмаким, ким тутса кўз,
Дарду меҳнатдин халос ўлмас замоне мен киби.
Эйки бир мулк ичра чектинг жавру доди топмадинг,
Тенгри мулкидур борур бўлсанг қаёни мен киби.
Эй Навоий, етса бир элдин балийят бошинга,
Бошинг олиб чиққил ул элдин равоне мен киби.
Мен киби юз бўлмаса ғам йўқки қилғач илтифот,
Шоҳи Ғози лутф айлар ҳар гадони мен киби.
833
Лаҳза-лаҳза чунки ортар ул пари зеболиғи,
Дам-бадам афзундурур Мажнун кўнгул шайдолиғи.
Халқ кўп парвосидин жон топқанинму айтайин
Ё ониким, не қилур жонимға бепарволиғи.
Итти шаҳлар кўнглини оғзи ўғурлаб оқибат,
Айлади пайдо бу шаҳкорини нопайдолиғи.
Гарчи расво эрди Мажнун, чун менинг расволиғим
Бўлди афзун, эмди афзундур анинг расволиғи.
Майда соқий зулфу юзи гар кўрунмас бас недур,
Дайр пирининг кеча-кундуз қадаҳпаймолиғи.
Жаннату дўзахқа чекмас лутфу қаҳринг бўлмаса,
Гар мунунг мўминлиғидур, гар онинг тарсолиғи.
Лаъли майни то майи лаълиға ташбиҳ эттилар,
Эй Навоий, андин ўлди бу нишотафзолиғи.
834
Ашк хунобидин ўлмиш кўзларим уммон киби,
Қон ёш аритмоқдин илгим панжаи маржон киби.
Кўнглум ўтидин қизарған ҳар тараф пайконларинг,
Су бўлуб эмди томарлар захмлардин қон киби.
Танни гар дўзах ўти куйдурса, жонни ўртамас,
Қилмағил ҳеч ўтни, ё раб, шўълаи ҳижрон киби.
Ишқ даштида қуюн чекмас фиғон, ваҳ, бўлмасу
Хоксори боди паймойи бу саргардон киби.
Сабзаи хат ёпқан оғзинг кўрмай ўлсам, не ажаб,
Туфроғимдин ғунча бутса занглик пайкон киби.
Даҳр боғинда неча кунким тириксен, айш қил,
Ким яна топмоқ эмас маълум бу бўстон киби.
Эй Навоий, ишқиму ҳусни эрурлар ончаким,
Мен анга ҳайронмену ул доғи мен ҳайрон киби.
835
Йўқтур андуҳу малолат ўтиға хас мен киби,
Бедилу бечораю бемору бекас мен киби.
Эйки Мажнун васфин эттинг ўлмади ёр оллида,
Мен қилиб юз жон фидо, ул бўлмағай бас мен киби.
Дема парвона куяр сендекки, сўз шамъ узрадур,
Не учунким ул доғи ғам шоми куймас мен киби.
Турки анжумға дедим ҳусн ичра сен ё ул фузун,
Дедиким, бўлғай анга юз банда черкас мен киби.
Қошларинг ёсиға қурбон бўлғали йиллар тилаб
Топмағай бир бу кўҳан тоқи муқаввас мен киби.
Эйки давр аҳлин вафоси йўқ дебон озурдасен,
Ошнолиғни алардин сен ҳам эт бас мен киби.
Эй Навоий, ишқ ўтин ҳар ким ёрутмоқ истаса,
Ер юзинда топмаған тутруғ учун хас мен киби.
836
Чун илик бермаски ўпсам ул ситамкор илгини,
Бир киши илгин ўпайким, ўпгай ул ёр илгини.
Чун аёғи туфроғин ўпгунча топмон эътибор,
Сунса ҳам ногаҳ ўпарга не ҳадим бор илгини.
Жон сотармен ҳокипойингға нединким, аҳли байъ
Туттурурлар сотқучи бирла харидор илгини.
