БЕ ҲАРФИНИНГ БАЛОЛАРИНИНГ БИДОЯТИ «ФАВОЙИД»ДИН
40
40
Сочса анжумдин фалак бошингға юз минг дурри ноб,
Жолаи ғам, билки, ёғдурғай бир офатлиғ саҳоб.
Не ғараз бу жолани ёғдурса андин ўзгаким,
Умр нахлин синдуруб тан кулбасин қилғай хароб,
Рўзи ортуқ бўлмағин ҳар кимки билгай чархдин,
Зол янглиғдурки, розиқ чархини қилғай хитоб.
Офариниш баҳридин гардун ҳубобе беш эмас,
Борму имкон кимсага бир қатра су бермак ҳубоб
Бўлса эрди қудратеким лаҳзае тутғай қарор,
Туну кун тинмай бу навъ эткайму эрди изтироб.
Ул доғи ўз ҳолиға ҳайрон эрур андоқки мен,
Анда ҳам саргашталик андоқки, менда печу тоб.
Жисми анинг ҳам ҳаводис зарбасидин нилгун,
Топмайин мақсудини мендек неча айлаб шитоб.
Қудрат илгида бўлуб ул ҳам забун андоқки мен,
Олмай ул мендин ҳисоб, андоқки мен андин ҳисоб.
Эй Навоий, солик эрсанг, ҳақ вужудин бил вужуд,
Мосиволлоҳни — адам. Валлоҳу аълам биссавоб.
Жолаи ғам, билки, ёғдурғай бир офатлиғ саҳоб.
Не ғараз бу жолани ёғдурса андин ўзгаким,
Умр нахлин синдуруб тан кулбасин қилғай хароб,
Рўзи ортуқ бўлмағин ҳар кимки билгай чархдин,
Зол янглиғдурки, розиқ чархини қилғай хитоб.
Офариниш баҳридин гардун ҳубобе беш эмас,
Борму имкон кимсага бир қатра су бермак ҳубоб
Бўлса эрди қудратеким лаҳзае тутғай қарор,
Туну кун тинмай бу навъ эткайму эрди изтироб.
Ул доғи ўз ҳолиға ҳайрон эрур андоқки мен,
Анда ҳам саргашталик андоқки, менда печу тоб.
Жисми анинг ҳам ҳаводис зарбасидин нилгун,
Топмайин мақсудини мендек неча айлаб шитоб.
Қудрат илгида бўлуб ул ҳам забун андоқки мен,
Олмай ул мендин ҳисоб, андоқки мен андин ҳисоб.
Эй Навоий, солик эрсанг, ҳақ вужудин бил вужуд,
Мосиволлоҳни — адам. Валлоҳу аълам биссавоб.
41
Уйғотур субҳи баҳор элни фиғон бирла саҳоб
Ким, сабуҳий чоғидур — маст бўлунг, эй асҳоб.
Барқ ҳар дам чоқилиб ишнагач-ўқ тийра бўлур,
Яъни ўш мундин олинг умр чароғиға ҳисоб.
Ёғин аҳволинга йиғларки, кўз оч уйқудин
Ким, эрур сайли мамарри бу кўҳан дайри хароб.
Ел эсиб тийр чекар, оҳки, бўлма ғофил
Ким, бу янглиғдурур айёми ҳаётингға шитоб.
Барча танбиҳ ангадурким, қўпу чек жоми сабуҳ,
Ҳайфдур буки, ўтар уйқу била субҳи шабоб.
Кўз юмуб очқуча тонг отмишу чиқмиш хуршид,
Тун эрур пардаю мушкин била ҳолингға ҳижоб.
Бир дам аҳбоб била базми сабуҳий тузубон
Чекингиз, дамни ғанимат билибон, бодаи ноб.
Ҳою-ҳуй айлабон ўзни нафасе хуш тутким,
«Ҳай» деганча не сен ўлғунг орода, не аҳбоб.
Бу наво кимга насиб ўлса, Навоий янглиғ,
Бу ғазал бирла ичиб бўлса керак масти хароб.
Ким, сабуҳий чоғидур — маст бўлунг, эй асҳоб.
Барқ ҳар дам чоқилиб ишнагач-ўқ тийра бўлур,
Яъни ўш мундин олинг умр чароғиға ҳисоб.
Ёғин аҳволинга йиғларки, кўз оч уйқудин
Ким, эрур сайли мамарри бу кўҳан дайри хароб.
Ел эсиб тийр чекар, оҳки, бўлма ғофил
Ким, бу янглиғдурур айёми ҳаётингға шитоб.
Барча танбиҳ ангадурким, қўпу чек жоми сабуҳ,
Ҳайфдур буки, ўтар уйқу била субҳи шабоб.
Кўз юмуб очқуча тонг отмишу чиқмиш хуршид,
Тун эрур пардаю мушкин била ҳолингға ҳижоб.
Бир дам аҳбоб била базми сабуҳий тузубон
Чекингиз, дамни ғанимат билибон, бодаи ноб.
Ҳою-ҳуй айлабон ўзни нафасе хуш тутким,
«Ҳай» деганча не сен ўлғунг орода, не аҳбоб.
Бу наво кимга насиб ўлса, Навоий янглиғ,
Бу ғазал бирла ичиб бўлса керак масти хароб.
42
Бу кўҳан дайрда хуштур неча кун бодаи ноб,
Хосса бир муғбача ишқида киши бўлса хароб.
Золиме, қотиле, яғмое, торожгаре
Ким, бўлуб куфридин, офоқ аро дин аҳли ябоб.
Риштаи жонни тугуб, зулфидин очқанда гирих,
Пардадарликлар этиб, юзига ёпқанда ниқоб.
Кўйи ул дайрки дин аҳлини айлаб кофир,
Қоши ул дайрда бу куфр элига меҳроб.
Буйла офат ғамидин гоҳ киши кўнглида ўт,
Андоқ ўт шуъласидин гоҳ бирав жисмида тоб.
Ногаҳон маст чиқиб дайрдин, илгида қадаҳ,
Ичибон ошиқи зориға ичурса майи ноб.
Ҳашрға тегру айилса бу май ичкан оздур,
Минг тамуғ ёлинича ўтда экан бўлса азоб.
Дайрда бутни киши топса, нетар жаннату ҳур,
Ул қадаҳ оллида кавсар майиға худ не ҳисоб.
Буйла бир айш Навоийға талофий айлар,
Чархдин тортса юз қарн жафо бирла итоб.
Хосса бир муғбача ишқида киши бўлса хароб.
Золиме, қотиле, яғмое, торожгаре
Ким, бўлуб куфридин, офоқ аро дин аҳли ябоб.
Риштаи жонни тугуб, зулфидин очқанда гирих,
Пардадарликлар этиб, юзига ёпқанда ниқоб.
Кўйи ул дайрки дин аҳлини айлаб кофир,
Қоши ул дайрда бу куфр элига меҳроб.
Буйла офат ғамидин гоҳ киши кўнглида ўт,
Андоқ ўт шуъласидин гоҳ бирав жисмида тоб.
Ногаҳон маст чиқиб дайрдин, илгида қадаҳ,
Ичибон ошиқи зориға ичурса майи ноб.
