ҲЕ ҲАРФИНИНГ ҲУМОЮНВАШЛАРИНИНГ ҲАЛОКАНГЕЗЛИҒЛАРИ «ФАВОЙИД»ДИН
521
521
Фалакдин яхшилиқ еткай дебон, кўнглунгни шод этма,
Ёмонлиғким етар, ҳоло унут, ўтканни ёд этма.
Замона аҳлиға гар юз қуёшча кўргузубсен меҳр,
Вафо зинҳорким, бир зарра чоғлиғ эътимод этма.
Нужуму чарх деб ўкма гадонинг бахъялиқ шолин,
Тутунни чарх, учқунларин анжум эътиқод этма.
Фано аҳли аёғи туфроғи шарҳин ёзар бўлсанг,
Қароғимни ҳал айла, эй рафиқ, ўзга мидод этма.
Мидод эткан қароғимни қилибон кирпиким хома,
Кўзумнинг пардасидин ўзга коғазга савод этма.
Қилиб солиҳ амал касби шиорингни салоҳ этгил,
Вале фосид хаёлинг бирла ҳар дам бир фасод этма.
Чу билдинг, ризқ эрур мақсум, чекма дўстдин миннат,
Қазодин хориж эрмас иш, адуға инқиёд этма.
Тиларсен фақр даштин қатъи қилғайсен эранлардек,
Бағир су қил, юрак парголасидин ўзга зод этма.
Навоий, истасанг уқбо муродин, номурод ўлғил,
Агар дунё муроди йўқтур, ўзни номурод этма.
522
Чаманда сарв ё гул чун сабодин тебранур ногаҳ,
Соғиниб сарв гулрўюм келур, афғон чекармен, ваҳ.
Бошимни олмағаймен саждаи шукр айлаю ердин,
Агар сарви хиромонимға бўлсам соядек ҳамраҳ.
Ўзум ҳам эрмон ўз ҳолимдин огаҳ, то ани кўрдум,
Йўқ улким, эрмас аҳволимдин ул номеҳрибон огаҳ.
Занахдонингда ҳўй эрмаски, оби зиндагонидур
Ки, ҳайвон чашмасининг остида воқиъдурур ул чаҳ.
Юз олман сарв бирла гул аёғидинки, ваҳ, йўқтур
Анинг қадду юзига боғ аро бу иккидин ашбаҳ.
Юзунг васфини юз таҳ сафҳаға ёзсам, тамом ўлмас
Ки, бўлғай сафҳаи хуршидча ул сафҳадин ҳар таҳ.
Жунунум манъ қилдинг ул парий ишқида, эй носиҳ,
Киши девона бўлса яхшироқ, юз қатлаким аблаҳ.
Тажаммул рахтидин, эй шаҳ, гадоға қилма истиғно,
Чу боғлар рахт бу дайри фанодин гар гадо, гар шаҳ.
Навоий, кўп дема ғам хайлидин майхона маъмандур,
Азимат қилсанг ул дорул-амонға фи амонуллаҳ.
Соғиниб сарв гулрўюм келур, афғон чекармен, ваҳ.
Бошимни олмағаймен саждаи шукр айлаю ердин,
Агар сарви хиромонимға бўлсам соядек ҳамраҳ.
Ўзум ҳам эрмон ўз ҳолимдин огаҳ, то ани кўрдум,
Йўқ улким, эрмас аҳволимдин ул номеҳрибон огаҳ.
Занахдонингда ҳўй эрмаски, оби зиндагонидур
Ки, ҳайвон чашмасининг остида воқиъдурур ул чаҳ.
Юз олман сарв бирла гул аёғидинки, ваҳ, йўқтур
Анинг қадду юзига боғ аро бу иккидин ашбаҳ.
Юзунг васфини юз таҳ сафҳаға ёзсам, тамом ўлмас
Ки, бўлғай сафҳаи хуршидча ул сафҳадин ҳар таҳ.
Жунунум манъ қилдинг ул парий ишқида, эй носиҳ,
Киши девона бўлса яхшироқ, юз қатлаким аблаҳ.
Тажаммул рахтидин, эй шаҳ, гадоға қилма истиғно,
Чу боғлар рахт бу дайри фанодин гар гадо, гар шаҳ.
Навоий, кўп дема ғам хайлидин майхона маъмандур,
Азимат қилсанг ул дорул-амонға фи амонуллаҳ.
523
Не пўя урдум йўлида, не бошим ўлди хоки раҳ,
Ул шўх ишқи саъйида боштин аёғимдур гунаҳ.
То бода ичти ул санам, то майға чўмди лаъли ҳам,
Жонимда ўтдур дам-бадам, бағримда қондур таҳ-батаҳ.
Чун жилва бўлди ёрға, айш ўлди жони зорға
Ким, ул қаду рафторға жон гулшанидур жилвагаҳ.
Жон қасдиға қилса камин, хайли эрур юз нозанин
Хуршид чекса тиғи кин, анжум не тонг бўлмоқ сияҳ.
Юз ишва бирла боқибон, жонимға ўтлар ёқибон,
Лаб тишлабон, кўз қоқибон, тиргиздию ўлтурди, ваҳ.
Очқач юзин ул нўшлаб, қилдим фиғон бирла тааб,
Булбулға тушса не ажаб, ошубу афғон субҳгаҳ.
Умр ўтмакин андиша қил, давронға йўқтур меҳр — бил,
Эй шаҳ, гадони кўзга илким, не гадо қолур, не шаҳ.
Соқий, тўла жоме кетур, дардимға ороме кетур,
Ҳолимға анжоме кетурким, ғам ани қилмиш табаҳ.
Ҳар ён, Навоий, сунма қўл, не келса ҳақдин — рози ўл,
Сен ожизу ҳокимдур ул, ал фажру лак ал ҳукму лаҳ.
Ул шўх ишқи саъйида боштин аёғимдур гунаҳ.
То бода ичти ул санам, то майға чўмди лаъли ҳам,
Жонимда ўтдур дам-бадам, бағримда қондур таҳ-батаҳ.
Чун жилва бўлди ёрға, айш ўлди жони зорға
Ким, ул қаду рафторға жон гулшанидур жилвагаҳ.
Жон қасдиға қилса камин, хайли эрур юз нозанин
Хуршид чекса тиғи кин, анжум не тонг бўлмоқ сияҳ.
Юз ишва бирла боқибон, жонимға ўтлар ёқибон,
Лаб тишлабон, кўз қоқибон, тиргиздию ўлтурди, ваҳ.
Очқач юзин ул нўшлаб, қилдим фиғон бирла тааб,
Булбулға тушса не ажаб, ошубу афғон субҳгаҳ.
Умр ўтмакин андиша қил, давронға йўқтур меҳр — бил,
Эй шаҳ, гадони кўзга илким, не гадо қолур, не шаҳ.
Соқий, тўла жоме кетур, дардимға ороме кетур,
Ҳолимға анжоме кетурким, ғам ани қилмиш табаҳ.
Ҳар ён, Навоий, сунма қўл, не келса ҳақдин — рози ўл,
Сен ожизу ҳокимдур ул, ал фажру лак ал ҳукму лаҳ.
524
Сарву гул ҳусн ичра йўқ ул сарви гулрухсорча.
Уйлаким, қумрию булбул нолада мен зорча.
Ул баҳори ҳусн учун ҳар сайл рангинким, булут
Зоҳир этти, йўқ эди бу дидаи хунборча
Гарчи даврон хоридин гул яфроғидур юз тешук,
Ҳажр нешидин эмас бу хотири афгорча.
Зулфининг ҳар тори бир мўминни чун кофир қилур
Деса бўлғай ани дин аҳлиға минг зуннорча.
Кўйини ул ҳурнннг селоби ашким касрати
Айламиш жаннату тажри таҳтуҳол-анҳорча.
Абри раҳмат сояи сиҳҳат бошимға солмағай,
Ул қуёш кўйи қироғинда бузуғ деворча.
Бу кўҳан дайр ичра бир дам қилғали дафъи хумор,
Амни манзил топса, бўлмас кулбаи хамморча.
Олам аҳлиға вафо айлаб, жафо кўрган эрур,
Юз туман минг зор эмас, аммо бири мен зорча.
Чун Навоий кўнглини снндурдунг, энди топмағи
Мумкин эрмас, итти чун ҳар ён тушуб бир порча.
Уйлаким, қумрию булбул нолада мен зорча.
Ул баҳори ҳусн учун ҳар сайл рангинким, булут
Зоҳир этти, йўқ эди бу дидаи хунборча
Гарчи даврон хоридин гул яфроғидур юз тешук,
Ҳажр нешидин эмас бу хотири афгорча.
Зулфининг ҳар тори бир мўминни чун кофир қилур
Деса бўлғай ани дин аҳлиға минг зуннорча.
Кўйини ул ҳурнннг селоби ашким касрати
Айламиш жаннату тажри таҳтуҳол-анҳорча.
Абри раҳмат сояи сиҳҳат бошимға солмағай,
Ул қуёш кўйи қироғинда бузуғ деворча.
Бу кўҳан дайр ичра бир дам қилғали дафъи хумор,
Амни манзил топса, бўлмас кулбаи хамморча.
Олам аҳлиға вафо айлаб, жафо кўрган эрур,
Юз туман минг зор эмас, аммо бири мен зорча.
Чун Навоий кўнглини снндурдунг, энди топмағи
Мумкин эрмас, итти чун ҳар ён тушуб бир порча.
525
То қулоғингға зириҳ солдингу қошингға гириҳ,
Хаста кўнглумдурур юз гириҳ, андоқ зириҳ.
Қўнглума ғунча кеби тушти тугун узра тугун,
Қўргали сунбули зулфунгда гириҳ узра гириҳ.
Не назоҳатдурур ул гулшани рухсордаким,
Равзаи хулд анинг шабнамидин бўлди низиҳ.
Бўлди қошу кўзидин зулф саромад, не ажаб
Ким, кўнгул қайди учун иккисидин келди фириҳ.
Қоши ёсиға дедим чилла керак риштаи жон,
Бу сўзумга, не ажаб, бор эса ҳар гўшада зиҳ.
Анга ғам тиғи бу боғ ичра ҳаром ўлдиким,
Кийди пашмина сариғ юз била, андоқким беҳ.
Ҳонақаҳ ичра Навоийға етар кўп макруҳ,
Дайрдин ул сари бормоққа ҳам эрди кориҳ.
Хаста кўнглумдурур юз гириҳ, андоқ зириҳ.
Қўнглума ғунча кеби тушти тугун узра тугун,
Қўргали сунбули зулфунгда гириҳ узра гириҳ.
Не назоҳатдурур ул гулшани рухсордаким,
Равзаи хулд анинг шабнамидин бўлди низиҳ.
Бўлди қошу кўзидин зулф саромад, не ажаб
Ким, кўнгул қайди учун иккисидин келди фириҳ.
Қоши ёсиға дедим чилла керак риштаи жон,
Бу сўзумга, не ажаб, бор эса ҳар гўшада зиҳ.
Анга ғам тиғи бу боғ ичра ҳаром ўлдиким,
Кийди пашмина сариғ юз била, андоқким беҳ.
Ҳонақаҳ ичра Навоийға етар кўп макруҳ,
Дайрдин ул сари бормоққа ҳам эрди кориҳ.
526
Дайр ичра яна кирдим бир журъа учун, ваҳ,
Ул бут манга миннат қўяр алминнату лиллаҳ.
Масжидқа яна кирмасу юз саждаға қўймас,
Ҳар кимки, бўлур дайр ила бут сирридин огаҳ.
Бут шоҳид эрур, дайр доғи дайри фанодур,
Куфр аҳли эрур сиррини чун билмади гумраҳ.
Дермен кечаким тонгла чиқай дайрдин, аммо
Лояъқил этар муғбача май бирла саҳаргаҳ.
Соқийға ваё аксиға май ичра боқармен,
Андин мунга, мундин анга чун топмадим ашбаҳ.
Дайр ичра бу кун кавсару ҳур ўлди насибим,
Танглаға манга ваъда берур воизи аблаҳ.
Ҳақ сиррини ҳар кимга баён этма, Навоий,
Таън айламагай, билмас улус англаса ногаҳ.
Ул бут манга миннат қўяр алминнату лиллаҳ.
Масжидқа яна кирмасу юз саждаға қўймас,
Ҳар кимки, бўлур дайр ила бут сирридин огаҳ.
Бут шоҳид эрур, дайр доғи дайри фанодур,
Куфр аҳли эрур сиррини чун билмади гумраҳ.
Дермен кечаким тонгла чиқай дайрдин, аммо
Лояъқил этар муғбача май бирла саҳаргаҳ.
Соқийға ваё аксиға май ичра боқармен,
Андин мунга, мундин анга чун топмадим ашбаҳ.
Дайр ичра бу кун кавсару ҳур ўлди насибим,
Танглаға манга ваъда берур воизи аблаҳ.
Ҳақ сиррини ҳар кимга баён этма, Навоий,
Таън айламагай, билмас улус англаса ногаҳ.
527
Тун-кунким эврулур мени бемор бошиға,
Судраб эвурса кош мени ёр бошиға.
Неткай мени ҳавоий агар ашк дурларин
Сочсам борин булут кеби дилдор бошиға.
Ул нахл ноз бошида гулдур, йўқ эрса чарх
Пайванд қилди гулни сапидор бошиға.
Бошим оқарди ишқда, ё ишқ тиғидин
Момуғ ёпуштурулди бу афгор бошиға.
