КОФ ҲАРФИНИНГ КОФИРЛАРИНИНГ КАМОЛИ «ФАВОЙИД»ДИН
322
322
Вафо тариқида улким тиларки, қилса сулук,
Керакки, тутса вафо аҳли шевасин маслук.
Бу шева мумкин эмас, негаким, вафо йўқтур
Улусқа яхши-ёмон билу гар гадою мулук.
Замона аҳли вафо таркин айламиш демангиз
Ки, бу замонда йўқ амри вафо кеби матрук.
Фироқ шомики, кийди қора, ёйиб сочин,
Жаҳонда тутти ҳамоно вафо азосиға сук.
Фалак вафоға азо тутқан ўлса аҳли вафо,
Тирик нетиб юругайлар жамоати мафлук.
Кетур қадаҳки, вафо лофини малак урса,
Менинг қошимда шак эрмаским ул эрур машкук.
Навоий англаки, боби вафо ёзилмайдур,
Агар Фусусдурур, гар Нусусу йўқса Фикук.
Керакки, тутса вафо аҳли шевасин маслук.
Бу шева мумкин эмас, негаким, вафо йўқтур
Улусқа яхши-ёмон билу гар гадою мулук.
Замона аҳли вафо таркин айламиш демангиз
Ки, бу замонда йўқ амри вафо кеби матрук.
Фироқ шомики, кийди қора, ёйиб сочин,
Жаҳонда тутти ҳамоно вафо азосиға сук.
Фалак вафоға азо тутқан ўлса аҳли вафо,
Тирик нетиб юругайлар жамоати мафлук.
Кетур қадаҳки, вафо лофини малак урса,
Менинг қошимда шак эрмаским ул эрур машкук.
Навоий англаки, боби вафо ёзилмайдур,
Агар Фусусдурур, гар Нусусу йўқса Фикук.
323
Васли иқболин манга текмас таманно айламак,
Басдурур умрумда бир ҳуснин тамошо айламак.
Хат лабингдин жон физо, ул хат лабингдин руҳ бахш,
Истамон афсонаи Хизру Масиҳо айламак,
Берма ул қоматқа ҳар ён жилва, элнинг жони бор,
Ваҳ, недур ҳам дам қиёмат ошкоро айламак.
Бўлмағон бўлса аён қасриға пинҳон борганим,
Не эди кўйида итлар кеча ғавғо айламак.
Бир парий ишқи мени бу навъ шайдо қилмаса,
Бўлмас ўзни ошиқу девона амдо айламак.
Жон бериб зулмин чу топмон жон топарға васлини,
Бас таманнони маҳолидур таманно айламак.
Зуҳддин бадҳол эдим, хушвақт ўлинг, эй ишқ дами,
Сизга етгай элни мундоқ масту расво айламак.
Олам аҳлидин таваққуъ айламак аҳду вафо,
Заҳрдин ҳайвон суйи бўлғай тавалло айламак.
Басдурур умрумда бир ҳуснин тамошо айламак.
Хат лабингдин жон физо, ул хат лабингдин руҳ бахш,
Истамон афсонаи Хизру Масиҳо айламак,
Берма ул қоматқа ҳар ён жилва, элнинг жони бор,
Ваҳ, недур ҳам дам қиёмат ошкоро айламак.
Бўлмағон бўлса аён қасриға пинҳон борганим,
Не эди кўйида итлар кеча ғавғо айламак.
Бир парий ишқи мени бу навъ шайдо қилмаса,
Бўлмас ўзни ошиқу девона амдо айламак.
Жон бериб зулмин чу топмон жон топарға васлини,
Бас таманнони маҳолидур таманно айламак.
Зуҳддин бадҳол эдим, хушвақт ўлинг, эй ишқ дами,
Сизга етгай элни мундоқ масту расво айламак.
Олам аҳлидин таваққуъ айламак аҳду вафо,
Заҳрдин ҳайвон суйи бўлғай тавалло айламак.
324
Кўзда ёшим эврулур саргашта Мажнун ёшидек,
Айланур бошим доғи қон ичра ҳар дам бошидек.
Қўрқарамким, ташлағай ул шўх кўйидин йироқ
Ким, бошим айландурур даврон фалохун тошидек.
Бир-бири ичраки ёлар кўргузур қавси қузаҳ,
Бўлмагай пайваста ул икки муқаввас қошидек.
Кўп дилоро шаклларким, чекти Чин суратгари,
Очмади бир чеҳра ҳаргиз суратинг наққошидек.
Кўзларинг қонимни қут айларда сиҳҳат топтилар
Ким, қилибтурлар ғизо бемор парҳез ошидек.
Ринд бўлғай икки олам ўйнағай бир дав ила,
Бўлмағай лекин хароботи фано қаллошидек.
Сиймгун қушлар тонг отқунча фалакда, эй Масиҳ,
Бор экинму бири ул муғ дайрининг хаффошидек.
Қону тоза доғ ила кўнглум анингдек бўлдиким,
Ул қадаҳ тошу ичидур лола ичу тошидек.
Гар зарафшон қилса тазҳиб аҳди нўги хомасин,
Дурфишон эрмас Навоий килки гавҳарпошидек.
Айланур бошим доғи қон ичра ҳар дам бошидек.
Қўрқарамким, ташлағай ул шўх кўйидин йироқ
Ким, бошим айландурур даврон фалохун тошидек.
Бир-бири ичраки ёлар кўргузур қавси қузаҳ,
Бўлмагай пайваста ул икки муқаввас қошидек.
Кўп дилоро шаклларким, чекти Чин суратгари,
Очмади бир чеҳра ҳаргиз суратинг наққошидек.
Кўзларинг қонимни қут айларда сиҳҳат топтилар
Ким, қилибтурлар ғизо бемор парҳез ошидек.
Ринд бўлғай икки олам ўйнағай бир дав ила,
Бўлмағай лекин хароботи фано қаллошидек.
Сиймгун қушлар тонг отқунча фалакда, эй Масиҳ,
Бор экинму бири ул муғ дайрининг хаффошидек.
Қону тоза доғ ила кўнглум анингдек бўлдиким,
Ул қадаҳ тошу ичидур лола ичу тошидек.
Гар зарафшон қилса тазҳиб аҳди нўги хомасин,
Дурфишон эрмас Навоий килки гавҳарпошидек.
325
Ўз тилим чун истамас розимни ихфо айламак,
Ўзга тилдин не таажжуб бўлғай ифшо айламак.
Менки ўз сирримни пинҳон асрай олмон, турфадур
Эл анинг тутмоғини махфий таманно айламак.
Телба сиррин элга гар айтур жунундиндур валек
Ҳазл эрур ҳар дам ани эл ошкоро айламак.
Нуктаким Мажнун дегай эрмас ажаб атфолдин,
Айламак такрор ул сўзнию ғавғо айламак.
Кўнглида юз қатла пинҳон айламак сўзни не суд,
Тилни бир қатла анинг шарҳида гўё айламак.
Кўз манга бас, тилни кесмак истарамким, хўб эмас
Роз ифшо айламак, басдур тамошо айламак.
Кош ўюлса кўз доғиким бир тамошо айлабон,
Андин ўлди минг бало жонимға пайдо айламак.
Бу балолардин замоне фориғ айлар дайр аро,
Ўзни бир дам кимса масти жоми саҳбо айламак.
Мунча куймак ишқдиндур, эй Навоий, ашкдин
Су уруб таркин, керак ҳақдин тавалло айламак.
Ўзга тилдин не таажжуб бўлғай ифшо айламак.
Менки ўз сирримни пинҳон асрай олмон, турфадур
Эл анинг тутмоғини махфий таманно айламак.
Телба сиррин элга гар айтур жунундиндур валек
Ҳазл эрур ҳар дам ани эл ошкоро айламак.
Нуктаким Мажнун дегай эрмас ажаб атфолдин,
Айламак такрор ул сўзнию ғавғо айламак.
Кўнглида юз қатла пинҳон айламак сўзни не суд,
Тилни бир қатла анинг шарҳида гўё айламак.
Кўз манга бас, тилни кесмак истарамким, хўб эмас
Роз ифшо айламак, басдур тамошо айламак.
Кош ўюлса кўз доғиким бир тамошо айлабон,
Андин ўлди минг бало жонимға пайдо айламак.
Бу балолардин замоне фориғ айлар дайр аро,
Ўзни бир дам кимса масти жоми саҳбо айламак.
Мунча куймак ишқдиндур, эй Навоий, ашкдин
Су уруб таркин, керак ҳақдин тавалло айламак.
326
Ҳар дам истар телба кўнглум ишқ китмон айламак,
Барқи ломиъни қоронғу уйда пинҳон айламак.
Қайси қушким бу таманно зоҳир этса, истагай
Хас уйин оташгаҳ ўти бирла вайрон айламак.
Шамъ ўти фонус аро ёшунмоғи мумкин эмас,
Ҳулла ичра барқ ўтин пинҳон не имкон айламак.
Ишқ чун муҳликдурур хоҳи ниҳон, хоҳ ошкор,
Ўлгуча дам урмайин авлодур афғон айламак.
Меҳр акси гўйиё дарёға тушкандиндурур,
Каф сочиб аҳли жунундек шўру туғён айламак.
Нуҳ давринда магарким ошиқ эрди рўзгор,
Йўқса ашки сайлидин не эрди тўфон айламак.
Ишқи ўти гар тушмамиш дайри фаноға, бас недур,
Куп ичин қон айлаб, андин эл ичин қон айламак.
Ишқ бас душвор эрур, билгил ғанимат, берса даст.
Буйла мушкул ишни ўлмак бирла осон айламак.
Эй Навоий, бошинга келди жунундин юз бало,
Ул парийвашқа не эрди кўзни ҳайрон айламак.
Барқи ломиъни қоронғу уйда пинҳон айламак.
Қайси қушким бу таманно зоҳир этса, истагай
Хас уйин оташгаҳ ўти бирла вайрон айламак.
Шамъ ўти фонус аро ёшунмоғи мумкин эмас,
Ҳулла ичра барқ ўтин пинҳон не имкон айламак.
Ишқ чун муҳликдурур хоҳи ниҳон, хоҳ ошкор,
Ўлгуча дам урмайин авлодур афғон айламак.
Меҳр акси гўйиё дарёға тушкандиндурур,
Каф сочиб аҳли жунундек шўру туғён айламак.
Нуҳ давринда магарким ошиқ эрди рўзгор,
Йўқса ашки сайлидин не эрди тўфон айламак.
Ишқи ўти гар тушмамиш дайри фаноға, бас недур,
Куп ичин қон айлаб, андин эл ичин қон айламак.
Ишқ бас душвор эрур, билгил ғанимат, берса даст.
Буйла мушкул ишни ўлмак бирла осон айламак.