Зулфидин тонг йўқ калимуллоҳдек этса, аждаҳо
Ким, яди байзодин айлабтур намудор илгини.
Сўрғали келса Масиҳим бошима доманкашон,
Ул этакдин ким ола олғай бу бемор илгини.
Доғу қондин бордурур улким очилмиш лолазор,
Ҳажринг айёмида очсанг ошиқи зор илгини.
Эй Навоий, билки ҳижрон даштидин бўлмас халос,
Сайр аро матлуб агар тутмас талабгор илгини.
837
Ҳоли шавқи ошти носиҳ чора еткурган сайи,
Ул чибиндекким, яна ёниб қўнар сурган сайи.
Гўйиё кўнглум самандардурки қилмас эътироз,
Шўълаи шавқинг ани ҳар неча куйдурган сайи.
Не балодурким, бошим саждангға мойилроқ бўлур,
Ишқи ошуби бало бошимға келтурган сайи.
Кирпикинг ҳар нешича гар бўлмаса лаълингда неш,
Бас недур мен хастани тиргузмак ўлтурган сайи.
Не қилай узрунгки сенда лутфу эҳсон билгурур,
Журм ила исён менинг феълимда билгурган сайи.
Хосларға дайр аро туттунг қадаҳ, эй муғбача,
Жоми васлингға мени мардуд телмурган сайи.
Эй Навоий, қилди истиғною бош индурмади,
Тиғи бедоди менинг бошимни индурган сайи.
838
Неча даврон аҳлининг бедодидин шиддат чекай,
Соқиё, май тутки, бир ҳам соғари ишрат чекай.
Бир нишотафзо майи гулранг ҳам қуй бўғзума,
Давр жомидин неча хунобаи меҳнат чекай.
Неча эл бирла жигаргун бода нўш айлаб ҳабиб,
Бағрима тиш беркитиб мен ништари ҳасрат чекай.
Эйки коминг ўзгалардин васлу мендин ҳажрдур,
Сен висол айёмини хуш тутки мен фурқат чекай.
Гарчи элдин жон олиб, еткурмадинг навбат менга,
Қўйки жонни оллингга, мен доғи бир навбат чекай.
Ҳам ҳабибим ҳоки роҳимен гар андоқким,
Масиҳ Наййири аъзам бошиға сояйи рисръат чекай.
Бир анга чун ўхшамас не суд агар жон лавҳида
Ҳар замон килки таҳайюл бирла юз суврат чекай.
Туфроқ ўлмоқ авло аввалдин, чу гардун оқибат
Тенг қилур туфроғ ила гар чарх уза робат чекай.
Оташин рухсори куйдурди булбулдек мени,
Эй Навоий, келки мен ҳам нолаи ҳирқат чекай.
839
Хурдабинлар фаҳми идрок этмади ёр оғзини,
Хурдаи маъни адоси қилди изҳор оғзини.
Неш нўш олуд санчиб, барги гул узра ари
Фош этиб ширин лабин қилди намудор оғзини.
Нуқтаи мавҳум аро қилсун тасаввур суқбаи
Кимки мафҳум айламак истар анинг тор оғзини.
Чун ўлибмен заъфдин дам йўқки топқай тийралик
Қўйки қўйсун чеҳра кўзгусига бу зор оғзини.
Зарра хуршид ичра кирса уйлаким бўлғай ниҳон,
Халқдин ёшурди ул хуршид рухсор оғзини.
Қўйки ўз оғзимни оғзингга қўяй, эй муғбача,
Йўқса куп оғзига қўй мен зори бемор оғзини.
Эй Навоий, ҳажр ўти шарҳида чун сурдунг ҳадис,
Ўртадинг такрор этарда аҳли гуфтор оғзини.
840
Чок бўлған кўнглум олди шўхлар филхол ани,
Ғунчадекким аввал очилғач узар атфол ани.
Ҳажр аро оғриқ кўнгул қолмиш икки зулфунг аро,
Дарддекким қопсамиш ҳар соридин бир дол ани.
