АЙН ҲАРФИНИНГ АЙЁРЛАРИНИНГ АЛОМАТИ «ФАВОЙИД»ДИН
288
288
Менга бу нукта харобот аро бўлди масмуъ
Ки, фано жоми риё аҳлиға бўлмиш мамнуъ.
Қайси риндеки риё зотида йўқтур биттаъб,
Кўрунур жоми фано тортса беҳад матбуъ.
Кимки зотида эрур шоибаи ужбу риё,
Қилғали қобил эмас фақр тариқиға шуруъ.
Дайр пири қулименким, қилибон май шойиъ,
Бергай ул ужбу риё жониби ўртарга шуюъ.
Токи бир жом била муғбачаи бодафуруш,
Хираду ақлни мажнун ясағай бал масруъ.
Манга ул жомни гар тутса, фидосидур анинг
Илму дину хираду зуҳд ила тақво мажмуъ.
Дайр пири била то муғбача бўлмай, қилма,
Эй Навоий, йигиту қариға ҳолингни ружуъ.
Ки, фано жоми риё аҳлиға бўлмиш мамнуъ.
Қайси риндеки риё зотида йўқтур биттаъб,
Кўрунур жоми фано тортса беҳад матбуъ.
Кимки зотида эрур шоибаи ужбу риё,
Қилғали қобил эмас фақр тариқиға шуруъ.
Дайр пири қулименким, қилибон май шойиъ,
Бергай ул ужбу риё жониби ўртарга шуюъ.
Токи бир жом била муғбачаи бодафуруш,
Хираду ақлни мажнун ясағай бал масруъ.
Манга ул жомни гар тутса, фидосидур анинг
Илму дину хираду зуҳд ила тақво мажмуъ.
Дайр пири била то муғбача бўлмай, қилма,
Эй Навоий, йигиту қариға ҳолингни ружуъ.
289
Қилғали бегоналарга ошно жонона табъ,
Ошноларға бўлубтур, войким, бегона табъ.
Ўртанурмен токим ул эл тийра шомим ёрутур,
Бўлғали ул шамъваш, мен бўлмишам парвона табъ
Холи сари айласа парвоз кўнглум, тонг эмас,
Ким таажжуб айлагай гар қушқа истар дона табъ,
Ёр чун кулбамга кирмас, хонумон тарк айладим,
Йўқса бўлмоқ истамасму ёр ила ҳамхона табъ.
Мен жаҳон афсонаси, ул шўх майл этмас, нетай,
Гарчи шўх атфолиға доим тилар афсона табъ.
Ёр то азм этти, таъбимға бузуғлуғ қўйди юз,
Бўлмишам ул ҳусн ганжи ҳажридин вайрона табъ
Давлати боқий тилар кўнглунг, фано касб айлаким,
Даҳри фоний сари майл айламас фарзона табъ.
То мени дайр ичра расво айлади ул муғбача,
Боғладим зуннору истар соғару паймона табъ.
Эй Навоий, ул вафосиздин қутулсанг, тутма унс,
Ҳар нечаким бевафолар майли қилса ёна табъ.
Ошноларға бўлубтур, войким, бегона табъ.
Ўртанурмен токим ул эл тийра шомим ёрутур,
Бўлғали ул шамъваш, мен бўлмишам парвона табъ
Холи сари айласа парвоз кўнглум, тонг эмас,
Ким таажжуб айлагай гар қушқа истар дона табъ,
Ёр чун кулбамга кирмас, хонумон тарк айладим,
Йўқса бўлмоқ истамасму ёр ила ҳамхона табъ.
Мен жаҳон афсонаси, ул шўх майл этмас, нетай,
Гарчи шўх атфолиға доим тилар афсона табъ.
Ёр то азм этти, таъбимға бузуғлуғ қўйди юз,
Бўлмишам ул ҳусн ганжи ҳажридин вайрона табъ
Давлати боқий тилар кўнглунг, фано касб айлаким,
Даҳри фоний сари майл айламас фарзона табъ.