Раҳм этки, ишқ журми била чектилар мени,
Боғлаб таноб бўйнума, бозор бошиға.
Тун-кун ҳарири бўлди қуёшнинг амомаси,
Тун чирмади ола-була дастор бошиға.
Бошида ҳам ўтағаю ҳам бода, ҳам итоб,
Топти нелар йўл ул бути айёр бошиға.
Муҳликдурур хумор мени кош, эй рафиқ,
Еткурсанг эрди кўчаи хаммор бошиға.
Қатл айлар элни ғадр ила гардун,
Навоиё, Туфроғ ушбу қотили ғаддор бошиға.
Судраб эвурса кош мени ёр бошиға.
Неткай мени ҳавоий агар ашк дурларин
Сочсам борин булут кеби дилдор бошиға.
Ул нахл ноз бошида гулдур, йўқ эрса чарх
Пайванд қилди гулни сапидор бошиға.
Бошим оқарди ишқда, ё ишқ тиғидин
Момуғ ёпуштурулди бу афгор бошиға.
Раҳм этки, ишқ журми била чектилар мени,
Боғлаб таноб бўйнума, бозор бошиға.
Тун-кун ҳарири бўлди қуёшнинг амомаси,
Тун чирмади ола-була дастор бошиға.
Бошида ҳам ўтағаю ҳам бода, ҳам итоб,
Топти нелар йўл ул бути айёр бошиға.
Муҳликдурур хумор мени кош, эй рафиқ,
Еткурсанг эрди кўчаи хаммор бошиға.
Қатл айлар элни ғадр ила гардун,
Навоиё, Туфроғ ушбу қотили ғаддор бошиға.
528
Эй кўнгул, тортар эсанг сарсари оҳ,
Олам аҳлин бурун этгил огоҳ.
Буки қон этти лабинг бағримнн,
Икки хунбор кўзум икки гувоҳ.
Ҳола ул юзга мудаввар кўзгу,
Юзининг аксидур ул кўзгуда моҳ.
Меҳри рухсоринг уза сабзаи хат,
Ажаб эрмас бу эса меҳри гиёҳ.
Даҳрдин бўлди паноҳим ишқинг,
Ўт самандарға, не тонг, бўлса паноҳ.
Истарам мастлиғ ул янглиғким,
Ўлгуча бўлмасам ўздин огоҳ.
Соқиё, бодаки, бу ҳасрат ила
Ўлмагаймен мени маҳзун ногоҳ.
Жоҳу мол аҳлида йўқ меҳру вафо,
Бас манга меҳру вафо мол ила жоҳ.
Гар Навоий гунаҳи ишқинг эрур,
Афв қилмоқчи ҳам эрмас бу гуноҳ.
Олам аҳлин бурун этгил огоҳ.
Буки қон этти лабинг бағримнн,
Икки хунбор кўзум икки гувоҳ.
Ҳола ул юзга мудаввар кўзгу,
Юзининг аксидур ул кўзгуда моҳ.
Меҳри рухсоринг уза сабзаи хат,
Ажаб эрмас бу эса меҳри гиёҳ.
Даҳрдин бўлди паноҳим ишқинг,
Ўт самандарға, не тонг, бўлса паноҳ.
Истарам мастлиғ ул янглиғким,
Ўлгуча бўлмасам ўздин огоҳ.
Соқиё, бодаки, бу ҳасрат ила
Ўлмагаймен мени маҳзун ногоҳ.
Жоҳу мол аҳлида йўқ меҳру вафо,
Бас манга меҳру вафо мол ила жоҳ.
Гар Навоий гунаҳи ишқинг эрур,
Афв қилмоқчи ҳам эрмас бу гуноҳ.
529
Бўлур шом ул маҳи Нахшаб равона,
Каманди зулфин очиб шаб равона.
Қора тун азм этарким, кўрмагай эл,
Жамолидин вале ёрур замона.
Мени манъ этмиш ўз ҳамраҳлиғидин,
Манга, ваҳким, ажаб иш тушти ёна.
Ҳаётим эмди худ мумкин эмастур
Ки, ўлмакка тилар эрдим баҳона.
Кўз очқаймен магар маҳшар сабоҳи
Ки, ичмишмен ажаб жоме шабона.
Бу гулшан гуллари чун бевафодур,
Алардин чекма, эй булбул, тарона.
Навоий ўлса, ёдин қилмағилким,
Ўлар эл ҳам, десанг андин фасона.
Каманди зулфин очиб шаб равона.
Қора тун азм этарким, кўрмагай эл,
Жамолидин вале ёрур замона.
Мени манъ этмиш ўз ҳамраҳлиғидин,
Манга, ваҳким, ажаб иш тушти ёна.
Ҳаётим эмди худ мумкин эмастур
Ки, ўлмакка тилар эрдим баҳона.
Кўз очқаймен магар маҳшар сабоҳи
Ки, ичмишмен ажаб жоме шабона.
Бу гулшан гуллари чун бевафодур,
Алардин чекма, эй булбул, тарона.
Навоий ўлса, ёдин қилмағилким,
Ўлар эл ҳам, десанг андин фасона.
530
Нашъа етмас бода гулгун базмгаҳ гулзор эса,
Гар кўнгул ичра бировнинг хорхори бор эса.
Базм аро гар ҳозиру гар ғойиб ўлсун — бок эмас,
Тенгри ёри қайда бўлса, ёри бизга ёр эса.
Васл нўшидин агар уммид марҳамдур, не тонг,
Ҳажр нешидин бағир чоку кўнгул афгор эса.
Ҳам кеча ҳожат эмастур шамъу ҳам кундуз қуёш,
Мунисим гар субҳу шом ул сарви гулрухсор эса.
Нақди имонимни ул кофир чу торож айлади,
Не ажаб оллимда бут, бўйнумда ҳам зуннор эса.
Кечалар ҳар кўчада итдек югурса, тонг эмас,
Кимки анинг дилбари бир шабрави айёр эса.
Эй харобот аҳли, биздин журъае тутманг дариғ
Ким, эрур май раҳни гар худ жубба, гар дастор эса.
Тут қадаҳ даврини хушким, йўқ бажуз саргашталик,
Даҳр даврида бу тўққуз гунбади даввор эса.
Эй Навоий, май била дафъ айла ул ой ҳажридин,
Хаста жисминг зор эса, кўнглунгда юз озор эса.
Гар кўнгул ичра бировнинг хорхори бор эса.
Базм аро гар ҳозиру гар ғойиб ўлсун — бок эмас,
Тенгри ёри қайда бўлса, ёри бизга ёр эса.
Васл нўшидин агар уммид марҳамдур, не тонг,
Ҳажр нешидин бағир чоку кўнгул афгор эса.
Ҳам кеча ҳожат эмастур шамъу ҳам кундуз қуёш,
Мунисим гар субҳу шом ул сарви гулрухсор эса.
Нақди имонимни ул кофир чу торож айлади,
Не ажаб оллимда бут, бўйнумда ҳам зуннор эса.
Кечалар ҳар кўчада итдек югурса, тонг эмас,
Кимки анинг дилбари бир шабрави айёр эса.
Эй харобот аҳли, биздин журъае тутманг дариғ
Ким, эрур май раҳни гар худ жубба, гар дастор эса.
Тут қадаҳ даврини хушким, йўқ бажуз саргашталик,
Даҳр даврида бу тўққуз гунбади даввор эса.
Эй Навоий, май била дафъ айла ул ой ҳажридин,
Хаста жисминг зор эса, кўнглунгда юз озор эса.
531
Меҳри рухсориға хат зоҳир этибтур дилхоҳ,
Не ажаб, сабзаи хаттини десам меҳри гиёҳ.
Сурма чеккан кўзи оҳим тутуни касратидин,
Оҳким, қилди мени ҳам ўзидек хонасиёҳ.
Бир кичик ёшлиғ учун бўлмиш улуқ тинмақ ишим,
Гарчи ишқида даме тинғали қўймас мени оҳ.
Буки қонимни тўкуб, дермен ичибсен, басдур
Ғамза тиғи била хунхора кўзунг икки гувоҳ.
Хўблардин санга гар етса ғуборе, не ажаб,
Шоҳға бўлмади гард, айламайин хайлу сипоҳ.
Давр эли жавридин ўлдум, қани майхона йўли
Ким, эрур қочқали кўп далдаси ҳар лаҳза паноҳ.
Фақр йўлиға агар кирмаса эл, андиндур
Ким, бу водийда хатар кўптуру оздур ҳамроҳ.
Шоҳ даргаҳиға гар бор эса ҳожиб мониъ,
Эй гадо, муждаки беҳожиб эрур бу даргоҳ.
Хайру шар бўлмаса тақдирдин айру, эй шайх,
Бас Навоийға гунаҳ айлаганидин не гуноҳ.
Не ажаб, сабзаи хаттини десам меҳри гиёҳ.
Сурма чеккан кўзи оҳим тутуни касратидин,
Оҳким, қилди мени ҳам ўзидек хонасиёҳ.
Бир кичик ёшлиғ учун бўлмиш улуқ тинмақ ишим,
Гарчи ишқида даме тинғали қўймас мени оҳ.
Буки қонимни тўкуб, дермен ичибсен, басдур
Ғамза тиғи била хунхора кўзунг икки гувоҳ.
Хўблардин санга гар етса ғуборе, не ажаб,
Шоҳға бўлмади гард, айламайин хайлу сипоҳ.
Давр эли жавридин ўлдум, қани майхона йўли
Ким, эрур қочқали кўп далдаси ҳар лаҳза паноҳ.
Фақр йўлиға агар кирмаса эл, андиндур
Ким, бу водийда хатар кўптуру оздур ҳамроҳ.
Шоҳ даргаҳиға гар бор эса ҳожиб мониъ,
Эй гадо, муждаки беҳожиб эрур бу даргоҳ.
Хайру шар бўлмаса тақдирдин айру, эй шайх,
Бас Навоийға гунаҳ айлаганидин не гуноҳ.
532
Шамъдек қомату юз шамъи ила жонона,
Қилди ўртарга кўнгуллар қушини парвона.
Ақлнинг силсилаи зулфунга вобасталиғи,
Кўрунур уйлаки занжир ичида девона.
Ошнодур чун санга жон била кўнглум азали,
Не тафовут, манга бўлсанг абадий бегона.
Кўп бузуғ кўнглума ёғдурма бало ўқиниким,
Бир ёғиндин тенг ўлур ер била бу вайрона.
Ёр агар кулбаи эҳзонима кирмас, тонг эмас,
Кимса бош суққудек эрмас бу бузуғ кошона.
Хонақаҳ ичра риё аҳлидин ўлдум дилтанг,
Эй хушо аҳли харобот била майхона.
Боғласам дайрда зуннор, не тонг, мундоқким,
Динни яғмо қиладур муғбачалар мастона.
Дема фарзона биравдурки, улустин чиқмиш,
Тенг кўрар чунки улус бору йўқин фарзона.
Эй Навоий чу эрур боиси ғафлат кўп сўз,
Қаридинг, иш қилакўр, айтмағил афсона.
Қилди ўртарга кўнгуллар қушини парвона.
Ақлнинг силсилаи зулфунга вобасталиғи,
Кўрунур уйлаки занжир ичида девона.
Ошнодур чун санга жон била кўнглум азали,
Не тафовут, манга бўлсанг абадий бегона.
Кўп бузуғ кўнглума ёғдурма бало ўқиниким,
Бир ёғиндин тенг ўлур ер била бу вайрона.
Ёр агар кулбаи эҳзонима кирмас, тонг эмас,
Кимса бош суққудек эрмас бу бузуғ кошона.
Хонақаҳ ичра риё аҳлидин ўлдум дилтанг,
Эй хушо аҳли харобот била майхона.
Боғласам дайрда зуннор, не тонг, мундоқким,
Динни яғмо қиладур муғбачалар мастона.
Дема фарзона биравдурки, улустин чиқмиш,
Тенг кўрар чунки улус бору йўқин фарзона.
Эй Навоий чу эрур боиси ғафлат кўп сўз,
Қаридинг, иш қилакўр, айтмағил афсона.
533
Фироқ неши кўнгулнинг ичию тошида,
Тикилмиш ончаки, оҳим чиқар харошида.
Намоз ботил эрур, чунки эгридур меҳроб,
Гириҳдур офати дин тушса ер қошида.
Висол вақти юзунг ўртаса мени, не ажаб
Ким, ўзга тоб бўлур ёрнинг қуёшида.
Ики кўзунгки, кўнгул сайдини талашдилар,
Нелар кесилди бу сайд ул иков талошида.
Парию ҳур ул ойға қаробат ўлмишлар,
Ва лекин онча киши йўқ уруқ қаёшида.
Ториқмасин, неча гардундин эгрилик етса,
Биравки тузлуги йўқ халқ ила маошида.
Навоий ўлди, чу бошиға етти тиғн фироқ,
Бошини айлади паст улча эрди бошида.
Тикилмиш ончаки, оҳим чиқар харошида.
Намоз ботил эрур, чунки эгридур меҳроб,
Гириҳдур офати дин тушса ер қошида.
Висол вақти юзунг ўртаса мени, не ажаб
Ким, ўзга тоб бўлур ёрнинг қуёшида.
Ики кўзунгки, кўнгул сайдини талашдилар,
Нелар кесилди бу сайд ул иков талошида.
Парию ҳур ул ойға қаробат ўлмишлар,
Ва лекин онча киши йўқ уруқ қаёшида.