Эй Навоий, бошинга келди жунундин юз бало,
Ул парийвашқа не эрди кўзни ҳайрон айламак.
327
Кўзунгнунг оллида наргис келиб қатиқ кўзлук,
Юзунг қошида гули оташин совуқ юзлук.
Ачиқ-чучукка лабингнинг мутеименким, ул
Агарчи йиғлатур аччиқ, эрур чучук сўзлук.
Кунгулга зулфи кеби эгрилик қилур ул шўх,
Не бўлди қилса эди қомати кеби тузлук.
Рақибдин ул ой афсун била фан ўрганмиш,
Парийға дев не таълим қилди кўр бузлук.
Керак либоси малоҳатда маҳваш эл дилкаш,
Гар эгни ҳуллалиғ ўлсун, вагар тани бўзлук.
Биравки, дайри фано ичра чекса бодаи ишқ,
Ўзидин улки бурун маҳв ўлур, эрур ўзлук.
Навоиё, не ажаб хонумонинг ўлса қора,
Чу ёринг ўлди қора қошлиғу қора кўзлук.
Юзунг қошида гули оташин совуқ юзлук.
Ачиқ-чучукка лабингнинг мутеименким, ул
Агарчи йиғлатур аччиқ, эрур чучук сўзлук.
Кунгулга зулфи кеби эгрилик қилур ул шўх,
Не бўлди қилса эди қомати кеби тузлук.
Рақибдин ул ой афсун била фан ўрганмиш,
Парийға дев не таълим қилди кўр бузлук.
Керак либоси малоҳатда маҳваш эл дилкаш,
Гар эгни ҳуллалиғ ўлсун, вагар тани бўзлук.
Биравки, дайри фано ичра чекса бодаи ишқ,
Ўзидин улки бурун маҳв ўлур, эрур ўзлук.
Навоиё, не ажаб хонумонинг ўлса қора,
Чу ёринг ўлди қора қошлиғу қора кўзлук.
328
Ўзга ойларднн ҳаётим нашъаси бермас илик,
Мумкин эрмас ўзгалар жони била бўлмоқ тирик.
Ғунча оғзига агар тобиъдур оғзинг, йўқ ажаб,
Ҳурмат асрар, не учунким ул улуғдур, бу кичпк.
Сабзхатлар йўқ йигит сонида ул юз тобидин,
Сабзани оқ этти гўё ул қуёш бўлғач итик.
Киргали кўнглумга ул ой гар кўзумни тутти қон,
Бир эшик боғланса не ғам, очти тиғи юз эшик.
Айни заъф ичра кўзунгга шўхлуғ онин эрур,
Уйлаким беморлар ичра бўлур баъзи тетик.
Юз ёшурдунг, лек зулфунг торини ёйдн сабо,
Шуъла паст ўлғанда андоқким тутун бўлғай бийик.
Ёруғ истарсен кўнгул, муфрит риёзат қил қабул,
Қайда кўзгу равшан ўлғай, бўлмаса суҳон ирик.
Дайр аро беҳушменким, бода тутқач муғбача,
Ўзни билмак расм эмастур, кимда-ким бўлғай билик.
Чеҳра чун очтинг Навоийға, тонг эрмас изтироб
Ким, парий кўргач жунун аҳли, қилурлар телбалик.
Мумкин эрмас ўзгалар жони била бўлмоқ тирик.
Ғунча оғзига агар тобиъдур оғзинг, йўқ ажаб,
Ҳурмат асрар, не учунким ул улуғдур, бу кичпк.
Сабзхатлар йўқ йигит сонида ул юз тобидин,
Сабзани оқ этти гўё ул қуёш бўлғач итик.
Киргали кўнглумга ул ой гар кўзумни тутти қон,
Бир эшик боғланса не ғам, очти тиғи юз эшик.
Айни заъф ичра кўзунгга шўхлуғ онин эрур,
Уйлаким беморлар ичра бўлур баъзи тетик.
Юз ёшурдунг, лек зулфунг торини ёйдн сабо,
Шуъла паст ўлғанда андоқким тутун бўлғай бийик.
Ёруғ истарсен кўнгул, муфрит риёзат қил қабул,
Қайда кўзгу равшан ўлғай, бўлмаса суҳон ирик.
Дайр аро беҳушменким, бода тутқач муғбача,
Ўзни билмак расм эмастур, кимда-ким бўлғай билик.
Чеҳра чун очтинг Навоийға, тонг эрмас изтироб
Ким, парий кўргач жунун аҳли, қилурлар телбалик.
329
То елак савсани айлабсену гулгун терлик,
Ўзидин савсану гул тер аро юптурлар илик.
Солди бошиға улуғ фитналар эл қатли учун,
Гарчи шўхона сияҳпечинг кўрунур осру кичик.
Лемуйи бўркунг эрур шуълаки, синдурдунг учин,
Куйдурур халқни ул шуъла агар бўлса бийик.
Қон қилиб риштаи жонларники қилдинг такбанд,
Боғладинг белни магар қўймағали элни тирик.
Сен бу ошубу қиёмат била айлаб жилва,
Мен нетиб айламайин телбалигу шефталик.
Гарчи Каъба эшикин топмади мингдин бир очуқ,
Кир фано дайридаким, анда ёпуқ бўлмас эшик.
Оқса наъш ичра Навоий ёрасининг қони,
Чекиб, эй ишқ, кафан торин, анинг захмини тик.
Ўзидин савсану гул тер аро юптурлар илик.
Солди бошиға улуғ фитналар эл қатли учун,
Гарчи шўхона сияҳпечинг кўрунур осру кичик.
Лемуйи бўркунг эрур шуълаки, синдурдунг учин,
Куйдурур халқни ул шуъла агар бўлса бийик.
Қон қилиб риштаи жонларники қилдинг такбанд,
Боғладинг белни магар қўймағали элни тирик.
Сен бу ошубу қиёмат била айлаб жилва,
Мен нетиб айламайин телбалигу шефталик.
Гарчи Каъба эшикин топмади мингдин бир очуқ,
Кир фано дайридаким, анда ёпуқ бўлмас эшик.
Оқса наъш ичра Навоий ёрасининг қони,
Чекиб, эй ишқ, кафан торин, анинг захмини тик.
330
Лабинг хаёлидаким чок эрур манга кўнглак,
Тикар эдим ани, жон риштасидин ўлса ипак.
Итинга озроқ эса туъма пора-пора бағир,
Узуб солай яна бир луқма ўрни тутса юрак.
Хатинг ғамидин ушолған қалам кеби баданим,
Ичинда нол кеби ҳар тараф заиф сўнгак.
Бинафша япроғидинму либос этибдур гул,
Йўқ эрса гул кеби жисмингдадур бинафш елак.
Юзунга обила захмидин ўзга холатдур,
Нечукки боғ топар зеб, чун очилди чечак.
Либос зийнатию ишқ лофи келди йироқ
Ки, куймас ар неча парвонадек учар кўпалак.
Навоий айлай олурму ниҳон бағнр туганин
Ки, лола янглиғ очар пора-пора қонлнғ этак.
Тикар эдим ани, жон риштасидин ўлса ипак.
Итинга озроқ эса туъма пора-пора бағир,
Узуб солай яна бир луқма ўрни тутса юрак.
Хатинг ғамидин ушолған қалам кеби баданим,
Ичинда нол кеби ҳар тараф заиф сўнгак.
Бинафша япроғидинму либос этибдур гул,
Йўқ эрса гул кеби жисмингдадур бинафш елак.
Юзунга обила захмидин ўзга холатдур,
Нечукки боғ топар зеб, чун очилди чечак.
Либос зийнатию ишқ лофи келди йироқ
Ки, куймас ар неча парвонадек учар кўпалак.
Навоий айлай олурму ниҳон бағнр туганин
Ки, лола янглиғ очар пора-пора қонлнғ этак.
331
Ул сариғ тўнлуқ эрур турғанда таъзимимға тик,
Шуълаким хошокни куйдургали бўлғай бийик.
Кўнглума санчарға, эй гул, қилма мужгонингни тез
Ким, тиконнинг игнасин ҳожат эмас қилмоқ итик.
Қилмади ҳолимға ғамзанг бирла лаълинг илтифот,
Бор аиингдек ҳолатимким, не ўлукмен, не тирик.
Кўз саводидин қора жон сафҳасин қилдим варақ,
Бу икининг рашкидиндур гар санга ёзмоқ битик.
Хол экинму ул кўз остида, йўқ эрса нофадин
Мушк тар бўлғач, гул узра қатра томизди кийик.
Ҳажр тоши бирла меҳнат шолини қилдим қабул.
Эй кўнгул, ишқ ичра бўлмас кўрмайинн қаттиғ ирик.
Хонақаҳни боғладинг, эй шайху, қилдииг азми дайр,
Юз эшик очилди, гар боғланди эрса бир эшик.
Уйла фоний бўлки, домангиринг имкон бўлмағай
Ким, этак мавжуд агар йўқтур, нени тутқай инлик?
Эй Навоий, чун парийвашларга мумкин йўқ вафо,
Қилма мундин нари гар бор эса ақлинг телбалик.
Шуълаким хошокни куйдургали бўлғай бийик.
Кўнглума санчарға, эй гул, қилма мужгонингни тез
Ким, тиконнинг игнасин ҳожат эмас қилмоқ итик.
Қилмади ҳолимға ғамзанг бирла лаълинг илтифот,
Бор аиингдек ҳолатимким, не ўлукмен, не тирик.
Кўз саводидин қора жон сафҳасин қилдим варақ,
Бу икининг рашкидиндур гар санга ёзмоқ битик.
Хол экинму ул кўз остида, йўқ эрса нофадин
Мушк тар бўлғач, гул узра қатра томизди кийик.
Ҳажр тоши бирла меҳнат шолини қилдим қабул.
Эй кўнгул, ишқ ичра бўлмас кўрмайинн қаттиғ ирик.
Хонақаҳни боғладинг, эй шайху, қилдииг азми дайр,
Юз эшик очилди, гар боғланди эрса бир эшик.
Уйла фоний бўлки, домангиринг имкон бўлмағай
Ким, этак мавжуд агар йўқтур, нени тутқай инлик?
Эй Навоий, чун парийвашларга мумкин йўқ вафо,
Қилма мундин нари гар бор эса ақлинг телбалик.
332
Майда бўлса манга ул лаъли шакарханд газак,
Заҳр бўлсун, тилар ўлсам шаккару қанд газак.
Дайр пири керагу муғбачаи бодафуруш
Ки, ато қуйса қадаҳ оғзима, фарзанд газак.
Ики лаълингға ажаб ҳолат эрурким, йўқтур
Не анинг ўхшаши май, не мунга монанд газак.
Ранги лаъли бўлур икки лабинга етса набот,
Ташла андин бу сари бир-ики парканд газак.