Боғи рухсорингдадур кўнглум қушиким, қилди сайд
Дом бирла дона янглиғ зулф бирла хол ани.
Тушгали кўюнгга кўнглум айладинг туфроққа паст,
Тушса ўт бир ерга эл қилған киби помол ани.
Сувратингдин ақл мажнун бўлғали бир тифл эрур,
Ким қилибдур музтариб когазда бир тимсол ани.
Даҳри дунни айлару невчунки қилмайдур қабул,
Улки даҳр аҳлиға мақбул айламиш иқбол ани.
Гар Навоий даҳр аро беҳол эрур, соқий, не айб,
Келтирур ўз ҳолиға бир жоми моло мол ани.
841
Чеҳра ўти бирла кўнглум хонумонин ўртади,
Оташин гул ишқи булбул ошиёнин ўртади.
Ишқ кўнглум боғин асраб тоза, охир солди ўт,
Боғбони мастдекким бўстонин ўртади.
Оташин лаълида хол эрмаски бўлмиш тоза доғ,
Ҳар баҳона айлабон ушшоқ жонин ўртади.
Ишқ ўтидин зор кўнглум ичра солдинг сўзи ҳажр
Ким, бу янглиғ бирта куйган нотавонин ўртади.
Сўзи ишқим дафтариға ҳар кишиким солди кўз,
Ўртаниб Фарҳоду Мажнун достонин ўртади.
Ишқ зуҳдум хайлиға ўт солса тонг йўқким, чу барқ
Даҳр аро кўп бўйла тақвий корвонин ўртади.
Хонақаҳға солди ўт киргач, Навоий даҳр аро
Ҳирфавардек ганжким топти дўконин ўртади.
842
Бировки ишқ била қилди муттаҳам бизни,
Не навъ йўқ диликим, этти муҳтарам бизни.
Ғамингда бир-икки дам қолди, жонни ботроқ ол,
Ҳаёт ваҳмидин ўлтурма дам-бадам бизни.
Кўнгул не мужда берурсенки, базм аро туно кун
Ҳарифлар аро ёд этмиш ул санам бизни.
Демаки тиғ суруб бошимизни солди қуйи,
Ки қилди ҳажрда шарманда ул карам бизни.
Фироқ муҳлику васл ичра шодлиғ муҳлик,
Фироқи ўлтурур эрмиш висоли ҳам бизни.
Ичарда дурди май айлаб синуқ сафолини жом,
Бўлур бу жоҳ ила давр аҳли деса Жам бизни.
Навоий айлади ҳижронда нолаю фарёд,
Хароб қилди ул оҳанги зеру бам бизни.
843
Ҳафтаедур кўрмамишмен ул бути чолокни,
Не ажаб гар ўртаса оҳим етти афлокни.
Солди тиғи фурқатинг бағрима андоқ чокким,
Бағри бўлғай чок-чок улким кўрар ул чокни.
Ҳажр ўқи жонимға ортуқдур анга бас бир шарар,
Уртамак дўзах била, яъни не бир хошокни.
Отланибдур масту кўнглакчан чекиб тиғи жафо,
То не ўт солғай жаҳонға кўргил ул бебокни.
Ишқ ўт бирла, кўнгул су бирла кўзни қилди пок,
Пок манзилларда меҳмон қилғали ул покни.
Дайр аро даврон ғамидин қочмишам, эй муғбача,
Бир муғона жом ила шод айла бу ғамнокни.
Бода бирла юнг Навоийни хумор этса ҳалок,
Боғлангиз тобути узра нахли барги токни.
844
Асрадинг куйдургали ушшоқи музтар кўнглини,
Боғбондекким ўтун қилғай санубар кўнглини.
Отмоқ ўқни билки, қайтармоқчадур пайкон била
Жаврдин қайтармоқ ул сарви ситамгар кўнглини.
Гулбунунгда ғунча кўнглумдек эмас, эй боғбон,
Очилурдекдур, хаёл этсанг анинг ҳар кўнглини.