Ҳашрға тегру айилса бу май ичкан оздур,
Минг тамуғ ёлинича ўтда экан бўлса азоб.
Дайрда бутни киши топса, нетар жаннату ҳур,
Ул қадаҳ оллида кавсар майиға худ не ҳисоб.
Буйла бир айш Навоийға талофий айлар,
Чархдин тортса юз қарн жафо бирла итоб.
43
Ики рухсоринг эрур хўбу хаттинг ҳам марғуб,
Хўблардин неки бош урса, эрур бешак хўб.
Токи севдим сени, жаврингни доғи севмишмен,
Ҳар не маҳбуб қилур, бордурур ул ҳам маҳбуб.
Риштаи жон била номанг бошини чирмар эдим,
Ул шарар тори била куймаса эрди мактуб.
Хаста дилларға не жон олғучи юздур улким,
Қолибин қилди тиҳи, кўргач ани аҳли қулуб.
То лабинг волаҳи бўлдум, тиламон оби ҳаёт,
Суни найлар кишиким, бодаға бўлғай мағлуб.
Аҳли ишқ ичра манга ёқма вараъ туҳматини,
Зоҳидо, қилма ҳунар аҳлиға бизни маъюб.
Истасанг мулки бақо, салб қил ўзлукни бурун
Ки, сулук ичра фано аҳлиға будур услуб.
Эй Навоий, тиласа шоҳ мушавваш рақаминг,
Ҳар не матлуб анга, бизга ҳам улдур матлуб.
Хўблардин неки бош урса, эрур бешак хўб.
Токи севдим сени, жаврингни доғи севмишмен,
Ҳар не маҳбуб қилур, бордурур ул ҳам маҳбуб.
Риштаи жон била номанг бошини чирмар эдим,
Ул шарар тори била куймаса эрди мактуб.
Хаста дилларға не жон олғучи юздур улким,
Қолибин қилди тиҳи, кўргач ани аҳли қулуб.
То лабинг волаҳи бўлдум, тиламон оби ҳаёт,
Суни найлар кишиким, бодаға бўлғай мағлуб.
Аҳли ишқ ичра манга ёқма вараъ туҳматини,
Зоҳидо, қилма ҳунар аҳлиға бизни маъюб.
Истасанг мулки бақо, салб қил ўзлукни бурун
Ки, сулук ичра фано аҳлиға будур услуб.
Эй Навоий, тиласа шоҳ мушавваш рақаминг,
Ҳар не матлуб анга, бизга ҳам улдур матлуб.
44
Ўртаса ишқ мени, сўрма сабаб:
Куйса хошок ёлиндин, не ажаб.
Чоклик жон қолур ўту су аро,
Чун майолуда бўлур ул ики лаб.
Аёғинг туфроғин ўпсам басдур,
Бер аёғингни десам — тарки адаб.
Уйла, дарду ғаминга ўргандим
Ким, унут бўлди манга айшу тараб.
Зулфида зор кўнгул ранжи не тонг,
Хастаға кўпрак ўлур кеча тааб.
Биз киму васл муроди, ҳайҳот!
Дарди ноёфт эрур бизга талаб.
Жон топиб зор Навоий қўпқай,
Туфроғи устига сурсанг маркаб.
Куйса хошок ёлиндин, не ажаб.
Чоклик жон қолур ўту су аро,
Чун майолуда бўлур ул ики лаб.
Аёғинг туфроғин ўпсам басдур,
Бер аёғингни десам — тарки адаб.
Уйла, дарду ғаминга ўргандим
Ким, унут бўлди манга айшу тараб.
Зулфида зор кўнгул ранжи не тонг,
Хастаға кўпрак ўлур кеча тааб.
Биз киму васл муроди, ҳайҳот!
Дарди ноёфт эрур бизга талаб.
Жон топиб зор Навоий қўпқай,
Туфроғи устига сурсанг маркаб.
45
Қилғали май била гулгул юзин ул нўшинлаб,
Лолагун бўлди қуёш орази кавкаб-кавкаб.
Сендин ул ком хаёл этмамишам, кўнглумаким,
Қилсам изҳор ҳам ўлғай демаки, тарки адаб.
Жон лабинг ошиқию зикри мудом оғзимда,
Рашкдин жоним агар оғзима келса, не ажаб.
Келди Ширин била Лайли санга ҳайрон, гарчи
Бу икав ҳасратида эрди Ажам бирла Араб.
Айладим тавба нединким, ғамим андоқ ғам эмас
Ки, май ичкан била бўлғай манга ҳар лаҳза тараб.
Кўйидин кетмаку ўлмак манга тенг бўлса, не тонг
Ким, жало ҳарфларидурки, ажал топти лақаб.
Даҳр аро айшу нашот истасанг, ўлғунг маҳрум,
Негаким, анда насиб ўлмади жуз ранжу тааб.
Ақлким, барча хирад аҳлиға эрди устод,
Бўлди ишқ абжади таълимида тифли мактаб.
Бил Навоийки, талаб бирла топилмас мақсуд,
Лек топқанда доғи бор эди албатта талаб.
Лолагун бўлди қуёш орази кавкаб-кавкаб.
Сендин ул ком хаёл этмамишам, кўнглумаким,
Қилсам изҳор ҳам ўлғай демаки, тарки адаб.
Жон лабинг ошиқию зикри мудом оғзимда,
Рашкдин жоним агар оғзима келса, не ажаб.
Келди Ширин била Лайли санга ҳайрон, гарчи
Бу икав ҳасратида эрди Ажам бирла Араб.
Айладим тавба нединким, ғамим андоқ ғам эмас
Ки, май ичкан била бўлғай манга ҳар лаҳза тараб.
Кўйидин кетмаку ўлмак манга тенг бўлса, не тонг
Ким, жало ҳарфларидурки, ажал топти лақаб.
Даҳр аро айшу нашот истасанг, ўлғунг маҳрум,
Негаким, анда насиб ўлмади жуз ранжу тааб.
Ақлким, барча хирад аҳлиға эрди устод,
Бўлди ишқ абжади таълимида тифли мактаб.
Бил Навоийки, талаб бирла топилмас мақсуд,
Лек топқанда доғи бор эди албатта талаб.
46
Қачон мактабда ул моҳи муаддаб
Борур, ўздин борурлар аҳли мактаб.
Бўлур лавҳи забаржад аҳли ҳайрон,
Чу олур илгига лавҳи музаҳҳаб.
Дегач абжад, бошиға эврулурлар
Қамар бирла қуёш, яъни жаду аб.
Нечукким мактаб атфоли хуруши,
Ғамидин халқ аро фарёду ё раб.
Муаллим қуллуғиға хат берурмен,
Гар озод ўлса ул сарви шакарлаб.
Дабистони фанода шурб дарсин
Равон қилмай, эмассен аҳли машраб.
Навоий ашкидин то шом анжум
Тўкар, чиққайму деб ул саъд кавкаб.
Борур, ўздин борурлар аҳли мактаб.
Бўлур лавҳи забаржад аҳли ҳайрон,
Чу олур илгига лавҳи музаҳҳаб.