Ториқмасин, неча гардундин эгрилик етса,
Биравки тузлуги йўқ халқ ила маошида.
Навоий ўлди, чу бошиға етти тиғн фироқ,
Бошини айлади паст улча эрди бошида.
534
Менмудурмен кўз ёшим рангин бағир қони била,
Лек бағрим қон биравнинг тиғи ҳижрони била.
Лаъли ёдиндинки, кўнглум музтарибдур, эй рафиқ,
Панд анга кўп бермаким, дармондадур жони била.
Су ўғирлаб бўлса кўнглум заҳми муҳлик, не ажаб
Ким, су келтурди ўқунг захм ичра пайкони била.
Хатти кўнглумда сўнгак янглиғ танимни чирмаған,
Муҳрлуқ бир нома, билгил, доғи пииҳонн била.
Дардким, кўнглумни бузди, чиқмас андин, яхшидур
Чуғз янглиғким, эрур хурсанд вайрони била.
Чун бу гулшанга вафо йўқ, эй кўнгул, зинҳорким,
Кўп қувонма сунбулу сарви хинромони била.
Эй Навоий, гар муродинг давлати боқий эрур,
Унс тутмоқ бартараф қил олами фоний била.
Лек бағрим қон биравнинг тиғи ҳижрони била.
Лаъли ёдиндинки, кўнглум музтарибдур, эй рафиқ,
Панд анга кўп бермаким, дармондадур жони била.
Су ўғирлаб бўлса кўнглум заҳми муҳлик, не ажаб
Ким, су келтурди ўқунг захм ичра пайкони била.
Хатти кўнглумда сўнгак янглиғ танимни чирмаған,
Муҳрлуқ бир нома, билгил, доғи пииҳонн била.
Дардким, кўнглумни бузди, чиқмас андин, яхшидур
Чуғз янглиғким, эрур хурсанд вайрони била.
Чун бу гулшанга вафо йўқ, эй кўнгул, зинҳорким,
Кўп қувонма сунбулу сарви хинромони била.
Эй Навоий, гар муродинг давлати боқий эрур,
Унс тутмоқ бартараф қил олами фоний била.
535
Зулфи қонлиғ пайкаримнн чекти печу хам била,
Ул сифатким, тортқай аждар биравни дам била.
Нола чекмакдин чу қилдинг манъ, эй лаълинг нигин,
Бир йўли оғзимни қилғил муҳр ул хотам била.
Марҳами васлин кўнгул чокидин олма, эй рафиқ
Ким, чиқар жоним доғи айрилмай ул марҳам била.
То ғаминг водийсида овора бўлдум, оҳким,
Ўзни ҳаргиз топмадим бир хотири хуррам била.
Рашкдин ишқинг тутармен жону кўнглумдин ниҳон,
Бўлмас эл сиррин дейишмак икки номаҳрам била.
Беталаб йўқ васлидин толиб, вале маҳжурмен,
Қолмишам дармонда ушбу нуктаи мубҳам била.
Эй Навоий, халқдин тут гўшаким, мен тинмадим,
Токи бўлдум ошно хайли бани одам била.
Ул сифатким, тортқай аждар биравни дам била.
Нола чекмакдин чу қилдинг манъ, эй лаълинг нигин,
Бир йўли оғзимни қилғил муҳр ул хотам била.
Марҳами васлин кўнгул чокидин олма, эй рафиқ
Ким, чиқар жоним доғи айрилмай ул марҳам била.
То ғаминг водийсида овора бўлдум, оҳким,
Ўзни ҳаргиз топмадим бир хотири хуррам била.
Рашкдин ишқинг тутармен жону кўнглумдин ниҳон,
Бўлмас эл сиррин дейишмак икки номаҳрам била.
Беталаб йўқ васлидин толиб, вале маҳжурмен,
Қолмишам дармонда ушбу нуктаи мубҳам била.
Эй Навоий, халқдин тут гўшаким, мен тинмадим,
Токи бўлдум ошно хайли бани одам била.
536
Тонг саҳоби уйғатур уйқулуғ элни су билан
Ким, сабуҳи вақти бўлди фавту сен уйқу била.
Су сепиб уйғотқусидурлар сени уйғонмасанг,
Ғунчаи субҳу суроҳи ғулғулу кулгу била.
Умрдин бир субҳ олғил баҳраким, фасли баҳор
Лола ҳам жомин тутубтур наргиси жоду била.
Настаран ё сунбул оллида бўлунг хушҳол икав,
Гар хитойи бирласен саргарму гар ҳинду била.
Хуштурур бир васл субҳи май била топмоқ нашот,
Неча ҳижрон шоми бўлмоқ қон ютиб қайғу била.
Гоҳ афғонингни тузгил булбули худрой ила,
Гоҳ дилдорингни ёндоштур гули худрў била.
Ҳар қушунгға заҳр ила қору тутар шоми ажал,
Бир саҳар сен ҳам ҳаёте топ қушу қору била.
Не зулолу оташин гулдурки, бўстон шоҳида,
Айлар оройиш бу энглик доғи ул кўзгу била.
Эй Навоий, субҳунг ўлди шом, тинмай йиғлаким,
Шояд ўлгай номаи журмунг ориғ ул су била.
Ким, сабуҳи вақти бўлди фавту сен уйқу била.
Су сепиб уйғотқусидурлар сени уйғонмасанг,
Ғунчаи субҳу суроҳи ғулғулу кулгу била.
Умрдин бир субҳ олғил баҳраким, фасли баҳор
Лола ҳам жомин тутубтур наргиси жоду била.
Настаран ё сунбул оллида бўлунг хушҳол икав,
Гар хитойи бирласен саргарму гар ҳинду била.
Хуштурур бир васл субҳи май била топмоқ нашот,
Неча ҳижрон шоми бўлмоқ қон ютиб қайғу била.
Гоҳ афғонингни тузгил булбули худрой ила,
Гоҳ дилдорингни ёндоштур гули худрў била.
Ҳар қушунгға заҳр ила қору тутар шоми ажал,
Бир саҳар сен ҳам ҳаёте топ қушу қору била.
Не зулолу оташин гулдурки, бўстон шоҳида,
Айлар оройиш бу энглик доғи ул кўзгу била.
Эй Навоий, субҳунг ўлди шом, тинмай йиғлаким,
Шояд ўлгай номаи журмунг ориғ ул су била.
537
Анингдек ўт яна ишқ урди хонумонимға
Ки, шуъла айрилиб андин, туташти жонимға.
Жунуни дафтаридин ақлу ҳикмаг эткай фаҳм,
Қачонки, Мажнун кўз солса достонимға.
Чу заъфдин сўнгак ўлдум, синар вале қонамас,
Фироқ тоши етиб жисми нотавонимға.
Қолиб ғам ичра, яна кўрмади нашот юзин,
Бировки солди қулоқ нолаи ниҳонимға.
Эмастур ашҳабининг тўрт аёғ элинда хино
Ки, кўнглум ичра қилиб жилва, кирди қонимға.
Менга ҳаром фано дайри пирининг қадаҳи,
Вужуд хонақаҳи гар ўтар гумонимға.
Навоиё, тутубон бода, сирри ваҳдат сўр
Ки, чекмай икки қадаҳ кирмас ул баёнимға.
Уйқуни оҳим ели кўздин учурди бу кеча,
Ақлу ҳис авроқу ажзосин совурди бу кеча.
Анжам эрмас, чарх зулмин ҳолима англаб қазо,
Тийра рухсоримға минг қатла тўкурди бу кеча.
Ҳажрдин туфроғ бўлдум, гўйиё ашким суйи
Бошима чархи кўҳан тоқин емурди бу кеча.
Зулм тоши ёғдуруб, ҳижрон қиличи индуруб,
Не балолар ишқ бошимға кетурди бу кеча.
Захм кўптин мен ўлум ҳолида ўлган соғиниб,
Ит ялаб қоним, сўнгакларни кўмурди бу кеча.
Субҳ толиъ бўлмади, гарчи ул ойдин айру ҳажр,
Бошима минг қатла гардунни уюрди бу кеча.
Чарх мен саргашта ёшидин хижил бўлдики, кўп
Анжуми ашким шиҳобосо югурди бу кеча.
Тийра андиндурки, ой, кун шамъин оҳим сарсари
Чарх фонуси аро бир-бир ўчурди бу кеча.
Эй Навоий, ўлмаким англаб ул ойнинг кўйида,
Итлари бир дам улуб, бир лаҳза ҳурди бу кеча.
Ки, шуъла айрилиб андин, туташти жонимға.
Жунуни дафтаридин ақлу ҳикмаг эткай фаҳм,
Қачонки, Мажнун кўз солса достонимға.
Чу заъфдин сўнгак ўлдум, синар вале қонамас,
Фироқ тоши етиб жисми нотавонимға.
Қолиб ғам ичра, яна кўрмади нашот юзин,
Бировки солди қулоқ нолаи ниҳонимға.
Эмастур ашҳабининг тўрт аёғ элинда хино
Ки, кўнглум ичра қилиб жилва, кирди қонимға.
Менга ҳаром фано дайри пирининг қадаҳи,
Вужуд хонақаҳи гар ўтар гумонимға.
Навоиё, тутубон бода, сирри ваҳдат сўр
Ки, чекмай икки қадаҳ кирмас ул баёнимға.
Уйқуни оҳим ели кўздин учурди бу кеча,
Ақлу ҳис авроқу ажзосин совурди бу кеча.
Анжам эрмас, чарх зулмин ҳолима англаб қазо,
Тийра рухсоримға минг қатла тўкурди бу кеча.
Ҳажрдин туфроғ бўлдум, гўйиё ашким суйи
Бошима чархи кўҳан тоқин емурди бу кеча.
Зулм тоши ёғдуруб, ҳижрон қиличи индуруб,
Не балолар ишқ бошимға кетурди бу кеча.
Захм кўптин мен ўлум ҳолида ўлган соғиниб,
Ит ялаб қоним, сўнгакларни кўмурди бу кеча.
Субҳ толиъ бўлмади, гарчи ул ойдин айру ҳажр,
Бошима минг қатла гардунни уюрди бу кеча.
Чарх мен саргашта ёшидин хижил бўлдики, кўп
Анжуми ашким шиҳобосо югурди бу кеча.
Тийра андиндурки, ой, кун шамъин оҳим сарсари
Чарх фонуси аро бир-бир ўчурди бу кеча.
Эй Навоий, ўлмаким англаб ул ойнинг кўйида,
Итлари бир дам улуб, бир лаҳза ҳурди бу кеча.
539
Ишқ раҳм этса бу саргардон тани беморға,
Қайтара айландурур тоб очқан элдек торға.
Ҳажр дардидин қулоқлашмаққа маҳрам соядур,
Такъя солмоқ шоми фурқат заъфдин деворға.
Учти ё янчилди маҳвашлар тошидин, эй рафиқ,
Ёқма мундин нори марҳам бу тани афгорға.
Ғам эмас ўлсамки, жони хоксоримдур менинг,
Гардким, ўлтурди жавлон вақти ул рухсорға.
Лаълу хаттининг Масиҳою Хизрдин ори бор,
Эй мусаввир, сунма қўл шингарф ила зангорға.
Тарк этиб савдо, анинг савдосиға тушмиш улус,
Киргали Юсуф жамолим сайр учун бозорға.
Не бадеъ авзоъ эрурким, ақл боши айланур,
Гар даме фикр айласам бу гунбади давворға.
Тузма ойини муҳаббат эл била, гар истасанг
Ким, ўзунгни солмағайсен ранж ила озорға.
Эй Навоий, ёрдин ағёр майли қилди ёр,
Ёрким кўрди бу янглиғ зулм қилғай ёрға.
Қайтара айландурур тоб очқан элдек торға.
Ҳажр дардидин қулоқлашмаққа маҳрам соядур,
Такъя солмоқ шоми фурқат заъфдин деворға.
Учти ё янчилди маҳвашлар тошидин, эй рафиқ,
Ёқма мундин нори марҳам бу тани афгорға.
Ғам эмас ўлсамки, жони хоксоримдур менинг,
Гардким, ўлтурди жавлон вақти ул рухсорға.
Лаълу хаттининг Масиҳою Хизрдин ори бор,
Эй мусаввир, сунма қўл шингарф ила зангорға.
Тарк этиб савдо, анинг савдосиға тушмиш улус,
Киргали Юсуф жамолим сайр учун бозорға.
Не бадеъ авзоъ эрурким, ақл боши айланур,
Гар даме фикр айласам бу гунбади давворға.
Тузма ойини муҳаббат эл била, гар истасанг
Ким, ўзунгни солмағайсен ранж ила озорға.
Эй Навоий, ёрдин ағёр майли қилди ёр,
Ёрким кўрди бу янглиғ зулм қилғай ёрға.
540
Йўлунда туфроғ ўлдум, эй сабо, ўтсанг ғуборимға,
Қуюн бўл доғи элтиб садқа қилғил гулузоримға.
Гар ўлсам ул малак сиймо парий ҳажринда, айланғай
Парий бирла малак парвонадек шамъи мазоримға.
Фироқи тийр боронинки, чектим қушға ўхшатқай
Ки, юлмишлар юнгин боққан киши жисми фигоримға.
Қуёш янглиғ юзунг ҳажринда эрмас ёрумоқ мумкин,
Гар ўлса юз қуёш толиъ қорарған рўзгоримға.