Тиғ ила кўксумни ёрсанг, шўълаи оҳим не тонг
Чун ёлин ортар киши чок этса ахгар кўнглини.
Нетти соғардек сафо берса менинг кўнглумга ҳам,
Улки софи май била соф этти соғар кўнглини.
Эй муғанний, бир навое дилкушо тузгилки, чанг
Риштаи нағмангга боғлабтур саросар кўнглини.
Эй Навоий, ғунчани дам бирла очқандек қилур,
Халқ панди сен киби маҳзуннинг абтар кўнглини.
845
Эмди бузмайдур ўкуш бедод ила даврон мени,
Ким топа олғай ўзи тузмакка ҳам имкон мени.
Тузмагимдин чарх ожиздур нединким, қилмамиш
Лутфи тутқан чоғда обод этгудек вайрон мени.
Кофири ишқ ўлмишам, тонг йўқ сиёсатгаҳ сари
Бўйнума зуннор боғлаб, чексалар урён мени.
Ашк мавжида ушалса пайкарим, ваҳ, не ажаб,
Ким урар бир тоғ уза ҳар лаҳза ул тўфон мени.
Истадим кўнглумга тиғин, ғарқа бўлдум қониға,
Чун мен анинг қониға кирдим, тутубдур қон мени.
Ашк баҳри игримига тушмамишмен чиққудек,
Ишқ ул дарёда қилмиш асру саргардон мени.
Кўп суубат бирла олма халқ жонин, эй ажал,
Чунки мен муштоқмен, ўлтур келиб осон мени.
Толеимнинг қувватин кўрким, мусибат тошлари
Кимга кўктин етса, айлар ер била яксон мени.
Минг бало захми била ўлди Навоий, қилса халқ
Ишқи сори майл, судраб кўргузунг ҳар ён мени.
846
Очмағай эрдинг жамол олам аро кошки,
Солмағай эрдинг бори оламда ғавғо кошки.
Чун жамолинг жилваси оламға солди рустахез,
Қилмағай эрди кўзум они тамошо кошки.
Бўлмағай эрди кўзум ўтлуқ юзунг кўрган замон
Ишқинг ўти шўъласи кўнглумда пайдо кошки.
Айлагач ишқинг балоси зор кўнглумни ҳазин,
Қилмағай эрдинг мени маҳзунға парво кошки.
Тушмагай эрди фирибомиз лутфунг билмайин,
Нотавои кўнглумга васлингдин таманно кошки.
Лутф ила кўнглумни васлингдин тамагар айлабон,
Қилмағай эрдииг яна зулм ошкоро кошки.
Бевафолиғ англағач ишқингни кўнглум тарк этиб,
Қилмағай эрди ўзин оламда расво кошки.
Эмди ким девонаю расвойи олам бўлмишам,
Васл чун мумкин йўқ ўлтургай бу савдо кошки.
Эй Навоий, бевафодур ёр, бас не фойда
Неча ким десанг агар, ёхуд магар, ё кошки.
847
Ёрдин айрилса қотилмоғлиғин билмас киши,
Билса ким чун айрилур, қотилмас айрилмас киши.
Кимса ўлса ёрдин айрилмағай, юз войким,
Айрилурда буйла ҳижрон шиддатин билмас киши.
Васли қадрин билмайин ўлдум ғами ҳажрида, оҳ,
Ким висол айёми ҳажр андишасин қилмас киши.
Ҳажр биймидин ўлубмен, соқиё, тут жомким,
Кўзга маст ўлған замон Жамшидни илмас киши.
Яшурун дардимни қилмай ошкор ўлгумдурур,
Оҳким, оламда аҳли дард топилмас киши.
Мендин эрмас ҳажрдиндур ҳар тараф бағримда чок
Йўқса тиғи қатл ила ўз бағрини тилмас киши.
Тўйди жонидин Навоий ҳажр аро тут, эй ажал,
Уйла майким чун ичар то ҳашр ойилмас киши.