Ёпишур лаълинга чун етса газак, ваҳ, не ажаб,
Сўрсам аниким, эрур жонима пайванд газак.
Даврким, бодасинингдур газаги заҳр олуд,
Оқил андин тиламас бода, хирадманд газак.
Эй Навоий, май агар заҳрдурур, ичса бўлур,
Кимсага гар бўлур ул лаъли шакарханд газак.
Заҳр бўлсун, тилар ўлсам шаккару қанд газак.
Дайр пири керагу муғбачаи бодафуруш
Ки, ато қуйса қадаҳ оғзима, фарзанд газак.
Ики лаълингға ажаб ҳолат эрурким, йўқтур
Не анинг ўхшаши май, не мунга монанд газак.
Ранги лаъли бўлур икки лабинга етса набот,
Ташла андин бу сари бир-ики парканд газак.
Ёпишур лаълинга чун етса газак, ваҳ, не ажаб,
Сўрсам аниким, эрур жонима пайванд газак.
Даврким, бодасинингдур газаги заҳр олуд,
Оқил андин тиламас бода, хирадманд газак.
Эй Навоий, май агар заҳрдурур, ичса бўлур,
Кимсага гар бўлур ул лаъли шакарханд газак.
333
Не осиғ оҳим ўти равшан зулолинг кунидек,
Тийра дуди чун мени ўлтурди ҳижринг тунидек.
Гарчи бўлса ҳар шарар дўзах ўтидин шуълае,
Мумкин эрмас кўнглум оташгоҳининг учқунидек.
Эйки, зарҳал қилмоқ истарсен саманди наълини,
Топмоғунгдур анда суртарга юзум олтунидек.
Хўблар лутф айлаб, ул қатлимға гарчи ҳукм этар,
Ҳеч ун келмас қулоғимға ул ойнинг унидек.
Ваҳ, не бўлғай етса юзу хаттинга гирён кўзум,
Ашким ўлса ул гулу бу сабзанинг шудрунидек.
Бил вафо расмин ғанимат, эй гул, андин бурнаким,
Дай сипоҳи еткай оҳу кўз ёшим чопқунидек.
Васли кўйидин Навоий кўнгли озди, эй рафиқ,
Кўрмадук ҳаргиз ул аҳли ишқнинг озғунидек.
Тийра дуди чун мени ўлтурди ҳижринг тунидек.
Гарчи бўлса ҳар шарар дўзах ўтидин шуълае,
Мумкин эрмас кўнглум оташгоҳининг учқунидек.
Эйки, зарҳал қилмоқ истарсен саманди наълини,
Топмоғунгдур анда суртарга юзум олтунидек.
Хўблар лутф айлаб, ул қатлимға гарчи ҳукм этар,
Ҳеч ун келмас қулоғимға ул ойнинг унидек.
Ваҳ, не бўлғай етса юзу хаттинга гирён кўзум,
Ашким ўлса ул гулу бу сабзанинг шудрунидек.
Бил вафо расмин ғанимат, эй гул, андин бурнаким,
Дай сипоҳи еткай оҳу кўз ёшим чопқунидек.
Васли кўйидин Навоий кўнгли озди, эй рафиқ,
Кўрмадук ҳаргиз ул аҳли ишқнинг озғунидек.
334
Дайр аро муғбачадин соғари мастона керак,
Нечаким тутса ани тўлдурубон, ёна керак.
Менки бир соғар ичиб, чархнн барҳам урсам,
Бу кўҳан дайри фаноча манга майхона керак.
Етти дарё суйи май бўлса бу майхона аро,
Лоақал худ бириси сиғқуча паймона керак.
Дайр пири бу хароботнипг айвонинда
Ақли кулга сабоқ ўргатгуча фарзона керак.
Даврида муғбачалар ҳар бири жон олмоқда,
Юз Масиҳоға ситам қилғунча жонона керак.
Буйла базм ичра алар ҳар бириким тутса қадаҳ,
Нақди дин бергали бир мен кеби девона керак.
Ким Навоий кеби бу дайр аро тутса ватан,
Ҳушу зуҳду хираду дин ила бегона керак.
Нечаким тутса ани тўлдурубон, ёна керак.
Менки бир соғар ичиб, чархнн барҳам урсам,
Бу кўҳан дайри фаноча манга майхона керак.
Етти дарё суйи май бўлса бу майхона аро,
Лоақал худ бириси сиғқуча паймона керак.
Дайр пири бу хароботнипг айвонинда
Ақли кулга сабоқ ўргатгуча фарзона керак.
Даврида муғбачалар ҳар бири жон олмоқда,
Юз Масиҳоға ситам қилғунча жонона керак.
Буйла базм ичра алар ҳар бириким тутса қадаҳ,
Нақди дин бергали бир мен кеби девона керак.
Ким Навоий кеби бу дайр аро тутса ватан,
Ҳушу зуҳду хираду дин ила бегона керак.
335
Хароб қилмади онча менин майи гулранг
Ки, қилди орази гулранг бирла соқийи шанг.
Не соқий улки, анинг ишвасиға боқса, бўлур
Ҳавос лолу, хирад масху руҳи нотиқа данг.
Ҳалок неши анинг ғамзасига йўқ ҳамто,
Ҳаёт жавҳари лаъли лабиға йўқ ҳамнанг.
Қиё-қиё боқиши еткуруб бағриға қилич,
Қора-қора мужаси еткуруб кўнгулга хаданг.
Саводи аъзами куфр ила зулчи зуннорин
Ки, топилиб шикану ҳалқасида чину фаранг.
Бу навъ муғбача май тутса дайр аро кишига,
Киши эмас, гар анга қолса донишу фарҳанг.
Навоий ўлди чу бу соқий илгидин сархуш,
Не айб, дайрға масжиддин айласа оҳанг.
Ки, қилди орази гулранг бирла соқийи шанг.
Не соқий улки, анинг ишвасиға боқса, бўлур
Ҳавос лолу, хирад масху руҳи нотиқа данг.
Ҳалок неши анинг ғамзасига йўқ ҳамто,
Ҳаёт жавҳари лаъли лабиға йўқ ҳамнанг.
Қиё-қиё боқиши еткуруб бағриға қилич,
Қора-қора мужаси еткуруб кўнгулга хаданг.
Саводи аъзами куфр ила зулчи зуннорин
Ки, топилиб шикану ҳалқасида чину фаранг.
Бу навъ муғбача май тутса дайр аро кишига,
Киши эмас, гар анга қолса донишу фарҳанг.
Навоий ўлди чу бу соқий илгидин сархуш,
Не айб, дайрға масжиддин айласа оҳанг.
336
Бошиға чунки алиф кескай ул бути бебок,
Эмас маҳаллн таажжуб, гар ўлса бўркида чок.
Гаҳики маст эгарур бодпо хирад хайли,
Борур ҳавоға, қуюн еткач, уйлаким, хошок.
Неким бошимда эди, қўйдум истабон қатлин
Ки, осса шаҳсуворим узилмагай фитрок.
Қоши фироқида баҳри сиришким андоқдур,
Ки, янги ой кемасин чайқатур, уруб кўлок.
Тутуб пиёла фараҳнок қилғил, эй соқий,
Меники ҳажр хумори қилибтурур ғамнок.
Магар замон ғамидин қочмасун деб аҳли ано,
Иҳота айладн бир-бирининг устида афлок.
Тажалли айласа ул пок юз, десанг аввал,
Замиринг ойинасин ғайр нақшидин тут пок.
Навоий андуҳу фурқатда ўткариб умре,
Агар даме топибон васл доғи ўлса, не бок.
Эмас маҳаллн таажжуб, гар ўлса бўркида чок.
Гаҳики маст эгарур бодпо хирад хайли,
Борур ҳавоға, қуюн еткач, уйлаким, хошок.
Неким бошимда эди, қўйдум истабон қатлин
Ки, осса шаҳсуворим узилмагай фитрок.
Қоши фироқида баҳри сиришким андоқдур,
Ки, янги ой кемасин чайқатур, уруб кўлок.
Тутуб пиёла фараҳнок қилғил, эй соқий,
Меники ҳажр хумори қилибтурур ғамнок.
Магар замон ғамидин қочмасун деб аҳли ано,
Иҳота айладн бир-бирининг устида афлок.
Тажалли айласа ул пок юз, десанг аввал,
Замиринг ойинасин ғайр нақшидин тут пок.
Навоий андуҳу фурқатда ўткариб умре,
Агар даме топибон васл доғи ўлса, не бок.
337
Тарки ишқ эттим, мени ишқ аҳли хайлидин сурунг,
Чиқмасам таъну жафо тоши бошимға ёғдурунг.
Балки бўйнум боғлабон, ушшоқ ибрат олғали,
Ишқ мулки тўрт бозорида судраб кездурунг.
Буйла расволиғ била тортинг бало майдониға,
Ҳар уқубат бирлаким, нмкони бўлгай, ўлтурунг.
Ғусса даштидин ўтун тошиб, тамуғдин ўт олиб,
Солибон мен хомнннг жисмин ул ўтқа куйдурунг.
Чунки кул бўлдум эсарда ҳажр дашти сарсари,
Овуч-овуч олибон, ул кулни кўкка совурунг.
Совурурда дўст жаврин навҳам ичра дарж этиб,
Дўстлар бедоду зулмин ҳам аёлғу келтурунг.
Буйла ҳолим кўргач, эй ишқ аҳли, ҳар дам юз бало
Етса, ишқ отини тутмоғдин кўнгулнн тиндурунг.
Дўстлар, мен ишқини тарк айлаган бадмеҳрни
Бир баҳона бирла мен куйган маҳалға еткурунг.
Гарчи мен бўлдум фано, боре уятлиғ руҳума
Баднои сайридин жаннат насими эстурунг.
Ишқ даштида наво кўптур, Навоийдек бирав
Ким, кирар анда, ани юз минг балоға топшурунг.
Чиқмасам таъну жафо тоши бошимға ёғдурунг.
Балки бўйнум боғлабон, ушшоқ ибрат олғали,
Ишқ мулки тўрт бозорида судраб кездурунг.
Буйла расволиғ била тортинг бало майдониға,
Ҳар уқубат бирлаким, нмкони бўлгай, ўлтурунг.
Ғусса даштидин ўтун тошиб, тамуғдин ўт олиб,
Солибон мен хомнннг жисмин ул ўтқа куйдурунг.
Чунки кул бўлдум эсарда ҳажр дашти сарсари,
Овуч-овуч олибон, ул кулни кўкка совурунг.
Совурурда дўст жаврин навҳам ичра дарж этиб,
Дўстлар бедоду зулмин ҳам аёлғу келтурунг.
