Топ рейтинг www.uz
ҚОФ ҲАРФИНИНГ ҚИЁМАТЛАРИНИНГ  ҚИРОНИ «ФАВОЙИД»ДИН

309
Бу нукта сўрди фано дайри ичра пири тариқ
Ки, бетариққа етмас ҳидояти тавфиқ.

Тариқи жоддаи шаръ эрур бу дайр ичра
Ки, анда кимки сулук этти — бўлди аҳли тариқ.

Яна ҳидояти тавфиқ улки, бергай ҳақ,
Кўнгулга дағдағаи азми кишвари таҳқиқ.

Йўл осру бўртоқ эрур, тун қоронғу, дашт узун,
Кўп осру қатъи тариқ аҳлию йўқ анда рафиқ.

Кишига бўлмаса ҳоди, падид эмас  мақсад,
Ҳидоят ўлмай анинг қатъин этмагил тасдиқ.

Бу дашт қатън ажаб саъб эрур, тут, эй соқий,
Тўла қадаҳкн, ғамим баҳри янглиғ ўлса амиқ.

Ким уйла баҳр ичига шавқ заврақин сурсам,
Ҳам ўзлукум, ҳам ўзум бўлғай анда барча ғариқ.

Эрур бу баҳри харобот ишқ жоми майи,
Тутарға   муғбачалар бўлса дилпазиру  шафиқ.

Навоиё, сени ул баҳрнинг ғариқи деган
Магарки маст кўруб, буйла айлади таҳқиқ.

310
Эй, жамолинг шамъиға жон бирла кўнглум муҳтариқ,
Гаҳ мухолиф айланиб бошинға, гоҳи муттафиқ.

Икки парвонаки, бир шамъ устига айлансалар,
Гаҳ мувофиқ, гаҳ мухолиф, шак йўқ ўлмоқ муҳтариқ.

Гар закоти ҳусн улашмак истасанг, эй кўркабой,
Бил яқинким, ушбу мунглуғдек топилмас мустаҳиқ.

Дафъа-дафъа дуди оҳим ҳадсиз учқун бирла кўр,
Ғам тунидек бир-бир узра чарху анжум мунтабиқ.

Чунки сенсен руҳи поку мен начукким тийра хок,
Суҳбатимдин топса табъинг тийралик, сенсен муҳиқ.

Ҳар неким келса қазодин, шокир ўлмоқ шарт эрур,
Суди йўқ жуз ғусса, кимса ҳар неча бўлса мудиқ.

Чун Навоий риққат айлаб, назм этар шарҳи фироқ,
Фурқат аҳлиға тонг эрмас бўлса  ашъори муриқ.

311
Чоқин ўти қила олмас ғамим тунини ёруқ,
Саҳоб еткура олмас тугонларимға  момуқ.

Чу борди хастамен онсиз, ҳар ойинаки киши
Ки, жондин ўлса йироқроқ, бўлур ўлумга ёвуқ.

Юзунг наззорасидин кўзки қолди, ёптингким,
Эмас мутолаасиз расм мусҳаф ўлмоқ очуқ.

Манга сиёсати ҳажр ичра бир шарар басдур
Ки, мўр ўртагали эрмас эҳтиёж томуқ.

Хаёлидур мутазаррар кўнгулда оҳимдин
Қи, йўқ таҳаммули хоҳ иссиғ ўлса, хоҳ совуқ.

Басе ёруғлуғ умид ўлди уйла равзанадин,
Тобонки дашти фано пўясидин ўлса ёруқ.

Қул ўлди манглайида доғ кўп кўруб эҳсон,
Вафоси базмида баским Навоий этти тобуқ.

312
Эй ақл, қилмағил кўп тавсанлиғу ҳарунлуқ
Ким, ишқ бизга солди ожизлиғу забунлуқ.

Мен йўқки, чархи аъзам то бир қуёш меҳрин,
Ишқ ичра қилғали фош, ўлди анга нигунлуқ.

Ким ҳажр зулматида итса не тонгки қилғай,
Айнул ҳаёт васлин ҳам Хизр раҳнамунлуқ.

То ишқ шиддатида тавшалмас одамизод,
Ноодамийлиқ андин кетмас йироқу дунлуқ.

Гар ишқ захмиға васл марҳам десангки қўйсун,
Хижронда осру қилма бесабру бесукунлуқ.

Ҳар нечаким юз ўлса ҳижронда заъфарони,
Ғам йўқ берур чу қон ёш ул юзга лолагунлуқ.

Бир жом ул парийваш то тутти, кимки кўрди
Айтур мени: эрур бу ё маст, ё жунунлуқ.

Бу ишқи пок бирла хирқамни ҳуру ризвон
Йиртишлар, қилурға ҳуллаларин юрунлуқ.

Васл истадинг, Навоий, офат бошингға ёғди,
Бошингда қайда тушти бу толе озмунлуқ.