848
Бас ажабдур икки лаълин кўрсангу оғзин доғи,
Бунча бўлмоқ бир-бири узра икки гул яфроғи.
Мил агар бўлса ўқунгдин йўқ ажаб, эй қоши ё,
Чун кўзумни сурмадон этмиш аёғинг туфроғи.
Ғарқи ашк ўлдум кўнгулда гавҳари ишқ уйлаким,
Баҳр аро дур маскани бўлғай балиқнинг курсоғи.
Йўқки тиғинг тўкти қоним, балки чиқти дам била,
Ул икки аждарки кўрсатмиш қиличинг болчоғи.
Чиқти қон тўкмакка ул кофир шафоат қилмангиз,
Эй мусулмонларки, мумкин йўқ тараҳҳум қилмоғи.
Бодаю ишқу шабоб айёмию фасли баҳор,
Панд нетсунким эрур ошифталиғларнинг чоғи.
Воиз айлар васф жаннат ичра кавсар бодасин,
Бўл Навоий маст хоҳн мундоғи, хоҳ ундоғи.
849
Бода гул-гул айламиш равшан узоринг боғини,
Уйлаким сочқай сабо су узра гул яфроғини.
Дур тўла сандуқ дер ҳар ён темур гул мих ила,
Кўрган эл ишқинг тўла кўксумда ҳар ён доғини.
Не ажаб гулгун булут бўлсаю андин ёғса қон,
Чун совурса ел шаҳид этганларинг туфроғини.
Холингу лаълинг қатилидинки, қилди тўъма зоғ,
Лаългун айлабтурур минқор ила тирноғини.
Занбақ анда лолагун бутгай шажарлар сурҳ бийд,
Ҳар чаманға берса су қонлиғ сиришким ёғини.
Зоеъ ўлди, эй кўнгул, ғафлатдин айёми шабоб,
Бори этма фавт исёндин инобат чоғини.
Кўр Навоий шўълаи оҳшо эмгаглик танин,
Кўрмаган бўлсанг бало барқию меҳнат тоғини.
850
Баски кўнглумни фалак мажруҳу вайрон истагай,
Истарам ўлмакни андоқким ўлук жон истагай.
Фурқатинг ошубидин истар кўнгул қўймоқ тугон,
Кимса андоқким яра манъиға қалқон истагай.
Ҳажрким жоним тилар ҳар дам азоб айлаб эрур,
Золимеким, қийнаб элдин нақди пинҳон истагай.
Бўлмасун ошиқ менингдекким, кўруб дилдорини
Ўзгаларга мултафит ҳар лаҳза ҳижрон истагай.
Ваҳ, неча меҳнат тоши атфолдин ёғдурғали
Ишқ шаҳру кўй аро жисмимни урён истагай.
Ул пари ушшоқиға раҳм этса этсун ушбу бас
Ким, мени девонаю расвони даврон истагай.
Ўқларингдин ўлганимдин сўнгра топқай қатл учун,
Туфроғимдин чарх агар юз қарни пайкон истагай.
Қилсун осон ўзлугидин бўлса ҳар душворлиқ,
Ҳар киши даврон ғами душворин осон истагай.
Эй Навоий, сен киби маҳрум қолгай кимки ул
Олам аҳлидин вафойи аҳду паймон истагай.
851
Фироқ ашкидин, эй кўз, даме очил бори,
Бошимға ким қадам урмиш наззора қил бори.
Келибдур ул парию бешуур телба кўнгул,
Келиб ўзунгга не дейдурмен англағил бори.
Жаҳон халойиқи жаврунгдин ўлди, эй бадмаст,
Булар тафарружиға бир нафас ойил бори.
Иёдатимға менинг, эй Масиҳ, чун келдинг,
Дам урмай ўлма равон, нуктаи дегил бори.
Буким жаҳон аро расвомен, истамон таҳсин,
Сенинг ғамингдин ўлубмен бу навъ бил бори.
