ФЕ ҲАРФИНИНГ ФИТНАЛАРИНИНГ ФУСУНИ «ФАВОЙИД»ДИН
303
303
Улки қилғай ўзи кашшоф рамузин макшуф,
Кашфи йўқ айламайин ўзлуки ҳарфин маҳзуф.
Баҳра еткурмади зуҳд аҳлиға файз иксири,
Нақди умрин чу риё касбида қилди масруф.
Хирқаи фақр керак сирри ниҳон касбиғаким,
Пардаи роз анинг зайлиға келди маътуф.
Айлагил нақди ҳаётингни фано аҳлиға вақф,
Луқмаи вақф емакни вале этгил мавқуф.
Дунё асбоби нажосат кебидур мазбалада,
Покравлар начук ўзни анга қилғай машъуф.
Ҳар не ҳақ амрини дер муршиди комил, ани қил,
Гар сифотуллоҳ аро ўзни тиларсен мавсуф.
Соқиё, ҳажр хуморидин ўлармен — раҳм эт,
Чархни зарф қилу улки билурсен мазруф.
Топса ул зарф ила мазруфни хуш сипқарғай,
Улки орифлиғ ила даҳрда бўлғай маъруф.
Эй Навоий, бору ушшоқ аёғи туфроғи бўл,
Ишқ сиррин, тиласангким, санга бўлғай макшуф.
Кашфи йўқ айламайин ўзлуки ҳарфин маҳзуф.
Баҳра еткурмади зуҳд аҳлиға файз иксири,
Нақди умрин чу риё касбида қилди масруф.
Хирқаи фақр керак сирри ниҳон касбиғаким,
Пардаи роз анинг зайлиға келди маътуф.
Айлагил нақди ҳаётингни фано аҳлиға вақф,
Луқмаи вақф емакни вале этгил мавқуф.
Дунё асбоби нажосат кебидур мазбалада,
Покравлар начук ўзни анга қилғай машъуф.
Ҳар не ҳақ амрини дер муршиди комил, ани қил,
Гар сифотуллоҳ аро ўзни тиларсен мавсуф.
Соқиё, ҳажр хуморидин ўлармен — раҳм эт,
Чархни зарф қилу улки билурсен мазруф.
Топса ул зарф ила мазруфни хуш сипқарғай,
Улки орифлиғ ила даҳрда бўлғай маъруф.
Эй Навоий, бору ушшоқ аёғи туфроғи бўл,
Ишқ сиррин, тиласангким, санга бўлғай макшуф.
304
Қилмадим ул сарви гулрух манзили бўстонни тавф,
Дўзах аҳли айлай олмас равзаи ризвонни тавф.
Кўнглум ичра юз бало маҳбус топқунг, айласанг
Тавф ани андоқки, шаҳлар айлагай зиндонни тавф.
Очилур кўнглум, қилур сайр эл бузулған кўнглини,
Чуғз қилғандек тараб касбиға ҳар вайронни тавф.
Дурри ашк оқизғали ҳажринг кўзум атрофида,
Тожиредектурки, қилғай соҳили Уммонни тавф.
Ул парийваш манзилидаким, йиқилдим, қасд эмас,
Солди бу ҳолатқа мен мажнуни саргардонни тавф.
Поя олий истасанг, тажрид эт аввал ихтиёр,
Исо андин айлар ушбу нилгун айвонни тавф.
Бир Навоийнинг бузуғ кўнглига эврул, раҳм этиб,
Нетти гоҳи Юсуф этса кулбаи эҳзонни тавф.
Дўзах аҳли айлай олмас равзаи ризвонни тавф.
Кўнглум ичра юз бало маҳбус топқунг, айласанг
Тавф ани андоқки, шаҳлар айлагай зиндонни тавф.
Очилур кўнглум, қилур сайр эл бузулған кўнглини,
Чуғз қилғандек тараб касбиға ҳар вайронни тавф.