Буйла ҳолим кўргач, эй ишқ аҳли, ҳар дам юз бало
Етса, ишқ отини тутмоғдин кўнгулнн тиндурунг.
Дўстлар, мен ишқини тарк айлаган бадмеҳрни
Бир баҳона бирла мен куйган маҳалға еткурунг.
Гарчи мен бўлдум фано, боре уятлиғ руҳума
Баднои сайридин жаннат насими эстурунг.
Ишқ даштида наво кўптур, Навоийдек бирав
Ким, кирар анда, ани юз минг балоға топшурунг.
338
Зиҳи секрибон чарх узра раҳнавардинг,
Назар топмайин тўтиёлиққа гардинг.
Кўрунуб кавокиб риёҳини шабнам,
Чу кўк гулшаниға етиб тоза вардинг.
Учуб етти дўзах ўти, чунки уммат
Гуноҳин тиларда чиқиб оҳи сардинг.
Изингдин қуёш чеҳра ёрутмағандин,
Қилиб заъфарон кун узорини зардинг.
Раёҳин аро сарви озод янглиғ,
Кўрунуб русул хайлида зоти фардинг.
Русул сурмади ломакон узра маркаб,
Сен эрдинг бу майдондаким от чиқардинг.
Навоий, набий наътижин жамъ қилғил,
Паришон эса хотири ҳарзагардинг.
Назар топмайин тўтиёлиққа гардинг.
Кўрунуб кавокиб риёҳини шабнам,
Чу кўк гулшаниға етиб тоза вардинг.
Учуб етти дўзах ўти, чунки уммат
Гуноҳин тиларда чиқиб оҳи сардинг.
Изингдин қуёш чеҳра ёрутмағандин,
Қилиб заъфарон кун узорини зардинг.
Раёҳин аро сарви озод янглиғ,
Кўрунуб русул хайлида зоти фардинг.
Русул сурмади ломакон узра маркаб,
Сен эрдинг бу майдондаким от чиқардинг.
Навоий, набий наътижин жамъ қилғил,
Паришон эса хотири ҳарзагардинг.
339
Бўлур гаҳикн ғамим шуъласин аён қилсанг,
Шарарни шуъла уза нуқталар гумон қилсанг.
Кўзум ёруғ тилар эрсанг, ёшурма холингни
Ки, кўр ўлур кўз, агар нуқтасин ниҳон қилсанг,
Хаданги оҳим ила, эй фалак, хато қилмай,
Қоронғу тунда не кавкабниким нишон қилсанг.
Илож қилмаки, ботроқ куярга ансаб эрур,
Таним чинин неча ҳажрингда нотавон қилсанг.
Кўз ичра ҳалқа урубтур сиришк ўлур, эй ишқ,
Кўзум қорасини ул ёшлар ичра хон қилсанг.
Чу жавринг ўртади парвонани не суд, эй шамъ,
Кесиб сочингни, азоси учун фиғои қилсанг.
Кўзунгни кўнглума андоқки мизбон қилдинг,
Юзунгни кўзума ҳам, кош, меҳмон қилсанг.
Бу боғ гуллари баргида топмас, эй булбул,
Димоғи меҳр иси, юз қатла имтиҳон қилсанг.
Навоий, айлагасен васл кишварини ватан,
Фано йўлиға кириб, тарки хонумон қилсанг.
Шарарни шуъла уза нуқталар гумон қилсанг.
Кўзум ёруғ тилар эрсанг, ёшурма холингни
Ки, кўр ўлур кўз, агар нуқтасин ниҳон қилсанг,
Хаданги оҳим ила, эй фалак, хато қилмай,
Қоронғу тунда не кавкабниким нишон қилсанг.
Илож қилмаки, ботроқ куярга ансаб эрур,
Таним чинин неча ҳажрингда нотавон қилсанг.
Кўз ичра ҳалқа урубтур сиришк ўлур, эй ишқ,
Кўзум қорасини ул ёшлар ичра хон қилсанг.
Чу жавринг ўртади парвонани не суд, эй шамъ,
Кесиб сочингни, азоси учун фиғои қилсанг.
Кўзунгни кўнглума андоқки мизбон қилдинг,
Юзунгни кўзума ҳам, кош, меҳмон қилсанг.
Бу боғ гуллари баргида топмас, эй булбул,
Димоғи меҳр иси, юз қатла имтиҳон қилсанг.
Навоий, айлагасен васл кишварини ватан,
Фано йўлиға кириб, тарки хонумон қилсанг.
340
Қора-қора мужа ханжарларин ититмак ишинг,
Ҳаёт нахлини кескан қиё-қиё боқишинг.
Ишинг бу эрдики, жонимни олғасен, танни
Ки, судратурмен эшиктин магар тугонди ишинг.
Зулоли Хизр лабинг ул зулол қатралари
Ки, жола бўлди узоринг баҳори ичра тишинг.
Не ғунчасен кўнгул охирки елу су ерига,
Бўлубтур оҳу бағир қони бирла парваришинг.
Кўзумга қўйдн қадам, ваҳ, ўтар хаёл айлаб,
Олай деса аёғ, эй кўз қоралари, ёшинг.
Эрур чу даҳр бузуғ гулхан, ушбу авлоким,
Бузуғда кечса ёзинг, гулхан ичра ўтса қишинг.
Навоий, истама элдин жунун иложинким,
Бу телбалик аро йўқ ул парийдин ўзга кишинг.
Ҳаёт нахлини кескан қиё-қиё боқишинг.
Ишинг бу эрдики, жонимни олғасен, танни
Ки, судратурмен эшиктин магар тугонди ишинг.
Зулоли Хизр лабинг ул зулол қатралари
Ки, жола бўлди узоринг баҳори ичра тишинг.
Не ғунчасен кўнгул охирки елу су ерига,
Бўлубтур оҳу бағир қони бирла парваришинг.
Кўзумга қўйдн қадам, ваҳ, ўтар хаёл айлаб,
Олай деса аёғ, эй кўз қоралари, ёшинг.
Эрур чу даҳр бузуғ гулхан, ушбу авлоким,
Бузуғда кечса ёзинг, гулхан ичра ўтса қишинг.
Навоий, истама элдин жунун иложинким,
Бу телбалик аро йўқ ул парийдин ўзга кишинг.
341
Ишва айлаб элга, оҳимдин таваҳҳум қилмадинг,
Тишлабон лаълингни, жонимға тараҳҳум қилмадинг.
Лаълинг ичра дурларинг шавқида сарғарди юзум,
Оҳким, бу заъфарон бирла табассум қилмадинг.
Орзу қилдим ҳадисинг — айладинг қатлимға ҳукм,
Ул доғи эрди ишоратким, такаллум қилмадинг.
Элга жон бермак санга душвор келса, тонг эмас,
Сенки то жон олмадинг элдин, танаъум қилмадинг.
Эй кўнгул, андинки аввал дуд эрур, андин сўнг ўт,
Ишқ аро Фарҳоду Мажнунға тақаддум қилмадинг.
Эй қазо ҳукмиға ожиз, бу сифат маҳкум ўлуб,
Фарқ атворида ҳеч иш жуз таҳаккум қилмадинг.
Тушкали ул гулдин, эй булбул, Навоийдек йироқ,
Ғайри дилкаш лаҳну жонпарвар тараннум қилмадинг.
Тишлабон лаълингни, жонимға тараҳҳум қилмадинг.
Лаълинг ичра дурларинг шавқида сарғарди юзум,
Оҳким, бу заъфарон бирла табассум қилмадинг.
Орзу қилдим ҳадисинг — айладинг қатлимға ҳукм,
Ул доғи эрди ишоратким, такаллум қилмадинг.
Элга жон бермак санга душвор келса, тонг эмас,
Сенки то жон олмадинг элдин, танаъум қилмадинг.
Эй кўнгул, андинки аввал дуд эрур, андин сўнг ўт,
Ишқ аро Фарҳоду Мажнунға тақаддум қилмадинг.
Эй қазо ҳукмиға ожиз, бу сифат маҳкум ўлуб,
Фарқ атворида ҳеч иш жуз таҳаккум қилмадинг.
Тушкали ул гулдин, эй булбул, Навоийдек йироқ,
Ғайри дилкаш лаҳну жонпарвар тараннум қилмадинг.
342
Бу не ҳусну ноз эрурким, интиҳоси йўқ анинг,
Бир нафас йўқким, кўнгулда юз балоси йўқ анинг.
Холи ҳижронида тим-тим ерга томган қон ёшим,
Ҳар бири бир лоласдурким, қороси йўқ анинг.
Кўнглум андоқ тўлди қон бирлаки, чиқмас ноласи,
Бода тўлған жом янглиғким, садоси йўқ анинг.
Зоҳир этти хаста кўнглум ёраси оғзида қон,
Ким бағир хунобидин айру ғизоси йўқ анинг.
Қуллуғунг доғин қўюб, кўнглумни ғамдин сотқун ол
Ким, бу нақди қалбдин ортуқ баҳоси йўқ анинг.
Ганжи ишратдур аруси даҳр васли, оҳким,
Анбарин зулфидин ўзга аждаҳоси йўқ анинг.
Ҳажр ўқи захмин Навоий боғламиш боштин аёқ,
Йўқ эса жисмин ёпар чоғлиқ лнбоси йўқ анинг.
Бир нафас йўқким, кўнгулда юз балоси йўқ анинг.
Холи ҳижронида тим-тим ерга томган қон ёшим,
Ҳар бири бир лоласдурким, қороси йўқ анинг.
Кўнглум андоқ тўлди қон бирлаки, чиқмас ноласи,
Бода тўлған жом янглиғким, садоси йўқ анинг.
Зоҳир этти хаста кўнглум ёраси оғзида қон,
Ким бағир хунобидин айру ғизоси йўқ анинг.
Қуллуғунг доғин қўюб, кўнглумни ғамдин сотқун ол
Ким, бу нақди қалбдин ортуқ баҳоси йўқ анинг.
Ганжи ишратдур аруси даҳр васли, оҳким,
Анбарин зулфидин ўзга аждаҳоси йўқ анинг.
Ҳажр ўқи захмин Навоий боғламиш боштин аёқ,
Йўқ эса жисмин ёпар чоғлиқ лнбоси йўқ анинг.
343
Тоза доғ атрофида жисмимда тим-тим қон кўрунг,
Дарду ғам тоғида, ваҳ-ваҳ, лолаи нуъмон кўрунг.
Нафй килғанлар қуруғ жисмим ҳалоку заъфини,
Танға кўнглумдин тиралган ҳар тараф пайкон кўрунг.
Халқ йиғлаб туфроғим бошида юз ҳасрат била,
Ўқларни ҳар ен танйм омочида хандон кўрунг.
Ғам туни юммас кўзум давринда кирпик хайлини
Саф чекиб, кўзнинг қорарган ҳолиға ҳайрон кўрунг.