313
Не ҳаддим орзу қилмоқ ул ой базмида маҳрамлиқ,
Муяссар  бўлса  хуштур,  итлари  хайлиға  ҳамдамлиқ.

Мени девона қилған важҳдин ани парий дермен,
Яна бир важҳ буким, таврида кам кўрдум одамлиқ.

Инон, туз қоматинг ҳаққию оҳимдин ҳазар қилғил
Ки, гулшан ичра нозук нахлға елдин бўлур хамлиқ.

Қотиқ ҳолимга чарх айлаб тапонча бирла кўк юзни,
Нужум ашкидин этти нилуфар баргини шабнамлиқ.

Манга бўл ёрким, ишқ аҳли бирла ҳусн эли ичра,
Муқаррарлиғ манга етти, санга тегди мусалламлиқ.

Не ҳусну нутқ эрур, ё рабки, зоҳир айласанг андин
Қуёшқа тийралиғ бўлгай, аён Исоға абкамлиқ.

Замон аҳлини қотиқму дейин ё сустким, йўқтур
Жафо ичра аларда сустлиғ, аҳд ичра маҳкамлиқ.

Фано дайри гадойимен, майим эски сафол ичра,
Тамошо айлаб, эй шайхлар, кўрунг ул жом ила жамлиқ.

Навоий, дайр  пири нуктасин фаҳм этмасанг,  маст ўл,
Нединким осру кўп воқиъдур иш сиррида мубҳамлиқ.

314
Не ҳаддим бор итингнинг пойбўсин муддао қилмоқ,
Манга басдур муяссар бўлса ер ўпмак, дуо қилмоқ.

Аёғингдур манга ҳожатки, гом урғай менинг сари,
Санга осондурур бу ҳожатим, жоно, раво қилмоқ.

Тилу хомам жаҳонни тутти, аммо ҳуснунгу ишқим
Қалам ҳам айлай олмас нақшу тил доғи адо қилмоқ

Кўзу қошинг кўнгулнинг рўзғоринким қора қилди,
Керак шукр этмаса зоҳир, юзин доғи қора қилмоқ.

Агар мужгону қошинг ҳайрати эрмас эди гардун,
Не эрди айламак оҳим ўқу гардунни ё қилмоқ.

Қилай минг саждаи шукр, улки умрум саждада ўтти,
Топа олсам қошинг меҳробида борин қазо қилмоқ.

Хато қилғач, ибодат тарки таъна урма, зоҳидким,
Убудият ишинннг лозими келди хато қилмоқ.

Риёдин айлади ужбумни афзун хонақаҳ шайхи,
Хароботи фано пириға авло илтижо қилмоқ.

Навоий ишқи ул ой ҳусни бирла тавъомондурлар,
Аларни бўлмас, эй панд аҳли, бир-бирдин жудо қилмоқ.

315
Бир қатла бўлса эрди ул гул узор ошиқ,
Бўлғайму эрди мунча оллида хор ошиқ.

Ишқ ичра куйса эрди бир тун, қилур эди раҳм,
Ғам шоми оҳ ўтидин чекса шарор ошиқ.

Хоре аёғин афгор этмай не фикри бўлғай,
Гар қилса хора бирла кўнглин фигор ошиқ.

Жонни фидо қилсам таън этмангизки, бордур
Ёр оллида ўларга беихтиёр ошиқ.

Шамъи жамолин очқоч, ўртанмаким  не тонгким,
Куймак аро керактур парвонавор ошиқ.

Ишқ ичра эътиборинг гар йўқ, бу муътабардур,
Бўлса керак фанодин беэътибор ошиқ.

Ошиқ эсанг, Навоий, кўп заъфдин ториқма,
Не бўлғусидур ўлмай зору назор ошиқ.

316
Ашкдин жисмим биносин қўймади обод ишқ,
Оҳдин  берди  вужудим  туфроғин  барбод  ишқ.

Ҳажр аро ғурбат яна беморлиғ бирла жунун,
Қилди жоним қисмати бу навъ юз бедод ишқ.

Шуъласидин тушти ўт оламда ул юз ҳажрида,
Ҳар қачон кўнглумни қилди ўртамак бунёд ишқ.

Ҳажру дарду сабрсизлиғ келдилар қотил бари,
Лек бу фан ичра бордур барчаға устод ишқ.

Юз фасонам бор ани кўрган замон арз этгали,
Жилва қилғач, войким, бермас бирин ҳам ёд ишқ.

Қатлини ишқ аҳли топмас жон бериб, то айлади
Ғамза тиғи бирла маҳвашлар кўзин жаллод ишқ.

Сендин ўрганган кеби Лайлию Ширин зулму кин,
Мендин ўрганмак керак Мажнун билан Фарҳод ишқ.

Васл таҳсили учун, эй шайх, тақво қилма амр
Ким, фано ойинин айлабтур манга иршод ишқ.