Дегач абжад, бошиға эврулурлар
Қамар бирла қуёш, яъни жаду аб.
Нечукким мактаб атфоли хуруши,
Ғамидин халқ аро фарёду ё раб.
Муаллим қуллуғиға хат берурмен,
Гар озод ўлса ул сарви шакарлаб.
Дабистони фанода шурб дарсин
Равон қилмай, эмассен аҳли машраб.
Навоий ашкидин то шом анжум
Тўкар, чиққайму деб ул саъд кавкаб.
47
Боғингга етмасун ошуб хазондин, ё раб,
Гул била сарвунга осеб замонднн, ё раб.
Олди жон лаълингу элга лаби жон бергучилар
Барча қул бўлсун анинг оллида жондин, ё раб.
Дардини баски ниҳон туттум — ўлармен пинҳон,
Воқиф этгил ани бу дарди ниҳондин, ё раб.
Ёмон аҳволима кўз солмади ул ой яхши,
Яхши огоҳ қил ани бу ёмондин, ё раб.
Юз жаҳон зулм жаҳон аҳли манга қилди, мени
Фориғ эт аҳли жаҳон бирла жаҳонднн, ё раб.
Берибон кўнглума жамъияти хотир қутқар,
Ҳар неким андин эрур тафриқа, андин, ёраб.
Кўйида ҳажр фиғонинки Навоий тортар,
Ҳам мени, ҳам ани қутқар бу фиғондин, ё раб.
Гул била сарвунга осеб замонднн, ё раб.
Олди жон лаълингу элга лаби жон бергучилар
Барча қул бўлсун анинг оллида жондин, ё раб.
Дардини баски ниҳон туттум — ўлармен пинҳон,
Воқиф этгил ани бу дарди ниҳондин, ё раб.
Ёмон аҳволима кўз солмади ул ой яхши,
Яхши огоҳ қил ани бу ёмондин, ё раб.
Юз жаҳон зулм жаҳон аҳли манга қилди, мени
Фориғ эт аҳли жаҳон бирла жаҳонднн, ё раб.
Берибон кўнглума жамъияти хотир қутқар,
Ҳар неким андин эрур тафриқа, андин, ёраб.
Кўйида ҳажр фиғонинки Навоий тортар,
Ҳам мени, ҳам ани қутқар бу фиғондин, ё раб.
48
Улки боштин то қадам бор ончаким, имкони хўб,
Садъяки бўлғай бириким, халқ дерлар ани хўб.
Тўкса қон ул кофир, ўзга хўбни севгил деманг,
Эй мусулмонлар, жаҳонда бир анингдек қани хўб.
Ҳури жаннат шаклидин ҳам дилрабо ҳуснунг латиф,
Хулди ризвондин доғи кўюнг саробўстони хўб.
Жонни жонон истаса, қилмоқ тааллул хўб эмас,
Найласун жон улки, бўлғай сен кеби жонони хўб.
Ҳусни офатдин эмас холи, бу дамким хўб сен,
Саъй қил, жоноки, ўтсун хўблуқ даврони хўб.
Кўз гуноҳи кўрмакинг эрдики, тўктунг қон ёшин,
Хўб эмас, жоно, тўкулмак бегунаҳлар қони хўб.
Эй Навоий, ғайр рашкидин висоли базмида
Уйладурменким, кўрунубтур манга ҳижрони хўб.
Садъяки бўлғай бириким, халқ дерлар ани хўб.
Тўкса қон ул кофир, ўзга хўбни севгил деманг,
Эй мусулмонлар, жаҳонда бир анингдек қани хўб.
Ҳури жаннат шаклидин ҳам дилрабо ҳуснунг латиф,
Хулди ризвондин доғи кўюнг саробўстони хўб.
Жонни жонон истаса, қилмоқ тааллул хўб эмас,
Найласун жон улки, бўлғай сен кеби жонони хўб.
Ҳусни офатдин эмас холи, бу дамким хўб сен,
Саъй қил, жоноки, ўтсун хўблуқ даврони хўб.
Кўз гуноҳи кўрмакинг эрдики, тўктунг қон ёшин,
Хўб эмас, жоно, тўкулмак бегунаҳлар қони хўб.
Эй Навоий, ғайр рашкидин висоли базмида
Уйладурменким, кўрунубтур манга ҳижрони хўб.
49
Гар бўлмади бир лаҳза манга ёр мусоҳиб,
Не бўлғай эди бўлмаса ағёр мусоҳиб.
Розимен агар нақди дилу диним ўғурлар,
Гар бўлса манга ул бути айёр мусоҳиб.
Маҳжуб эди ул шўх улустин, чу май ичти.
Ҳар хайл била бўлди баякбор мусоҳиб?
Кўзлар била ул юз қиладур қатл, не бўлған,
Дин аҳли била бўлди чу куффор мусоҳиб?
Бир гўшада май ичмаса, ўз бўйнида қони,
Гар бўлса даме кимсага дилдор мусоҳиб.
Топилмаса гар ёри вафодор кам эрмас
Андин, киши гар топса вафодор мусоҳиб.
Яхшингни ямонлиғ била фош ар тиламассен,
Олам элидин айлама зинҳор мусоҳиб.
Дардоки, мусоҳиб манга бир тушмади ҳамдард,
Давронда тушуб илгима бисёр мусоҳиб.
Ёр этса Навоийни мусоҳиблари, хуштур,
Йўқ бахти қилурға чу ани ёр мусоҳиб.
Не бўлғай эди бўлмаса ағёр мусоҳиб.
Розимен агар нақди дилу диним ўғурлар,
Гар бўлса манга ул бути айёр мусоҳиб.
Маҳжуб эди ул шўх улустин, чу май ичти.
Ҳар хайл била бўлди баякбор мусоҳиб?
Кўзлар била ул юз қиладур қатл, не бўлған,
Дин аҳли била бўлди чу куффор мусоҳиб?
Бир гўшада май ичмаса, ўз бўйнида қони,
Гар бўлса даме кимсага дилдор мусоҳиб.
Топилмаса гар ёри вафодор кам эрмас
Андин, киши гар топса вафодор мусоҳиб.
Яхшингни ямонлиғ била фош ар тиламассен,
Олам элидин айлама зинҳор мусоҳиб.
Дардоки, мусоҳиб манга бир тушмади ҳамдард,
Давронда тушуб илгима бисёр мусоҳиб.
Ёр этса Навоийни мусоҳиблари, хуштур,
Йўқ бахти қилурға чу ани ёр мусоҳиб.
50
Қани сенинг кеби оламда дилрабо маҳбуб,
Кўз ила қотилу лаб бирла жонфизо маҳбуб.
Не зулм айласанг аҳбобқа, худо ёринг,
Чу халқ айламамиш сен кеби худо маҳбуб.
Хумор дарди бирла ҳажр меҳнатида манга,
Илож бодадур, ой ҳамдаму даво маҳбуб.
Ниёзи ишқ сари нози ҳусн жонибидур,
Агарчи шоҳ муҳиб бўлсаю гадо — маҳбуб.
Мени гадоға не ҳол ўлғай, эй мусулмонлар
Ки, солди ишқ бошим узра подшо маҳбуб.