Ишқин этканлар ҳавас, ийнак бу туҳматдин мени,
Боғланиб бўйнум фано бозорида, урён кўрунг.
Чарх баҳри нақдини қнлган таманно зарралар,
Меҳр ғаввосин бу игрим ичра саргардон кўрунг.
Ўқларидиндур Навоий жисми меҳнат гулбуни,
Гуллар нйнак тоза қонлиғ доғидин ҳар ён кўрунг.
Дарду ғам тоғида, ваҳ-ваҳ, лолаи нуъмон кўрунг.
Нафй килғанлар қуруғ жисмим ҳалоку заъфини,
Танға кўнглумдин тиралган ҳар тараф пайкон кўрунг.
Халқ йиғлаб туфроғим бошида юз ҳасрат била,
Ўқларни ҳар ен танйм омочида хандон кўрунг.
Ғам туни юммас кўзум давринда кирпик хайлини
Саф чекиб, кўзнинг қорарган ҳолиға ҳайрон кўрунг.
Ишқин этканлар ҳавас, ийнак бу туҳматдин мени,
Боғланиб бўйнум фано бозорида, урён кўрунг.
Чарх баҳри нақдини қнлган таманно зарралар,
Меҳр ғаввосин бу игрим ичра саргардон кўрунг.
Ўқларидиндур Навоий жисми меҳнат гулбуни,
Гуллар нйнак тоза қонлиғ доғидин ҳар ён кўрунг.
344
Гар жафо қил, гар вафоким, дилистоним сен менинг,
Гар мени ўлтур вагар тиргузки, жоним сен менинг.
Хоҳи раъно қад била боргил ёнимдин жилвагар,
Хоҳи кел қошимгаким, сарви равоним сен менинг
Кўнглум ичра сенсену ишқинг не дей ҳолим сенга,
Чун бу янглиғ маҳрами рози ниҳоним сен менинг.
Жилва айлаб ҳар замон, афғону оҳим қилма айб,
Ҳам сен-ўқ чун боиси оҳу фиғоним сен менинг.
Лаълидин бир-икки сўз мазкур қил, эй хаста жон,
Бори бу бир-икки дамким, меҳмоним сен менинг.
Телбалардин гарчи рад қилдинг мени, лек англағил
Ким, парий рухсоралардин танлағоним сен менинг.
Ўлди меҳрингдин Навоий, бевафо дебсен ани,
Эртаги нозук мизожи бадгумоним сен менннг.
Гар мени ўлтур вагар тиргузки, жоним сен менинг.
Хоҳи раъно қад била боргил ёнимдин жилвагар,
Хоҳи кел қошимгаким, сарви равоним сен менинг
Кўнглум ичра сенсену ишқинг не дей ҳолим сенга,
Чун бу янглиғ маҳрами рози ниҳоним сен менинг.
Жилва айлаб ҳар замон, афғону оҳим қилма айб,
Ҳам сен-ўқ чун боиси оҳу фиғоним сен менинг.
Лаълидин бир-икки сўз мазкур қил, эй хаста жон,
Бори бу бир-икки дамким, меҳмоним сен менинг.
Телбалардин гарчи рад қилдинг мени, лек англағил
Ким, парий рухсоралардин танлағоним сен менинг.
Ўлди меҳрингдин Навоий, бевафо дебсен ани,
Эртаги нозук мизожи бадгумоним сен менннг.
345
Боғ ичра чу гарм бўлди бозоринг,
Юз важҳ ила бўлди гул харидоринг.
Ё гул чу хаёл қилди йиғингни,
Ғайратдин анга ўт урди рухсоринг.
Қаддинг била сарв қилса саркашлик,
Тушкан қуйи боши, кўрса рафторинг.
Зулфунгким, эрур тугун-тугун гўё,
Эл бўлди бирин-бирин гирифторинг.
Наргис кеби сарғариб асо тутқан,
Кўптур қора кўзлар ичра беморинг.
Қил бору йўқунг фидоси, эй кўнглум,
Гарчи тенг эрур анга йўқингу боринг.
Дединг: сени ўлтурай — худ ўлтурди,
Йўқ бийми ҳалок, лутфи гуфторинг.
Эй муғбача, куфр тарки журмумға
Бўйнумға тақарга яхши зунноринг.
Гар қайтмаса Навоий ўлтурким,
Дайр эшики чор чўбидур доринг.
Юз важҳ ила бўлди гул харидоринг.
Ё гул чу хаёл қилди йиғингни,
Ғайратдин анга ўт урди рухсоринг.
Қаддинг била сарв қилса саркашлик,
Тушкан қуйи боши, кўрса рафторинг.
Зулфунгким, эрур тугун-тугун гўё,
Эл бўлди бирин-бирин гирифторинг.
Наргис кеби сарғариб асо тутқан,
Кўптур қора кўзлар ичра беморинг.
Қил бору йўқунг фидоси, эй кўнглум,
Гарчи тенг эрур анга йўқингу боринг.
Дединг: сени ўлтурай — худ ўлтурди,
Йўқ бийми ҳалок, лутфи гуфторинг.
Эй муғбача, куфр тарки журмумға
Бўйнумға тақарга яхши зунноринг.
Гар қайтмаса Навоий ўлтурким,
Дайр эшики чор чўбидур доринг.
346
Қайси андуҳ ўтиким, куйган танимға урмадинг,
Не бало тошики, синған бошима ёғдурмадинг.
Не ёмон умр эрдиким, келдинг чу заъфим сўрғали,
Айлагунча жон нисори мақдаминг ҳам турмадинг.
Жон кеби келдинг ва лекин изтиробидин кўнгул,
Ўлтурушқунча доғи бошим уза ўлтурмадинг.
Ҳар сари мўюм забони ҳол ила ёлбордилар,
Мў-бамў англаб ўзунгни, бизга ҳам келтурмадинг.
Чунки чиқтинг — чиқти жоним, не иёдат эрди бу,
Қатлим эттинг, хаста жонимға даво еткурмадинг.
Боғ аро, эй сарв, ҳам сарсабзсен, ҳам сарфароз
Ким, нечукким, настаран бир хасқа бош индурмадинг.
Эй Навоий, қилмадинг холи кўнгулни ғуссадин,
То қадаҳни уйлаким кўнглунг тилар тўлдурмадинг.
Не бало тошики, синған бошима ёғдурмадинг.
Не ёмон умр эрдиким, келдинг чу заъфим сўрғали,
Айлагунча жон нисори мақдаминг ҳам турмадинг.
Жон кеби келдинг ва лекин изтиробидин кўнгул,
Ўлтурушқунча доғи бошим уза ўлтурмадинг.
Ҳар сари мўюм забони ҳол ила ёлбордилар,
Мў-бамў англаб ўзунгни, бизга ҳам келтурмадинг.
Чунки чиқтинг — чиқти жоним, не иёдат эрди бу,
Қатлим эттинг, хаста жонимға даво еткурмадинг.
Боғ аро, эй сарв, ҳам сарсабзсен, ҳам сарфароз
Ким, нечукким, настаран бир хасқа бош индурмадинг.
Эй Навоий, қилмадинг холи кўнгулни ғуссадин,
То қадаҳни уйлаким кўнглунг тилар тўлдурмадинг.
347
Ё қошингға қатл учун зийнат фаровон айладинг
Ким, ҳам эттинг ложуварди, ҳам зарафшон айладинг.
Буйла икки ё учун соз айлабон кирпикдин ўқ,
Ғамзалар нешидин ул ўқларға пайкон айладинг.
Нақди сабрим ғунчадек оғзингда қилғандек ниҳон,
Хурдаи ишқингни кўнглум ичра пинҳон айладинг.
Оллоҳ-оллоҳ, то не фикр эттингки, лаълу ғамзадин,
Бирни жонбахшу бирини офати жон айладинг.
Гул тўкулди, сарв ҳам елдин таҳаррук қилмади,
Боғ аро то юз очиб, қадни хиромон айладинг.
Не ажаб, эй гул, ичинг қон этса гардун лахт-лахт,
Баски, булбул кўнглини ғунчанг кеби қон айладинг.
Эй Навоий, ёр агар қовдурди андин, англаким,
Кўйида ўтган кеча ҳаддин кўп афғон айладинг.
Ким, ҳам эттинг ложуварди, ҳам зарафшон айладинг.
Буйла икки ё учун соз айлабон кирпикдин ўқ,
Ғамзалар нешидин ул ўқларға пайкон айладинг.
Нақди сабрим ғунчадек оғзингда қилғандек ниҳон,
Хурдаи ишқингни кўнглум ичра пинҳон айладинг.
Оллоҳ-оллоҳ, то не фикр эттингки, лаълу ғамзадин,
Бирни жонбахшу бирини офати жон айладинг.
Гул тўкулди, сарв ҳам елдин таҳаррук қилмади,
Боғ аро то юз очиб, қадни хиромон айладинг.
Не ажаб, эй гул, ичинг қон этса гардун лахт-лахт,
Баски, булбул кўнглини ғунчанг кеби қон айладинг.
Эй Навоий, ёр агар қовдурди андин, англаким,
Кўйида ўтган кеча ҳаддин кўп афғон айладинг.
348
Хастадур жоним менинг, то борди жононим менинг,
Бўлмасун гар борса жононим менинг, жоним менинг.
Гул тўкулмиш суға, бормиш сарв ўзидин гўйиё,
Чеҳра очмиш боғ аро сарви хиромоним менинг.
Дафъа-дафъа қон аро жисмимдадур бир-бир туган,
Лолаедур гўйиё ҳар доғ ила қоним менииг.
Тилга олмиш телба кўнглумни яна хайли рақиб,
Қолмиш итлар оғзида мажнуни урёним менинг.
Мен анға ҳайрону эл минг захм урса бехабар,
Бехабар захм урғучилар доғи ҳайроним менинг.
Халқдин пинҳон мени маст айла шояд, эй рафиқ,
Сокин ўлғай шаммаи бу дарди пинҳоним менинг.
Эй Навоий, бўлмаса бир пири комил ҳиммати,
Ул йигит бедодидин йўқ махлас имконим менинг.
Бўлмасун гар борса жононим менинг, жоним менинг.
Гул тўкулмиш суға, бормиш сарв ўзидин гўйиё,
Чеҳра очмиш боғ аро сарви хиромоним менинг.
Дафъа-дафъа қон аро жисмимдадур бир-бир туган,
Лолаедур гўйиё ҳар доғ ила қоним менииг.
Тилга олмиш телба кўнглумни яна хайли рақиб,
Қолмиш итлар оғзида мажнуни урёним менинг.
Мен анға ҳайрону эл минг захм урса бехабар,
Бехабар захм урғучилар доғи ҳайроним менинг.