Дурри ашк оқизғали ҳажринг кўзум атрофида,
Тожиредектурки, қилғай соҳили Уммонни тавф.
Ул парийваш манзилидаким, йиқилдим, қасд эмас,
Солди бу ҳолатқа мен мажнуни саргардонни тавф.
Поя олий истасанг, тажрид эт аввал ихтиёр,
Исо андин айлар ушбу нилгун айвонни тавф.
Бир Навоийнинг бузуғ кўнглига эврул, раҳм этиб,
Нетти гоҳи Юсуф этса кулбаи эҳзонни тавф.
305
Гарчи тоғдин оғир этти дарду озоримни заъф,
Лек хасдин ҳам енгил қилди тани зоримни заъф.
Билмагил, ҳолимни гар аҳбоб сўрмаслар, ажаб,
Ким қилибтур танимасдек жисми беморимни заъф.
Ҳажр шоми не ажаб тўлғанмоқу бошимда ўт,
Шамънинг чун торидек қилди намудоримни заъф.
Риштаи лаълинг, дегай, топмиш учуғ бирла гириҳ,
Кўрган элким, қонға солмиш жони афгоримни заъф.
Сабр мумкин йўқ жунун ошуби доғи заъфдин,
Ваҳки, нобуд айлади охир йўқу боримни заъф.
Хатти мавҳум ўлди тан анда, кўнгул имкони йўқ,
Қўймади асрарға ер ишқ ичра асроримни заъф.
Ул қуёш ишқи қавийроқдур, Навоий, нечаким,
Заррача ҳам қўймади ҳижронда миқдоримни заъф.
Лек хасдин ҳам енгил қилди тани зоримни заъф.
Билмагил, ҳолимни гар аҳбоб сўрмаслар, ажаб,
Ким қилибтур танимасдек жисми беморимни заъф.
Ҳажр шоми не ажаб тўлғанмоқу бошимда ўт,
Шамънинг чун торидек қилди намудоримни заъф.
Риштаи лаълинг, дегай, топмиш учуғ бирла гириҳ,
Кўрган элким, қонға солмиш жони афгоримни заъф.
Сабр мумкин йўқ жунун ошуби доғи заъфдин,
Ваҳки, нобуд айлади охир йўқу боримни заъф.
Хатти мавҳум ўлди тан анда, кўнгул имкони йўқ,
Қўймади асрарға ер ишқ ичра асроримни заъф.
Ул қуёш ишқи қавийроқдур, Навоий, нечаким,
Заррача ҳам қўймади ҳижронда миқдоримни заъф.
306
Бировга мусаллам тариқи тасаввуф
Ки, зотида мавжуд эмастур тахаллуф.
Тасаввуф ризо аҳлидин яхши ахлоқ,
Эрур истилоҳоти зебу такаллуф.
Тасаввуф эмас зуҳду тақвою тоат
Ки, анда риё йўл топар бетаваққуф.
Эрур маҳз тақвою лекин риёсиз
Убудият сарфу айни талаттуф.
Не эл қавлу феълиға андин таадди,
Не ҳақ амру наҳйиға андин тасарруф.
Ўзин уйла беихтиёр англабонким,
Не қолиб тараддуд анга, не таассуф.
Қилиб ҳақ вужудида маҳв ўз вужудин,
Навоий, муни бил тариқи тасаввуф.
Ки, зотида мавжуд эмастур тахаллуф.
Тасаввуф ризо аҳлидин яхши ахлоқ,
Эрур истилоҳоти зебу такаллуф.
Тасаввуф эмас зуҳду тақвою тоат
Ки, анда риё йўл топар бетаваққуф.
Эрур маҳз тақвою лекин риёсиз
Убудият сарфу айни талаттуф.
Не эл қавлу феълиға андин таадди,
Не ҳақ амру наҳйиға андин тасарруф.