Йигитлар ишқини гар ихтиёр этмай десам, қўймас
Йигитлик бирла ошиқ шевалик ўз ихтиёримға.
Жунун водийсида қолур сабо юз дашти пўямдин,
Анга етмон, не илдам сайр экин чобуксуворимға.
Сени, эй муғбача, маҳрумлуқдин асрасун тенгри,
Агар бир жоми май бирла илож этсанг хуморимға.
Фано майхонасининг майфурушиға фидо жоним
Ки, май эҳсон қилур ҳолатда боқмас йўқу боримға.
Вафо ўтиға мен куйдум вале топқай Навоийдек
Муҳаббат риштаси боққан киши ҳар бир шароримға.
Қуюн бўл доғи элтиб садқа қилғил гулузоримға.
Гар ўлсам ул малак сиймо парий ҳажринда, айланғай
Парий бирла малак парвонадек шамъи мазоримға.
Фироқи тийр боронинки, чектим қушға ўхшатқай
Ки, юлмишлар юнгин боққан киши жисми фигоримға.
Қуёш янглиғ юзунг ҳажринда эрмас ёрумоқ мумкин,
Гар ўлса юз қуёш толиъ қорарған рўзгоримға.
Йигитлар ишқини гар ихтиёр этмай десам, қўймас
Йигитлик бирла ошиқ шевалик ўз ихтиёримға.
Жунун водийсида қолур сабо юз дашти пўямдин,
Анга етмон, не илдам сайр экин чобуксуворимға.
Сени, эй муғбача, маҳрумлуқдин асрасун тенгри,
Агар бир жоми май бирла илож этсанг хуморимға.
Фано майхонасининг майфурушиға фидо жоним
Ки, май эҳсон қилур ҳолатда боқмас йўқу боримға.
Вафо ўтиға мен куйдум вале топқай Навоийдек
Муҳаббат риштаси боққан киши ҳар бир шароримға.
541
Сурати девордек ҳайронмен ул рухсорға,
Йўқса ғамзанг ўқлари тикмиш мени деворға.
Зор жисмимда бўғунлар меҳнатимнинг сонидур
Ким, санаб, ҳар ерда тугдум бир тугун ҳар торға.
Тори зулфунг ичраким, ашким тўкар кофир кўзинг,
Меҳраи тасбиҳ тортар риштаи зуннорга.
Бир-ики кун зор кўнглумдин фироқингни кетар,
Заҳрким, бермиш бу кунлук тонглалиқ беморға.
Захми кўплуктин кўнгул сиррини фаҳм этмак бўлур
Ким тааммул бирла боқса бу тани афгорға.
Гар десанг саргашталик кўрмай йўлунгнн туз юру,
Гар инонмайсен, назар қил чархи кажрафторға.
Эй Навоий, гар десанг ҳижрон хуморин дафъ этай,
Жаҳд этиб, солғил ўзунгни кулбаи хамморға.
Йўқса ғамзанг ўқлари тикмиш мени деворға.
Зор жисмимда бўғунлар меҳнатимнинг сонидур
Ким, санаб, ҳар ерда тугдум бир тугун ҳар торға.
Тори зулфунг ичраким, ашким тўкар кофир кўзинг,
Меҳраи тасбиҳ тортар риштаи зуннорга.
Бир-ики кун зор кўнглумдин фироқингни кетар,
Заҳрким, бермиш бу кунлук тонглалиқ беморға.
Захми кўплуктин кўнгул сиррини фаҳм этмак бўлур
Ким тааммул бирла боқса бу тани афгорға.
Гар десанг саргашталик кўрмай йўлунгнн туз юру,
Гар инонмайсен, назар қил чархи кажрафторға.
Эй Навоий, гар десанг ҳижрон хуморин дафъ этай,
Жаҳд этиб, солғил ўзунгни кулбаи хамморға.
542
Икки юздин қадингға икки гесу бўлди пироя,
Чу шамъ ўлди ики, эл қаддиға икки бўлур соя.
Сенинг гулгун тўнунгким, нақш эрур зар риштадин ҳар ён,
Биайниҳ уйладурким, зарварақ остидағи лоя.
Чекармен вою дойим буки, жон лаълингдин олғай ком,
Менинг жонимға вой ар ҳосил ўлмас, анга бу воя.
Лаби жонбахшинг ўлди юқори ул холи жодудин
Ки, тенг эрмастур иъжоз аҳлию сеҳр ахлиға поя.
Ажаб йўқ, сабзаи хат соясида жонфизо лаълинг
Муносибтурки, бўлғайлар Масиҳу Хизр ҳамсоя.
Ато-онангга раҳмат, эй ўғилким, кўрмамиш сендек
Не ул тўққуз ато, бал не бу тўрт асрағучи доя,
Манга сармоя зуҳду суд уммиди биҳишт эрди,
Чу топтим бода бирла дайр, борди суду сармоя.
Кўнгул то ҳажр аро итти, анга бир лаҳза минг йилдур,
Манга маълум эрмас ҳоли ул чоғдин ило ғоя.
Навоий, чун ҳар иш қилсанг, керак пирояю сози,
Фано йўлиға кирким, не керак созу не пироя.
Чу шамъ ўлди ики, эл қаддиға икки бўлур соя.
Сенинг гулгун тўнунгким, нақш эрур зар риштадин ҳар ён,
Биайниҳ уйладурким, зарварақ остидағи лоя.
Чекармен вою дойим буки, жон лаълингдин олғай ком,
Менинг жонимға вой ар ҳосил ўлмас, анга бу воя.
Лаби жонбахшинг ўлди юқори ул холи жодудин
Ки, тенг эрмастур иъжоз аҳлию сеҳр ахлиға поя.
Ажаб йўқ, сабзаи хат соясида жонфизо лаълинг
Муносибтурки, бўлғайлар Масиҳу Хизр ҳамсоя.
Ато-онангга раҳмат, эй ўғилким, кўрмамиш сендек
Не ул тўққуз ато, бал не бу тўрт асрағучи доя,
Манга сармоя зуҳду суд уммиди биҳишт эрди,
Чу топтим бода бирла дайр, борди суду сармоя.
Кўнгул то ҳажр аро итти, анга бир лаҳза минг йилдур,
Манга маълум эрмас ҳоли ул чоғдин ило ғоя.
Навоий, чун ҳар иш қилсанг, керак пирояю сози,
Фано йўлиға кирким, не керак созу не пироя.
543
Ёр ишқим англамай, лаъли сусабтур қонима,
Токи маълум этса, келгай не балолар жонима.
Очмай ўтлуқ чеҳра чунким ўртади кўнглум уйин,
Очса не ўтларки, тушгай кулбаи эҳзонима.
Уйқуда ул кўз манга юз фитна бедор айламиш,
Ноз ила уйғонса, неткай, англа, хонумонима.
Ичмайин май бузди кўнглумни, гар ичса, тутса ҳам,
Кўр — не офат сайли юзлангай йиқуғ вайронима.
Маст ўлуб зуннор зулф очса, муҳиқдурлар агар
Ақлу зуҳду илм мотам тутсалар имонима.
Носиҳо, чун ошиқ ўлдуқ танима мундин нари,
Танимасбиз биз сени, сен доғи бизни тонима.
Гар Навоийдек бўлуб ошиқ, ўлармен панд деб,
Жонима қилманг азоб, айтинг ани жононима.
Токи маълум этса, келгай не балолар жонима.
Очмай ўтлуқ чеҳра чунким ўртади кўнглум уйин,
Очса не ўтларки, тушгай кулбаи эҳзонима.
Уйқуда ул кўз манга юз фитна бедор айламиш,
Ноз ила уйғонса, неткай, англа, хонумонима.
Ичмайин май бузди кўнглумни, гар ичса, тутса ҳам,
Кўр — не офат сайли юзлангай йиқуғ вайронима.
Маст ўлуб зуннор зулф очса, муҳиқдурлар агар
Ақлу зуҳду илм мотам тутсалар имонима.
Носиҳо, чун ошиқ ўлдуқ танима мундин нари,
Танимасбиз биз сени, сен доғи бизни тонима.
Гар Навоийдек бўлуб ошиқ, ўлармен панд деб,
Жонима қилманг азоб, айтинг ани жононима.
544
Ёр акси чунки айлар жилва май кўзгусида,
Май ичарменким, юзи бўлғай юзум ўтрусида.
Ул сабоҳат бирлаким, кулдунг, манга меҳр ўлди фаҳм,
Меҳр фаҳм ўлмоқ тонг эрмас субҳнинг кулгусида.
Уйлаким, хайли ҳубоб ичра тушар хас, бормен
Ашк аро саргашта ул султони ҳусн урдусида.
Урди олам бузғали бир-бирга кирпик сафларин,
Фитналар бедор қилмоқ кўр ул ой уйқусида.
Не хато қилғай кўнгулларга кўзунг мужгон ўқин,
Ҳар қаён чун боқса, сайдедур анинг қобусида.
Навбаҳори даҳрға қўйманг кўнгулким, йўқ вафо
Не гули бўстонида, не лолаи худрўсида.
Шоҳлар побўсинг эткандин, Навоий, яхшироқ
Ким, бошингни хокираҳ этсанг анинг побўсида.
Май ичарменким, юзи бўлғай юзум ўтрусида.
Ул сабоҳат бирлаким, кулдунг, манга меҳр ўлди фаҳм,
Меҳр фаҳм ўлмоқ тонг эрмас субҳнинг кулгусида.
Уйлаким, хайли ҳубоб ичра тушар хас, бормен
Ашк аро саргашта ул султони ҳусн урдусида.
Урди олам бузғали бир-бирга кирпик сафларин,
Фитналар бедор қилмоқ кўр ул ой уйқусида.
Не хато қилғай кўнгулларга кўзунг мужгон ўқин,
Ҳар қаён чун боқса, сайдедур анинг қобусида.
Навбаҳори даҳрға қўйманг кўнгулким, йўқ вафо
Не гули бўстонида, не лолаи худрўсида.
Шоҳлар побўсинг эткандин, Навоий, яхшироқ
Ким, бошингни хокираҳ этсанг анинг побўсида.
545
Мен ўлар ҳолатдаю кўйида итлар қошима
Жамъ ўлуб аҳбобдек, афғон қилурлар бошима.
Чарх кўзгусин шафақгун топқай анинг аксидин,
Ул юзу лаб ҳажридин боққан киши қон ёшима.
Ўлмишам лаъли майи шавқида, май солинг мудом,
Йўндуруб ҳар ён қадаҳлар қабр қилған тошима.
Кўйига қўйғач қадам, бошимға урди тиғи зулм,
Сарфароз этти бу хидмат айлаган подошима.
Топмағай шояд сабуҳ айларга майл, эй тонг ели,
Элт жоним нақдини майхораи қаллошима.
Шаммае фош айла саргардонлиғимдин, эй қуюн,
Учрасанг дашт узра Мажнун исмлик қардошима.
Дур сочар кўздин Навоий, лек ул йўқтурки, ёр
Бир кеча сўнғай аёғин дидаи дурпошима.
Жамъ ўлуб аҳбобдек, афғон қилурлар бошима.
Чарх кўзгусин шафақгун топқай анинг аксидин,
Ул юзу лаб ҳажридин боққан киши қон ёшима.
Ўлмишам лаъли майи шавқида, май солинг мудом,
Йўндуруб ҳар ён қадаҳлар қабр қилған тошима.
Кўйига қўйғач қадам, бошимға урди тиғи зулм,
Сарфароз этти бу хидмат айлаган подошима.
Топмағай шояд сабуҳ айларга майл, эй тонг ели,
Элт жоним нақдини майхораи қаллошима.
Шаммае фош айла саргардонлиғимдин, эй қуюн,
Учрасанг дашт узра Мажнун исмлик қардошима.
Дур сочар кўздин Навоий, лек ул йўқтурки, ёр
Бир кеча сўнғай аёғин дидаи дурпошима.
546
Кўргали чун тоқатим йўқтур сени бир ёр ила,
Ваҳ, не бўлғай ҳолатим кўрган замон ағёр ила,
Ғусса тоғида улус кўргай очилған лолазор,
Ҳар ён этсам майл бу урён тани афгор ила.
Торами хуршид уза найлай Масиҳодин илож,
Заъф аро кўйида хушмен сояи девор ила.
Қондурур кўнглумда, ёнимда сўнгаклар қобсабон,
Ком олур ишрат майидин лаҳни мусиқор ила.
Эй фусунгар, ёзма тумор ул жунун дафъиғаким,
Шарҳи ёзилса, туганмас юз туман тумор ила.
Кўнглум ичраким, сиғишмас новакинг пайконлари,
Беркитибтурлар ўқунг шавқини юз мисмор ила.
Дема жисмимда мудаввар доғларким, даври чарх
Ўртамакка қисмат айлабтур ани паргор ила.
Қасри жаннат бирла кавсар майли қилмон, эй фақиҳ
Ким, кўнгул улфат тутубтур кулбаи хаммор ила.
Олам аҳлиға қўшилмоққа ўзунгни қилма зор,
Чункн айрилмоқ керактур сўнгра юз озор ила.
Дайр аро бадмастлиғ журмонаси, эй муғбача,
Буйнума осғил сабу, боғлаб ани зуннор ила.
Эй Навоий, туз бўлуб, не келса, тутқил ўзни ҳуш
Ким, ситез этмаклик ўлмас чархи кажрафтор ила.