Халқдин пинҳон мени маст айла шояд, эй рафиқ,
Сокин ўлғай шаммаи бу дарди пинҳоним менинг.
Эй Навоий, бўлмаса бир пири комил ҳиммати,
Ул йигит бедодидин йўқ махлас имконим менинг.
349
Эйки, ҳусн аҳлиға нозу шева таълим айладинг,
Ишваю ноз айлабон бир-бирга тафҳим айладинг.
Ҳар киши илгига сендин бир дирамдек доғи бор
Ҳусни мулки сочиқин гўёки тақсим айладинг.
Бизни таъхир эттинг, айларда вафо ушшоқинга
Лек жавр оғоз қилған чоғда тақдим айладинг.
Чун етиштим оллингға, қўптунг вале ўлтургали,
Эй фидо жоним сангаким, яхши таъзим айладинг.
Ҳажр заҳриға мени тахсис этпб аҳбоб аро,
Васл нўшин ул жамоат ичра таъмим айладинг.
Хонақаҳ шайхию юз минг қайд тиндинг, эй кўнгул,
Ўзни чун дайри фано пириға таслим айладинг.
Эй Навоий, йўқ ҳарам эҳромида эмди қусур,
Ким, кўнгулга ғайрнинг ёдини таҳрим айладинг
Ишваю ноз айлабон бир-бирга тафҳим айладинг.
Ҳар киши илгига сендин бир дирамдек доғи бор
Ҳусни мулки сочиқин гўёки тақсим айладинг.
Бизни таъхир эттинг, айларда вафо ушшоқинга
Лек жавр оғоз қилған чоғда тақдим айладинг.
Чун етиштим оллингға, қўптунг вале ўлтургали,
Эй фидо жоним сангаким, яхши таъзим айладинг.
Ҳажр заҳриға мени тахсис этпб аҳбоб аро,
Васл нўшин ул жамоат ичра таъмим айладинг.
Хонақаҳ шайхию юз минг қайд тиндинг, эй кўнгул,
Ўзни чун дайри фано пириға таслим айладинг.
Эй Навоий, йўқ ҳарам эҳромида эмди қусур,
Ким, кўнгулга ғайрнинг ёдини таҳрим айладинг
350
Ишқ сиррин ҳажр асири нотавонлардин сўрунг,
Айш ила ишрат тариқин комронлардин сўрунг.
Бизга жуз меҳру вафо ойини бўлмайдур насиб,
Бевафолиғ расмини номеҳрибонлардин сўрунг.
Бизни даврон меҳнати ҳам ожиз этмиш, ҳам қари,
Ҳусн ила қувватни раъно навжувонлардин сўрунг.
Бедил эл дилжўйлуқ ё дилшиканлик расмини
Фаҳм қилмаслар, бу ишни дилситонлардин сўрунг.
Нек ном эл ишқ аро бадномлиғлар шевасин
Яхши бнлмаслар, ани биздек ёмонлардин сўрунг.
Фардлиқ завқини сўрманг шавкату жоҳ аҳлидин,
Ул суубат лаззатин бехонумонлардин сўрунг.
Ажз туфроғида ишқ аҳлиға ўлган ҳукми бор,
Қатл ҳукми айламакни қаҳрамонлардин сўрунг.
Билмади мақсуди ганжининг нишонин аҳли расм,
Гар сўрарсиз, ани беному нишонлардин сўрунг.
Чун Навоий ишқ саҳросида итти, дўстлар,
Ани ул ёндин етишган корвонлардин сўрунг.
Айш ила ишрат тариқин комронлардин сўрунг.
Бизга жуз меҳру вафо ойини бўлмайдур насиб,
Бевафолиғ расмини номеҳрибонлардин сўрунг.
Бизни даврон меҳнати ҳам ожиз этмиш, ҳам қари,
Ҳусн ила қувватни раъно навжувонлардин сўрунг.
Бедил эл дилжўйлуқ ё дилшиканлик расмини
Фаҳм қилмаслар, бу ишни дилситонлардин сўрунг.
Нек ном эл ишқ аро бадномлиғлар шевасин
Яхши бнлмаслар, ани биздек ёмонлардин сўрунг.
Фардлиқ завқини сўрманг шавкату жоҳ аҳлидин,
Ул суубат лаззатин бехонумонлардин сўрунг.
Ажз туфроғида ишқ аҳлиға ўлган ҳукми бор,
Қатл ҳукми айламакни қаҳрамонлардин сўрунг.
Билмади мақсуди ганжининг нишонин аҳли расм,
Гар сўрарсиз, ани беному нишонлардин сўрунг.
Чун Навоий ишқ саҳросида итти, дўстлар,
Ани ул ёндин етишган корвонлардин сўрунг.
351
Дўстлар, гулшан аро сарви равонимни тиланг,
Топибон келтурсангиз, муздиға жонимни тиланг.
Буки бедиллиғдин ўлгумдир, иложимни тилаб,
Чунки топмайсиз, бошимға дилситоннмни тиланг.
Бўлгуча номеҳрибоним фурқатида меҳрибон,
Меҳрибонлиғ айлабон номеҳрибонимни тиланг.
Не тиларсиз телбараб иткан кўнгулни боғ аро,
Қўйида девонаи бехонумонимни тиланг.
Қатлим истар душманим ҳижронидур, гар билсангиз
Ўлганимни ҳажридин, зинҳор қонимни тиланг.
Оғзи ҳажридин агар бўлсам адам, зипҳорким,
Бенишонлиғ кишвари сари нишонимнн тиланг.
Эй харобот аҳли, етмайдур қадаҳдин нашъае,
Ул хароботий ҳарифи нуктадонимни тиланг.
Совуса Фарҳоду Мажнун қиссасидин кўнглунгуз,
Бас, менинг ишқ ичра ўтлуқ достонимни тинланг.
Чун Навоий ўлди ғамдин, эй ситамгарлар, не суд,
Жони зорим йўқса, жисми нотавонимни тиланг.
Топибон келтурсангиз, муздиға жонимни тиланг.
Буки бедиллиғдин ўлгумдир, иложимни тилаб,
Чунки топмайсиз, бошимға дилситоннмни тиланг.
Бўлгуча номеҳрибоним фурқатида меҳрибон,
Меҳрибонлиғ айлабон номеҳрибонимни тиланг.
Не тиларсиз телбараб иткан кўнгулни боғ аро,
Қўйида девонаи бехонумонимни тиланг.
Қатлим истар душманим ҳижронидур, гар билсангиз
Ўлганимни ҳажридин, зинҳор қонимни тиланг.
Оғзи ҳажридин агар бўлсам адам, зипҳорким,
Бенишонлиғ кишвари сари нишонимнн тиланг.
Эй харобот аҳли, етмайдур қадаҳдин нашъае,
Ул хароботий ҳарифи нуктадонимни тиланг.
Совуса Фарҳоду Мажнун қиссасидин кўнглунгуз,
Бас, менинг ишқ ичра ўтлуқ достонимни тинланг.
Чун Навоий ўлди ғамдин, эй ситамгарлар, не суд,
Жони зорим йўқса, жисми нотавонимни тиланг.
352
Қилмади васл ичра бедод узра бедодинг сенинг,
Улча қилди фурқатингда дам-бадам ёдинг сенннг.
Қайси соҳирким дедиким, Сомирий шогирдимен,
Деди ғамзангким, эрур шогирдим устодинг сенинг,
Англа Шириниким, не сен маъшуқлуқда онча сен,
Не бор эрди менча ошиқликда Фарҳодинг сенинг.
Соя эрмас, боғбонким, гулрухум қаддин кўруб,
Озибон ҳуши, йиқилмиш сарви озодинг сенинг.
Уйқуға итлар уни гар мониъ эрди, эй кўнгул,
Эмди қўймас уйқуға итларни фарёдинг сенинг.
Чун фано матлуб эрур соликка бил, эй шайхким,
Куфр эрур зуҳди риёйи ичра иршодинг сенинг.
Эй Навоий, меҳнату ғамдин қочар бўлсанг, керак
Бўлса майлиғ танг, су қурси газак зодинг сенинг.
Улча қилди фурқатингда дам-бадам ёдинг сенннг.
Қайси соҳирким дедиким, Сомирий шогирдимен,
Деди ғамзангким, эрур шогирдим устодинг сенинг,
Англа Шириниким, не сен маъшуқлуқда онча сен,
Не бор эрди менча ошиқликда Фарҳодинг сенинг.
Соя эрмас, боғбонким, гулрухум қаддин кўруб,
Озибон ҳуши, йиқилмиш сарви озодинг сенинг.
Уйқуға итлар уни гар мониъ эрди, эй кўнгул,
Эмди қўймас уйқуға итларни фарёдинг сенинг.
Чун фано матлуб эрур соликка бил, эй шайхким,
Куфр эрур зуҳди риёйи ичра иршодинг сенинг.
Эй Навоий, меҳнату ғамдин қочар бўлсанг, керак
Бўлса майлиғ танг, су қурси газак зодинг сенинг.
353
Шоми ҳажрим кўрдунг, аммо зулм таркин тутмадинг,
Ваъдаи шамъи висол эттинг, вале ёрутмадинг.
Ваъдаи васлинг илиг бергай деб ашким бўлди баҳр,
Чунким ул дарё аро ғарқ ўлдум — илгим тутмадинг.
Васл нўшидин кўнгулни қилмадинг бир лаҳза хуш,
Ҳажр заҳри биймидин юз қатла то қўрқутмадинг.
Оташин гул ғунчасидек ўртадинг кўнглумни, лек
Очибон ани насими васлдин, совутмадинг.
Донаи ашкимгаким ром ўлди ҳижрон қушлари,
Эй кўнгул, бир кун фиғонингдин ани уркутмадинг.
Хаста кўнглумким, ғаму хуноба қилдинг қисмати,
Бу ғизою шарбат ул бемордин ўксутмадинг.
Водаи васлин ғанимат тут, Навоий, зинҳор
Ким, не қонларким, бу гулгун суни истаб, ютмадинг.
Ваъдаи шамъи висол эттинг, вале ёрутмадинг.
Ваъдаи васлинг илиг бергай деб ашким бўлди баҳр,
Чунким ул дарё аро ғарқ ўлдум — илгим тутмадинг.
Васл нўшидин кўнгулни қилмадинг бир лаҳза хуш,
Ҳажр заҳри биймидин юз қатла то қўрқутмадинг.
Оташин гул ғунчасидек ўртадинг кўнглумни, лек
Очибон ани насими васлдин, совутмадинг.
Донаи ашкимгаким ром ўлди ҳижрон қушлари,
Эй кўнгул, бир кун фиғонингдин ани уркутмадинг.
Хаста кўнглумким, ғаму хуноба қилдинг қисмати,
Бу ғизою шарбат ул бемордин ўксутмадинг.