Эй Навоий, офият кўйида сен бўл шоду хуш,
Ким мени дарду балоға айламиш муътод ишқ.

317
То мени меҳнат тунига мубтало қилди фироқ,
Рўзгоримни саводидин қоро қилди фироқ.

Қон ёшим оқмоғлиғ эрди, дард ила ғам ҳожати,
Ҳожатин ўз қавму хайлининг раво қилди фироқ.

Оқибат то найлагай нозук кўнгулга дардни,
Кўп суубат бирла ҳоло ибтидо қилди фироқ.

Жону кўнглум ҳар бири йиғларлар ўз аҳволиға,
Гўйиё кўксум уйин мотамсаро қилди фироқ.

Васлига шукр этмаган бўлсам, маҳалли таън эмас.
Чун юз ончаким керак эрди сазо, қилди фироқ.

Давр кўрким, улки ичти бир қадаҳ нўши висол,
Сўнги қатла заҳр ила жомин тўло қилди фироқ.

Ҳар дам онсиз юз ўлум эрди Навоий жониға,
Бир ўлум бирла бу дардиға даво қилди фироқ.

318
Эй, каломи жон физойинг нақди жондин яхшироқ,
Лаъли жонбахшинг ҳаёти жовидондин яхшироқ.

Гарчи ҳажрингдин ёмон ҳолатда мен, лекин манга
Кимки андин яхшироқ йўқ, сенсен андин яхшироқ.

Халқ тарки ишқинг айларга биравни қатл учун,
Гар тиларсен, топмағунг мен нотавондин яхшироқ.

Ишқ саҳросида ёд этма ватандин, эй хирад
Ким, бу навъ оворалиғ юз хонумондин яхшироқ.

Истасанг, эй ишқ, Мажнун ўрниға саргаштае,
Билки, топқунг йўқ бу расвои жаҳондин яхшироқ.

Дайр аро яхши-ёмон оллида бош қўйсам, не тонг,
Кимки йўқ андин ёмонроқ,  мен ёмондин яхшироқ.

Эй  Навоий, хурдаи назмингға ислоҳ истасанг,
Кимса қилмас ани шоҳи хурдадондин яхшироқ.

319
Ул парийваш муддаиға меҳрибондур, бизга йўқ,
Филмасал оллида  анинг итга сондур, бизга йўқ.

Кўйида итларга маскандур валек қавлар мени,
Ваҳки, ҳамдамларга анда хонумондур, бизга йўқ.

Элни ҳар дам ўлтурур, бизни бу ғам ўлтурдиким,
Лутфи  анинг ўзгаларга  ҳар  замондур, бизга йўқ.

Тонг эмас гар оҳ хоки танни барбод айласа,
Гардға чун остонида макондур, бизга йўқ.

Итлари меҳмон бўлурға йўқ ҳадим, не навъ дей
Ким, ул ой маҳсусларға меҳрибондур, бизга йўқ.

Ҳай дегунча чун ўтар ҳам айшу ҳам ғам, бас недур,
Гар фалакдин элга айши бегарондур, бизга йўқ.

Қисмат ар дилхоҳ ила эрмас, Навоий, шукрким,
Элга бу иш мужиби оҳу фиғондур, бизга йўқ.

320
Биров жисмиға отса ул сиймтан ўқ,
Менинг жонима санчилур юз туман ўқ.

Будур турфаким, буйла ҳолимни англаб,
Манга отмас ул шўхи новакфикан ўқ.

Бошоқдин ёғар оби ҳайвон улусқа,
Чу ёғдурса ул қотили сафшикан ўқ.

Кўп ўқ отмаким, гул юзунг фурқатида
Эрур хаста кўнглумга ҳар бир тикан ўқ.

Қошингдин тушуб мен йироқ, ёдин ўқдек,
Манга заъфдин бўлди гўё бадан ўқ.

Қадаҳ қалқонин истаким, чарх ўқидин,
Басе ёғдурур чархи бедодфан ўқ.

Навоию гулшанки бир гулдин айру,
Манга басдурур кунжи байтул-ҳазан-ўқ.

321
Сенингдек парий хайли одамда йўқ,
Демай хайли одамки, оламда йўқ.

Паришон чу зулфунг хамин қилди ел,
Паришон кўнгул йўқки, ҳар хамда йўқ.

Бу лаззатки, захмингда топти кўнгул,
Яқин билдиким, ҳеч марҳамда йўқ.

Даминг хижлатидин начук қочмасун,
Бу дам чунки Исои Марьямда йўқ.

Кўзунг қатлидин даҳр эли қолмади,
Агар қолди, бу йўқки, мотамда йўқ.

Ғамингднн манга анча айшу тараб
Ки, юз хотири шоду хуррамда йўқ.

Муғанний, Навоий фиғонин эшит
Ки, созинг аро зер ила бамда йўқ.