Ўзин уйла беихтиёр англабонким,
Не қолиб тараддуд анга, не таассуф.
Қилиб ҳақ вужудида маҳв ўз вужудин,
Навоий, муни бил тариқи тасаввуф.
307
Чок кўнглумни олиб дардини қилдинг тазъиф,
Мени бедилға ани бермас эсанг, қил тансиф.
Куфри зулфини қўюб, ким деса, исломға кир,
Бордур ислом элини куфрға қилмоқ таклиф.
Юзунг оллида қуёш васфини қилмоғлиғ эрур
Шамъ нурини қуёш оллиға қилмоқ таърпф.
Ҳусн синфида, юзунг васфида мингдин бир эмас,
Ошиқинг юз минг эса, ҳар бирига минг тасниф.
Дарду ранжинг била борини қилибмен мамлу,
Ўқларинг захмики кўнглум аро солмиш тажвиф.
Ҳажр ўти бирла манга ишқ берибтур варзиш,
Воизо, дўзах ўтидин яна қилма тахвиф.
Яна масжидда Навоийни тиларсен, эй шайх
Тиласанг ани, кетур майкада сари ташриф.
Мени бедилға ани бермас эсанг, қил тансиф.
Куфри зулфини қўюб, ким деса, исломға кир,
Бордур ислом элини куфрға қилмоқ таклиф.
Юзунг оллида қуёш васфини қилмоғлиғ эрур
Шамъ нурини қуёш оллиға қилмоқ таърпф.
Ҳусн синфида, юзунг васфида мингдин бир эмас,
Ошиқинг юз минг эса, ҳар бирига минг тасниф.
Дарду ранжинг била борини қилибмен мамлу,
Ўқларинг захмики кўнглум аро солмиш тажвиф.
Ҳажр ўти бирла манга ишқ берибтур варзиш,
Воизо, дўзах ўтидин яна қилма тахвиф.
Яна масжидда Навоийни тиларсен, эй шайх
Тиласанг ани, кетур майкада сари ташриф.
308
Жоним ичра заъфдур юзлангали жононға заъф,
Бўлмасун жононима заъф, ўлса ўлсун жонға заъф.
Оразида тобу йўқ оғзида кулгу гўйиё,
Меҳр тобидин эрур ул ғунчаи хандонга заъф.
Айланурда бошиға заъф айлади гўё асар,
Қилди анинг заъфидин бу зори саргардонға заъф.
Ҳайратим заъфиға мундоқ айламиш бехуд мени,
Заъфиға ҳайрон қолиб, бўлмиш мени ҳайронға заъф.
Бистари гулранг уза ул навъ узалмиш заъфдин
Ким, узори узра бўлса наргиси фаттонға заъф.
Соқиё, бир журъа бирла қувзатимға боис ўл
Ким, басе, ғолибдурур бу хастаи ҳижронға заъф.
Эй Навоий, ёр заъфи бузди кўнглум, уйлаким,
Мамлакат бўлғай хароб, ўлған замон султонға заъф.
Бўлмасун жононима заъф, ўлса ўлсун жонға заъф.
Оразида тобу йўқ оғзида кулгу гўйиё,
Меҳр тобидин эрур ул ғунчаи хандонга заъф.
Айланурда бошиға заъф айлади гўё асар,
Қилди анинг заъфидин бу зори саргардонға заъф.
Ҳайратим заъфиға мундоқ айламиш бехуд мени,
Заъфиға ҳайрон қолиб, бўлмиш мени ҳайронға заъф.
Бистари гулранг уза ул навъ узалмиш заъфдин
Ким, узори узра бўлса наргиси фаттонға заъф.
Соқиё, бир журъа бирла қувзатимға боис ўл
Ким, басе, ғолибдурур бу хастаи ҳижронға заъф.
Эй Навоий, ёр заъфи бузди кўнглум, уйлаким,
Мамлакат бўлғай хароб, ўлған замон султонға заъф.