Водаи васлин ғанимат тут, Навоий, зинҳор
Ким, не қонларким, бу гулгун суни истаб, ютмадинг.
354
Яна ишқ ўтин хаста жонимға урдунг,
Бало барқини хонумонимға урдунг.
Фано шуъласин зор кўнглумга солдинг,
Шарорин тани нотавонимға урдунг.
Қизил ҳошия диклайингда эмаским,
Этак қатл этар чоғда қонимға урдунг.
Фатила эди анда пайкони марҳам,
Қаю ўқки, захми ниҳонимға урдунг.
Яна ёнима етти филҳол роҳат,
Агар тиғи бедод ёнимға урдунг.
Ушалсун дебон нахли уммидим, эй ашк,
Ажаб жолалар бўстонимға урдунг.
Кўруб бошта захмим деди, эй Навоий,
Магар ғам туни остонимға урдунг.
Бало барқини хонумонимға урдунг.
Фано шуъласин зор кўнглумга солдинг,
Шарорин тани нотавонимға урдунг.
Қизил ҳошия диклайингда эмаским,
Этак қатл этар чоғда қонимға урдунг.
Фатила эди анда пайкони марҳам,
Қаю ўқки, захми ниҳонимға урдунг.
Яна ёнима етти филҳол роҳат,
Агар тиғи бедод ёнимға урдунг.
Ушалсун дебон нахли уммидим, эй ашк,
Ажаб жолалар бўстонимға урдунг.
Кўруб бошта захмим деди, эй Навоий,
Магар ғам туни остонимға урдунг.
355
Жон олурда жисм зор эрканни билмасму эдинг!
Қон тўкарда жон фигор эрканни билмасму эдинг!
Нола журми бирлаким, жонимни олдинг, нолишим
Сенсизин беихтиёр эрканин билмасму эдннг!
Қилдинг эл меҳрин санад қатлимга, йўқса жон аро,
Сирри ишқинг устивор эрканни билмасму эдинг!
Туҳмати бемеҳрлиғ қилдингки, билгач ўлгамен,
Йўқса, меҳринг жонға ёр эрканин билмасму эдинг!
Васлинга еткурмаган зулм эрди, ваҳ, йўқса кўнгул
Фурқатингдин беқарор эрканни билмасму эдинг!
Ошиқ ўлдунг, эй кўнгул, қилма фиғон бедодидин,
Ишқ аро юз мунча бор эрканни билмасму эдинг!
Эй Навоий, гар кўнгул ишқингни ёйди, тонг эмас,
Нуктаси девонавор эрканни билмасму эдинг!
Қон тўкарда жон фигор эрканни билмасму эдинг!
Нола журми бирлаким, жонимни олдинг, нолишим
Сенсизин беихтиёр эрканин билмасму эдннг!
Қилдинг эл меҳрин санад қатлимга, йўқса жон аро,
Сирри ишқинг устивор эрканни билмасму эдинг!
Туҳмати бемеҳрлиғ қилдингки, билгач ўлгамен,
Йўқса, меҳринг жонға ёр эрканин билмасму эдинг!
Васлинга еткурмаган зулм эрди, ваҳ, йўқса кўнгул
Фурқатингдин беқарор эрканни билмасму эдинг!
Ошиқ ўлдунг, эй кўнгул, қилма фиғон бедодидин,
Ишқ аро юз мунча бор эрканни билмасму эдинг!
Эй Навоий, гар кўнгул ишқингни ёйди, тонг эмас,
Нуктаси девонавор эрканни билмасму эдинг!
356
Нигор эркин буким, бармоғларингдин ошкор эттинг,
Ваё оқ килкларни зеб учун нақшу нигор эттинг.
Юзунгда хол ғавғоси аро гулгуна зебидин,
Кўзунг жайронлари ўйнарға гўё лолазор эттинг.
Шаҳ ўлдунг, эй маҳи маҳмилнишин, шаҳринг сенинг урду,
Бу маънидин саропардангни тегрангда ҳисор эттинг.
Магар қонлиғ кўнгулнинг қушларидур ёндошиб учқан,
Тўнунгда тугмаким, ёқути аҳмардин қатор эттинг.
Кўнгулларнинг қорарған рўзгори чун сочинг эрди,
Тараб ани, кўнгулларни паришонрўзгор эттинг.
Юнгин юлған кабутардек бари ажзоси кўнглумнинг
Тушуклардур, магар игнанг била ани фигор эттинг.
Магар гулранг майдин эрди ё гулгунадин буким,
Юзунгни гулгул айлаб, кўнглум ичра хор-ҳор эттинг.
Нетиб кўнгли қуши чиққай Навоийнинг сочингдинким,
Чу сен ул тўрга бўйнин, аёғин устувор эттинг.
Ваё оқ килкларни зеб учун нақшу нигор эттинг.
Юзунгда хол ғавғоси аро гулгуна зебидин,
Кўзунг жайронлари ўйнарға гўё лолазор эттинг.
Шаҳ ўлдунг, эй маҳи маҳмилнишин, шаҳринг сенинг урду,
Бу маънидин саропардангни тегрангда ҳисор эттинг.
Магар қонлиғ кўнгулнинг қушларидур ёндошиб учқан,
Тўнунгда тугмаким, ёқути аҳмардин қатор эттинг.
Кўнгулларнинг қорарған рўзгори чун сочинг эрди,
Тараб ани, кўнгулларни паришонрўзгор эттинг.
Юнгин юлған кабутардек бари ажзоси кўнглумнинг
Тушуклардур, магар игнанг била ани фигор эттинг.
Магар гулранг майдин эрди ё гулгунадин буким,
Юзунгни гулгул айлаб, кўнглум ичра хор-ҳор эттинг.
Нетиб кўнгли қуши чиққай Навоийнинг сочингдинким,
Чу сен ул тўрга бўйнин, аёғин устувор эттинг.
357
Дуди оҳимнинг қуюидек печ ила тобин кўрунг,
Тийра ҳажрим оқшомининг баҳри гирдобин кўрунг.
Қушким ул ойдин кетурмиш нома, ҳар тирноғидин,
Чоклар бўлган кўнгул элтурга қуллобин кўрунг.
Ҳиндуни соҳирдурур даври занахдонида хол,
Тавқи ғабғаб шаклидин бир акси меҳробин кўрунг.
Ишқ ўти туғённдин жонимки, бўлмиш ташналаб,
Дафъиға ул ойнинг икки лаъли серобин кўрунг.
Олмаған бўлса чучук жоним лаби бирла кўзи,
Ҳам шакархандиға боқинг, ҳам шакархобин кўрунг,
Солики маҳрумким, матлубидин тўлмиш жаҳон,
Оллоҳ-оллоҳ, жонин ўртар дарди ноёбин кўрунг.
Ёр кўйин истаб, ўзлукдин Навоий бўлди фард,
Каъба эҳромиға истиъдоду асбобин кўрунг.
Тийра ҳажрим оқшомининг баҳри гирдобин кўрунг.
Қушким ул ойдин кетурмиш нома, ҳар тирноғидин,
Чоклар бўлган кўнгул элтурга қуллобин кўрунг.
Ҳиндуни соҳирдурур даври занахдонида хол,
Тавқи ғабғаб шаклидин бир акси меҳробин кўрунг.
Ишқ ўти туғённдин жонимки, бўлмиш ташналаб,
Дафъиға ул ойнинг икки лаъли серобин кўрунг.
Олмаған бўлса чучук жоним лаби бирла кўзи,
Ҳам шакархандиға боқинг, ҳам шакархобин кўрунг,
Солики маҳрумким, матлубидин тўлмиш жаҳон,
Оллоҳ-оллоҳ, жонин ўртар дарди ноёбин кўрунг.
Ёр кўйин истаб, ўзлукдин Навоий бўлди фард,
Каъба эҳромиға истиъдоду асбобин кўрунг.
358
Бўлди қотил кўз била зулфи сияҳкори анинг,
Кофири мастеки, бир ён тушти зуннори анинг.
Истасанг Лайлию Мажнун ҳусну ишқидин мисол,
Мен назиримен мунунг, ёрим намудори анинг.
Кўрди ул гул ҳажридин кўнглум шикофин андалиб,
Билмон, афғон қилди ё чок ўлди минқори анинг.
Қўйма марҳам тиғи захмиға кўнгулда, эй рафиқ,
Чиқса жон ҳам, чиқмасун кўнглумдин озори анинг.
Кўксум узра доғлар бўйнумда зулфи торидур,
Токи мушкин риштаға тортилди тумори анинг.
Қўйма қасринг соясиндаким, бу оҳу ашкдин
Ҳам қора бўлдию ҳам нам чекти девори анинг.
Дайр кўйининг гадойименки, олам шоҳидур
Мастлиғ вақтида бир ошуфта хуммори анинг.
Жом тутким, тарҳини қилған замон наққоши сунъ,
Қилди ғам нақшини хориж даври паргори анинг.
Эй Навоий, лаъли жонбахши манга бўлса насиб,
Тонг эмас, ҳар лаҳза юз жон қилсам ийсори анинг.
Кофири мастеки, бир ён тушти зуннори анинг.
Истасанг Лайлию Мажнун ҳусну ишқидин мисол,
Мен назиримен мунунг, ёрим намудори анинг.
Кўрди ул гул ҳажридин кўнглум шикофин андалиб,
Билмон, афғон қилди ё чок ўлди минқори анинг.
Қўйма марҳам тиғи захмиға кўнгулда, эй рафиқ,
Чиқса жон ҳам, чиқмасун кўнглумдин озори анинг.
Кўксум узра доғлар бўйнумда зулфи торидур,
Токи мушкин риштаға тортилди тумори анинг.
Қўйма қасринг соясиндаким, бу оҳу ашкдин
Ҳам қора бўлдию ҳам нам чекти девори анинг.
Дайр кўйининг гадойименки, олам шоҳидур
Мастлиғ вақтида бир ошуфта хуммори анинг.
Жом тутким, тарҳини қилған замон наққоши сунъ,
Қилди ғам нақшини хориж даври паргори анинг.
Эй Навоий, лаъли жонбахши манга бўлса насиб,
Тонг эмас, ҳар лаҳза юз жон қилсам ийсори анинг.
359
Яна, эй ишқ, гули рухсорин ошуби чаман қилдинг,
Ҳазин булбул таниға ҳар биридин бир тикан қилдинг.
Кўнгулни телба айлаб қайдиға ҳар ён оқар судин,
Чаман занжири гесусинда юз чину шикан қилдинг.
Саҳоб атфоли жола тошларин ёғдурғали, эй гул,
Парий янглиғ зуҳур айлаб, жунун булбулға фан қилдинг.
Раёҳин хайлини чекмакка ер зиндонидин гўё,
Булут айёридин ҳар қатра торин бир расан қилдинг.