То мени дайр ичра расво айлади ул муғбача,
Боғладим зуннору истар соғару паймона табъ.
Эй Навоий, ул вафосиздин қутулсанг, тутма унс,
Ҳар нечаким бевафолар майли қилса ёна табъ.
290
Масти бебоким қачон ҳолимға бўлғай мутталеъ
Ким, қулоғиға десам сиррини, бўлмас мустамеъ.
Жамъ этар чоғда кўнгул, зулфунг паришондур басе,
Лек солурда паришонлиғ, бўлур кўп мужтамеъ.
Қаҳр қилса ўлтуруб, бу турфаким, лутф этса ҳам,
Қатл ишида бўлмиш ул қотил бағоят мухтареъ.
Туфроғимни ел совурмай кўйидин соф ўлмади,
Бўлди бори, бор эса мендин ғубори муртафеъ.
Ишқ ойинида бидъатлар туз эттинг зулм аро,
Қайси бир мазҳабдасен, кофурдек ўлғай мубтадеъ.
Ишқ ўтин тарк этмасам носиҳ сўзи бирла, не тонг,
Панд ила парвона куймактин бўлурму мумтанеъ.
Дўстлар, ёзғурманг ар дафъ айлай олмон ишқ ўтин,
Чора бирла ким қазо бўлғанни қилмиш мундафеъ.
Ким фано даштиға кирди, ўзни ҳамроҳ этмасун,
Қатъ чун бўлмас бу йўл, ўзлуктин ўлмай мунқатеъ.
Кўргач ул ойни Навоий тортти бехуд фиғон,
Ким бўлур беҳуд, фиғон қилмоқтин ўлмас мутталеъ.
Дилбар юзин кўрарга бўлди ниқоб монеъ,
Ул навъким, қуёшқа бўлғай саҳоб монеъ.
Терга узоринг андоқ ғарқ ўлдиким, кўрунмас
Ким кўрди ул кўрарга бўлғай гулоб монеъ.
Кулгилки, зоҳир ўлсун ғунчангда жолаларким,
Дур риштасиға бўлмиш ёқути ноб монеъ.
Кўзда ёшунмиш ул ой, ашким бошимдин ўтмиш,
Дарёда ким кўрубтур дурға ҳубоб монеъ.
Ул ғамза қон қилурға, ул кўз вафо қулурға,
Бедоду зулм боис, нозу итоб монеъ.
Тан туфроғин совурмай, етмас сафо кўнгулга,
Бўлған кеби сафодин суға туроб монеъ.
Ёр истасанг, Навоий, сабр истагилки, доим
Келди висол ишига жаҳду шитоб монеъ.
Ким, қулоғиға десам сиррини, бўлмас мустамеъ.
Жамъ этар чоғда кўнгул, зулфунг паришондур басе,
Лек солурда паришонлиғ, бўлур кўп мужтамеъ.
Қаҳр қилса ўлтуруб, бу турфаким, лутф этса ҳам,
Қатл ишида бўлмиш ул қотил бағоят мухтареъ.
Туфроғимни ел совурмай кўйидин соф ўлмади,
Бўлди бори, бор эса мендин ғубори муртафеъ.
Ишқ ойинида бидъатлар туз эттинг зулм аро,
Қайси бир мазҳабдасен, кофурдек ўлғай мубтадеъ.
Ишқ ўтин тарк этмасам носиҳ сўзи бирла, не тонг,
Панд ила парвона куймактин бўлурму мумтанеъ.
Дўстлар, ёзғурманг ар дафъ айлай олмон ишқ ўтин,
Чора бирла ким қазо бўлғанни қилмиш мундафеъ.
Ким фано даштиға кирди, ўзни ҳамроҳ этмасун,
Қатъ чун бўлмас бу йўл, ўзлуктин ўлмай мунқатеъ.
Кўргач ул ойни Навоий тортти бехуд фиғон,
Ким бўлур беҳуд, фиғон қилмоқтин ўлмас мутталеъ.