Ваҳ, не бўлғай ҳолатим кўрган замон ағёр ила,
Ғусса тоғида улус кўргай очилған лолазор,
Ҳар ён этсам майл бу урён тани афгор ила.
Торами хуршид уза найлай Масиҳодин илож,
Заъф аро кўйида хушмен сояи девор ила.
Қондурур кўнглумда, ёнимда сўнгаклар қобсабон,
Ком олур ишрат майидин лаҳни мусиқор ила.
Эй фусунгар, ёзма тумор ул жунун дафъиғаким,
Шарҳи ёзилса, туганмас юз туман тумор ила.
Кўнглум ичраким, сиғишмас новакинг пайконлари,
Беркитибтурлар ўқунг шавқини юз мисмор ила.
Дема жисмимда мудаввар доғларким, даври чарх
Ўртамакка қисмат айлабтур ани паргор ила.
Қасри жаннат бирла кавсар майли қилмон, эй фақиҳ
Ким, кўнгул улфат тутубтур кулбаи хаммор ила.
Олам аҳлиға қўшилмоққа ўзунгни қилма зор,
Чункн айрилмоқ керактур сўнгра юз озор ила.
Дайр аро бадмастлиғ журмонаси, эй муғбача,
Буйнума осғил сабу, боғлаб ани зуннор ила.
Эй Навоий, туз бўлуб, не келса, тутқил ўзни ҳуш
Ким, ситез этмаклик ўлмас чархи кажрафтор ила.
547
Новакингнинг тусидин эрмас нишоне бўйниға
Ким, эрур қатл айлаган аҳбоб қони бўйниға.
Бегунаҳ ишқ аҳлиға тиғи жафо сургум десанг,
Билки, мендин ўзга тутмас кимса ани бўйниға.
Ҳажрдин гар юз қилич бўйнумға урдунг, эй сипеҳр
Сарбасар қилдим қўлум еткан замони буйниға.
Қотилимни кимса билмай, захм еб ўлдум, валек
Мен билурменким, эрур қоним фалони бўйниға.
Тавқ бил жаннат қуши бўйниға то мушкин ипак,
Тушти таъвиз эткали ҳирзи ямони бўйниға.
Майға эгнимдинки, сажжодам гаровдир, қилди манъ,
Гўйиё зоҳид кўра олмас ридони бўйниға.
Гар Навоий ўлса, ул кофир диёриға чекинг,
Боғлабон судрарда зуннори фанони бўйниға.
Ким, эрур қатл айлаган аҳбоб қони бўйниға.
Бегунаҳ ишқ аҳлиға тиғи жафо сургум десанг,
Билки, мендин ўзга тутмас кимса ани бўйниға.
Ҳажрдин гар юз қилич бўйнумға урдунг, эй сипеҳр
Сарбасар қилдим қўлум еткан замони буйниға.
Қотилимни кимса билмай, захм еб ўлдум, валек
Мен билурменким, эрур қоним фалони бўйниға.
Тавқ бил жаннат қуши бўйниға то мушкин ипак,
Тушти таъвиз эткали ҳирзи ямони бўйниға.
Майға эгнимдинки, сажжодам гаровдир, қилди манъ,
Гўйиё зоҳид кўра олмас ридони бўйниға.
Гар Навоий ўлса, ул кофир диёриға чекинг,
Боғлабон судрарда зуннори фанони бўйниға.
548
Ваҳки, чамандин яна эсти шамол ўзгача,
Ҳар дам ўлур атридин кўнглума ҳол ўзгача.
Булбулу қумри чекиб лаҳну наво ўзга навъ,
Кўргузадур сарву гул ғанжу далол ўзгача.
Савсан ўлуб сарбаланд, ғунча қилиб нўшханд,
Элга алардин етиб дафъи малол ўзгача.
Сунбули пуртоб ҳам, лолаи сероб ҳам,
Дуд ила ўтдин бўлуб шибҳу мисол ўзгача.
Кирди магар дилбарим, ҳури парий пайкарим,
Гулшан аро кўнглида фикру хаёл ўзгача.
Бўлса манга доғи йўл, андаки айш айлар ул,
Қилсам эди маст ўлуб қолу мақол ўзгача.
Умри абад топқамен, тутса манга бир қадаҳ,
Нашъае майдин анга ҳусну жамол ўзгача.
Даҳрда йўқтур карам, даҳрнинг аҳлида ҳам,
Қилмағасен, эй кўнгил, фикри муҳол ўзгача.
Зуҳд, Навоий санга бермади масжидда файз,
Эмди кириб дайр аро, тарҳни сол ўзгача.
Ҳар дам ўлур атридин кўнглума ҳол ўзгача.
Булбулу қумри чекиб лаҳну наво ўзга навъ,
Кўргузадур сарву гул ғанжу далол ўзгача.
Савсан ўлуб сарбаланд, ғунча қилиб нўшханд,
Элга алардин етиб дафъи малол ўзгача.
Сунбули пуртоб ҳам, лолаи сероб ҳам,
Дуд ила ўтдин бўлуб шибҳу мисол ўзгача.
Кирди магар дилбарим, ҳури парий пайкарим,
Гулшан аро кўнглида фикру хаёл ўзгача.
Бўлса манга доғи йўл, андаки айш айлар ул,
Қилсам эди маст ўлуб қолу мақол ўзгача.
Умри абад топқамен, тутса манга бир қадаҳ,
Нашъае майдин анга ҳусну жамол ўзгача.
Даҳрда йўқтур карам, даҳрнинг аҳлида ҳам,
Қилмағасен, эй кўнгил, фикри муҳол ўзгача.
Зуҳд, Навоий санга бермади масжидда файз,
Эмди кириб дайр аро, тарҳни сол ўзгача.
549
Қаю қушким, қўнар бу пайкари Мажнун мисол узра,
Эрур тан заъфидин қушдекки, йўнғайлар хилол узра.
Бало тоши хам ўлған қаддим устидин йироқ кетмас,
Биайниҳ нуқта янглиғким, тушар ёзғанда зол узра.
Агар майгунлуғидин ранг айлар эрса машшота,
Кўзумнунг мардумин қўйғул ўюб ул турфаҳол узра.
Қошингнинг тоқи устида эмастур анбарин холинг,
Зуҳал гўё очибтур орази мушкин ҳилол узра.
Не тонг, нозуклугидин гар қурайши бўрк оғир келди,
Хам айлар, чун қиров кўпрак ёғар нозук ниҳол узра.
Саводи хат била ҳам оразинг хуршиди равшандур,
Сафода не тафовут соя тушкандин зулол узра.
Белингга то сочинг чирмашти, рашкидин анинг ҳар тун
Димоғимда тонг отқунча хаёл эрмиш хаёл узра.
Кўзумни истасанг равшан, қадаҳни ёпма, эй соқий,
Керакмастур саҳоб ул ахтари фархундафол узра.
Навоий, ёр лаълида учуқтур, йўқса ёпушти
Чибиннинг парридин бир пора қўнған чоғда бол узра.
Эрур тан заъфидин қушдекки, йўнғайлар хилол узра.
Бало тоши хам ўлған қаддим устидин йироқ кетмас,
Биайниҳ нуқта янглиғким, тушар ёзғанда зол узра.
Агар майгунлуғидин ранг айлар эрса машшота,
Кўзумнунг мардумин қўйғул ўюб ул турфаҳол узра.
Қошингнинг тоқи устида эмастур анбарин холинг,
Зуҳал гўё очибтур орази мушкин ҳилол узра.
Не тонг, нозуклугидин гар қурайши бўрк оғир келди,
Хам айлар, чун қиров кўпрак ёғар нозук ниҳол узра.
Саводи хат била ҳам оразинг хуршиди равшандур,
Сафода не тафовут соя тушкандин зулол узра.
Белингга то сочинг чирмашти, рашкидин анинг ҳар тун
Димоғимда тонг отқунча хаёл эрмиш хаёл узра.
Кўзумни истасанг равшан, қадаҳни ёпма, эй соқий,
Керакмастур саҳоб ул ахтари фархундафол узра.
Навоий, ёр лаълида учуқтур, йўқса ёпушти
Чибиннинг парридин бир пора қўнған чоғда бол узра.
550
Ҳажр ўти доғи била кўнглумни, эй жон, ўртама,
Дўзах ўти бирла куйдур, доғи ҳижрон ўртама.
Ўртабон ҳар кимни, ўт жонимға солма рашкдин,
Халқни пайдо, мени, мажнунни, пинҳон ўртама.
Ламъаи рухсор ила дин кишварига солма ўт,
Мунча ислом аҳлини, эй номусулмон ўртама.
Оҳим ўти учқунин гардунға тортиб, эй парий,
Ул чоқинлардин малак хайлини ҳар ён ўртама.
Гар қулум, гар жисму жоним ўртадинг, қилдим биҳл,
Ўз қулунг, эй жисму жоним садқанг, осон ўртама.
Чунки сен ҳам қолмоғунг ўртанмай, эй шамъи тироз,
Ораз ўти бирла парвонангни паррон ўртама.
Чун Навоий васлдин кечти, ани ҳажр ўтида
Ўртамай деб айлаб эрдинг аҳду паймон, ўртама.
Дўзах ўти бирла куйдур, доғи ҳижрон ўртама.
Ўртабон ҳар кимни, ўт жонимға солма рашкдин,
Халқни пайдо, мени, мажнунни, пинҳон ўртама.
Ламъаи рухсор ила дин кишварига солма ўт,
Мунча ислом аҳлини, эй номусулмон ўртама.
Оҳим ўти учқунин гардунға тортиб, эй парий,
Ул чоқинлардин малак хайлини ҳар ён ўртама.
Гар қулум, гар жисму жоним ўртадинг, қилдим биҳл,
Ўз қулунг, эй жисму жоним садқанг, осон ўртама.
Чунки сен ҳам қолмоғунг ўртанмай, эй шамъи тироз,
Ораз ўти бирла парвонангни паррон ўртама.
Чун Навоий васлдин кечти, ани ҳажр ўтида
Ўртамай деб айлаб эрдинг аҳду паймон, ўртама.
551
Зулфиға майл, эй насими анбарафшон айлама,
Тарқатиб юз пора кўнглумни паришон айлама.
Олам аҳли жониға раҳм айлаб, эй чобуксувор,
Отланиб усрук, яна оҳангн майдон айлама.
Азми гашт айлаб тун ақшом, ой кеби айлаб тулуъ,
Чархнинг юз минг кўзин ҳуснунгга ҳайрон айлама.
Захмлиғ бағримни юз минг пора айлаб тиғ ила,
Зулмдин ҳар порасин бир қатраи қон айлама.
Деб эмишсен, айлагум ислом элинда қатли ом,
Айлама бу зулмни, эй номусулмон, айлама.
Гар десанг кўнглунгни гардун таҳ-баттаҳ қон этмагай,
Хурда майлим ғундачек кўнглунгда пинҳон айлама.
Эй Навоий, базм тузган эрмиш ул гул боғ аро,
То паришон бўлмасун, булбулдек афғон айлама.
Тарқатиб юз пора кўнглумни паришон айлама.
Олам аҳли жониға раҳм айлаб, эй чобуксувор,
Отланиб усрук, яна оҳангн майдон айлама.
Азми гашт айлаб тун ақшом, ой кеби айлаб тулуъ,
Чархнинг юз минг кўзин ҳуснунгга ҳайрон айлама.
Захмлиғ бағримни юз минг пора айлаб тиғ ила,
Зулмдин ҳар порасин бир қатраи қон айлама.
Деб эмишсен, айлагум ислом элинда қатли ом,
Айлама бу зулмни, эй номусулмон, айлама.
Гар десанг кўнглунгни гардун таҳ-баттаҳ қон этмагай,
Хурда майлим ғундачек кўнглунгда пинҳон айлама.
Эй Навоий, базм тузган эрмиш ул гул боғ аро,
То паришон бўлмасун, булбулдек афғон айлама.
552
Тўкулгудек эди жисмим қуруқ сўнгаклар ила
Магарки, боғлади ишқ ул сўнгакни раглар ила.
Ҳалоким айласа ул пок этаклик, эрмас айб
Ки, туфроғим тошиғай поклар этаклар ила.
Таашшуқумдин ирик пандлар халос этмас,
Бу бандни кеса олмас киши эгаклар ила.
Висол шоми дей олмон лабингни ёлқитсам,
Вале табонинга кўз суртубон мучаклар ила.
Майи висол ичиб, лабларинг ўпай дермен,
Ғариб бода тилармен ажаб газаклар ила.
Замона аҳлики, давлат чоғи қулунгдурлар,
Мулоямат яна кўп қилма ул дадаклар ила.
Навоий ўлса, халос айлай олмағай ошиқ,
Жамол аҳли анга ваъда айламаклар ила.
Магарки, боғлади ишқ ул сўнгакни раглар ила.
Ҳалоким айласа ул пок этаклик, эрмас айб
Ки, туфроғим тошиғай поклар этаклар ила.
Таашшуқумдин ирик пандлар халос этмас,
Бу бандни кеса олмас киши эгаклар ила.
Висол шоми дей олмон лабингни ёлқитсам,
Вале табонинга кўз суртубон мучаклар ила.
Майи висол ичиб, лабларинг ўпай дермен,
Ғариб бода тилармен ажаб газаклар ила.
Замона аҳлики, давлат чоғи қулунгдурлар,
Мулоямат яна кўп қилма ул дадаклар ила.
Навоий ўлса, халос айлай олмағай ошиқ,
Жамол аҳли анга ваъда айламаклар ила.