Неча улусқа маю, бизга заҳри соқийдур,
Дедингки мастмен, ар чин дединг, ёнгил бори.
Навоий ўлгусидур илтифотинг озлиғидин,
Чу кўрмагунг яна бир қатла кўзга ил бори.
852
Гул эмас ҳар ён юзунг даврида оро қилғали,
Ҳалқа урмишлар жамолингға тамошо қилғали.
Оразинг чин нақши зулфунг мушку ҳар ён хол эрур,
Ҳинд эликим Чинга келмиш мушк савдо қилғали.
Юз уза оғзинг ўғурлаб нақди дин бўлди ниҳон,
Чекти хаттинг хайли саф ўғрини пайдо қилғали.
Қилғали ишқингни пинҳон айладинг кўксумни чок,
Дема пинҳон қилғаликим ошкоро қилғали.
Эйки сўрдунгким, қачондин мен жунун ошубида,
Ул пари хайли ғами кўнглумда ғавғо қилғали.
Бодаға раҳн айлаганда офият дасторини
Йирттим бир гўшасидин бодополо қилғали.
Йўл чиқармон тийра шомимдин Навоийдек, валек
Мунтазирдурмен ҳидоят барқи бир чоқилғали.
853
Эй кўнгул, васлидин ул ой бизни навмид этмагай,
Жонимизға фурқат андуҳини жовид этмагай.
Қасди жон айларда лаълиға татаббуъ қилмағай,
Кўнгул ўртар чоғда рухсориға тақлид этмагай.
Васли уммиди била ушшоқни қилғанда шод,
Ғуссалиғ кўнглумни ҳажри бирла таҳдид этмагай.
Тушта кўрдум оразин, кўнглумни барқи ишқ ила
Ул қадар гарм эттиким, туш вақти хуршид этмагай.
Итларинг синған сафоли тушгач илгимга, кўнгул
Онча фахр эттики жоми бирла Жамшид этмагай.
Дурри ваҳдат топмағай ҳаргиз фано гирдобидин
Соликиким, ўзни ғарқи баҳри тавҳид этмагай.
Онча фарёд этти мутриблар Навоий назмидин
Ким, Уторуд шеъридин чарх узра Ноҳид этмагай.
854
Ваҳки, бир ғойиб хаёлидин паришонмен басе,
Ҳуш мендин ғойиб, ўз ҳолимға ҳайронмен басе.
Ул қуёш борди бузуб кўнглумни сен ҳам, эй сипеҳр,
Бир йўли бузма мени невчунки вайронмен басе.
Оллида жон бермадим васли зиёнин қизғониб,
Фурқатида ул тирикликдин пушаймонмен басе.
Лаҳза-лаҳза буки йиғлармен ғамидин талх-талх,
Айб эмаским мубталойи заҳри ҳижронмен басе.
Тоғ ила водийда, эй Фарҳоду Мажнун, сиз топинг
Офиятким мен олохону аломонмен басе.
Васл комин сабру сомондин топарлар, ваҳки, мен
Ҳажр ошуби аро бесабру сомонмен басе.
Ёрдин қосид келур дерлар, фироқу васлидин
Не хабар келтурмагин билмай Хуросон мен басе.
Дину дониш аҳлиға бир тавба, эй носиҳки, мен
Кеча-кундуз дайр аро масту паришонмен басе.
Эй Навоий, дашти ваҳши ичра бўлсам, шод бўл,
Ким кириб хуш аҳлиға бу вақт инсонмен басе.
855
Сўрмангиз ашким суйинким муттасилму келгуси,
То кўнгул ишқ ўтидин куйгуси ул су келгуси.
Зулфунга етгач кўнгул беҳад етилди атридин,
Билмадим ул шомға кирганга уйқу келгуси.
Тийра бўлди ламъаи пайконинг ўтгандин кўнгул,
Чун қуёш борғуси оламдин, қаронғу келгуси.
Ҳаддин ўтти оразинг кўргач лабинг хандонлиғи,
Билмадим бу заъфарондин мунча кулгу келгуси.