Дилбар юзин кўрарга бўлди ниқоб монеъ,
Ул навъким, қуёшқа бўлғай саҳоб монеъ.
Терга узоринг андоқ ғарқ ўлдиким, кўрунмас
Ким кўрди ул кўрарга бўлғай гулоб монеъ.
Кулгилки, зоҳир ўлсун ғунчангда жолаларким,
Дур риштасиға бўлмиш ёқути ноб монеъ.
Кўзда ёшунмиш ул ой, ашким бошимдин ўтмиш,
Дарёда ким кўрубтур дурға ҳубоб монеъ.
Ул ғамза қон қилурға, ул кўз вафо қулурға,
Бедоду зулм боис, нозу итоб монеъ.
Тан туфроғин совурмай, етмас сафо кўнгулга,
Бўлған кеби сафодин суға туроб монеъ.
Ёр истасанг, Навоий, сабр истагилки, доим
Келди висол ишига жаҳду шитоб монеъ.
292
Чун шабистон ичра қилди оразин жонона шамъ,
Машъали меҳр ўлсаким, кўзга кўрунмас ёна шамъ.
Банд аёғида нединдур бошида савдо ўти,
Эй парий, ишқингда гар худ бўлмамиш девона шамъ?
Йиғлару ўртар ўзин то субҳ гўё ҳар кеча,
Ҳажр аро бўлди мени маҳзун била ҳамхона шамъ.
Дема куймак савтиким, уйқу йўқиға раҳм этиб,
Дер забона шаклидин тил тортибон афсона шамъ.
Эккали парвоналар кўнглида гўё тухми меҳр,
Ашкдин атрофида ҳам су сочар, ҳам дона шамъ.
Ё муҳаббат ўтидин парвонани куйдургали,
Ёрутур ораз ўтин ҳар лаҳза маҳбубона шамъ.
Қўймади парвонани фонус аро мен зордин,
Ул маҳи хиргаҳнишин бўлған кеби бегона шамъ.
Балки ошиқ дўстлардин дурурким ўртанур,
Токи шавқи ўти ичра ўртанур парвона шамъ.
Эй Навоий, бот ўчур оҳинг елидин шамъни,
Топти чун ул юз фуруғидин бизинг вайрона шамъ.
Машъали меҳр ўлсаким, кўзга кўрунмас ёна шамъ.
Банд аёғида нединдур бошида савдо ўти,
Эй парий, ишқингда гар худ бўлмамиш девона шамъ?
Йиғлару ўртар ўзин то субҳ гўё ҳар кеча,
Ҳажр аро бўлди мени маҳзун била ҳамхона шамъ.
Дема куймак савтиким, уйқу йўқиға раҳм этиб,
Дер забона шаклидин тил тортибон афсона шамъ.
Эккали парвоналар кўнглида гўё тухми меҳр,
Ашкдин атрофида ҳам су сочар, ҳам дона шамъ.
Ё муҳаббат ўтидин парвонани куйдургали,
Ёрутур ораз ўтин ҳар лаҳза маҳбубона шамъ.
Қўймади парвонани фонус аро мен зордин,
Ул маҳи хиргаҳнишин бўлған кеби бегона шамъ.
Балки ошиқ дўстлардин дурурким ўртанур,
Токи шавқи ўти ичра ўртанур парвона шамъ.
Эй Навоий, бот ўчур оҳинг елидин шамъни,
Топти чун ул юз фуруғидин бизинг вайрона шамъ.
293
Кўзум ёшарди, аён бўлғач ул жамоли бадеъ,
Булўтқа су тўлар ул дамки, бўлди фасли рабеъ.
Тасаввур этса қошинг тоқини кўнгул титрар,
Қазо муҳандиси баским чекибтур ани рафеъ.
Недин аёғинга тушкай бошингға эврулубон,
Қуёш гар ўлмаса ҳусн ичра қуллуғунгға мутеъ.
Қошинг хаёли ториқмай кўнгулда эврулсун,
Эрур чу қибланамо пўясиға ҳуққа васеъ.