Рафиқлар, ўтунгуз дайр кўйидинки, мени
Хароб айлади май доғи мубтало маҳбуб.
Гар ўлса ҳали муҳаббат Навоий, эй ҳамдам,
Вафо керак анга, қилған сойи жафо маҳбуб.
Кўз ила қотилу лаб бирла жонфизо маҳбуб.
Не зулм айласанг аҳбобқа, худо ёринг,
Чу халқ айламамиш сен кеби худо маҳбуб.
Хумор дарди бирла ҳажр меҳнатида манга,
Илож бодадур, ой ҳамдаму даво маҳбуб.
Ниёзи ишқ сари нози ҳусн жонибидур,
Агарчи шоҳ муҳиб бўлсаю гадо — маҳбуб.
Мени гадоға не ҳол ўлғай, эй мусулмонлар
Ки, солди ишқ бошим узра подшо маҳбуб.
Рафиқлар, ўтунгуз дайр кўйидинки, мени
Хароб айлади май доғи мубтало маҳбуб.
Гар ўлса ҳали муҳаббат Навоий, эй ҳамдам,
Вафо керак анга, қилған сойи жафо маҳбуб.
51
Ваҳ, нетиб ишқин ниҳон асрарға бўлғай муртакиб,
Хаста кўнглумким, бўлур отин эшиткач, музтариб.
Даҳр аро шаҳлиққа ўз ҳолимни нисбат айламон,
Кўйида токим гадолиққа бўлубмен мунтасиб.
Кўнглум ўтға тушкали кўрмас юзумни, турфадур
Шуъладин озурда олтун ламъасидин мужтаниб.
Итти кунглум, шодмен, тонг йўқ киши гар бўлса шод,
Тушса ёнидин жудо қалби мизожи мунқалиб.
Кечаю кундуз харобот ичра андоқ мастмен
Ким, қочарлар арбадамдин шаҳна бирла муҳтасиб.
Хонақаҳ шайхидин этканлар риё ойини касб,
Дайр пиридин бўлунг расми фанога муктасиб.
Эй Навоий, бўлсам ул бадмеҳр ишқидин халос,
Бўлмайин ҳусн аҳлининг меҳриға ҳаргиз муртакиб.
Хаста кўнглумким, бўлур отин эшиткач, музтариб.
Даҳр аро шаҳлиққа ўз ҳолимни нисбат айламон,
Кўйида токим гадолиққа бўлубмен мунтасиб.
Кўнглум ўтға тушкали кўрмас юзумни, турфадур
Шуъладин озурда олтун ламъасидин мужтаниб.
Итти кунглум, шодмен, тонг йўқ киши гар бўлса шод,
Тушса ёнидин жудо қалби мизожи мунқалиб.
Кечаю кундуз харобот ичра андоқ мастмен
Ким, қочарлар арбадамдин шаҳна бирла муҳтасиб.
Хонақаҳ шайхидин этканлар риё ойини касб,
Дайр пиридин бўлунг расми фанога муктасиб.
Эй Навоий, бўлсам ул бадмеҳр ишқидин халос,
Бўлмайин ҳусн аҳлининг меҳриға ҳаргиз муртакиб.
52
Бузди кўнглум кишварин ҳижрон ғами туғён қилиб,
Оҳу ашкимдин бирин сарсар, бирин тўфон қилиб.
Дард уйин қилди бино, ишқинг бузуб кўнглум уйин,
Кимса янглиғким, бир уй тузгай, бирин вайрон қилиб.
Танда оҳинг шуъласин, дерлар, ниҳон тут, оҳким,
Бир овуч хошок аро бўлмас чоқин пинҳон қилиб.
Ҳажр кўйида яланг жисмимни кўрган соғинур
Ким, мени ўлтургали элтур жунун, урён қилиб.
Хорлар кўнглумдадур сендинки, гардун тузмагай,
Ҳар бирин отсам, бир оҳим ўқиға пайкон қилиб.
Сўрма невчун бедил ўлдунг деб, ўзунг чун ҳажр аро
Кўздин оқиздинг кўнгулни, қатра-қатра қон қилиб.
Шукрини не деб адо айлайки, айлар жилва ёр,
Элни ҳолимға, мени ўз ҳусниға ҳайрон қилиб.
Даҳр элидин жуз жафо мумкин эмас топмоқ киши,
Лек ҳар бирга вафолар ончаким имкон қилиб.
Ёр кўп қилса жафо, кам қил, Навоий, нолаким,
Гулга булбул ўргата олмас вафо, афғон қилиб.
Оҳу ашкимдин бирин сарсар, бирин тўфон қилиб.
Дард уйин қилди бино, ишқинг бузуб кўнглум уйин,
Кимса янглиғким, бир уй тузгай, бирин вайрон қилиб.
Танда оҳинг шуъласин, дерлар, ниҳон тут, оҳким,
Бир овуч хошок аро бўлмас чоқин пинҳон қилиб.
Ҳажр кўйида яланг жисмимни кўрган соғинур
Ким, мени ўлтургали элтур жунун, урён қилиб.
Хорлар кўнглумдадур сендинки, гардун тузмагай,
Ҳар бирин отсам, бир оҳим ўқиға пайкон қилиб.
Сўрма невчун бедил ўлдунг деб, ўзунг чун ҳажр аро
Кўздин оқиздинг кўнгулни, қатра-қатра қон қилиб.
Шукрини не деб адо айлайки, айлар жилва ёр,
Элни ҳолимға, мени ўз ҳусниға ҳайрон қилиб.
Даҳр элидин жуз жафо мумкин эмас топмоқ киши,
Лек ҳар бирга вафолар ончаким имкон қилиб.
Ёр кўп қилса жафо, кам қил, Навоий, нолаким,
Гулга булбул ўргата олмас вафо, афғон қилиб.
53
Саҳвдур тўби демак, раъно ниҳолингни кўруб,
Ёки жаннат боғи гулзори жамолингни кўруб.
Равзада кавсар қироғинда хаёл эттим Билол,
Юз аро лаб, лаб уза шабранг холингни кўруб.
Соғинур ошиқлиғингға рўбарў келмиш қуёш,
Кўзгуда машшота ҳар соат мисолингни кўруб.
Сарвдин булбул не тонг рам қилса, тўбидин малақ
Жилваи қад ҳолатида эътидолингни кўруб.
Наргисинг афсуну гул баргинг такаллум айлади,
Ақли кул топти фириб, ул макру олингни кўруб.
Элга ишратдур янги ой кўрсалар, лекин манга
Юзланур ошуфталиғ, мушкин ҳилолингни кўруб.
Ўлтурур ҳижрон туни, ўлсам ҳам армон қолмағай,
Тушта ҳам бўлса бир айёми висолингни кўруб.
Неттинг, эй соқийки, ўздин бордим андоқким, зилол
Олиб ичмастин бурун, жоми зилолингни кўруб.
Судра ул ён, эй Навоий, ўзни муҳлик заъф ила,
Шояд эткай раҳм ул қотил бу ҳолингни кўруб.
Ёки жаннат боғи гулзори жамолингни кўруб.
Равзада кавсар қироғинда хаёл эттим Билол,
Юз аро лаб, лаб уза шабранг холингни кўруб.