553
Бир кичик ёшлиғ нигоре топмишам нозуккина,
Секретурда тавсанин майдон аро чобуккина.
Гаҳ вафо, гаҳ нозу гаҳ афсун била ўзгинасин,
Кўргузуб ҳар лаҳза дилбарлиғда бир турлуккина.
Жавр ила таҳдиди бедилларға бори чинғина,
Меҳр ила ҳар ваъдаким, қилди бори ўтруккина.
Осру ёлғон ваъдасидин куймиш эрди жонғинам,
Онгдибон бир кеча тушти илгима усруккина.
Истадим бўйнин қучиб, юзгинасидин ўпкамен,
Изтироб айлаб талашти, бор эмиш кучлуккина.
Юз ўпарга қўймади, илгин дедим бори ўпай,
Ташлабон юмруққина, қилди кўзумни кўккина.
Ҳар не дединг бор эди ёлғонғина боштин аёқ,
Эй Навоий, мунча ёлғон дегуча бўл шуккина.
Секретурда тавсанин майдон аро чобуккина.
Гаҳ вафо, гаҳ нозу гаҳ афсун била ўзгинасин,
Кўргузуб ҳар лаҳза дилбарлиғда бир турлуккина.
Жавр ила таҳдиди бедилларға бори чинғина,
Меҳр ила ҳар ваъдаким, қилди бори ўтруккина.
Осру ёлғон ваъдасидин куймиш эрди жонғинам,
Онгдибон бир кеча тушти илгима усруккина.
Истадим бўйнин қучиб, юзгинасидин ўпкамен,
Изтироб айлаб талашти, бор эмиш кучлуккина.
Юз ўпарга қўймади, илгин дедим бори ўпай,
Ташлабон юмруққина, қилди кўзумни кўккина.
Ҳар не дединг бор эди ёлғонғина боштин аёқ,
Эй Навоий, мунча ёлғон дегуча бўл шуккина.
554
Ул яшил тўнлуқ парийваш лаъли шаккарбор ила,
Руҳ тўтисин қилибтур мунфаил гуфтор ила.
Гарчи аҳзар тўн била боғи латофат сарвидур,
Лек ҳайрон айламиш юз сарвни рафтор ила.
Гар сўкулди ул этак, кирпик била тикса бўлур
Ким, эрур гул хилъатин тикмак муносиб хор ила.
Англа ахзар шамъу сариғ бўрки, анинг шуъласи,
Тийра кулбамнн ёрутса, кошки, рухсор ила.
Нахли қаддурму яшил тўн ичра, ёхуд нахли мум,
Боғлаған сунъ илги юз минг санъату ҳанжор ила.
Соқиё, жоми зумуррадгун аро қуй лаъли май
Ким, эрур шингарф беҳад хушнамо зангор ила.
То бўлай лаълу зумуррад орзусидин халос,
Тортибон ани Навоийдек навое зор ила.
Руҳ тўтисин қилибтур мунфаил гуфтор ила.
Гарчи аҳзар тўн била боғи латофат сарвидур,
Лек ҳайрон айламиш юз сарвни рафтор ила.
Гар сўкулди ул этак, кирпик била тикса бўлур
Ким, эрур гул хилъатин тикмак муносиб хор ила.
Англа ахзар шамъу сариғ бўрки, анинг шуъласи,
Тийра кулбамнн ёрутса, кошки, рухсор ила.
Нахли қаддурму яшил тўн ичра, ёхуд нахли мум,
Боғлаған сунъ илги юз минг санъату ҳанжор ила.
Соқиё, жоми зумуррадгун аро қуй лаъли май
Ким, эрур шингарф беҳад хушнамо зангор ила.
То бўлай лаълу зумуррад орзусидин халос,
Тортибон ани Навоийдек навое зор ила.
555
Ҳар ойки ғайрима бир зарра меҳри фош ўлса,
Анинг сари боқа олмон, агар қуёш ўлса.
Кўзумда ашкдек ул тифл парвариш топмиш,
Назар ҳақини керак билса неча ёш ўлса.
Висол умидига ўзни яқин солур ошиқ,
Фироқдин неча жавринда давр бош ўлса.
Не тонг, фироқи бағридин харошлиқ чиқмоқ,
Бировки, бағрида ғам чангидин харош ўлса.
Баҳорим ўлди чу гулчеҳра шўхлар, не ажаб,
Ёғар нима бошима жолавор тош ўлса.
Хуш улки, тоғ этагин тутса халқдин қочибон,
Узалса остида хоро анга фирош ўлса.
Деманг, Навоий, агар ёринг ўлса қатлннг этар,
Неким муродидурур уйла қилса, кош ўлса.
Анинг сари боқа олмон, агар қуёш ўлса.
Кўзумда ашкдек ул тифл парвариш топмиш,
Назар ҳақини керак билса неча ёш ўлса.
Висол умидига ўзни яқин солур ошиқ,
Фироқдин неча жавринда давр бош ўлса.
Не тонг, фироқи бағридин харошлиқ чиқмоқ,
Бировки, бағрида ғам чангидин харош ўлса.
Баҳорим ўлди чу гулчеҳра шўхлар, не ажаб,
Ёғар нима бошима жолавор тош ўлса.
Хуш улки, тоғ этагин тутса халқдин қочибон,
Узалса остида хоро анга фирош ўлса.
Деманг, Навоий, агар ёринг ўлса қатлннг этар,
Неким муродидурур уйла қилса, кош ўлса.
556
Эйки, юз минг доғ қўйдунг жисми ғампарвардима,
Билки, бўлмиш ҳар бири охир даво бир дардима.
Хажр аро ҳолим гаҳе беҳушлуқ, гаҳ ғам емак,
Ишқинг иқболида қил наззора хобу хўрдима.
Тоза қонлиғ доғ иси кўнглум аро муҳликдурур,
Атри руҳафзо кўрунг ғам боғи ичра вардима.
Ўйла хоки жисм ила кетмак тилармен даҳрдин
Ким, ажал ҳам етмагай суръатлар айлаб, гардима.
Совуғ оҳим ҳайрати ишқ аҳли кўнглин ўртади,
Турфа ишдур эл ичин куйдурмак оҳи сардима.
Даҳр боғинпнг ҳазони яфроғидур қон ёшим,
Обкаш янглиғки, хатлар чекти рўйи зардима.
Ел келтургач кўйи туфроғини, топтим шоҳлиғ,
Эй Навоий, қил тамошо ганжи бодовардима.
Билки, бўлмиш ҳар бири охир даво бир дардима.
Хажр аро ҳолим гаҳе беҳушлуқ, гаҳ ғам емак,
Ишқинг иқболида қил наззора хобу хўрдима.
Тоза қонлиғ доғ иси кўнглум аро муҳликдурур,
Атри руҳафзо кўрунг ғам боғи ичра вардима.
Ўйла хоки жисм ила кетмак тилармен даҳрдин
Ким, ажал ҳам етмагай суръатлар айлаб, гардима.
Совуғ оҳим ҳайрати ишқ аҳли кўнглин ўртади,
Турфа ишдур эл ичин куйдурмак оҳи сардима.
Даҳр боғинпнг ҳазони яфроғидур қон ёшим,
Обкаш янглиғки, хатлар чекти рўйи зардима.
Ел келтургач кўйи туфроғини, топтим шоҳлиғ,
Эй Навоий, қил тамошо ганжи бодовардима.
557
Қўйди усрук юзни бу хоки тани беморға,
Шамъ янглиғки таямишлар ани деворға.
Анжум ўлса меҳр уза, онча кўрунмас лутф аро
Ким, гаҳи тер қатраси ул меҳрваш рухсорға.
Ул кўз эрмаским, чекилмишдур учи зулфунг сари,
Кофиредур, олғали майл айламиш зуннорға.
Қилди оламни гулистон, улки гулгун рахш уза,
Чиқти гулгун тўн кийиб, гул санчибон дасторға.
Даҳр туфроқиға меҳнат сабзаси бош чекти боқ,
Ҳар тараф пайкон учи чиққан тани афгорға.
Ҳусни даврони ўтар барҳам бўлур, эй сарви ноз,
Зор кўнглумни кўруб, майл этмасанг озорға.
Истади фоиус аро сурат кеби саргашталик,
Элга улким, давр берди гунбади давворға.
Ёр йўқ оламдаким, бир ёр сиррин асрағай,
Бас ажаб сирредурурким, эл дегай ағёрға.
Эй Навоий, хонақаҳда кўрмадинг жуз дарди сар,
Ани дафъ айларга юзлан кулбаи хамморға.
Шамъ янглиғки таямишлар ани деворға.
Анжум ўлса меҳр уза, онча кўрунмас лутф аро
Ким, гаҳи тер қатраси ул меҳрваш рухсорға.
Ул кўз эрмаским, чекилмишдур учи зулфунг сари,
Кофиредур, олғали майл айламиш зуннорға.
Қилди оламни гулистон, улки гулгун рахш уза,
Чиқти гулгун тўн кийиб, гул санчибон дасторға.
Даҳр туфроқиға меҳнат сабзаси бош чекти боқ,
Ҳар тараф пайкон учи чиққан тани афгорға.
Ҳусни даврони ўтар барҳам бўлур, эй сарви ноз,
Зор кўнглумни кўруб, майл этмасанг озорға.
Истади фоиус аро сурат кеби саргашталик,
Элга улким, давр берди гунбади давворға.
Ёр йўқ оламдаким, бир ёр сиррин асрағай,
Бас ажаб сирредурурким, эл дегай ағёрға.
Эй Навоий, хонақаҳда кўрмадинг жуз дарди сар,
Ани дафъ айларга юзлан кулбаи хамморға.
558
Солурам руқъасини кўнглума урғач ёра,
Уйлаким том шикофи аро коғаз пора.
Мени Фарҳод ила Мажнун доғи истаб топмас,
Тоғу ҳомун аро то айлади ишқ овора.
Эй Масиҳ, урма нафаским, совурур гардимни,
Ишқ мақтулиға ким айлай олибтур чора.
Чарх тош ёғдурубон, ерга кўмилмиш жисмим,
Ёсағон англама қабримда ўкулган хора.
Эй мунажжим, гар ул ой сабру сукунум хабарин
Демасанг, ер қуйи ҳам собиту ҳам сайёра.
Гар вафо бўлмаса давр аҳлида, тонг йўқки, ҳануз
Қилмамиш чарх вафо соғарини инкора.
Гар Навоий ғам аро қони қуруб, бўлди ҳалок,
Не ажаб, дилбари бир қотил эрур хунхора.
Уйлаким том шикофи аро коғаз пора.
Мени Фарҳод ила Мажнун доғи истаб топмас,
Тоғу ҳомун аро то айлади ишқ овора.
Эй Масиҳ, урма нафаским, совурур гардимни,
Ишқ мақтулиға ким айлай олибтур чора.
Чарх тош ёғдурубон, ерга кўмилмиш жисмим,
Ёсағон англама қабримда ўкулган хора.
Эй мунажжим, гар ул ой сабру сукунум хабарин
Демасанг, ер қуйи ҳам собиту ҳам сайёра.
Гар вафо бўлмаса давр аҳлида, тонг йўқки, ҳануз
Қилмамиш чарх вафо соғарини инкора.
Гар Навоий ғам аро қони қуруб, бўлди ҳалок,
Не ажаб, дилбари бир қотил эрур хунхора.
559
Билгай улким манзил эткай хотири вайронима
Ким, ажаб душворлиғлардур балокаш жонима.
Ҳажр даштида ҳамоно беркитибтур бир бало,
Ҳар тиканким неш санчибтур тани урёнима.
Дарду ғам аҳли ўлум ҳоли бўлурлар чиққуча,
Кирсалар ҳолим сўрарға кулбаи аҳзонима.
Бағриму кўнглум ғаму дардиға таскин бергали,
Ўлтурубтурлар балият ўқлари ҳар ёнима.
Буки бағрим қон эди, қатлимға худ ҳажр эрди бас,
Рашк ўқи ҳам ҳожат эрмас эрди кирмак қонима.
Қилма кўп ошуфта ул зуннори зулф, эй муғбача
Ким, тугунлар тушти андин риштаи имонима.
Эй Навоий, мен худ ўлдум олғали кўнглумни ёр,
Жонни доғн олибон, еткур кўнгул олғонима.
Ким, ажаб душворлиғлардур балокаш жонима.
Ҳажр даштида ҳамоно беркитибтур бир бало,
Ҳар тиканким неш санчибтур тани урёнима.
Дарду ғам аҳли ўлум ҳоли бўлурлар чиққуча,
Кирсалар ҳолим сўрарға кулбаи аҳзонима.
Бағриму кўнглум ғаму дардиға таскин бергали,
Ўлтурубтурлар балият ўқлари ҳар ёнима.
Буки бағрим қон эди, қатлимға худ ҳажр эрди бас,
Рашк ўқи ҳам ҳожат эрмас эрди кирмак қонима.
Қилма кўп ошуфта ул зуннори зулф, эй муғбача
Ким, тугунлар тушти андин риштаи имонима.
Эй Навоий, мен худ ўлдум олғали кўнглумни ёр,
Жонни доғн олибон, еткур кўнгул олғонима.
560
Ишқ кўп солди мени дарду балият чоҳиға,
Ваҳки, эмди судратур ҳижрон сиёсатгоҳиға.
Эй хуш улким, айлай олғай ўлтурурда дарди ишқ,
Бир тазаллум шоҳиға ё бир васият моҳиға.