Не навъ барқни дейким, буроқи янглиғ эрур
Ким, ул батийдуру музлим, бу бир муниру сареъ.
Навоий, уйла тирилким, уятдин ўлмагасен,
Агар Расул алайҳис-салом бўлса шафеъ.
Қилурни айла риоят демакда асра адаб
Ки, дўст феълингу қавлингғадур басиру самеъ.
Булўтқа су тўлар ул дамки, бўлди фасли рабеъ.
Тасаввур этса қошинг тоқини кўнгул титрар,
Қазо муҳандиси баским чекибтур ани рафеъ.
Недин аёғинга тушкай бошингға эврулубон,
Қуёш гар ўлмаса ҳусн ичра қуллуғунгға мутеъ.
Қошинг хаёли ториқмай кўнгулда эврулсун,
Эрур чу қибланамо пўясиға ҳуққа васеъ.
Не навъ барқни дейким, буроқи янглиғ эрур
Ким, ул батийдуру музлим, бу бир муниру сареъ.
Навоий, уйла тирилким, уятдин ўлмагасен,
Агар Расул алайҳис-салом бўлса шафеъ.
Қилурни айла риоят демакда асра адаб
Ки, дўст феълингу қавлингғадур басиру самеъ.
294
Қизил кўнглак енгин оразға ёпсанг, важҳи йўқ воқеъ:
Қуёш оллида кўрмайдур киши гулгун булут монеъ.
Юзидек мумкин эрмас ой, мусаввир, чекма заҳматким,
Қуёш жирмин қўшуб ҳал айласанг, ранг ўлғуси зойеъ.
Лаби ҳам ўртади жоним, ҳам очиқ сўз деди, яъни
Чучуклукдин иситқанға ачиғ шарбат эрур нофеъ.
Юзин очса, неча қилсам назар, оғзини кўрмасмен,
Назарға гарчи келмас зарра, хуршид ўлмайин толеъ.
Жамол очқан сойи мажнунлуғум ошса, ажаб эрмас:
Парийнинг жилваси савдоға ҳаргиз бўлмади дофеъ,
Лабинг жонимға қилса майл, дардинг хаста кўнглумга,
Тонг эрмастур, нединким, айлар ашё аслиға рожеъ.
Кўзунг фикри била тан хилватида нотавон кўнглум,
Риёзат айнидиндур кунда бир бодом ила қонеъ.
Фано йўлиға ўзлуктин шуруъ этганга тор ўлди,
Гар ўлса ҳодии тавфиқ очиқдур беҳад ул шореъ.
Навоий дайр аро гар бутпарасту маст эса, тонг нўқ,
Не қилса пири дайр, ул ҳам қилур, чунким эрур тобеъ.
Қуёш оллида кўрмайдур киши гулгун булут монеъ.
Юзидек мумкин эрмас ой, мусаввир, чекма заҳматким,
Қуёш жирмин қўшуб ҳал айласанг, ранг ўлғуси зойеъ.
Лаби ҳам ўртади жоним, ҳам очиқ сўз деди, яъни
Чучуклукдин иситқанға ачиғ шарбат эрур нофеъ.
Юзин очса, неча қилсам назар, оғзини кўрмасмен,
Назарға гарчи келмас зарра, хуршид ўлмайин толеъ.
Жамол очқан сойи мажнунлуғум ошса, ажаб эрмас:
Парийнинг жилваси савдоға ҳаргиз бўлмади дофеъ,
Лабинг жонимға қилса майл, дардинг хаста кўнглумга,
Тонг эрмастур, нединким, айлар ашё аслиға рожеъ.
Кўзунг фикри била тан хилватида нотавон кўнглум,
Риёзат айнидиндур кунда бир бодом ила қонеъ.
Фано йўлиға ўзлуктин шуруъ этганга тор ўлди,
Гар ўлса ҳодии тавфиқ очиқдур беҳад ул шореъ.
Навоий дайр аро гар бутпарасту маст эса, тонг нўқ,
Не қилса пири дайр, ул ҳам қилур, чунким эрур тобеъ.