Соғинур ошиқлиғингға рўбарў келмиш қуёш,
Кўзгуда машшота ҳар соат мисолингни кўруб.
Сарвдин булбул не тонг рам қилса, тўбидин малақ
Жилваи қад ҳолатида эътидолингни кўруб.
Наргисинг афсуну гул баргинг такаллум айлади,
Ақли кул топти фириб, ул макру олингни кўруб.
Элга ишратдур янги ой кўрсалар, лекин манга
Юзланур ошуфталиғ, мушкин ҳилолингни кўруб.
Ўлтурур ҳижрон туни, ўлсам ҳам армон қолмағай,
Тушта ҳам бўлса бир айёми висолингни кўруб.
Неттинг, эй соқийки, ўздин бордим андоқким, зилол
Олиб ичмастин бурун, жоми зилолингни кўруб.
Судра ул ён, эй Навоий, ўзни муҳлик заъф ила,
Шояд эткай раҳм ул қотил бу ҳолингни кўруб.
54
Ул қўпуб, отланғали маркаб суруб, сархуш бориб,
Мен бошим очиб, аёғиға қўюб юз, ёлбориб.
Менда худ ҳад йўқ, вале оллинда жон айлай фидо:
Ҳар киши асҳобидин келтурса ани қайториб.
Бўлди рокиб, нетти кўнглум уйида қилса нузул,
Тиғ илаким тортмиш, озурда кўксумни ёриб.
Ўз уйига тушмакин ҳам билмай ўлгум, кошки
Борса қатл айлаб мени, жон меҳнатидин қутқориб.
Ваҳ, не янглиғ саъб эмиш ғам базмида қолмоқ киши,
Кўнглида ором қолмай, жони ороми бориб.
Кимга даврон бир аёғ май бердиким, бўлди халос,
Сўнгра анинг юз қадаҳ бедоди заҳрин сипқориб.
Бекас ўлсам, не таажжубким, вафода жон бериб,
Топмадим аҳли вафо бори жаҳонни ахториб.
Бош оқарди — узлат авлодурки, ул кофур ила
Совутур, улким йигитлар базмида киргай қориб.
Эй Навоий, гўйиё ёринг келур, йўқса нега
Музтарибтурсен — танинг титраб, узоринг сарғориб.
Мен бошим очиб, аёғиға қўюб юз, ёлбориб.
Менда худ ҳад йўқ, вале оллинда жон айлай фидо:
Ҳар киши асҳобидин келтурса ани қайториб.
Бўлди рокиб, нетти кўнглум уйида қилса нузул,
Тиғ илаким тортмиш, озурда кўксумни ёриб.
Ўз уйига тушмакин ҳам билмай ўлгум, кошки
Борса қатл айлаб мени, жон меҳнатидин қутқориб.
Ваҳ, не янглиғ саъб эмиш ғам базмида қолмоқ киши,
Кўнглида ором қолмай, жони ороми бориб.
Кимга даврон бир аёғ май бердиким, бўлди халос,
Сўнгра анинг юз қадаҳ бедоди заҳрин сипқориб.
Бекас ўлсам, не таажжубким, вафода жон бериб,
Топмадим аҳли вафо бори жаҳонни ахториб.
Бош оқарди — узлат авлодурки, ул кофур ила
Совутур, улким йигитлар базмида киргай қориб.
Эй Навоий, гўйиё ёринг келур, йўқса нега
Музтарибтурсен — танинг титраб, узоринг сарғориб.
55
Чун бағир захмлари бутмади, пайванд қилиб,
Итларинг оллида ташлай, неча парканд қилиб.
Кўнглум очилмади ҳаргиз ғами ишқ ичра, магар
Очқасен бир ани ғунчангда шакарханд қилиб.
Ишқда мен кеби Мажнун ясади килки қазо,
Лайли ашколини дилдорима монанд қилиб.
Холи шавқи биладур танда кўнгул қўймишмен,
Мўрни дона хаёли била хурсанд қилиб.
Элга ошиқлиғим изҳор эта олмон, ваҳким,
Қўйди оламда мени ишқи забонбанд қилиб.
Соқиё, бода кетургилки, агар давр будур,
Носиҳи шаҳр нетар бизни хирадманд қилиб.
Ич, Навоийки, бу тун раз қизини бермак эмиш,
Пири майхона сени ўзига фарзанд қилиб.
Итларинг оллида ташлай, неча парканд қилиб.
Кўнглум очилмади ҳаргиз ғами ишқ ичра, магар
Очқасен бир ани ғунчангда шакарханд қилиб.
Ишқда мен кеби Мажнун ясади килки қазо,
Лайли ашколини дилдорима монанд қилиб.
Холи шавқи биладур танда кўнгул қўймишмен,
Мўрни дона хаёли била хурсанд қилиб.
Элга ошиқлиғим изҳор эта олмон, ваҳким,
Қўйди оламда мени ишқи забонбанд қилиб.
Соқиё, бода кетургилки, агар давр будур,
Носиҳи шаҳр нетар бизни хирадманд қилиб.
Ич, Навоийки, бу тун раз қизини бермак эмиш,
Пири майхона сени ўзига фарзанд қилиб.
56
Хас кеби жисмимға ҳижрон шуъласи урдунг бориб,
Барқи офат бирла хошокимни куйдурдунг бориб.
Айлабон гул, ҳажр азмиға чу сурдунг бодпой,
Буйла сарсар бирла ани кўкка совурдунг бориб.
Тийра айлаб кўкни ул кулда бу янглиғ лутф этиб,
Поям аҳли ишқ аро гардунға еткурдунг бориб.
Тинди саргардон кўнгул кўюнгда ҳар ён пўядин,
Орзуи васлдин кўнглумни тиндурдунг бориб.
Азм этарда барча ишқ аҳлиға қилдинг хайрбод,
Найладук ушшоқ ароким, бизни ёзғурдунг, бориб.
Ул кўзи кофир сари борма деб эрдим, эй кўнгул,
Панд эшитмай, нақди имонингни олдурдунг бориб.
Эйки, манъинг айлаб эрдим ишқ кўйи тавфидин,
Зорсен, гўё бало бошингға келтурдунг бориб.
Хонақаҳ зуҳди аро, эй шайх, бас ошуфтасен,
Гўйиё дайри фанода тавба синдурдунг бориб.
Ёрни истай Навоий бормиш эрди, эй рафиқ,
Билмадим, ани не афсун бирла ёндурдунг бориб.
Барқи офат бирла хошокимни куйдурдунг бориб.
Айлабон гул, ҳажр азмиға чу сурдунг бодпой,
Буйла сарсар бирла ани кўкка совурдунг бориб.
Тийра айлаб кўкни ул кулда бу янглиғ лутф этиб,
Поям аҳли ишқ аро гардунға еткурдунг бориб.
Тинди саргардон кўнгул кўюнгда ҳар ён пўядин,
Орзуи васлдин кўнглумни тиндурдунг бориб.
Азм этарда барча ишқ аҳлиға қилдинг хайрбод,
Найладук ушшоқ ароким, бизни ёзғурдунг, бориб.