Ул қуёш ҳар ёнки борса, соя ҳамроҳи анинг,
Соядек беҳол ўлурмен рашкдин ҳамроҳиға.
Қўрқарамким, етмагай ҳолимға май нисёнидин,
Нечаким, бор эътимодим хотири огоҳиға.
Ё раб, у бедилки, бир дилхоҳ анинг матлубидур,
Ани ҳам еткур мени бедил кеби дилхоҳиға.
Уйладурким, сотибон Юсуфни олғай сиймқалб,
Кимки матлубнн қўюб, майл этса дунё жоҳиға.
Бир биҳиштий ҳур ҳажридин тамуғнинг дудидур,
Боқсанг ўтлуғ кўнглидин чиққан Навоий оҳиға.
Ваҳки, эмди судратур ҳижрон сиёсатгоҳиға.
Эй хуш улким, айлай олғай ўлтурурда дарди ишқ,
Бир тазаллум шоҳиға ё бир васият моҳиға.
Ул қуёш ҳар ёнки борса, соя ҳамроҳи анинг,
Соядек беҳол ўлурмен рашкдин ҳамроҳиға.
Қўрқарамким, етмагай ҳолимға май нисёнидин,
Нечаким, бор эътимодим хотири огоҳиға.
Ё раб, у бедилки, бир дилхоҳ анинг матлубидур,
Ани ҳам еткур мени бедил кеби дилхоҳиға.
Уйладурким, сотибон Юсуфни олғай сиймқалб,
Кимки матлубнн қўюб, майл этса дунё жоҳиға.
Бир биҳиштий ҳур ҳажридин тамуғнинг дудидур,
Боқсанг ўтлуғ кўнглидин чиққан Навоий оҳиға.
561
Нетиб ўзумни тасаввур қилай висол ичра,
Далир чун боқа олмон анга хаёл ичра.
Қади латофати бор эътидолдин ортуқ,
Валек жилвасидур ҳадди эътидол ичра.
Ниҳол қаддин ики зулф сунбулида кўрунг,
Алиф кебики, қазо қилки ёзди дол ичра.
Чаман аро қизарур, сарғарур гули раъно,
Магарки, қолди жамолингдин инфиол ичра.
Дегилки, холидағи нуқтаси бўлур зоҳир,
Тутарға ранг қўяр чунки нуқта хол ичра.
Қуёш ҳаёт суйинда кўрунди ё соқий,
Жамол аксини солди майи зулол ичра.
Замона аҳлида йўқтур вафо, ани тилама
Ки, қолмағайсен ани топмасанг, малол ичра.
Чу савту ҳарф ила тавҳид сирри мумкин эмас,
Не огаҳ аҳли жадал мунча қилу қол ичра.
Навоий илгини тутқилки, васлинг уммиди
Солибтурур ажаб андишаи муҳол ичра.
Далир чун боқа олмон анга хаёл ичра.
Қади латофати бор эътидолдин ортуқ,
Валек жилвасидур ҳадди эътидол ичра.
Ниҳол қаддин ики зулф сунбулида кўрунг,
Алиф кебики, қазо қилки ёзди дол ичра.
Чаман аро қизарур, сарғарур гули раъно,
Магарки, қолди жамолингдин инфиол ичра.
Дегилки, холидағи нуқтаси бўлур зоҳир,
Тутарға ранг қўяр чунки нуқта хол ичра.
Қуёш ҳаёт суйинда кўрунди ё соқий,
Жамол аксини солди майи зулол ичра.
Замона аҳлида йўқтур вафо, ани тилама
Ки, қолмағайсен ани топмасанг, малол ичра.
Чу савту ҳарф ила тавҳид сирри мумкин эмас,
Не огаҳ аҳли жадал мунча қилу қол ичра.
Навоий илгини тутқилки, васлинг уммиди
Солибтурур ажаб андишаи муҳол ичра.
562
Рақиб келмаги ул нўши лаб санам бирла,
Эрур нечукки, бирав умр топса ғам бирла.
Не умрдур буки, мен ғам била кечургаймен,
Нечук ичар киши ҳайвон суйини сам бирла.
Алам чу етти, кетар ишқ лаззати жондин,
Киши не навъ қилур айшни алам бирла.
Етишса ёр рақиби, мени чекар сўз ила,
Не ганждурки, ютар аждаҳоси дам бирла.
Бу гулистон аро чун хорсиз гуле бутмас,
Ўзунгга айламагил хорлиқ ситам бирла.
Нечук қул ўлмағамен дайр пириғаки, неча
Ки, камлиғимни кўрар, ўткарур карам бирла.
Навоий оғзи хаёлиға тушти, истамангиз
Ки, тушти эмди йўли водийи адам бирла.
Эрур нечукки, бирав умр топса ғам бирла.
Не умрдур буки, мен ғам била кечургаймен,
Нечук ичар киши ҳайвон суйини сам бирла.
Алам чу етти, кетар ишқ лаззати жондин,
Киши не навъ қилур айшни алам бирла.
Етишса ёр рақиби, мени чекар сўз ила,
Не ганждурки, ютар аждаҳоси дам бирла.
Бу гулистон аро чун хорсиз гуле бутмас,
Ўзунгга айламагил хорлиқ ситам бирла.
Нечук қул ўлмағамен дайр пириғаки, неча
Ки, камлиғимни кўрар, ўткарур карам бирла.
Навоий оғзи хаёлиға тушти, истамангиз
Ки, тушти эмди йўли водийи адам бирла.
563
Неча қамчи тушубтур ул қади сиймин бадан узра,
Паёпай сонқа тушкан кеби сарву суман узра.
Не бўлғай эрди ҳар бир ўрниға тушса эди юз минг,
Анинг ишқида мен фарсудаи дарду миҳан узра.
Кўзумга ўт чоқилған ҳажр кожидин, ҳамоноким,
Чоқиндектур, дамо-дамким тушар бу зор тан узра.
Асар кўр ишқи комилғаки, захми менда зоҳирдур,
Не қамчиким, тушубтур ул бути паймоншикан узра.
Анинг нозук танида захм тонг эрмаски гардундин,
Эрур хоро аро қон лаълу гул жисми тикан узра.
Менинг ҳолимға йиғлангким, агар Ширинға гул ёғса,
Ёғар юз сангборони балият кўҳкан узра.
Навоий, ёрға гулбарге текса ўлгудек эрдинг,
Не айб ўлсанг, кўруб захм ул бути сийминбадан узра.
Паёпай сонқа тушкан кеби сарву суман узра.
Не бўлғай эрди ҳар бир ўрниға тушса эди юз минг,
Анинг ишқида мен фарсудаи дарду миҳан узра.
Кўзумга ўт чоқилған ҳажр кожидин, ҳамоноким,
Чоқиндектур, дамо-дамким тушар бу зор тан узра.
Асар кўр ишқи комилғаки, захми менда зоҳирдур,
Не қамчиким, тушубтур ул бути паймоншикан узра.
Анинг нозук танида захм тонг эрмаски гардундин,
Эрур хоро аро қон лаълу гул жисми тикан узра.
Менинг ҳолимға йиғлангким, агар Ширинға гул ёғса,
Ёғар юз сангборони балият кўҳкан узра.
Навоий, ёрға гулбарге текса ўлгудек эрдинг,
Не айб ўлсанг, кўруб захм ул бути сийминбадан узра.
564
Ҳужуми хол эрур ул гули жамол узра,
Начукки, мушк сочилғай ҳарири ол узра.
Жунун салосили бўйнумда, заъфлиқ тан ила
Ҳунарвар уйлаки, занжир осар хилол узра.
Қадинг таҳаммули йўқ руҳларға андоқким,
Туюр қилса ватан нозанин ниҳол узра.
Белинг хаёли таним бирла токи чирмашти,
Хаёлдур мени девонаға хаёл узра.
Мену фироқ юки ҳамли ўзга қавмдурур
Ки, базми айш тузар маснади висол узра.
Солур футур сафолиғ кўнгулга хориж дам,
Ел ул сифатки, тамаввуж солур зулол узра.
Навоий айлади жонин фидою васл сўзи,
Эмас яқину ўтар барча эҳтимол узра.
Начукки, мушк сочилғай ҳарири ол узра.
Жунун салосили бўйнумда, заъфлиқ тан ила
Ҳунарвар уйлаки, занжир осар хилол узра.
Қадинг таҳаммули йўқ руҳларға андоқким,
Туюр қилса ватан нозанин ниҳол узра.
Белинг хаёли таним бирла токи чирмашти,
Хаёлдур мени девонаға хаёл узра.
Мену фироқ юки ҳамли ўзга қавмдурур
Ки, базми айш тузар маснади висол узра.
Солур футур сафолиғ кўнгулга хориж дам,
Ел ул сифатки, тамаввуж солур зулол узра.
Навоий айлади жонин фидою васл сўзи,
Эмас яқину ўтар барча эҳтимол узра.
565
Кўрунг, ғам қатлгоҳида, бало жаллоди қошимда,
Жунун занжири бўйнумда, сиёсат тиғи бошимда.
Ичимнинг қону доғидин тошимға ҳам асар етти,
Нишондур лоладек ул гул ғамидин ичу тошимда.
Эрур ул гул ғамидин саргузаштимдин аён хатлар,
Ҳубобу мавжким, зоҳир бўлур гулранг ёшимда.
Юзимда ашк сиймин бирла ғам тузди маошимни,
Не ҳолим бор экин зоҳирдурур важҳи маошимда.
Кўнгул ҳажр илгининг тирноғидин ҳар ён харош ўлғай,
Қулоқ солсанг, эрур зоҳир фиғон ичра харошимда.
Ғамингдин жон талашмоқдур ишим, жоно, тирилгаймен
Мадад қилсанг лабингдин бир такаллум бу талошимда.
Кўнгулга бода гарчи дош янглиғ солди ўт, лекин
Пишурмак жуз қадаҳ савдоси йўқтур ушбу дошимда.
Жафо тоши мени гар айлади туфроғ, топмаслар
Наззора қилсалар ҳарфи вафодин ўзга тошимда.
Навоий сиҳр эмас, гўё Қалимулло асосидур,
Бу муъжизларки, зоҳир бўлди килки нуктапошимда.
Жунун занжири бўйнумда, сиёсат тиғи бошимда.
Ичимнинг қону доғидин тошимға ҳам асар етти,
Нишондур лоладек ул гул ғамидин ичу тошимда.
Эрур ул гул ғамидин саргузаштимдин аён хатлар,
Ҳубобу мавжким, зоҳир бўлур гулранг ёшимда.
Юзимда ашк сиймин бирла ғам тузди маошимни,
Не ҳолим бор экин зоҳирдурур важҳи маошимда.
Кўнгул ҳажр илгининг тирноғидин ҳар ён харош ўлғай,
Қулоқ солсанг, эрур зоҳир фиғон ичра харошимда.
Ғамингдин жон талашмоқдур ишим, жоно, тирилгаймен
Мадад қилсанг лабингдин бир такаллум бу талошимда.
Кўнгулга бода гарчи дош янглиғ солди ўт, лекин
Пишурмак жуз қадаҳ савдоси йўқтур ушбу дошимда.
Жафо тоши мени гар айлади туфроғ, топмаслар
Наззора қилсалар ҳарфи вафодин ўзга тошимда.
Навоий сиҳр эмас, гўё Қалимулло асосидур,
Бу муъжизларки, зоҳир бўлди килки нуктапошимда.
566
Борғали шаҳ, ойда бир май ичмадим моҳим била,
Қошки, бир ойчилиқ борғай эдим шоҳим била.
Шоҳиму моҳимға мардуд ўлсам, эрмас айбким,
Бормадим шоҳим била, чун қолмадим моҳим била.
Тийра бахтим йўлдин озди водийи ишқим аро,
Билмон, охир неткамен бу бахти гумроҳим била.
Нечаким, дардим ёшурсам, ишқ этар бир дамда фош,
Лаългун ашким била, ё тийрафон оҳим била.
Ўлтурур шарбат, вале ранжим бўлур дафъ, эй ҳаким,
Бўлса кўнглум истагандек бода дилхоҳим била.
Дайр кўйида гадою мастменким, рашки бор
Шоҳларнинг кўрсалар бу ишрату жоҳим била.
Эй Навоий, дерсен ўзни сахла, кўрсанг ёрни,
Неткамен беихтиёр афғони ногоҳим била.
Қошки, бир ойчилиқ борғай эдим шоҳим била.
Шоҳиму моҳимға мардуд ўлсам, эрмас айбким,
Бормадим шоҳим била, чун қолмадим моҳим била.
Тийра бахтим йўлдин озди водийи ишқим аро,
Билмон, охир неткамен бу бахти гумроҳим била.
Нечаким, дардим ёшурсам, ишқ этар бир дамда фош,
Лаългун ашким била, ё тийрафон оҳим била.
Ўлтурур шарбат, вале ранжим бўлур дафъ, эй ҳаким,
Бўлса кўнглум истагандек бода дилхоҳим била.
Дайр кўйида гадою мастменким, рашки бор
Шоҳларнинг кўрсалар бу ишрату жоҳим била.
Эй Навоий, дерсен ўзни сахла, кўрсанг ёрни,
Неткамен беихтиёр афғони ногоҳим била.
567
Ул сўюлған барги гул чоғлиқ юзунг бўстонида,
Бир қизил гул барги бутмиш гўйи оқ гул ёнида.