Чиқти кўнглумдин ҳавосу ақл ишқинг оллиға,
Қўйса юз мулкига шоҳе халқ ўтру келгуси.
Соқиё, тут майки ўзлук нақшидин бўлғум халос,
Ҳар қачон илгимга ул рахшанда кўзгу келгуси.
Эй Навоий, ўлма ҳар дам ул мусофир ёр учун,
Ғам ема шаҳ ёнғусидур, тонгла урду келгуси.
856
Аҳли дил оллида дилдор илтифоти камлиғи,
Онча саъб эрмаски ҳар ноаҳл ила ҳамдамлиғи.
Гар ўғурлуқ истамас лаълинг доғи жон нақдини,
Бас недур ўғри киби пайваста қошинг ҳамлиғи.
Зулфи торин торта олмас кимса кўнглумдинки, бор
Беркрок жон риштасидин ҳам анинг маҳкамлиғи.
Уйлаким тун дудини оҳим паришон айлагай,
Тонг елидиндур муанбар сунбулунг дарҳамлиғи.
Ҳар не эл кўнглига хуррамлиқ менинг кўнглумга ғам
Ким, ғамингдин бўлмиш ул девонанинг хуррамлиғи.
Соқиё, май берки дардим зоҳир айлай маст ўлуб
Ким, ичим қон айлади иш сиррининг мубҳамлиғи.
Гар Навоий айлади бадмастлиғ, эй пири дайр,
Сен карам кўп қилмағилким, кўптур анинг камлиғи.
857
Навбаҳор ўлдию айшим гулбуни очилмади,
Ком ила бир ғунчаси балким табассум қилмади.
Васли жомидин улус маст ўлдилар, юз войким,
Бир қадаҳ бирла хумори фурқатим ёзилмади.
Эл кўзин ёрутти барқу васлу ҳижрон кожидин
Қайси ўтларким кўзумга барқдек чоқилмади.
Васли гулзори аро эл масту ҳижрон даштида
Қолмади эрди тиканким, бағрима сончилмади.
Лолалар кўнглумга қонлиғ доғлардур навбаҳор
Ким, ватанға лоларухсорим азимат қилмади.
Фурқатим саъб эрканин ишқ аҳли ичра билмагай,
Ёриға улким қўшулмастин бурун ойрилмади.
Қайда бағрим чоки муҳлик эрканин фаҳм айлагай,
Улки ҳижрон тиғи заҳр олуди бағрин тилмади.
Чун ўлармен, сирри ишқим маҳфий ўлғай, яхшироқ
Билмасун эл ҳам, чу ҳажри жоним олған билмади.
Бир жунун ўти аро тушмиш Навоий телбаким
Бўлди куймактин халос улким, анга қотилмади.
858
Эй узоринг оллида шарманда меҳри ховари,
Йўқса невчун ёшунур ҳар кеча андоқким пари.
Қоматингдин азми саҳро қилди гулшандин тазарв,
Тоғ сори уйлаким фарёд этар кабки дари.
Гулшани ҳуснунгға зийнат берди тердин қатралар,
Ким кўрибтур бўйла гулбарг узра шабнам гавҳари.
Сўзи ҳажринг заъфлиғ жисмим аро бўлмиш ниҳон,
Бас ажабдур бир овуч хас ичра дўзах ахгари.
Сафҳаи ҳуснунгда ҳақ сиррин кўрар кўнглум аён,
Тонг эмас булбулға мусҳаф ўрнида гул дафтари.
Ёр базмида висол аҳли чекар жоми мурод,
Давр чун ҳажр аҳлиға қисм этти меҳнат соғари.
Эй Навоий, ёр ҳажриға не чора, ғайри сабр
Кимса нетгай сабр қилмай золим ўлса дилбари.
859
Муддаийлар бетараҳҳум, ёр бепарво басе,
Ҳам алар кўп зулм этарлар, ҳам бу истиғно басе.