Ул кўзи кофир сари борма деб эрдим, эй кўнгул,
Панд эшитмай, нақди имонингни олдурдунг бориб.
Эйки, манъинг айлаб эрдим ишқ кўйи тавфидин,
Зорсен, гўё бало бошингға келтурдунг бориб.
Хонақаҳ зуҳди аро, эй шайх, бас ошуфтасен,
Гўйиё дайри фанода тавба синдурдунг бориб.
Ёрни истай Навоий бормиш эрди, эй рафиқ,
Билмадим, ани не афсун бирла ёндурдунг бориб.
57
Котиби сунъ чу ҳар кимга бир ишни рақам айлаб,
Сабз хатлар ғамиға бизни қазо муттаҳам айлаб.
Васл уммиди била кўнглум доғи тўймади чекардин,
Неча ул хайл малул ўлмади жавру ситам айлаб.
Ҳар қаён ул хатти мушкинки борур қилса ишорат,
Борурам хома кеби мен доғи боштин қадам айлаб.
Зулфининг тобини машшотадин очмоқ эмас имкон,
Дол ё ломни ким ёзған экин, дафъи хам айлаб.
Ҳурлар келса ани кўрмак учун, хозини жаннат
Юборур сочини гулбаргларидин дирам айлаб.
Соқиё, бодаки бу коргаҳ авзои хирадни,
Йўқки, ожиз қилибу масх гаҳ девона ҳам айлаб.
Дайр пири қошида камлигимиз кўп эди, лекин
Маст қилди яна бир жом ила бизни, карам айлаб.
Эй хушо, кўйи хароботки, ҳар эски сафолин
Кимки дурд ичмак учун жом қилиб, ўзни Жам айлаб.
Эй кўнгул, кимки Навоий кеби васл нстади, ани
Ишқ расволиғ ила олам ичинда алам айлаб.
Сабз хатлар ғамиға бизни қазо муттаҳам айлаб.
Васл уммиди била кўнглум доғи тўймади чекардин,
Неча ул хайл малул ўлмади жавру ситам айлаб.
Ҳар қаён ул хатти мушкинки борур қилса ишорат,
Борурам хома кеби мен доғи боштин қадам айлаб.
Зулфининг тобини машшотадин очмоқ эмас имкон,
Дол ё ломни ким ёзған экин, дафъи хам айлаб.
Ҳурлар келса ани кўрмак учун, хозини жаннат
Юборур сочини гулбаргларидин дирам айлаб.
Соқиё, бодаки бу коргаҳ авзои хирадни,
Йўқки, ожиз қилибу масх гаҳ девона ҳам айлаб.
Дайр пири қошида камлигимиз кўп эди, лекин
Маст қилди яна бир жом ила бизни, карам айлаб.
Эй хушо, кўйи хароботки, ҳар эски сафолин
Кимки дурд ичмак учун жом қилиб, ўзни Жам айлаб.
Эй кўнгул, кимки Навоий кеби васл нстади, ани
Ишқ расволиғ ила олам ичинда алам айлаб.
58
Хуштурур бир тийра шоми ҳажр ики ёр учрашиб,
Топишиб, бир-бирларин маҳкам қучушуб, йиғлашиб.
Ҳажр дардию фироқ андуҳиға таскин бўла,
Ултуруб улфат била, бир-бирларига ёндашиб.
Фурқат айёмида ҳар бирнинг бошига келганин,
Юз туман ҳамдардлиғлар бирла ҳар дам сўзлашиб.
Гоҳ васл иқболининг ишратларидин шукр деб,
Гаҳ фироқ идборининг шиддатларидин мунграшиб.
Гоҳ икки ришта янглиғким, топар бир-бирга тоб,
Иккилик фаҳм ўлмоғудек бир-бирига чирмашиб.
Гаҳ бу чирманмоғ очилғанда ҳам икки риштадек,
Тоб очилса қайтара ҳам бир-бирига тўлғашиб.
Икки ёндин қўл ҳамойил берк-берк андоқ чекиб
Ким, яна бир-бирдин айрилмас масаллик ўрмашиб.
Айни васл ичра иши ўтса шикоят мужиби,
Икки ёндин рафъ этиб, бир-бирларини алдашиб.
Эй Навоий, бу маҳол андишаға чирмашма кўп,
Журъат айлаб бетаҳоши сўзларинг ҳаддин ошиб.
Топишиб, бир-бирларин маҳкам қучушуб, йиғлашиб.
Ҳажр дардию фироқ андуҳиға таскин бўла,
Ултуруб улфат била, бир-бирларига ёндашиб.
Фурқат айёмида ҳар бирнинг бошига келганин,
Юз туман ҳамдардлиғлар бирла ҳар дам сўзлашиб.
Гоҳ васл иқболининг ишратларидин шукр деб,
Гаҳ фироқ идборининг шиддатларидин мунграшиб.
Гоҳ икки ришта янглиғким, топар бир-бирга тоб,
Иккилик фаҳм ўлмоғудек бир-бирига чирмашиб.
Гаҳ бу чирманмоғ очилғанда ҳам икки риштадек,
Тоб очилса қайтара ҳам бир-бирига тўлғашиб.
Икки ёндин қўл ҳамойил берк-берк андоқ чекиб
Ким, яна бир-бирдин айрилмас масаллик ўрмашиб.
Айни васл ичра иши ўтса шикоят мужиби,
Икки ёндин рафъ этиб, бир-бирларини алдашиб.
Эй Навоий, бу маҳол андишаға чирмашма кўп,
Журъат айлаб бетаҳоши сўзларинг ҳаддин ошиб.
59
Тун ақшом келди кулбам сари гул гулрух шитоб айлаб,
Хироми суръатидин гул уза хўйдин гулоб айлаб.
Қилиб мужгонни шабравлар кеби жон қасдиға ханжар,
Белига зулфи анбарборидин мушкин таноб айлаб.
Қуёшдек чеҳра бирла тийра кулбам айлагач равшан,
Манга титратма тушти зарра янглиғ, изтироб айлаб.
Кулуб ўлтирдию илким чекиб, ёнида ер берди,
Такаллум бошлади ҳар лафзини дурри хушоб айлаб.
Ки, эй зори балокаш ошиқим, менсиз нечуктурсен?
Мен ўлдум лолу айта олмадим майли жавоб айлаб.
Чиқарди шишаи май доғи бир соғар тўла қуйди,
Ичиб, тутти менга, юз навъ нозосо итоб айлаб.
Ки, эй мажнун, парий кўрдунг магарким, тарки ҳуш эттинг?
Такаллум қил бу соғарни ичиб, рафъи ҳижоб айлаб.
Ичиб, фарёд этиб туштум аёғиға, бориб ўздин,
Мени йўқ бодаким, лутфи анинг масти хароб айлаб.
Аниким, элткай васл уйқуси ишрат туни мундоқ,
Навоийдек нетар то субҳи маҳшар тарки хоб айлаб,
Хироми суръатидин гул уза хўйдин гулоб айлаб.
Қилиб мужгонни шабравлар кеби жон қасдиға ханжар,
Белига зулфи анбарборидин мушкин таноб айлаб.