Йўқса ойнинг ёнида Баҳром бўлмиш жилвагар,
Жилваси Баҳромнинг, не тонг, қамар давронида.
Йўқса бир тирноғинг ўлмишдур хинодин лаългун,
Ояти келди яди байзо чу илгинг шонида.
Йўқса номам сафҳасин бир қатра қон этти нншон,
Қон ёшим маҳзун кўнгул дардин санга ёзғонида.
Йўқса ул юз кўзгуси бир қатра тердин тутти ранг,
Чун қуёш тоби аён бўлди сипеҳр айвонида.
Сафҳаи жонимға, эй соқий, томиз бир қатра май
Ким, ўзин топтинг, кўнгул не ҳол эса жононида.
Орази ул шўх чобукнинг сўюлған важҳидин,
Юз минг андоқ захмдур мискин Навоий жонида.
Бир қизил гул барги бутмиш гўйи оқ гул ёнида.
Йўқса ойнинг ёнида Баҳром бўлмиш жилвагар,
Жилваси Баҳромнинг, не тонг, қамар давронида.
Йўқса бир тирноғинг ўлмишдур хинодин лаългун,
Ояти келди яди байзо чу илгинг шонида.
Йўқса номам сафҳасин бир қатра қон этти нншон,
Қон ёшим маҳзун кўнгул дардин санга ёзғонида.
Йўқса ул юз кўзгуси бир қатра тердин тутти ранг,
Чун қуёш тоби аён бўлди сипеҳр айвонида.
Сафҳаи жонимға, эй соқий, томиз бир қатра май
Ким, ўзин топтинг, кўнгул не ҳол эса жононида.
Орази ул шўх чобукнинг сўюлған важҳидин,
Юз минг андоқ захмдур мискин Навоий жонида.
568
Ниҳоли қаддинг элдин жон олур нозук хиром ичра,
Юз ул олғанча гул баргинг берур ширин калом ичра.
Эрур урён танимда бўриёе ҳажр нақшидин,
Кўнгул бир нотавон қушким, гирифтор ўлди дом ичра.
Манга ишқ оташин лаълинг хаёли то биширмакдур,
Не ўтларким, туташти жонға бу савдойи хом ичра.
Нишиман айлади кўнглум қуши кўюнгда, қайд этма,
Кабутарға киши қасд этмади байтул-ҳарам ичра.
Агар ҳайвон суйи томизсалар ҳажрингда оғзимға,
Берур мен хастаға заҳри ҳалоҳил таъми ком ичра.
Ажойиб тийрадур ғам шоми ё дуд ўлдиким, ўртар
Муҳаббат аҳлини меҳр ўтиға гардун бу шом ичра.
Буким, Жамшидқа даврон вафо кўргузмайин йиқти,
Ўқу кайфиятинким, ёзилибтур даври жом ичра.
Бу эски дайр чун қилмас мудом элга вафо, хуш тут
Ўзингни доим эски май била айши мудом ичра.
Дединг, кўйида бўлғумдур Навоий бирла ҳамсуҳбат,
Рақиб охир кўп, анинг бирла бўлма бу мақом ичра.
Юз ул олғанча гул баргинг берур ширин калом ичра.
Эрур урён танимда бўриёе ҳажр нақшидин,
Кўнгул бир нотавон қушким, гирифтор ўлди дом ичра.
Манга ишқ оташин лаълинг хаёли то биширмакдур,
Не ўтларким, туташти жонға бу савдойи хом ичра.
Нишиман айлади кўнглум қуши кўюнгда, қайд этма,
Кабутарға киши қасд этмади байтул-ҳарам ичра.
Агар ҳайвон суйи томизсалар ҳажрингда оғзимға,
Берур мен хастаға заҳри ҳалоҳил таъми ком ичра.
Ажойиб тийрадур ғам шоми ё дуд ўлдиким, ўртар
Муҳаббат аҳлини меҳр ўтиға гардун бу шом ичра.
Буким, Жамшидқа даврон вафо кўргузмайин йиқти,
Ўқу кайфиятинким, ёзилибтур даври жом ичра.
Бу эски дайр чун қилмас мудом элга вафо, хуш тут
Ўзингни доим эски май била айши мудом ичра.
Дединг, кўйида бўлғумдур Навоий бирла ҳамсуҳбат,
Рақиб охир кўп, анинг бирла бўлма бу мақом ичра.
569
Гар қуёштин қадрим ортуғроқдурур шоҳ оллида,
Заррадин юз қатла ўксукракмен ул моҳ оллида.
Енида ой оллида хуршид эрур ҳар кимсаким,
Гоҳ бўлса дилбарининг ёнида, гоҳ оллида.
Кўз юмуб очқунча гарчи кўнглум олиб ўртади,
Ваҳ, нетиб асрай кўнгулни буйла дилхоҳ оллида.
Ой фалак хиргоҳида андин чекар юзга саҳоб,
Ким оча олмас юзин ул моҳи хиргоҳ оллида.
Ҳусн шоҳи бою мен мунглуғ гадолиғ қилмасам,
Кимни топиб айлагаймен шайалиллоҳ оллида.
Улки, ваҳдат шарҳин айлар, сирридин огоҳ эмас,
Гар фано касб этмаган бўлса бир огоҳ оллида.
Ишқ иқболи Навоийға экандур сарнавишт,
Кўрмай ўлмас улки, меҳнат бўлса ё жоҳ оллида.
Заррадин юз қатла ўксукракмен ул моҳ оллида.
Енида ой оллида хуршид эрур ҳар кимсаким,
Гоҳ бўлса дилбарининг ёнида, гоҳ оллида.
Кўз юмуб очқунча гарчи кўнглум олиб ўртади,
Ваҳ, нетиб асрай кўнгулни буйла дилхоҳ оллида.
Ой фалак хиргоҳида андин чекар юзга саҳоб,
Ким оча олмас юзин ул моҳи хиргоҳ оллида.
Ҳусн шоҳи бою мен мунглуғ гадолиғ қилмасам,
Кимни топиб айлагаймен шайалиллоҳ оллида.
Улки, ваҳдат шарҳин айлар, сирридин огоҳ эмас,
Гар фано касб этмаган бўлса бир огоҳ оллида.
Ишқ иқболи Навоийға экандур сарнавишт,
Кўрмай ўлмас улки, меҳнат бўлса ё жоҳ оллида.
570
Гулеким, ёр бергай мен кеби урён гадоларға,
Магарким, санчқаймен ани бош узра яроларға.
Не гул, туфроғ келтурса сабо, кўзларга тортармен,
Саманди йўлидин таржиҳ айлаб тўтиёларға.
Кўзу қошини то кўрдум — кўзум қошиға ҳайрондур,
Яна ҳеч илтифотим йўқ кўзу қоши қороларға.
Чу ул бегонавашдин ошнолиғ кўрдум, айлабмен
Ўзумни бир йўли бегона барча ошноларға.
Ани ҳақ асрасун бир ўзидекка мубталолиғдин,
Тараҳҳум айласа гоҳи ўзига мубталоларға.
Жафосин гарчи кўп тортиб, вафо қилдим, талофийдур,
Гар этса бир вафо ўтган замон қилған жафоларға.
Неча ҳусн аҳлидин ёғса бало, ушшоқ тортар, ваҳ,
Балокаш эл таҳаммул айламай неткай балоларға.
Мену май ғулғулию шўх соқий ҳукми ижроси,
Сола олмон қулоқ давр аҳли айлар можароларға.
Замона шуғли тавқи лаънатин солған бўюнлардин,
Ажаб юкдин ўзин қутқардилар, юз раҳмат оларға.
Ҳамоно ғофил ўлди подшолар подшоҳидин,
Гадоеким, ўзин муҳтож кўргай подшоларға.
Наво топти Навоий, барги гулким, ёрдин келди,
Анинг алтофи еткурди муни баргу наволарға.
Магарким, санчқаймен ани бош узра яроларға.
Не гул, туфроғ келтурса сабо, кўзларга тортармен,
Саманди йўлидин таржиҳ айлаб тўтиёларға.
Кўзу қошини то кўрдум — кўзум қошиға ҳайрондур,
Яна ҳеч илтифотим йўқ кўзу қоши қороларға.
Чу ул бегонавашдин ошнолиғ кўрдум, айлабмен
Ўзумни бир йўли бегона барча ошноларға.
Ани ҳақ асрасун бир ўзидекка мубталолиғдин,
Тараҳҳум айласа гоҳи ўзига мубталоларға.
Жафосин гарчи кўп тортиб, вафо қилдим, талофийдур,
Гар этса бир вафо ўтган замон қилған жафоларға.
Неча ҳусн аҳлидин ёғса бало, ушшоқ тортар, ваҳ,
Балокаш эл таҳаммул айламай неткай балоларға.
Мену май ғулғулию шўх соқий ҳукми ижроси,
Сола олмон қулоқ давр аҳли айлар можароларға.
Замона шуғли тавқи лаънатин солған бўюнлардин,
Ажаб юкдин ўзин қутқардилар, юз раҳмат оларға.
Ҳамоно ғофил ўлди подшолар подшоҳидин,
Гадоеким, ўзин муҳтож кўргай подшоларға.
Наво топти Навоий, барги гулким, ёрдин келди,
Анинг алтофи еткурди муни баргу наволарға.
571
Чункн мойилдур кўнгул ағёр сари ёрға,
Садқа жоним ёрнинг кўнгли учун ағёрға.
Истарам ағёр аёғин ўпкамен, балким кўзин
Ким, бориб кўйига етмиш давлати дийдорға.
Чун етар атри димоғимға, кирар жисмимға руҳ,
Ҳар насимиким, эса ул сарви гулрухсорға.
Ҳар бирига жонни дермен садқа айлай жилвада,
Юз туман жон садқа бўлсун ул қаду рафторға.
Нақди жону хирмани умрумни сарф эттим, валек
Ул санам қониъ эмас бу маблағу миқдорға.
Халқдин юз дашт йўл тутсун қироқ ул зорким,
Дерки ўзин солмайин ҳар лаҳза минг озорға.
Хилватингда чун кушоде топмадим, маъзур тут,
Бўлсам, эй шайх, эмди азм кулбаи хамморға.
Эй Навоий, бесаруполиғ чу қилдинг ихтиёр,
Кир фано кўйига, боқма кафш ила дасторға.
Садқа жоним ёрнинг кўнгли учун ағёрға.
Истарам ағёр аёғин ўпкамен, балким кўзин
Ким, бориб кўйига етмиш давлати дийдорға.
Чун етар атри димоғимға, кирар жисмимға руҳ,
Ҳар насимиким, эса ул сарви гулрухсорға.
Ҳар бирига жонни дермен садқа айлай жилвада,
Юз туман жон садқа бўлсун ул қаду рафторға.
Нақди жону хирмани умрумни сарф эттим, валек
Ул санам қониъ эмас бу маблағу миқдорға.
Халқдин юз дашт йўл тутсун қироқ ул зорким,
Дерки ўзин солмайин ҳар лаҳза минг озорға.
Хилватингда чун кушоде топмадим, маъзур тут,
Бўлсам, эй шайх, эмди азм кулбаи хамморға.
Эй Навоий, бесаруполиғ чу қилдинг ихтиёр,
Кир фано кўйига, боқма кафш ила дасторға.
572
Ҳиротдин агар ўт тушса Сабзаворғача,
Бўлай самандару тортай ўзумнн ёрғача.
Кўнгул доғи бу ўт ичра йўлуқса ҳам хуштур
Ки, бўлса ҳамраҳим ул сарви гулъузорғача.
Жунун аро ёришиб гоҳу гоҳ қичқиришиб,
Етишсак иккимиз ул тунди шаҳсуворғача.
Эмас чу умр иши маълум, ҳар нечук бўлса,
Ўзумни еткурайин ёр ўлур диёрғача.
Ажал чу етти анинг кўйи сари судрансам,
Фидоси жисми низор ўлса жони зорғача.
Чу кўйи ичра мазоримға берсалар тартиб,
Қадамин қилса гаҳе ранжа, ул мазорғача.
Висол қайдаю мен қайда, соқиё май тут
Ки, мўр сайри эмас чархи зарнигорғача.
Эрур баҳор ғанимат, май ички, билмассен
Ки, даҳр боғида бўлғунг яна баҳоргача.
Навоиё, ғамим ўлтурди, ғамзада май бер,
Йўқ эрса бошла мени ёри ғамгусорғача.
Бўлай самандару тортай ўзумнн ёрғача.
Кўнгул доғи бу ўт ичра йўлуқса ҳам хуштур
Ки, бўлса ҳамраҳим ул сарви гулъузорғача.
Жунун аро ёришиб гоҳу гоҳ қичқиришиб,
Етишсак иккимиз ул тунди шаҳсуворғача.
Эмас чу умр иши маълум, ҳар нечук бўлса,
Ўзумни еткурайин ёр ўлур диёрғача.
Ажал чу етти анинг кўйи сари судрансам,
Фидоси жисми низор ўлса жони зорғача.
Чу кўйи ичра мазоримға берсалар тартиб,
Қадамин қилса гаҳе ранжа, ул мазорғача.
Висол қайдаю мен қайда, соқиё май тут
Ки, мўр сайри эмас чархи зарнигорғача.
Эрур баҳор ғанимат, май ички, билмассен
Ки, даҳр боғида бўлғунг яна баҳоргача.
Навоиё, ғамим ўлтурди, ғамзада май бер,
Йўқ эрса бошла мени ёри ғамгусорғача.