Ниҳоли гул нишиман гулшан эттинг гўйи, эй булбул,
Фироқ ичра тикандин бистару хасдин ватан қилдинг.
Юзунг шамъида шабнам, йўқса тердур, соқиё, ваҳким,
Ул анжумдин шабистон ичра қатли анжуман қилдинг.
Чаманда маст елдин, ваҳки, ҳар ён хам бўлур гулдек,
Замоне жилва айлаб, бизни расвойи заман қилдинг.
Ўлук деб ужбдин зоҳид анга хилватни гўр айлаб,
Ҳамоно пардаи пиндорин, эй гардун, кафан қилдинг.
Навоий, қайда ғам сайли яна кўнглунг уйин бузғай
Ки, айларда иморат анда балчиқи дурддан қилдинг.
Ҳазин булбул таниға ҳар биридин бир тикан қилдинг.
Кўнгулни телба айлаб қайдиға ҳар ён оқар судин,
Чаман занжири гесусинда юз чину шикан қилдинг.
Саҳоб атфоли жола тошларин ёғдурғали, эй гул,
Парий янглиғ зуҳур айлаб, жунун булбулға фан қилдинг.
Раёҳин хайлини чекмакка ер зиндонидин гўё,
Булут айёридин ҳар қатра торин бир расан қилдинг.
Ниҳоли гул нишиман гулшан эттинг гўйи, эй булбул,
Фироқ ичра тикандин бистару хасдин ватан қилдинг.
Юзунг шамъида шабнам, йўқса тердур, соқиё, ваҳким,
Ул анжумдин шабистон ичра қатли анжуман қилдинг.
Чаманда маст елдин, ваҳки, ҳар ён хам бўлур гулдек,
Замоне жилва айлаб, бизни расвойи заман қилдинг.
Ўлук деб ужбдин зоҳид анга хилватни гўр айлаб,
Ҳамоно пардаи пиндорин, эй гардун, кафан қилдинг.
Навоий, қайда ғам сайли яна кўнглунг уйин бузғай
Ки, айларда иморат анда балчиқи дурддан қилдинг.
360
Латофат ойи ул юз, шоми савдо сунбули тобинг,
Соч узра гарди яздий меъжар ул шом узра маҳтобинг.
Кўнгуллар хайлиға хуш-хуш кирарга шоҳроҳ ўлмиш,
Тароғ чеккан замон йўл-йўлки бўлди сунбулн нобинг.
Безарда оразинг машшота ҳайвон чашмаси ичра,
Тушуб гулгуна гулгун қилмиш, эрмас лаъли серобинг.
Ипакларким, эшиисен жисмлар захми учун гўё,
Муқайяд қилғали жонлар қушин ҳам улдур асбобинг.
Улусни саждага тарғиб этарга Хизри раҳ бўлди,
Демасмен вўсмалиқ қошингки, миноранг меҳробинг.
Учи хам игна бирла кўз дуосин бошқа осқандин,
Ёмон кўз тегмасун, бўлди кўнгул чекмакка қуллобинг.
Кетургил раз қизин, соқий, муғанний, нағмае тузгил
Ки, ул кўктин кетургай Зуҳрани афғонға мизробинг.
Туну кун жилва қилма, эй аруси даҳр, билмишмен
Ки, меҳнат субҳи бўлмиш қоқумунг, ғам шоми синжобинг.
Навоий, офият истар эсанг, қўй даҳр золинким,
Ҳариф эрмастур ул маккораға бу жисми бетобинг.
Соч узра гарди яздий меъжар ул шом узра маҳтобинг.
Кўнгуллар хайлиға хуш-хуш кирарга шоҳроҳ ўлмиш,
Тароғ чеккан замон йўл-йўлки бўлди сунбулн нобинг.
Безарда оразинг машшота ҳайвон чашмаси ичра,
Тушуб гулгуна гулгун қилмиш, эрмас лаъли серобинг.
Ипакларким, эшиисен жисмлар захми учун гўё,
Муқайяд қилғали жонлар қушин ҳам улдур асбобинг.
Улусни саждага тарғиб этарга Хизри раҳ бўлди,
Демасмен вўсмалиқ қошингки, миноранг меҳробинг.
Учи хам игна бирла кўз дуосин бошқа осқандин,
Ёмон кўз тегмасун, бўлди кўнгул чекмакка қуллобинг.
Кетургил раз қизин, соқий, муғанний, нағмае тузгил
Ки, ул кўктин кетургай Зуҳрани афғонға мизробинг.
Туну кун жилва қилма, эй аруси даҳр, билмишмен
Ки, меҳнат субҳи бўлмиш қоқумунг, ғам шоми синжобинг.
Навоий, офият истар эсанг, қўй даҳр золинким,
Ҳариф эрмастур ул маккораға бу жисми бетобинг.
361
Гулрухеким, жон ародур хор уза хори анинг,
Хор-хоридиндур озор узра озори анинг.
Уйла зулфунгдин муқайяддур кўнгулким, дегасен,
Юз тугун солмиш бу қуш болиға ҳар тори анинг.
Кўрса вайроним қаёндин эл йиқилғай, соғинур
Ичкари емрулгудектур гарчи девори анинг.
Тарҳ қилғанда узоринг даврини наққоши сунъ,
Тенг эмиш хуршид даври бирла паргори анинг.
Дема оғзи васфида сўз деки, махсус ўлмамиш,
Не ўзини ваҳм аро ҳаргиз намудори анинг.
Васлдин улким асар истар талаб водийсида,
Топқай ар топилмағай ҳижрондин осори анинг.
Не ҳумоюн ердур, эй солик хароботи фано,
Ким бақо важҳин кўрар, жон ичра хаммори анинг.
Ким вафолиғ ёр кўрди, хуррам ўлсун ошиқи,
Ким вафо қилғай жафогарликда бир ёри анинг.
Сиҳҳат ўлғайму Навоийғаки, юз дилхастани,
Кечалар уйқуға қўймас нолаи зори анинг.
Хор-хоридиндур озор узра озори анинг.
Уйла зулфунгдин муқайяддур кўнгулким, дегасен,
Юз тугун солмиш бу қуш болиға ҳар тори анинг.
Кўрса вайроним қаёндин эл йиқилғай, соғинур
Ичкари емрулгудектур гарчи девори анинг.
Тарҳ қилғанда узоринг даврини наққоши сунъ,
Тенг эмиш хуршид даври бирла паргори анинг.
Дема оғзи васфида сўз деки, махсус ўлмамиш,
Не ўзини ваҳм аро ҳаргиз намудори анинг.
Васлдин улким асар истар талаб водийсида,
Топқай ар топилмағай ҳижрондин осори анинг.
Не ҳумоюн ердур, эй солик хароботи фано,
Ким бақо важҳин кўрар, жон ичра хаммори анинг.
Ким вафолиғ ёр кўрди, хуррам ўлсун ошиқи,
Ким вафо қилғай жафогарликда бир ёри анинг.
Сиҳҳат ўлғайму Навоийғаки, юз дилхастани,
Кечалар уйқуға қўймас нолаи зори анинг.
362
Дўстлар, гар дўст қатлим истар ўлса, ўлтурунг,
Сиз агар раҳм этсангиз, душманларимға топшурунг.
Истаса юз ҳажр ўти жонимға етмак, ишқида
Будурур комим дебон, арзиға анинг еткурунг.
Гулшани умрумни вайрон истаса, эй дарду ишқ,
Анда ҳар кому фароғат нахли бўлса, синдурунг.
Келмаса қасри ҳаётим кўнглуга хуш, ёнчибон,
Зулм тошин ёғдуруб, гардунға гардин совурунг.
Бу жафолардин кечиб кўнгли вафоға қилса, майл,
Зинҳор ул муждани жоним боринда келтурунг.
Кимсага берманг кўнгул, гар берсангиз, эй аҳли ишқ,
Ғайри гар худ жон эрур, тан мулкидин ании сурунг.
Чун Навоий айлади ишқу фано даштиға азм,
Қайтиб, эй дарду бало, тенгрига ани топшурунг.
Сиз агар раҳм этсангиз, душманларимға топшурунг.
Истаса юз ҳажр ўти жонимға етмак, ишқида
Будурур комим дебон, арзиға анинг еткурунг.
Гулшани умрумни вайрон истаса, эй дарду ишқ,
Анда ҳар кому фароғат нахли бўлса, синдурунг.
Келмаса қасри ҳаётим кўнглуга хуш, ёнчибон,
Зулм тошин ёғдуруб, гардунға гардин совурунг.
Бу жафолардин кечиб кўнгли вафоға қилса, майл,
Зинҳор ул муждани жоним боринда келтурунг.
Кимсага берманг кўнгул, гар берсангиз, эй аҳли ишқ,
Ғайри гар худ жон эрур, тан мулкидин ании сурунг.
Чун Навоий айлади ишқу фано даштиға азм,
Қайтиб, эй дарду бало, тенгрига ани топшурунг.
363
Қатъ қилғунча риё дашти аро юз минг олонг,
Ташлаб ўзлукни, қадам дайри фано жониби монг.
Ишқ саргаштаси сайриға не ҳожат маркаб,
Пўя қилмасму қуюннинг аёғи бўлса ялонг.
Кулли мақсудға ул етти бу йўл сайринда
Ким, тобониға тикан бўлди яна бир ултонг.
Хонақаҳ шайхидин эл сирри фано англамади,
Дайр нири ани хуб англатур элга, англанг.
Кўп совуғлуқ керак ўлмоққа кўнгул маҳзи риё,
Баҳр муз боғламағай, бу юзини тутмаса сонг.
Чунки новмид эмас раҳматидин габру жуҳуд,
Журму исён била бизга бу умид ўлса, не тонг.
Чиқ, Навоий, қаридинг, ҳурмат ила майкададин,
Судратурлар, киши чиқмаслиғ этиб бўлса қошонг.
Ташлаб ўзлукни, қадам дайри фано жониби монг.
Ишқ саргаштаси сайриға не ҳожат маркаб,
Пўя қилмасму қуюннинг аёғи бўлса ялонг.
Кулли мақсудға ул етти бу йўл сайринда
Ким, тобониға тикан бўлди яна бир ултонг.
Хонақаҳ шайхидин эл сирри фано англамади,
Дайр нири ани хуб англатур элга, англанг.
Кўп совуғлуқ керак ўлмоққа кўнгул маҳзи риё,
Баҳр муз боғламағай, бу юзини тутмаса сонг.
Чунки новмид эмас раҳматидин габру жуҳуд,
Журму исён била бизга бу умид ўлса, не тонг.
Чиқ, Навоий, қаридинг, ҳурмат ила майкададин,
Судратурлар, киши чиқмаслиғ этиб бўлса қошонг.