Қуёшдек чеҳра бирла тийра кулбам айлагач равшан,
Манга титратма тушти зарра янглиғ, изтироб айлаб.
Кулуб ўлтирдию илким чекиб, ёнида ер берди,
Такаллум бошлади ҳар лафзини дурри хушоб айлаб.
Ки, эй зори балокаш ошиқим, менсиз нечуктурсен?
Мен ўлдум лолу айта олмадим майли жавоб айлаб.
Чиқарди шишаи май доғи бир соғар тўла қуйди,
Ичиб, тутти менга, юз навъ нозосо итоб айлаб.
Ки, эй мажнун, парий кўрдунг магарким, тарки ҳуш эттинг?
Такаллум қил бу соғарни ичиб, рафъи ҳижоб айлаб.
Ичиб, фарёд этиб туштум аёғиға, бориб ўздин,
Мени йўқ бодаким, лутфи анинг масти хароб айлаб.
Аниким, элткай васл уйқуси ишрат туни мундоқ,
Навоийдек нетар то субҳи маҳшар тарки хоб айлаб,
60
Бир ой фироқида ҳар тун бошимға ўт тутошиб,
Қуёшға шуъла етиб, дуди етти кўкдин ошиб.
Чу элтиб икки тарафдин бошнн қулоғнға зулф,
Магарки, қатлима ҳар бир сенинг била кенгошиб.
Ўзин ҳечча фаҳм айлабон, уётқа қолиб,
Ажал фироқинг ила ўлтурурда чун ўчошиб.
Қуёш дамин ола олмай, кириб қора ерга,
Йиқилди, ҳуснда гўё юзунг била талошиб.
Чаманда сарвға ноз айламак ярашмайдур,
Валек ҳар не қилиб сарвнозима ярошиб.
Фироқ аро не тирикликдурур, хушо ўлган,
Висол торига уммиди риштаси улошиб.
Навоий улча қазодин келур, бўйинсунғил
Ким, улки бош чекпбон, сўнгра кечгасен қошиб.
Қуёшға шуъла етиб, дуди етти кўкдин ошиб.
Чу элтиб икки тарафдин бошнн қулоғнға зулф,
Магарки, қатлима ҳар бир сенинг била кенгошиб.
Ўзин ҳечча фаҳм айлабон, уётқа қолиб,
Ажал фироқинг ила ўлтурурда чун ўчошиб.
Қуёш дамин ола олмай, кириб қора ерга,
Йиқилди, ҳуснда гўё юзунг била талошиб.
Чаманда сарвға ноз айламак ярашмайдур,
Валек ҳар не қилиб сарвнозима ярошиб.
Фироқ аро не тирикликдурур, хушо ўлган,
Висол торига уммиди риштаси улошиб.
Навоий улча қазодин келур, бўйинсунғил
Ким, улки бош чекпбон, сўнгра кечгасен қошиб.
61
Чобукум тез сурар тунд саманд узра чиқиб,
Мен сўнгича ета олмай, югурурдин толиқиб.
Гарчи сабрим йўқидин ани эришиб, лекин
Ҳушу кўнглум йўқ учун, ҳар нафас андин озиқиб.
Дўстлар, бу кеча воқиф бўлингизким, чиқадур
Онсизин шефта жоним тан уйидин ториқиб.
Ҳар кўзумдин оқадур ҳар бирининг хуноби,
Ҳажр ишканжаси чун бағриму кўнглумни сиқиб.
Тиғ ила бошима келдингки, бу кун қатл ишида
Хўблар ичра саромадсен, ўлубсен айиқиб.
Кўп кучунг бирла қувонмаки, ажал жоми майи
Ки, тутуб Рустами Достонни ҳамул лаҳза йиқиб.
Эй Навоий, тўлар охир даме чун паймона,
Найлагунгдур бу нафас майкададии боре чиқиб.
Мен сўнгича ета олмай, югурурдин толиқиб.
Гарчи сабрим йўқидин ани эришиб, лекин
Ҳушу кўнглум йўқ учун, ҳар нафас андин озиқиб.
Дўстлар, бу кеча воқиф бўлингизким, чиқадур
Онсизин шефта жоним тан уйидин ториқиб.
Ҳар кўзумдин оқадур ҳар бирининг хуноби,
Ҳажр ишканжаси чун бағриму кўнглумни сиқиб.
Тиғ ила бошима келдингки, бу кун қатл ишида
Хўблар ичра саромадсен, ўлубсен айиқиб.
Кўп кучунг бирла қувонмаки, ажал жоми майи
Ки, тутуб Рустами Достонни ҳамул лаҳза йиқиб.
Эй Навоий, тўлар охир даме чун паймона,
Найлагунгдур бу нафас майкададии боре чиқиб.
62
Борур ул маст яна ноз айлаб,
Халқ ила арбада оғоз айлаб.
Қатл учун ғамзани жаллод қилиб,
Зулм учун кўзни фусунсоз айлаб.
Ҳар қачонким турубон бода ичиб,
Журъасин хонабарандоз айлаб.
Жавр учун аҳли вафоким айириб,
Барчасидин мени мумтоз айлаб.
Турфароқ буким, анинг кейнича-ўқ,
Жону кўнглум қуши парвоз айлаб.
Не гунаҳ кўзга назардинки, қазо
То очиб ани назарбоз айлаб.
Гарчи ҳолимни Навоий ёшуруб,
Ишқ анга ашкни ғаммоз айлаб.
Халқ ила арбада оғоз айлаб.
Қатл учун ғамзани жаллод қилиб,
Зулм учун кўзни фусунсоз айлаб.
Ҳар қачонким турубон бода ичиб,
Журъасин хонабарандоз айлаб.
Жавр учун аҳли вафоким айириб,
Барчасидин мени мумтоз айлаб.
Турфароқ буким, анинг кейнича-ўқ,
Жону кўнглум қуши парвоз айлаб.
Не гунаҳ кўзга назардинки, қазо
То очиб ани назарбоз айлаб.
Гарчи ҳолимни Навоий ёшуруб,
Ишқ анга ашкни ғаммоз айлаб.
63
Бизни зор этти бу раъно мутриб,
Нағма бирла тарабафзо мутриб.
Нечаким нағма чекиб Довуддай,
Дамда андоқки, Масиҳо мутриб.
Зуҳра то нағмасародур андоқ,
Бўлмади даврда пайдо мутриб.
Бўлса хуршид атову Зуҳра ано,
Туғмагай сен кеби зебо мутриб.
Сени то кўрдум, ичарда майи ноб,
Тиламас хотирим илло мутриб.
Эй хуш улким, ани бу базмда май
Қилмади бехуду шайдо мутриб.
Буйлаким, бўлди Навоий урён,
Май бу навъ этти ани ё мутриб.
Нағма бирла тарабафзо мутриб.
Нечаким нағма чекиб Довуддай,
Дамда андоқки, Масиҳо мутриб.
Зуҳра то нағмасародур андоқ,
Бўлмади даврда пайдо мутриб.
Бўлса хуршид атову Зуҳра ано,
Туғмагай сен кеби зебо мутриб.
Сени то кўрдум, ичарда майи ноб,
Тиламас хотирим илло мутриб.