Зулфи занжири магар қилғай, иложим, эй ҳаким,
Ким димоғимни паришон айламиш савдо басе.
Мен ўлар ҳолатдаю мотам эди аҳбоб аро,
Буки ақшом қилди кўюнг итлари ғавғо басе.
Турфа менмен ишқ дашти ичра, йўқса анда бор
Вомиқу Фарҳод ила Мажнун киби шайдо басе.
Эй сабо, кўйида элтиб кўнглумниким, айлар эмиш,
Бул ажабвашлиқлар ул ошифтани расво басе.
Хастамен даврон жафосидин, кетургил бодаким,
Нофиъ эрмиш ул маразға соғари саҳбо басе.
Бода ичким, чарх рифъат аҳлини кўп қилди паст,
Пастларни кўмди туфроғ остиға дунё басе.
Мен киши эрмон жунун ичра, йўқ эрса кўргузур
Одамилиқ ул пари пайкар малак сиймо басе.
Эй Навоий, гар десанг, кўп инжимай давр аҳлидин,
Ҳар не дерлар, ё қилурлар қилмағил парво басе.
860
Истадим ёреки кўнглум дам-бадам шод айлагай,
Билмадим жонимға бедод узра бедод айлагай.
Лаъли анфосидин очилғай ҳаётим ғунчаси,
Йўқки умрум хирманин бир дамда барбод айлагай.
Васл ила йиққай кўнгулдин дарду ғам бунёдини,
Йўқки ҳар дам ўзга ҳижрон тархи бунёд айлагай.
Шамъи рухсори ёрутқай тийра кўнглум кулбасин,
Йўқки зулфи дуди они меҳнат обод айлагай.
Риштаи жонимдин очқай нўги мужгони гириҳ,
Ҳар бирин қатлимға йўқким неши пўлод айлагай.
Ҳеч гулга бўлмасун мойил бировким, сарвдек
Десаким ўзни хазон давридин озод айлагай.
Кўп Навоий ноласин манъ айламангким, токи ул
Ёрни ёд айлагай албатта, фарёд айлагай.
861
Эврулай бошингғаю беҳушу ҳайронинг бўлай,
Бир замон садқанг бўлай, бир лаҳза қурбонинг бўлай.
Хони васлингдин агар қовса рақибинг рағмиға,
Кўнглум истардек тахайюл бирла меҳмонинг бўлай.
Нетти жон топсам висолингдин лабингнинг холидек,
Кўзу зулфунгдин неча масту паришонинг бўлай.
Хуштурур васлинг майидин ҳар тараф хирқамда доғ
Неча, жоно, мубталойи доғи ҳижронинг бўлай.
Гарчи бандангмен мени озод қилма лутфдин
Ким, қуюндек садқаи сарви хиромонинг бўлай.
Танни жилванг вақти туфроғ айлай, эй чобуксувор,
То бошингға эврулурга гарди майдонинг бўлай.
Эй Навоий, гунгу лол истар эсам тонг йўқ, сени
Тобакай озурдаи фарёду афғонинг бўлай.
862
Бормағил қаҳр била бағрим этиб қон эмди,
Ё бу бедил сари, ё лутф сари ён эмди.
Ўқларингдин кўз аро кўп тикан эрди қочтинг,
Келки, қон ёшим ани қилди гулистон эмди.
Деди, ҳижрон аро Фарҳодингга етгум бир кун,
Заъфдин, оҳки, мумкин эмас афғон эмди.
Қатлдин кўп мени қўрқутмағил, эй муҳлик ишқ,
Ким ани ҳажр қилибтур менга осон эмди.
Билди маҳмурлуғум, тутти қадаҳ соқийи давр,
Шаҳ мени денгки, эрур комима даврон эмди.
Бодадин кому лабинг бодасидин жон топдим,
Соқиё, йўқтурур ўлсам доғи армон эмди.
Эй Навоий, они тарк айлаки кўптур ғами ишқ,
Менки чектим ғамини, тарки не имкон эмди.