Эй хуш улким, ани бу базмда май
Қилмади бехуду шайдо мутриб.
Буйлаким, бўлди Навоий урён,
Май бу навъ этти ани ё мутриб.
64
Борди кўнглум ҳуши ишқинг ўтидин ахгар топиб,
Бир гадо янглиғки, ўлгай, қиймати гавҳар топиб.
Сабзаи хаттинг эрур ширин лабинг атрофида,
Хайли тўтиким ҳужум айлабтурур, шаккар топиб.
Ул парий учти кўзумдин, кўнглум айлар орзу
Ким, анинг сари ҳаво қилғай, ўқидин пар топиб.
Бошима қуш ошёнидур, доғи остимда тоғ,
Шоҳмен ишқ ичра, мундоқ тахт ила афсар топиб.
Ишқ саҳроси аро оқил итурганлар мени
Бўлдилар навмид бир девонаи абтар топиб.
Ёрни гарчи талаб қилмоқ била топмас киши,
Ҳам талаб айлаб ва лекин ани толиб гар топиб.
Шояд ул майхора бош кулбангға суққай бир кеча,
Эй Навоий, мунтазир бўл, бодаю соғар топиб.
Бир гадо янглиғки, ўлгай, қиймати гавҳар топиб.
Сабзаи хаттинг эрур ширин лабинг атрофида,
Хайли тўтиким ҳужум айлабтурур, шаккар топиб.
Ул парий учти кўзумдин, кўнглум айлар орзу
Ким, анинг сари ҳаво қилғай, ўқидин пар топиб.
Бошима қуш ошёнидур, доғи остимда тоғ,
Шоҳмен ишқ ичра, мундоқ тахт ила афсар топиб.
Ишқ саҳроси аро оқил итурганлар мени
Бўлдилар навмид бир девонаи абтар топиб.
Ёрни гарчи талаб қилмоқ била топмас киши,
Ҳам талаб айлаб ва лекин ани толиб гар топиб.
Шояд ул майхора бош кулбангға суққай бир кеча,
Эй Навоий, мунтазир бўл, бодаю соғар топиб.
65
Тошларким, ул парий пайкар бу мажнунға отиб,
Ақлу дониш қушларин кўнглум уйидин бутратиб.
Тушта бошим ул санам оллидадур, эй порсо,
Қўп, намозинг вақти ўтди, деб нетарсен, уйғотиб.
Истабон Юсуф жамолинг қуллуғининг рутбасин,
Жилва кўп қилди сафо бозорида, ўзин сотиб.
Ул қуёш ҳажринда жисмим бовужуди айни заъф,
Ерга ҳар дам бош уруб андоқки, ерни титратиб.
Кўйида ўлсам, абад умрича бор ул умр, агар
Қилмаса хориж танимни, итларига судратиб.
Эйки, ҳажрингда мени юз ҳасрату армон била
Қатл қилғунг, бори бир қатла юзунгни кўрсатиб.
Журм анинг ишқидин ўзга йўқки, ҳар дам кездурур,
Ишқи мулки тўрт бозорида бўйнум боғлатиб.
Дайр аро мен масту нозук хўйидин ул муғбача,
Базмдин қовлар мени гаҳ судратиб, гаҳ қўлдатиб.
Зоҳидо, берма манга кўп пандким, ҳайвонча бор
Телба итни оқил инсон истаган ақл ўргатиб.
Кўрмаку ўлмак Навоийға не тонг, эй дўстлар,
Кирса майдон ичра ул қотил самандин ўйнатиб.
Ақлу дониш қушларин кўнглум уйидин бутратиб.
Тушта бошим ул санам оллидадур, эй порсо,
Қўп, намозинг вақти ўтди, деб нетарсен, уйғотиб.
Истабон Юсуф жамолинг қуллуғининг рутбасин,
Жилва кўп қилди сафо бозорида, ўзин сотиб.
Ул қуёш ҳажринда жисмим бовужуди айни заъф,
Ерга ҳар дам бош уруб андоқки, ерни титратиб.
Кўйида ўлсам, абад умрича бор ул умр, агар
Қилмаса хориж танимни, итларига судратиб.
Эйки, ҳажрингда мени юз ҳасрату армон била
Қатл қилғунг, бори бир қатла юзунгни кўрсатиб.
Журм анинг ишқидин ўзга йўқки, ҳар дам кездурур,
Ишқи мулки тўрт бозорида бўйнум боғлатиб.
Дайр аро мен масту нозук хўйидин ул муғбача,
Базмдин қовлар мени гаҳ судратиб, гаҳ қўлдатиб.
Зоҳидо, берма манга кўп пандким, ҳайвонча бор
Телба итни оқил инсон истаган ақл ўргатиб.
Кўрмаку ўлмак Навоийға не тонг, эй дўстлар,
Кирса майдон ичра ул қотил самандин ўйнатиб.
66
Кулуб чу лаълингу эл илгидин пиёла олиб,
Йиғида титрамакимдин сўнгакларим ушалиб.
Парий келиб санга қилмоққа ҳусн даъвоси,
Сени чу кўргач итиб, баски, халқдин уялиб.
Маҳалли муҳлик ўлуб шоми фурқатим, баским,
Начукки, сунбули зулфунг қорарибу узалиб.
Кўнгул ҳалок эрур ғамзанг ўқлари бирла,
Начукки сайд йиқилғай, хаданглар қадалиб.
Қариб не ҳолға қолдимки, ёр қилмас раҳм,
Начукки тифл кеби зор йиғласам, иналиб.
Висол боғини сўрмангки, мен не билгаймен,
Фироқ мулкида зиндони ҳажр аро қобалиб.
Не шўхдурки, сурар тунд маркабин, боқмай
Ки, бедили йиқилур, лаҳза-лаҳза бағри толиб.
Аларки чиқдилар элдин, қутилдилар ғамдин,
Ким ул ароға қолиб, мен кеби балоға қолиб.
Нечаки қовса Навоийни итларинг ҳар дам,
Чу ғофил айлаб аларни, ўзин ароға солиб.
Йиғида титрамакимдин сўнгакларим ушалиб.
Парий келиб санга қилмоққа ҳусн даъвоси,
Сени чу кўргач итиб, баски, халқдин уялиб.
Маҳалли муҳлик ўлуб шоми фурқатим, баским,
Начукки, сунбули зулфунг қорарибу узалиб.
Кўнгул ҳалок эрур ғамзанг ўқлари бирла,
Начукки сайд йиқилғай, хаданглар қадалиб.
Қариб не ҳолға қолдимки, ёр қилмас раҳм,
Начукки тифл кеби зор йиғласам, иналиб.
Висол боғини сўрмангки, мен не билгаймен,
Фироқ мулкида зиндони ҳажр аро қобалиб.
Не шўхдурки, сурар тунд маркабин, боқмай
Ки, бедили йиқилур, лаҳза-лаҳза бағри толиб.
Аларки чиқдилар элдин, қутилдилар ғамдин,
Ким ул ароға қолиб, мен кеби балоға қолиб.
Нечаки қовса Навоийни итларинг ҳар дам,
Чу ғофил айлаб аларни, ўзин ароға солиб.